„İslam coĞrafyasi“NIN - Dem Gazetesi

Sayý: 7 25 Ekim 2001
Fikret Kýzýlok’u kaybettik
Ünlü sanatçý bir süredir tedavi gördüðü Çapa
Týp Fakültesi Hastanesi’nde 21 Eylül akþamý
yaþamýný yitirdi.
Yorumcu ve söz yazarý Kýzýlok, kalp
ve buna baðlý olarak karaciðer
ve böbrek rahatsýzlýðýndan dolayý
uzun süredir ‘kalp pili’ ile yaþýyordu. Kardiyoloji
Servisi yetkilileri, bir hafta önce kalp ve
böbrek yetmezliði nedeniyle hastaneye getirilen
sanatçýnýn, gece saat 24.00 sýralarýnda
hayatýný kaybettiðini belirttiler.Bodrum’daki
yazlýðýnda 7 Temmuz 2001 tarihinde kalp
krizi geçiren Kýzýlok, Ýstanbul’a getirilmiþ
ve Alman Hastanesi’nde kalp pili deðiþtirilmiþti.
FÝKRET KIZILOK
1946 yýlýnda Ýstanbul’da dünyaya geldi.
Diþ hekimliði Fakültesinden mezun oldu.
Müzik hayatýna amatör olarak baþlayan
sanatçý (1954), profesyonel hayata Cahit
Oben Orkestrasý’nda atýldý. (1964). Daha
sonra kendi adýna bir topluluk kurup, folk
türü plaklar yapmaya baþladý. (1966). Gitar
Solo Çalýþmalarý
Ay Osman - Sevgilim / Colours - Baby (1966)
Uzun Ýnce Bir Yoldayým / Benim Aþkým Beni Geçti (1969)
Yaðmur Olsam / Yumma Gözün Kör Gibi (1970)
Söyle sazým / Güzel Ne Güzel Olmuþsun
Vurulmuþum / Emmo (1972)
Gün Ola Devran Döne / Anadolu’yum (1973)
Leylim Leylim (Kara Tren) / Gözlerinden Bellidir
Köroðlu Daðlarý / Tutamadým Ellerini
Bacýn Önde Ben Arkada / Koyverdin Gittin Beni
Aþkýn Olmadýðý Yerde / Ýnsan mýyým Mahluk muyum Ot muyum
Haberin Var mý / Kör Pencere - Ay Battý (1975)
Anadolu’yum ’75 / Daraðacý
Biz Yanarýz / Sen Bir Ceylan Olsan (1976)
ve saz çalan sanatçý o yýllarda yaptýðý “Uzun
Ýnce Bir Yoldayým” ve “Yumma Gözün Kör
Gibi” adlý plaklarýyla büyük çýkýþ yaptý. Bir
arada da “Tehlikeli Madde” adlý bir topluluk
kuran sanatçý, evlenip, Kadýköy’de bir
diþçi muayenehanesi açtýktan sonra müziði
býraktý.
Hey dergisi tarafýndan 1977’de yayýnlanan
“Türk Pop Müziði Sanatçýlarý
Ansiklopedisi’nin Fikret Kýzýlok maddesinde
yazanlar böyle. Bu alçakgönüllü (biraz da
hatalý) özgeçmiþi açarsak, aslýnda 1970’lerin
ilk yarýsýnda popüler müziðin en etkin isimlerinden
birisiyle karþýlaþýrýz. Ýlk yýllarýnda
yerlere dek uzanan kaftaný, daðýnýk saçlarý,
elinde baðlamasýyla türküler söyleyen, türkü
tadýnda besteler yapan Kýzýlok, ilerleyen
dönemde daha rock kokan düzenlemeler ve
bestelerle çýkar karþýmýza. 1976’da “müziði
býraktýðýný” açýklar. Bu açýklamaya kadar olan
dönemi ise dolu dolu geçirir. Ýþte bu dönemin
kýsa bir özeti, ya da “Hikaye-i Fikret
Kýzýlok”…
Fikret Kýzýlok’un müziðe ilgisi Galatasaray
Lisesi ilkokul kýsmýnda okurken baþlar. Ýlk
enstrümaný kendisini yaþ gününde armaðan
edilen kýrmýzý bir akordeondur. Ýlk müzik
derslerini sýnýf arkadaþlarýndan birinin klarnetçi
olan babasýndan alýr; ilk konserini de bir
23 Nisan’da Taksim Belediye Gazinosu’nda
düzenlenen okul müsameresinde verir.
