Garðurinn

Recommendations

Info

22 | GAR‹URINN 2009 Að hugsa um garðinn sinn Innlit í Mörk í Fossvogsdal „Við finnum mikla þörf hjá fólki að vera í tengslum við náttúruna og að vilja að rækta eitthvað – hvort sem það er blóm af fræi eða runni að springa út,“ segir Sigríður Helga Sigurðardóttir, en hún rekur Gróðrastöðina Mörk ásamt manni sínum, Guðmundi Vernharðssyni. „Fólk er farið að þrá sumarið, enda veturinn verið þungur. Það hugar meira að nærumhverfinu núna og svo þegar kreppir að þá fer fólk að hugsa um að vera sjálfbjarga og rækta matjurtagarða,“ bætir Guðmundur við. „Nánast allt sem við seljum framleiðum við sjálf og getum þar af leiðandi miðlað mikilli þekkingu til fólks.“ Sigríður tekur undir það og hvetur fólk til að vera duglegt að spyrja og leita sér upplýsinga og ekki vera hrætt við að láta í ljós vankunnáttu sína. „Garðyrkjufólk býr yfir mikilli reynslu sem það getur miðlað til almennings. Mörgum finnst þetta vera spennandi verkefni, áskorun sem allir eiga að taka og allir geta tekist á við.“ Ótrúleg upplifun að tengjast náttúrunni Hjónin segja tíma kominn fyrir fólk að huga að rótunum í breiðum skilningi. „Það skiptir miklu máli að horfa á fegurðina í kringum sig, þar á meðal í nærumhverfinu í garðinum,“ segir Guðmundur og segir að góð tengsl við nærumhverfi sitt, bæði heimili og garð, færi fólki mikla ánægju. „Ég held að það sé jákvætt, að færa fókusinn aðeins. Þeir sem hleypa sér í að fara út í garð og vinna njóta þess mun meira en þeir bjuggust við. Þetta er útivera, þú kemst í nánd við náttúruna, og færð að vera einn með sjálfum þér með eigin hugsanir,“ segir Guðmundur. Ólík tré í ólíka garða Sigríður leggur áherslu á að fólk velji sér trjátegundir og plöntur sem hæfi sínum garði, og sé þá gott að ráðfæra sig við garðyrkjufólk um það. „Þú selur ekki sömu plöntur í gamla garða vestur í bæ og þú gerir til nýrra hverfa, sem sum hver eru skjóllaus og 100 metrum yfir sjávarmáli. Á melun- um í gamla bænum getur þú gróðursett nánast hvað sem er, en ef þú ert uppi í hæðum verður að hugsa dæmið öðruvísi.“ Guðmundur bætir að við að hverfin verði mun skjólbetri eftir því sem þau eldast, og í raun sé einn samfelldur skógur á höfuðborgarsvæðinu. „Þannig að það er mikið að breytast hvað er hægt að rækta á Íslandi, til að mynda ýmsar plöntur sem voru taldar of viðkvæmar áður fyrr – og eru enn í ógrónum hverfum.“ Beint frá bóndanum Fólk gerir sér sífellt betur grein fyrir gildi þess að hafa gróður og græn svæði í kringum sig, en erlendar rannsóknir sína að fólki líður betur andlega og líkamlega sé það í einhverjum tengslum við náttúruna. Gróðrastöðin Mörk er staðsett í Fossvogsdalnum, einu stærsta græna svæði höfuðborgarsvæðisins, og leggur fyrirtækið áherslu á nálægð við markaðinn. „Íslendingar eiga kannski eftir að kveikja á því hversu gott það er Bók fyrir alla náttúruunnendur: Flora Islandica Árið 1983 kom út bókin Íslensk flóra með litmyndum eftir Ágúst H. Bjarnason. Bókin vakti mikla athygli, ekki síst fyrir fallegar blómateikningar sem gerðar voru af Eggerti Péturssyni. Nú hafa þessar teikningar Eggerts verið gefnar út í heild sinni í upprunalegri stærð í einni bók, Flora Islandica. Kristján B. Jónasson, útgefandi hjá Crymogea, sagði hugmyndina að útgáfu bókarinnar hafa kviknað á vinsælli yfirlitsýningu á verkum Eggerts Péturssonará Kjarvalsstöðum haustið 2007. „Þarna gafst almenningi tækifæri til að sjá þróunarsögu blómamálverka Eggerts. Við söknuðum þess þó að sjá ekki upprunalegu myndirnar úr hinni vinsælu Íslensku flóru en þær mörkuðu mikilsverðan áfanga á listrænum ferli Eggerts.