„İslam coĞrafyasi“NIN - Dem Gazetesi

Sayý: 7 14 Ekim 2001
KÝRVELÝÐÝN
TARÝHÝ ANLAMI
Peygamberlik dostluðu
vardýr. Seyidi bin Ububat,
sünnet düðün
hazýrlýðý yapýyor. ”Ben peygambere
dost olacam” der. O
zamanýn hükmüne göre peygambere
elma gönderiyor. Peygambere
göndererek davet
ediyor. Peygamber çocuðun
gözlerini kapatarak arkasýnda
duruyor. Herkes bundan böyle
dost oldu diyor.Herkesin dostluk
kurduðu kiþi peygamberdir.
Kirvelik böylece bir dostluk
simgesidir. Yörede çok saygý
gören bir görevdir. Buna Hz.
Muhammed dostluðu denilmektedir.
Kirvelik üç ana grupta
toplanýr. Kötülüðü önlemek için,
ihtiyaçtan doðan kirvelik, sevgiye
dayanan kirvelik.
a) Kötülüðü önlemek için
kurulan kirvelik: Bir ailenin diðer
bir aileye bilerek veya bilmeyerek
bir zararý dokunur, bu
zarar can kaybýna yol açacak
kadar ileri dereceye varsa da
zarar veren ailenin büyüðü zarar
gören aileye giderek onlara on
iki kuruþ verip kirvelik teklif
eder. Bunu hiçbir aile reddetmemektedir.
Bu þekilde bir hayli
geçimsizlik, aileler arasýndaki
düþmanlýk ve can kaybý önlenmiþ
olur.
b) Ýhtiyaçtan doðan kirvelik:
Ýki ailenin kendi arasýnda yaptýðý
yardýmlaþma ve hatýrdan dolayý
yapýlýr. Bu yardýmlaþma ticari
ve menfaat için deðil de bir ailenin
diðer bir aileye karþý yapýlan
iyilik ve dostluk örneðini unutulmamasýný
ve böylece devamýný
saðlamak için yapýlanýdýr.
c) Sevgiye dayanan kirvelik:
Esas kirveliðin temelini teþkil
eden bu tip kirveliktir, kirvelik
kiþiler arasýnda deðil aileler
arasýnda tesis edilir.
KÝRVELÝÐÝN GELENEK
VE TARÝHÇESÝ
Ýbrahim peygamberin oðlu
olmaz, ikinci kez evlenir. Tanrýya
yalvararak eðer bir çocuðu
olursa hak yolunda kurban edeceðini
vaat eder. Ýbrahim Peygamberin
dileði kabul olunur ve
bir çocuðu olur. Ýkinci ailesinden
(eþinden) doðan çocuðun
ismi Ýsmail konur. Ýkinci ailesinin
ismi de Hacer’dir
Ýsmail büyür. Cebrail bir
nida getirerek Ýbrahim peygamber
Ýsmail’i kurban edilmesi için
söz verdiðini hatýrlatýr. Ýbrahim
peygamber Ýsmail’i alýp Arafat
daðýna götürürken yoldan
Þeytan rast gelir Ýbrahim peygamberi
caydýrmaya çalýþýrken
Ýsmail o anda hurma yiyormuþ.
Hurmanýn çekirdeðini babasýný
caydýrmaya çalýþan þeytanýn gözüne
atar ve bu adam seni caydýrmaya
çalýþýyor der. Gözü kör
olan þeytana o yüzden kör þeytan
denir. O zaman þeytan bir ak
sakallý kýlýðýnda geldiði için tanýnmamýþtýr.
Ýsmail þeytaný teþhis
etmiþtir. Ýbrahim peygamber
oðlunu alýp Arafat daðýna çýkar
gözlerini baðlar býçaðý çýkarýp
kurban etmek için býçaðý boynuna
atar fakat býçak kesmez
býçaðý taþa vurur býçak mermer
taþý keser. O anda Cebrail bir
koç getirir o býçak ta konuþmaya
baþlar “haktan izin yok,
Ýsmail’in bir tüyünü kesemem”
der. Cebrail Ýsmail’i kaldýrýp
koçu indirir. Koç Ýsmail’in yerine
kurban edilir.