Fikret Kýzýlok ve orkestrasý adlý küçük
grubun elemanlarý Kýzýlok’un sýnýf arkadaþlarýdýr
ve çaldýklarý halk türküleri ile alkýþ
alýrlar.
TÝMUR SELÇUK’LA
AYNI DÖNEMDE
Ortaokul ve lise yýllarýnda bu konserler
sürer; baþka okullara da giderler. Bu yýl-
larda grup elemanlarýyla birlikte orkestranýn
adý da deðiþir: Fikret Kýzýlok ve Veliahtlarý,
sanatçýnýn adýný okul müsamereleri dýþýnda
duyurduðu ilk grup olur. Lise yýllarýnda akordeonunu
býrakýr Kýzýlok ve eline gitarý alýr.
Bu dönemde en büyük destekçileri ayný
lisenin daha alt sýnýflarýnda okuyan ve müziðe
o yýllarda baþlamýþ Timur Selçuk ve Barýþ
Manço’dur.
Liseden mezun olduktan sonra Veliahtlar
ile çalýþmayý sürdürür Kýzýlok. Ailesiyle
Kadýköy’de yaþar ve konserlerini de daha
ziyade bu yakada verir. Ayný dönemde
Kadýköy’de Cahit Oben’in kurduðu Sailors
adlý grup fýrtýna gibi esmektedir. Kýzýlok ve
Oben eski arkadaþlardýr ve gruplarýný daðýtarak
yeni bir grup kurmaya ve profesyonel
müzik hayatýna atýlmaya karar verirler. Yanlarýna
bas gitarcý Koray Oktay ve davulcu
Erol Ulaþtýr’ý alýrlar; böylece Cahit Oben
4 doðar. Kendilerini “daha ziyade Beatles
tipi müzik yapan bir
grup” olarak tanýmlayan
Cahit Oben 4, Ýlham
Gencer’in iþlettiði Çatý
gece kulübünde programlar
yapmaya baþlar,
bir yandan da mahalle
konserlerini sürdürür.
Bu arada kendi
paralarýyla iki 45’lik plak
doldururlar. Bunlardan
ilkinde iki yabancý þarkýyý
yorumlarlar: “I Wanna
Be Your Man” ve “36
24 36”. Ýkinci plaklarýnda
daha “kendilerine”
dönerler. Plaðýn ilk yüzünde “Silifke’nin
Yoðurdu” vardýr; diðer yüzü ise bir bestedir:
“Hereke”, ayný zamanda Kýzýlok’un plak
olarak yayýnlanan ilk bestesidir.
DÝÞ HEKÝMÝ KIZILOK
Fikret Kýzýlok Cahit Oben 4’le çalýþmalarýný
sürdürürken girdiði diþçilik yüksekokulundaki
eðitimini sürdürür. Bir süre sadece
okuluyla ilgilenir. Müzikten kopamayacaðýný
anladýðýnda ilk solo plaðýný doldurur. Dört
þarkýlýk bir EP’dir bu: “Ay Osman - Colours
/ Sevgilim-Baby”. Bu plak o yýllarda fazla
ses getirmez. Bunun üzerine Kýzýlok okulunu
bitirmeye karar verir. Yine de zaman
zaman arkadaþlarýnýn kurduðu ‘Kaygýsýzlar’la
birlikte çalýþýr, Barýþ Manço’ya eþlik eder.
Diþçilik Yüksekokulu’nun son sýnýfýnda
okurken mahalleden arkadaþý Arda Uskan
ile bir yolculuða çýkar; müzik hayatýný
tümüyle etkileyecek bir yolculuktur bu. Bu
düþünceyle gitarýný eline alan Kýzýlok stüdyoya
girer ve Aþýk Veysel’in “Uzun Ýnce Bir
Yoldayým” türküsünü yeni bir düzenlemeyle
kayda alýr. Bunu bir 45’lik olarak yayýnlar.
Ýkinci solo 45’liðidir bu; Fikret Kýzýlok’un
hayatýnda da önemli bir dönüm noktasý...
Arka yüzünde sözlerini kendi yazdýðý bir halk
þarkýsý, “Benim Aþkým Beni Geçti” yer alýr.
O güne dek sürdürdüðü suskunluðu ve bunu
bozmasýnýn nedenini de plak kapaðýnda þöyle
açýklar: “Piyasa, öylesine Türk benliðinden
uzak melodilere kucak açmýþtý ki, beni dinlemeyeceklerdi
bile. Bugün ise durum büyük
bir hýzla deðiþiyor. Bu öz benliðimize dönüþte
ben de üzerime düþen görevi yapmaya karar
verdim...”