“ Fjársjóður í kassa Árið 1982 kom Eggert heim úr námi í Maastricht og hóf vinnu að Garðyrkjuhjónin í Mörk segja tíma kominn fyrir fólk að huga að rótunum í breiðum skilningi. myndunum fyrir Íslensku flóruna. Eftir sleitulausa vinnu í meira en eitt ár hafði hann teiknað yfir 270 tegundir af íslenskum háplöntum, sem er stór hluti okkar flóru. „Teikningarnar voru svo settar ofan í kassa og ekki sýndar meira þar til að við bönkuðum uppá hjá honum og spurðum eftir þeim. Okkur datt strax í hug að það væri frábært að gefa þessar myndir út í bók, sem sýndi þær í sinni upprunalegu dýrð. Þær höfðu verið mikið minnkaðar í upprunalegu útgáfunni og þótt þær þjóni hlutverki sínu frábærlega þar, kemur það ekki nógu vel fram hve nánast yfirþyrmandi glæsilegar þær eru. Hver háplanta er teiknuð í raunstærð sinni og hvert blað er í stærðinni A3.“ Hvergi var sparað til verksins og má í raun segja að útgáfan sé eins konar listaverk í sjálfu sér, enda í takmörkuðu upplagi, 500 tölusettum eintökum árituðum af Eggerti. Bókin var prentuð í Kína, því handbinda þurfti hvert eintak og fylgdi maður henni þangað til að fylgjast með að allt færi á réttan veg. Þá kemur hver bók í efnisklæddum kassa, sem er handsmíðaður úr krossviði. „Snæfríð Þorsteins hönnuður lagði gríðarlega mikla vinnu í að koma þessu upp, en hún hlaut nýlega verðlaun FÍT fyrir besta prentgrip ársins fyrir þessa bók,“ segir Kristján. Unnendur lista og blóma „Ég vissi að fólk yrði þakklátt að fá þetta safn út gefið. Fáir innlendir nútímalistamenn njóta jafn mikillar virðingar og Eggert Pétursson, en myndir hans höfða til svo margra. Verk hans seljast venjulega fyrir háar upphæðir og eru mjög umsetin svo það er ekki auðvelt fyrir almenning að eignast þau, en hér er kominn gripur á viðráðanlegu verði sem er sannarlega hluti af listsköpun Eggerts.“ Flora Islandica er safngripur í takmörkuðu upplagi og verður ekki endur- að hafa gróðrarstöð eins og okkur nálægt stóru svæði í höfuðborginni. Það er bæði mikill sparnaður sem í því felst og svo er það að auki umhverfisvænt, en ekki þarf að keyra allt efnið inn til borgarinnar. Þetta er hugmyndafræði sem er farin að prentuð. „Helmingurinn er seldur og þegar upplagið klárast er bókin búin. Ég tel að það sé mjög ólíklegt að það væri eitthvað eftir af henni í lok ársins,“ segir Kristján. „Markhópur okkar var annars vegar listunnendur, því myndirnar skipa svo stóran sess í ferli Eggerts. Hann talar um þær sem stafrófið í verkum sínum og hefur Flóru Íslands gjarnan við höndina þegar hann málar. Hins vegar eru það náttúruunnendur, fólk sem hefur áhuga á jurtum og gróðri Íslands. Eggert er afar nákvæmur, hann málar ekki bara einhver blóm heldur aðeins íslenska flóru, og setti lengst af til að mynda ekki blóm saman á mynd nema þau blómguðust á sama tíma. Stærð jurtanna á verkum hans hafa hingað til verið rétt sem og öll hlutföll.“ Crymogea verður til Bókaútgáfan Crymogea var stofnuð árið 2007 af Kristjáni B. Jónassyni og Snæbirni Arngrímssyni, en þeir eiga báðir djúpar rætur í heimi íslenskrar útgáfu. Markmið útgáfunnar var frá upphafi að gefa ein- skipta töluverðu máli erlendis – uppruni vörunnar og að hún komi beint frá bóndanum, eins og afurðir okkar,“ segir Sigríður að lokum. www.mork.is Kristján B. Jónasson, útgefandi hjá Crymogea: „Ég vissi að fólk yrði þakklátt að fá þetta safn út gefið. Fáir innlendir nútímalistamenn njóta jafn mikillar virðingar og Eggert Pétursson.