Garðurinn

Recommendations

Info

14 | GAR‹URINN 2009 Hver þekkir ekki það vandamál í einkagarðinum sínum að vera endalaust að færa til plöntur, klippa niður tré og runna eða velta fyrir sér að færa matjurtagarðinn. Besta leiðin til að komast út úr því ástandi er að vera með framtíðarsýn fyrir garðinn; vita hvert stefnir og staðsetja hluti á endanlegan stað. Gott er að fá í lið með sér fagmann til þessa að hanna einkagarðinn frá grunni, en landslagsarkitektar hafa sinnt þessum verkefnum á Íslandi frá árinu 1953 þegar fyrsti landslagsarkitektinn kom úr námi. Að hanna einkagarðinn er samstarf og best er að velja ráðgjafann af góðri afspurn. Það er mikilvægt að gera sér strax grein fyrir því hvernig maður vill nota garðinn sinn. Oft er gott að skoða bækur og lesa sér til. Bók sem fjallar um einkagarð letingjans er fróðleg lesning og fjallar um það hvernig hægt er að útfæra garðinn sinn til að auðvelda viðhald eða til að skapa notalegan sælureit. Fæstir hafa það sem ástríðu að njóta þessa að vinna í garðinum og hugsa um hann, en það eru nokkur atriði sem er mikilvægt að ákveða strax frá upphafi til að garðurinn henti hverjum og einum. <strong>Garðurinn</strong> getur verið mikilvægur til að slaka á og endurnærast, njóta eða upplifa. Upplifunarþátturinn getur verið mismunandi og fyrir ólíka hópa. Það er mikilvægt að garðurinn sé ekki uppspretta að endalausu viðhaldi, heldur þarf að vera hægt að njóta þess að vera í garðinum og upplifa þar ólíka hluti, eins og áferð eða ilm af plöntum, vatnsnið eða fuglasöng úr trjánum. Það er einnig mikilvægt að gera sér grein fyrir hringrás garðsins þannig að árstíðirnar, notagildið, upplifunin og rómantíkin fái notið sín. Aðstæður eru oft mjög breytilegar og óskir garðeigandans mjög ólíkar. Það er lykilatriði að skoða aðstæður og forsendur þegar lagt er af stað. Ef garðurinn er gamall og gróinn, er mikilvægt að kortleggja núverandi aðstæður í garðinum, átta sig á því sem mikilvægt er að varðveita og hvað er hægt að fjarlægja. Ef um nýjan garð er að ræða er allar forsendur einfaldari, en jafnframt mikilvægara að skoða möguleika á að skapa skjólríkt og aðlaðandi umhverfi. Í gömlum og grónum görðum eru fólgin mikil gæði þar sem ekki þarf að búa til skjól. Það er mikilvægt að grisja trjágróður til að fá meiri sól inn í garðinn, til að geta notið hans betur. Endurbætur á grónum garði eru oft tímafrekari og fleiri þættir sem þarf að vega og meta en í nýjum garði. En hvað hefur einkennt íslenska Gott er að fá í lið með sér fagmann til þess að hanna einkagarðinn frá grunni. Einkagarðurinn einkagarðinn á síðustu árum? Hann er fullur af timburpöllum og skjólveggjum, steyptum stoðveggjum, húsgögnum, gashiturum og sólhlífum. En er þetta það sem við erum Hermann Georg Gunnlaugsson, landslagsarkitekt skrifar Fallegur garður er róandi og endurnærandi fyrir líkama og sál. að leita að í dag? Er ekki mikilvægara að hafa garðinn aðeins einfaldari í sniðum, en þó með ólíkum og fjölbreytilegri svæðum. Það sem er kannski það mikilvægasta er að að- Öllum er hollt að rækta garðinn sinn og bæinn sinn Njótum útivistarsvæðanna og göngum vel um Garðyrkjustjóri Kópavogs gengið að garðinum sé gott og það séu mismunandi leiðir út í garðinn, þ.e. úr stofunni til að nota veröndina, úr eldhúsinu til að klippa krydd, sækja uppskeru úr matjurtagarðinum og fara með eitthvað í safnhauginn. Einnig er gott að hafa möguleika á að komast út frá baðherberginu eða svefnherberginu til að viðra sig eða til að komast í heita pottinn. Núna