“Yumma Gözün Kör Gibi ! Yaðmur
Olsam”, Kýzýlok’un asýl çýkýþýný yaptýðý plak
olur. Her iki beste de Fikret
Kýzýlok’undur. Plakta, gitar, tumba
ve sazýn yanýnda deðiþiklik olsun
diye enstrüman olarak tahta ve taþ
kullanýr Kýzýlok. Þarkýlar çok beðenilir,
plak çok satar ve sanatçý ilk
altýn plaðýný alýr.
KENDÝ BESTELERÝ
GELÝYOR
Bu baþarýnýn ardýndan fazla ara
vermeden bir 45’lik daha yapar
Kýzýlok. Ancak bu kez kendisine
ait bir þarkýyla ortaya çýkar: “Söyle
Sazým”. Plak kapaðýnda, “Türk
geleneklerine uygun 17 perdeli ‘Hüseyni’
düzende üç deðiþik sazýn batý anlayýþýnda ve
çoksesli olarak kullanýldýðý” bir þarký olarak
tanýmlanýr bu.
Plaðýn arka yüzünde Kýzýlok’un Karacaoðlan’dan
bestelediði “Güzel Ne Güzel
Olmuþsun” vardýr. Her iki þarkýda da kendisine
Nedim Demirelli eþlik eder. Plak,
listelerde de kendisini gösterir ve haftalarca
1 numarada kalmýþ olan Barýþ Manço’nun
“Daðlar Daðlar”ýný devirerek liste baþý olur.
1970 yýlýný bu iki plakla kapatýr Fikret
Kýzýlok. Bu plaklar yýl sonunda Hey dergisi
tarafýndan düzenlenen ‘Yýlýn Müzik Oskarlarý’
anketinde görülmemiþ bir baþarýya imza
atar: “Söyle Sazým”, Yumma Gözün Kör
Gibi” ve “Güzel Ne Güzel Olmuþsun”,
Barýþ Manço’nun “Daðlar Daðlar”ýnýn
ardýndan sýrasýyla ikinci, üçüncü ve dördüncü
olur. Fikret Kýzýlok da ayný ankette
‘Yýlýn Erkek Þarkýcýsý’ seçilir.
1970 yýlýnýn getirdiði baþarýlarýn ardýndan
bir süre plak yapmayan sanatçý
Çiðdem adlý genç bir þarkýcýnýn “Daðlar
Aðlar Aðlar Pir Sultan Deyi / Nenni,
Nenni” adlý plaðýnýn düzenlemelerine
imza atar. Bu arada bir Anadolu turnesine
çýkar. Turne sýrasýnda Siverek yolunda
donma tehlikesi geçirir; bir kamyon þoförü
tarafýndan kurtarýlýr. Bu olayýn ardýndan bir
plak yapar ve “Emmo” adlý bestesini bu
kamyon þoförüne ithaf eder. Plaðýn arka
yüzünde Ahmed Arif in þiiri üzerine bestelediði
“Vurulmuþum” adlý þarký vardýr. Kýzýlok,
1972’de bu þarkýyla Bulgaristan’da yapýlan
Altýn Orfe festivaline katýlýr.
LEYLÝM LEYLÝM
Sanatçý, bu plaðýyla þirketini de deðiþtirmiþ
ve Sayan Plak’tan Grafson’a geçmiþtir.
1973’te bu þirket etiketiyle bir dizi plak
yayýnlar. Bu plaklarda yer alan þarkýlar,
Kýzýlok’un yazdýðý “Bir Ali Var” adlý oyunun
bölümleridir: “Gün Ola Devran Döne”,
“Anadolu’yum”, “Leylim Leylim (Kara
Tren)”, “Köroðlu Daðlarý”, “Tutamadým
Ellerini” ve “Gözlerinden Bellidir”. Yazýlan,
ancak bugüne dek sahnelenmeyen bu
oyunun þarkýlarý baþka sanatçýlar tarafýndan
da seslendirilir: “Kime Sormalý”yý Dönüþüm
eþliðinde Tansu, “Duyar mýsýn”ý ise o
dönemde ününün doruðunda olan Timur
Selçuk yorumlar. Bu arada “Köroðlu Daðlarý”
þarkýsýnýn baþýnda kullandýðý gitar, Kýzýlok
müziðinde bir yeniliktir.
USTANIN ÖLÜMÜ
Aþýk Veysel’in ölümü üzerine kendini
tümüyle diþ hekimliðine veren Kýzýlok
1975’te Tehlikeli Madde adýný taþýyan yeni
grubuyla uzunca bir Anadolu turnesine
çýkana kadar ortalýkta gözükmez. Turnenin
ardýndan Ýstanbul’da seri konserler verir.