“ ungis út sjónrænar bækur um ljósmyndir og list. „Við mörkuðum okkur þessa stefnu, bæði til að fara ekki út um víðan völl og vegna þess að alþjóðleg verkefni sem við erum að vinna í eru öll á þessum nótum,“ segir Kristján og nefnir sem dæmi ljósmyndabók eftir Ragnar Axelsson um áhrif heimshlýnunar á líf inúíta og ljósmyndabók eftir Pál Stefánsson um fótbolta í Afríku, sem er gefin út í tengslum við heimsmeistarakeppnina í fótbolta sem haldin verður í Suður-Afríku á næsta ári. Bækurnar eru báðar unnar í tengslum við virta, jafnvel heimsþekkta rithöfunda. Kristján segir forlagið hugsa til stærri markaðar en Íslands, bæði til að auka hagkvæmni og fá slagkraft við undirbúning og gerð bókanna og til að geta átt möguleika á að samnýta prentun til mismunandi markaðssvæða. „Þetta tekur allt sinn tíma, en bækurnar okkar hafa fengið mjög góð viðbrögð og við erum bjartsýnir.“ www.crymogea.is
Endurnærandi garðrækt Inga Rut Gylfadóttir, landslagsarkitekt FÍLA skrifar Í rannsóknum hefur glögglega verið sýnt fram á að hverskonar garðrækt og útivist á gróðursælum stöðum og útivistarperlum eflir andann og endurnærir sál og líkama. Að koma inn í hverfi, inngang að vinnustað eða heimili gefur okkur sterka hugmynd af viðkomandi stað. Hönnun umhverfisins ásamt gróðri er þar mikill áhrifavaldur. Síðustu ár hefur helsta ósk lóðareigenda verið sú að fá viðhaldslítinn garð. Fólk hefur verið hrætt við að hafa mikinn gróður þar sem því getur fylgt nokkuð viðhald. Mín skoðun er þó sú að þrátt fyrir að garður sé hannaður stílhreinn og einfaldur, þar sem stór hluti garðsins er með hellulögn og timburpalli, þá skipti gróðurinn höfuðmáli í því að skapa vistlegan og huggulegan garð. Hluti gróðurs blómstrar snemma vors og er yndislegt að hafa eina slíka plöntu í sjónlínu t.d við inngang húss og við glugga. Þegar garður er orðinn vel þroskaður er einnig um að gera að skipta út plöntum og breyta til. Bæta við einum blómstrandi runna á áberandi stað gefur skemmtilega fjölbreyttni í garðinn. Hver einstök planta hefur mikinn fjölbreytileika „Áherslan er hvarvetna á íslenskt og eftir því stilltum við kúrsinn í framleiðslu okkar þetta árið. Leggjum okkur sérstaklega eftir íslenskum plöntum og þar nefni ég til dæmis sumarblómin,“ segir Katrín Ásgrímsdóttir, framkvæmdastjóri Sólskóga. Sólskógar eru einn stærsti plöntuframleiðandi landsins og eru með starfsemi á Egilsstöðum og í Kjarnaskógi á Akureyri. Á báðum stöðum er fyrirtækið með mikla framleiðsla bæði á blómum, trjáplöntum og skógarplöntum, meðal annars fyrir landshlutabundin skógarverkefni á Vestfjörðum, Norðurlandi og Austurlandi. Alltaf vinsælast „Bændaskógræktin hefur tvímælalaust orðið til þess að auka áhuga almennings á öllu ræktunarstarfi,“ segir Katrín. „Sífellt fleiri eru að fást við ræktun í einhverri mynd, bæði í þéttbýli og svo úti í sveitum, til dæmis við sumarhús. Þar er íslenska birkið alltaf vinsælast, enda nokkuð auðræktað. En síðan hafa aðrar tegundir komið sterkar inn, til dæmis lerki og fleiri barrtegundir. Einnig gæti ég nefnt ýmsar fjölærar plöntur og runnategundir; fjölbreytnin fer sívaxandi.