Kesilen kurbandan 90 kiþi
yer, o zaman karýncalar gelir “Ya
Ýsmail bizim payýmýz nerede”
derler karýncalar davacý olur,
Cebrail Haktan nida getirir. “Ya
erenler diþlerinizin arasýný karýþtýrýn,
onu da karýncalara
verin” der herkes diþlerinin
arasýnda olan eti karýncalara
verir karýncalar davalarýndan
vazgeçerler.
Karýncalardan sonra bu defa
toprak davacý olur. “kurban
kesip yediniz, kanýný bana akýtmadýnýz
“ der . kimse cevap
vermez, Cebrail gene Haktan
bir nida getirir. “Ey erenler
Allah’ýn emri þu ki, Ýsmail’in
bileðini kesin kan topraða aksýn,
toprak razý olsun” der.
O zaman Ýsmail’i sünnet ederek
kaný topraða akýttýlar. Ýbrahim
peygamberden kalan adet
iþte budur.
Tunceli’de kirvelik peygamber
dostu olarak kabul edilir ve
her çocuðun bir kirvesi vardýr.
Kirvelik kuþaklar boyu devam
ederek günümüze kadar gelen
dostluktur.
Böylece kirvelik
esaslarýna göre:
a) Sünnetten sonra kesilen
et parçasý yere gömülür.
b) Et yenilirken diþler
arasýndaki et parçasý yenmez.
c) Kurban olarak koyun cinsi
makbuldür. Sakat , kulaðý kesik
ama 1 yaþýndan küçük yaþlý
hayvan kurban kesilmez.
d) Kurbaný kesecek
olan erkektir,
erkek yoksa kadýn
erkek çocuðun elini
tutar býçaðý ona verir
öylece keser.
e) Kurban kesilen
býçak baþka bir þey
için kullanýlmaz.
f ) Kirve olan aile yedi sülale
sonra kýz alýp verebilirler.
KÝRVELÝK (SÜNNET)
DÜÐÜNÜ
Kirvelik düðünü Tunceli yöresinde
kutsal sayýlan bir törendir.
Kirvelik adýný þundan
almaktadýr:
Erkek çocuk sünnet olunca
gözlerini kapatana yöre terimiyle
KÝRVE denir onun için çocuk
ilk doðduðunda , bir dost gelir,
çocuðun kirvesi ben olurum der,
çocuk onun peþine (öteðine)
atýlýr artýk iki aile arsýnda çok
samimi bir dostluk (kutsal)
kurulmuþtur.
Ýki aile arasýnda yedi sülale
(Kuþak) geçmeden kimse kimseye
kýz vermez. Alýnýrsa
dünyanýn en adi en büyük günahýný
iþlemiþ olur. Ayný zamanda
iki ailenin dost ve akrabalarý
için de geçerlidir. Kirvelik inanca
göre Müslüman olan herkesin
Ýbrahim Peygam-ber’in icadý
olan bu kutsal geleneðe uymasý
þarttýr, geleneðe uymayan Müslüman
deðildir. Özellikle çeþitli
sülale ve aþiretler arasýnda olan
düþmanlýk güdülerini ortadan
kaldýrmak için kirve olma yollarý
denenmiþ ve bu yolla bir çok
geçimsizlik ve kýrgýnlýklar ortadan
kaldýrýlmýþtýr.
Sünnet olasý gereken çocuðun
ailesi kirvesine
on beþ
gün önceden
haber verir
kirve sünnet
olan çocuða bir
takým hediyeler
alýr hazýrlar.
Esas kirveler
çocuðun gözlerini
kapatan
þahýstýr, fakat bu
vesileyle ikisinin
tüm akraba ve
dostlarý da aile
olmuþtur.
Düðün hazýrlýklarý
baþlayýnca
çalgýcýlara haber
verilir. Çalgýcýlar
çaðrýlan günde
gelirler. Bir gün
çalarlar ve o
güne “DAVU-
LUN GELDÝÐÝ
GÜN” denir.
Ayný gün kir-
veye elçi gönderilir. Elçi özellikle
sünnet edilen çocuk ve
çocuða yoldaþlýk yapacak ve
onun köçeðidir.