eru eflaust margir að velta fyrir sér eigin ræktun og þá verður að staðsetja hana á sólríkum stað til að ná hámarks árangri. Það er til dæmis hentugt að hækka jarðveginn með timburkössum, þannig má auðvelda alla vinnu Aðgengi að garðinum þarf að vera gott. í garðinum og bæta vaxtarskilyrðin. En hver er framtíðarsýnin fyrir einkagarðinn? Hvaða stefnu mun einkagarðurinn taka á næstu árum? Það fer ört vaxandi víða erlendis að vinna með náttúru og heilsu, læknandi umhverfi og sálarró. Það verður örugglega lögð meiri áhersla á að rækta garðinn sinn á þann hátt. Einkagarðurinn er hluti af ákveðinni hringrás og við munum án efa leita aftur í gamla klausturgarðinn, þar sem hægt er að stunda andlega íhugun, komast frá amstri dagsins, rækta matjurtir og endurhlaða lífsorkuna.
Harðgerð og örugg Texti og mynd: Hafsteinn Hafliðason Vinsælustu sumarblóm hér á landi hafa lengst af verið þau sem spjara sig í öllum sumarveðrum og láta lítið á sjá þótt mikið rigni og gusti um, þegar sá gállinn er á „sumarblíðunni“ okkar. Fyrstar og fremstar fara þar stjúpurnar með alla sína liti og takmarkalausu þolinmæði á dyntótta rysjutíð. Áratug eftir áratug hafa þær staðið sína plikt og eru í hugum margra helsta sumartáknið. Skrautnálin er líka sterk og ómótstæðileg sem brydding á beðum og fylling í blómaker. Blómin eru hvítir, bláleitir eða rauðleitir smákrossar sem þekja plönturnar og ilma sætlega á kvöldin. Önnur ilmjurt er sjálfur ilmskúfurinn sem fyllir loftið höfgri angan sinni og ber hvít, rauðblá eða bleik blóm, oftast fagurlega fyllt. Eins og smárósir raða þau sér upp í þétta „bolluvendi“. Mjög virðingarverð og vingjarnleg. Meðal harðgerðu sumarblómanna eru líka margar tegundir af körfublómaættinni. Þar eru mjög áberandi „brár“ af ýmsum toga og með ýmiskonar blómalitum. Kornblómið heiðbláa er líka í þeim hópi og síðast en ekki síst okkar yndislega morgunfrú. EINN, TVEIR OG ÞRÍR 21.519 Morgunfrúin - matróna með mikla sögu Morgunfrúin hefur verið í ræktun frá alda öðli. Framan af fyrst og fremst sem matjurt og lækningajurt. Uppruni hennar er við norðanvert Miðjarðarhaf og hið latneska heiti hennar Calendula er ævafornt og mun merkja að hana megi sjá þar í blóma árið um kring. Viðurnefnið officinalis bendir svo til þess að hún hafi verið - og er reyndar enn - í lyfjaskápum apótekanna. Græðimátur plöntunnar er rómaður og í hillum náttúrulækningabúðanna mjá sjá ótal preparöt sem byggð eru á morgunfrúm í öllum formum. Rómverjar hinir fornu kölluðu morgunfrúna herba purificatoria, þ.e. jurt hreinsunarinnar. Hún þótti allra meina bót við meltingartruflunum og uppákomum innvortis. Líklega hafa þeir líka iðulega átt við slíkt ástand að stríða eins og matarvenjum þeirra var háttað, einkum meðal heldra fólks. En morgunfrú má nota í hrásalat, bæði blöð og blóm. Bragðið er milt og mýkjandi. Seyði af morgunfrú dregur úr sviða og flýtir fyrir því að smáskeinur á hörundi grói. Blóm Morgunfrú má nota í hrásalat, bæði blöð og blóm. morgunfrúar eru ætíð á gula og gullinrauða sviðinu, eins og sólin sjálf. Ýmist eru þau alfyllt eða einkrýnd. Til eru bæði lágvaxnar og hávaxnar sortir. Ýmsar sagnir og átrúnaður tengist blómum morgunfrúa. Það var til dæmis alveg óbrigðult ráð að láta dapurt fólk horfa á morgunfrúarblóm til að það fengi gleði sína á ný. Og þeir sem voru sjónlitlir áttu líka að stara á morgunfrúr um nokkra hríð til að styrkja sjónina. En svo voru það þeir sem vildu læra að skilja fuglamál. Til þess þurftu þeir bara að ganga á morgunfrúarblómum