Şarkışla - Tarih ve Kültür

2
YÖREYE TARİHTE VERİLEN İSİMLER
Roma İmparatorluğu döneminde "Malandara" veya "Marandara" isimlerine rastlanmaktadır. Bizans
dönemindeki adının "Tenos" olduğu bilinmektedir. (Daha sonradan ayrılarak ilçe olan Altınyayla’nın
önceki adı “Tonus” olarak kayıtlarda yer alır. Günümüzde de halk arasında Altınyayla ilçesinin diğer
adı olarak da kullanılmaya devam etmektedir.) Türklerin Anadolu'ya yerleşmesinin ardından yöreye
"Gedük" adı verilmiştir. Şarkışla’nın da üzerinde bulunduğu geniş alana bugün de “Gedik Ovası”
denilmektedir.
Şehirkışla
Osmanlı döneminde "Şehr-i Kışla" (kışla kenti) tamlamasına da rastlanmaktadır. 18. yüzyıldan
itibaren söyleyiş kolaylığına uygun olarak "Şehirkışla" biçimini aldığı görülmektedir. Bu kelime
zamanla dönüşerek “Şarkışla” söyleyişi ortaya çıkmıştır. Şarkışla isminin nereden geldiği konusunda
çeşitli başka varsayımlar da bulunmaktadır. Bir söylentiye göre Timur istilası döneminde Yıldırım
Beyazıt'ın bölgeyi askerleri için kışla olarak kullandığı anlatılmaktadır. Başka bir rivayet ise IV.
Murat'ın 17. yüzyılda İran üzerine yaptığı Bağdat Seferi esnasında bu bölgenin askerî kışla olarak
kullanıldığına dairdir. Eski Türkçe’ye Farsça’dan geçmiş olan ve şehir anlamına gelen "Şar" ve "Kışla"
sözcüklerinin birleşmesinden oluştuğu düşünülmektedir. Diğer bir olasılık ise ilk kısmın "Şark" (doğu)
kelimesi olduğudur. Bu takdirde bileşik kelime "doğu kışlası" anlamı taşımaktadır.
Şarbey Efsanesi
Şarkışla'nın adının "Şarbey" adlı efsanevi bir kişiden kaynaklandığına dair bir bilgi 1975 yılında ilçeye
çok yakın bir konumda bulunan merkez köylerden birisi olan Cemel köyünde derlenmiş Kızyandı
Efsanesi'nde verilmektedir. Turna Dağı'nın adının da kızı Durna'dan dolayı verildiği anlatılmaktadır.
TARİHÇE
İlçe çevresinde yapılan arkeolojik araştırmalarda Eti, Roma, Selçuklu ve Osmanlı devletlerinin izine
rastlanmaktadır. Şarkışla ilçesinin milattan önce 3000 yıllarından itibaren bir yerleşim merkezi
olduğu bilinmektedir. İlçe merkezine 5 km uzaklıktaki Döllük köyünün ilçe sınırlarına yakın bir
yöresinde 1940 yılında bulunan, MÖ 2000 yıllarına ait olduğu kabul edilen heykelin varlığı bu tarihi
doğrulamaktadır. Heykel tunçtan yapılmış olup 12 cm boyundadır. Hâlen Ankara Arkeoloji ve
Etnografya Müzesinde muhafaza edilmektedir. Ayrıca yine Şarkışla yöresinden elde edilen "Hitit
Tören Baltası" önemli bir tarihî eser olarak literatüre geçmiştir. Bronzdan yapılmış olan eser MÖ
1400-1100 arasına tarihlenmektedir.
Sırasıyla Hattilerin, Hititlerin, Etilerin, Perslerin ve Roma krallığının yönetiminde kalmıştır. MÖ
700’den itibaren Kafkasya üzerinden gelen Kimmerler bu yöreyi (ayrıca Kapadokya bölgesini)
yağmalamışlar ve tahrip etmişlerdir. Daha sonra İskit saldırılarına da uğrayan yöre bunun ardından
Medler tarafından ele geçirilmiştir. Med Devleti’ni yıkan Persler ise Sivas ve çevresini Kapadokya
Satraplığı’na bağlamışlar. Persleri yenen Büyük İskender ile birlikte Makedonların egemenliği
başlamıştır. Şarkışla 11. yüzyıl başlarında Danişmendlerin, 12. yüzyılın 2. yarısında Anadolu
Selçukluları’nın eline geçmiştir.
___________________________________________________________________________
Kaynak: Vikipedi (Wikipedia)