Zafer Dilek Orkestrasý elemanlarýndan
Ataman Hakman ve Sahir Kayahan, bir
ara Moðollar’ýn klavyeciliðini üstlenmiþ olan
Turhan Yükseler, daha önce amatör çalýþmalar
yapmýþ olan Siret Yurtsever ile Eser
Sayýner, Tehlikeli Madde’nin elemanlarýdýr.
Tehlikeli Madde ile folk motiflerinin rock
ile harmanlandýðý þarkýlar yapar. Giderek
folk motiflerinin yerini daha alaturka sesler
alýr. “Haberin Var mý / Kör Pencere - Ay
Battý”, bu dönemin en önemli plaðý olarak
dikkat çeker. Ahmed Arifin “Sevdan Beni”
ve “Ýçerde” adýný taþýyan iki þiirinin Kýzýlokça
yorumudur bu þarkýlar. “Kör Pencere”ye
baðlý olarak plaða atýnan “Ay Battý” ise,
popüler müziðimizin enstrümantal þarkýlarý
arasýnda özel bir yere sahiptir. Bu plaktan
sonra yapýlan “Anadolu’yum 75”, daha önce
yayýnlanan ayný adlý þarkýya bir göndermedir.
Hatta plak ayný kapak içinde piyasaya
sürülür. Ancak pek iyi eleþtiriler almaz. Hey
dergisinde yayýnlanan bir yazýda þöyle denilir:
“...samimi düþüncemiz, artýk sanatçýnýn
Albümleri
Not Defterimden (1977)
Zaman Zaman (1983)
Yana Yana (1988)
Olmuyo Olmuyo (1990)
68’ler (1992)
Seçme Eserler - 68’ler 2 (1993)
Yadigar (1995)
Mustafa Kemal-Devrimcinin Güncesi (1998)
Gün Ola Devran Döne (1999)
stilini deðiþtirmesi gerektiði merkezinde.”
Plaðýn arka yüzünde Mahzuni Þerif’in
bir türküsünü yorumlar Kýzýlok: “Daraðacý”.
Ayný türküyü ayný günlerde Edip Akbayram
ve Dostlar da plak yapmak istemektedir.
Ancak, Kýzýlok’un daha erken davranmasý
yüzünden bu kararlarýný deðiþtirirler.
NAZIM HÝKMET OLUNCA...
Son 45’liði ise Mart 1976’da yayýnlanýr.
Mahzuni Þerif’ten “Biz Yanarýz” ve vazgeçemediði
Veysel’den “Sen Bir Ceylan Olsan”
adlý türküleri yorumlar sanatçý bu plaðýnda.
Plak yine eleþtirilir. “Fikret Kýzýlok’un kendini
yenileyeceði günleri bekliyoruz” gibi ifadeler
kullanýlýr bu eleþtirilerde. Kýzýlok, bütün
bunlar üzerine ortadan kaybolur. Bir yýl
sonra, 1977 ortalarýnda, 1971-’72 yýllarýnda
yaptýðý ancak o güne dek yayýnlamadýðý
kimi kayýtlarý bir albüm olarak piyasaya
sürer. “Not Defterimden” adýný taþýyan bu
albümde Kýzýlok’un deneysel çalýþmalarý
vardýr: Atonal bir altyapý üzerine Nazým
Hikmet þiirini koyar ve kendi deyimiyle “þarkýcýlýðý
deðil, müzisyenliði” dener.
Ancak dönemin ‘nazik’ siyasi ortamýnda
bu çalýþma fazla ortalarda gözükemez.
Nazým Hikmet adýnýn da etkisiyle çýktýktan
kýsa bir süre sonra toplatýlýr. Yeniden
yayýnlanmasý ise 1993’ü bulur. Bu arada
Varþova’da bu albümüyle iki ödül alýr. Ancak,
plaðýn toplatýlmasý onu etkiler ve Fikret
Kýzýlok, müziði býraktýðýný açýklar. O güne
dek 13 altýn plak ve çeþitli ödüller alan
sanatçý, bundan sonra derin bir sessizliðe
gömülür. Buna gerekçe olarak da “hazýrladýðý
yapýtlarýn ticari olmadýðý gerekçesiyle plakevleri
tarafýndan geri çevrilmesini” gösterir
ve bir daha profesyonel olarak müzik hayatýna
dönmeyeceðini bildirir.