heilan dag frá sólarupprás til sólarlags. Ekki mátti út af stíga á annað kusk, ekki drekka og ekki nærast. Svo varð að hugsa allt fallegt og ekki mátti mæla á nokkurn mann. Ef ekki tókst til eins og skyldi, var það af því að viðkomandi voru ekki hreinar meyjar. Það gilti um bæði kyn! Stutt og laggott um sumarblóm Sumarblóm njóta sín best á áberandi stöðum þar sem flestir geta glaðst við að horfa á þau. Það skemmir ekki fyrir að staðurinn sér sólríkur og skjólgóður. Moldin þarf samt alltaf að vera úrvalsgóð garðmold, og það er ekki gott að rækta sömu tegundir á sama stað í sömu mold ár eftir ár. Skiptið um reglulega, annað hvort um jarðveg eða plöntutegundir. Við langvarandi ræktun einnar tegundar á einum stað myndast s.k. jarðvegsþreyta, Tvær grænar leiðir Gámaþjónustan hf býður nú þjónustu við garðeigendur á höfuðborgarsvæðinu á söfnun garðaúrgangs með tveimur mismunandi leiðum, Garðapoka og Garðatunnu. Gardatunnan.is Garðaúrgangur að sama marki! Garðapokinn er veglegur og traustur plastpoki fyrir garðaúrgang. Þeir eru seldir 5 stk. í pakka og er hirðing pokanna ásamt innihaldi innifalið í verði. Þú pantar Garðapokann á www.gardapokinn.is, færð staðfestingu á pöntun og við sendum þér síðan pokana heim. Þegar þú pantar hirðingu á pokunum ferðu inn á www.gardapokinn.is og fyllir út beiðni. Einnig er hægt að hringja í síma 535 2520 og panta hirðingu. Í báðum tilfellum verða pokarnir sóttir samkvæmt áætlun sem hægt er að sjá á heimasíðunni. Garðatunnan er 240 lítra tunna sem íbúar gerast áskrifendur að. Þú pantar Garðatunnuna á www.gardatunnan.is, fyllir út beiðni og tunnan verður send til þín. Hún er losuð á tveggja vikna fresti yfir sumarmánuðina og er hægt að sjá losunardaga á www.gardatunnan.is. Garðapokinn.is Þjónusta fyrir græna fingur Í pokann má eingöngu fara garðaúrgangur! Fyllið út beiðni á www.gardapokinn.is eða hringið í síma 535 2520 og pokinn verður sóttur. Þjónustan gildir á höfuðborgarsvæðinu. Gardatunnan.is Gardapokinn.is Hringhellu 6 • 221 Hafnarfjörður • Sími: 535 2520 • gamar@gamar.is • www.gamar.is GAR‹URINN 2009 | 15 sem stafar að því að margvíslegar örverur, kvillar og smákvikindi, sem hverri tegund tengjast, safnast upp og geta magnað árásir á hana. Þess vegna er gott að rjúfa hringinn. Helst með því að láta enga hringrás myndast og hafa alltaf þrjú ár á milli ræktunartímabila hverrar tegundar á hverjum stað. Plantið hóflega þétt í beðin. Góð regla er að hafa bilið á milli plantnanna um það bil helming af uppgefinni hæð þeirra. Gefið áburð fyrir útplöntun, u.þ.b. 30 grömm af alhliða garðáburði á hvern fermetra. Eftir því sem því verður við komið er gott að klippa burt öll „útblómguð“ blóm. Það tefur tilhneiginguna til fræmyndunar og örvar blómgunina.
Page 1 and 2: Garðagöngur Garðyrkjufélags Ís
Page 3 and 4: Stekkjarbakka 6 - Sími 540 3300 -
Page 5 and 6: EXPO · www.expo.is Vnr. 0058325 Pa
Page 7 and 8: TBWA\REYKJAVÍK \ SÍA TILEFNI TIL
Page 9 and 10: GAR‹URINN 2009 | 9
Page 11 and 12: GAR‹URINN 2009 | 11
Page 13: SUMAROPNUN OPIÐ ALLA DAGA TIL 21:0
Page 17 and 18: Andi staðar er mikilvægur. Ljósm
Page 19 and 20: Matur - saga - menning (MSM): Kveð
Page 21 and 22: Brenninetla (Urtica dioica) hefur v
Page 23 and 24: Endurnærandi garðrækt Inga Rut G
Page 25 and 26: Blóm vorsins - vorertur Sigríður
Page 27 and 28: Fögur flöt í bæ Falleg grasflö
Page 29 and 30: Nýjungar hjá Sölufélagi garðyr
Page 31 and 32: GAR‹URINN 2009 | 31 Grænmetisbyl

Garðurinn

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?