Elçiler bir gün önceden
hazýrlanan kebabý (bir hayvan
keçi, koyun vs. gibi þeyler kesilir.
Et parçalar halinde þiþe
takýlýr. Ateþ üstünde kýzardýktan
sonra, hiç parçalanmadan kirveye
götürülür.) bir gece kalýndýktan
sonra kirve köçeðinde
köçeklik hakkýný verir. Bir köçekte
kirve orda ayrýyeten alýr
düðünün ikinci günü yaný davetlilerin
toplandýðý günü gelir.
Davul zurnalar kirveyi karþýlarlar.
Düðünün en aðýr misafiri
kirvedir, herkes saygý ve sevgi
gösterir.
Ayný güne “TOPLANMA
GÜNÜ” denir. Burada geleneksel
yemekler yenir, oyunlar
oynanýr. Akþam olunca kirvenin
konaklayacaðý konak belirlenir,
diðer sayýlý kiþiler de ayný
evlerde aðýrlanýr her konaða
birer kebaplýk hayvan verilir.
Ayrýca rakýsý,mezesi temin edilir.
Kebabý çeviren kiþi arka bacaðýný
kendine alýr, onun hakkýdýr.
Ayrýca davetli her konaðý tek tek
gezerek davullar çalýnýr, halay
çalýnýr.Sabaha kadar eðlenilir,
sabah erkenden sünnet olacak
çocuklar banyoya götürülür o
anda tüm yakýn konuklar
yemekler yerken sünnetçide
sünnet hazýrlýklarýný yapar. Çocuklar
banyodan çýkýnca çalgýcýlara
haber verilir.Çalgýcýlar
çocuklarý karþýlar, o anda sünnet
olacaklar davulcuya para verirler.
Çocuklar damýn baþýna getirilir.
O damýn baþýnda sünnetçi
masa kurar, masanýn üstüne bir
bez , bezin üstüne bir tepsi, tepsinin
üstüne bir havlu, havlunun
üstüne bir adet sabun konur
buna “MUHAMMED HON-
CASI” denir.
Sünnet Kuran’dan ayetler
okurken herkes o masaya para
atar bu parayý sünnetçiye verirler.
Dua okunurken herkes
o masanýn çevresine daire
þeklinde ayakta durur, ellerini
önüne baðlarlar.
Þapkalarýný ters çevirirler
ayetleri bitirince sünnetçi þu
duayý okur: “Dünya kuruldu
pazartesi/ Yukarýda indi Muhammed
honcasý/ Ýbrahim peygamberde
kaldý bu adet/
Boynuma hem farzdýr, hem
sünnet/ Her kim Muhammed’i
severse./ Getirsin Muhammed’e
selevet.”
Üç defa dua tekrarlanýnca,
halk sað elinin iþaret parmaðýný,
hafif eðilerek öperler ve “ya
Muhammet” derler. Önce
sünnet olacak olan çocuklarýn
babasý ve annesi yerdeki masaya
diz çökerek öperler ve para
atarlar daha sonra kirve ayný
þeyi yapýnca halktan hiç kimse
kalmayacak þekilde tepsiye para
atarlar. Para toplandýktan sonra
sünnetçiye verilir, sünnetçinin
ücreti buradan çýkan paradýr.
Çocuklar bir odaya alýnýr, yere
bir kürsü konur,üstüne yastýk
yastýðýn üstüne çocuk oturtulur,
kirve de çocuðun arkasýna
oturur. Çocuðun elleri önden
bacaklarýn arasýndan geçirilip
arkadan tutulur,çocuk sünnet
olurken davullar özel bir sünnet
havasýný çalar. Hava dramatik
bir hava olduðu için genellikle
davetliler aðlarlar.
FÝNANZBERATER
SERVÝCBÜRO
Inh.
Hüseyin UÇURUM
è PRÝVAT KREDÝ
è EV KREDÝSÝ
è SATLIK DAÝRELER
Almanya‘nýn
her yerinde
Bütün krediler birleþtirilerek tek kredi
haline getirilerek eizene kredi verilir!
STUTTGARTER STR. 6
71522 BAKNANG
Tel: 07191 36 72 84
Fax: 07191 367285
Mobil: 0173 9735 380
hueseyin.ucurum@leonberger.de