Şarkışla - Tarih ve Kültür

Şarkışla ilçe merkezine 26 km, Sivas il merkezine 106 km, Kayseri il merkezine 145 km ve
Akdağmadeni ilçe merkezine 53 km, uzaklıkta bulunmaktadır. Eski Emlek nahiyesinin günümüzdeki
merkezidir.
19
Tarihçe
1574 tarihli "Defter-i Mufassal-ı Liva-i Sivas" adlı Osmanlı devleti kayıt kütüğünde köyden "Ağca-
Kışla" olarak bahsedilmektedir. Ayrıca bu kayıtta köyün diğer adı “Yellü Dere” olarak anılmaktadır.
(Günümüzde Akçakışla köyünün dışında kalan ve yöre halkı tarafından “Yelli” olarak bilinen bir mevki
vardır.) 1899 (Hicri 1314) yılında çevre köyler kendisine bağlanarak nahiye (bucak) yapılmıştır.
Nahiye binası olarak inşa edilen binaya nahiye müdürü atanmıştır. Bu taş yapı daha sonraları karakol
olarak ve 1990'lı yıllarda ise belediye binası olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise bakımsız bir
durumdadır.
Köyün adı
Akçakışla (yörede bilinen eski adıyla Ağcakışla) köyünün isminin Akça/Ağca (beyaz renkli) ve Kışla
(kışın kalınan yer) sözcüklerinden oluştuğu görülmektedir. Gerçekten de köy ahalisinin geçmiş
dönemlerde topluca yazları bugün Karlıyurt adıyla bilinen yaylaya çıkmakta kışları ise buraya geri
dönmekte olduğu bilinmektedir. Günümüzde de dahi bu gelenek azalarak da olsa devam etmektedir.
Köyün kuruluşuna dair Ağ Kayalar efsanesi derlenerek yazıya geçirilmiştir. Özet olarak erkek evladı
olmadığı için kızını bir erkek gibi yetiştiren Ağca Bey’in tüm çabalarına rağmen kız bir çobana aşık
olur. Bir buluşmalarında karanlıkta çobanın kavalının sesine doğru giden kız, rüzgarın etkisinden
dolayı sesin yönünü karıştırır ve Ak Kayalar’dan ırmağa düşerek ölür. Köyün arka tarafında, 4-5 km
kadar dışarıda Ağ Kayalar adı verilen ve gerçekten beyaz renkli büyük bir kayalık alan vardır. Kaldırak
çayında kızın öldüğü düşünülen derin yerlere “Sultanın Gölü” veya “Sultanın Bendi” denilmiştir.
Günümüzde pek çok kimse bu adın nereden kaynaklandığını unutmuştur.
Yine yakınlarda Ağca Meşe adı verilen bir bölgenin veya kutlu bir ağacın varlığına dair bilgiler olsa da
böyle bir yer ve böyle bir ağaç tam olarak tespit edilememiştir. Belki de bahsi geçen ağaç bir
sebepten ötürü yok olup yitip gitmiştir, yeri de unutulmuştur.
Bir başka görüş ise şu şekildedir. Köye adını veren Ağ Kayalar'ın önünden akan Kaldırak Çayı uzun bir
vadinin içerisinde yer almaktadır. Eski söylenişi ile "Ağcakışla" köyü ahalisinin ilk mensuplarının bu
vadiye yerleşmesi yaklaşık 250 - 300 yıl öncesine kadar dayanmaktadır. Köyün civarındaki bölge o
yıllarda sık bir ormanla kaplı olan yeşil bir alandır. Zamanın padişahı olan 4. Murat İran üzerine
gerçekleştirdiği Bağdat seferi esnasında Şarkışla ilçesini askeri bir konaklama merkezi (kışla) olarak
kullanmıştır. Orduya ait hayvanların bahar geldiğinde otlatılmasına uygun yerlere yakın olması
nedeniyle de Ağ Kayalar bölgesini yine kışla (kışın konaklanan alan) olarak tercih etmiştir. 1899 (Hicri
1314) tarihinde nahiye (bucak) merkezi olmuştur ve çevre köyler kendisine bağlanmıştır. O yıllarda
nahiye binası olarak inşa edilen taş yapı daha sonraları karakol, belediye binası ve okul olarak da
kullanılmıştır. Bucağın ismi daha sonra il encümeni tarafından "Akçakışla" olarak düzeltilmiştir.
___________________________________________________________________________
Kaynak: Vikipedi (Wikipedia)