“ Rætur Sólskóga eru á Fljótsdalshéraði. Fyrir rúmum tveimur árum var sú breyting síðan gerð að fyrirtækið tók yfir gróðrastöðina í Kjarna við Akureyri sem rekin hefur verið síðan 1947, lengst af Skógræktarfélagi Eyfirðinga. Í Kjarna eru alls sjö stór gróðurhús, samanlagt 3.800 fermetrar að flatarmáli. Þegar aðstaðan á Egilsstöðum er svo tekin með í dæmið eru Sólskógar með undir plasti um 5.000 fermetra sem tryggir mikla afkastagetu. Slíkt þarf líka, því Sólskógar framleiða til dæmis öll sumarblóm fyrir sveitarfélög á Hönnun, ásamt gróðri, er mikill áhrifavaldur í fyrstu upplifun að aðkomu heimilis eða vinnustaðar. í áferð, laufgun, blómstrun, berjum og haustlitum og ásýndin breytist á nokkurra vikna fresti. Dvalarsvæði skipta alltaf miklu máli í görðum og þarf að vanda valið vel, hvar sá staður á að vera. Hér þarf að finna stað þar sem sólin skín hvað lengst svo ekki sé minnst á skjólið. Skjól á Íslandi er grundvallaratriði til að skapa vel nýtanlegt dvalarsvæði. Mikill misskilningur er þó að til að fá gott dvalarsvæði þurfi skjólgirðingar að Sólskógar á Akureyri og Egilsstöðum: vera mjög háar. Girðingar ættu ekki að vera hærri en svo að maður sjái yfir þær og að sólin geti skinið inn á dvalarstaðin óheft þar sem hún hækkar hitastigið verulega. Þannig lengist einnig sá tími sem við getum notið útiveru frá því snemma á vorin og lengur fram á haust. Leiksvæði, matjurtaræktun, snúrur og heitur pottur er einnig eitthvað sem gerir garðinn að hagnýtum og notalegum fjölskyldu- og Birki, barrtré og blómplöntur Katrín Ásgrímsdóttir, framkvæmdastjóri Sólskóga. Austurlandi og raunar fjölmarga fleiri. Verkefnin eru margvísleg og fer fjölgandi. Hlúir að sínu „Þegar ræktun og framleiðsla þessa ár var í undirbúningi tókum við þann pól í hæðina að áhugi fólks á allri ræktun myndi aukast; fólk myndi í ríkari mæli halda sig í Hluti gróðurs blómstrar snemma vors og er yndislegt að hafa eina slíka plöntu í sjónlínu. heimaranni og hlúa að sínu. Þetta hefur gengið eftir; föndurvörur seljast sem aldrei fyrr, fólk er farið að baka heima og svona gæti ég áfram haldið. Þetta er viðhorfsbreyting og hún vinnur með okkur,“ segir Katrín Ásgrímsdóttir í Sólskógum. www.solskogar.is vinastað. Það skiptir í raun ekki máli hve stór eða lítill garðurinn er, mikilvægast er að hver fermeter sé vel nýttur og fái sitt rétta hlutverk, hvort sem það er svæði til að horfa á eða nýta á praktískan hátt. Leiksvæði og dvalarsvæði þurfa alltaf að vera í góðum tengslum og í hæfilegri fjarlægð hvort við annað. Það gengur t.d aldrei að hafa leiksvæði langt frá dvalarsvæði fullorðinna. Manneskjan er félagsvera og börn vilja vera hjá okkur, og eins vilja foreldrar geta fylgst með börnunum. Þetta á líka við um matjurtagarð og önnur vinnusvæði, þau verða að vera í góðum tengslum við aðra fleti í garðinum, einfaldlega svo að við nennum að vera þar. Hver kannast ekki við að kartöflu- eða rabarbararæktunin er í einu horni garðsins, kannski vel norðarlega í rokinu!! Það er ekki mjög freistandi að fara þangað að reita arfa. Ákjósanlegast er að matjurtagarðurinn sé á skjólgóðum stað og sólríkum, svo að við njótum þess að dytta að honum. Það er mesti misskilningur að matjurtargarðar séu ljótir eða þurfi að vera það. Með öllu tegundavalinu sem hægt er að fá í dag, bæði í matjurtunum sjálfum og svo efnisnotkun í Skjól á Íslandi er grundvallaratriði til að skapa vel nýtanleg dvalarsvæði. Mikill misskilningur er þó að til að fá gott dvalarsvæði þurfi skjólgirðingar að vera mjög háar. GAR‹URINN 2009 | 23 Í grónum görðum má oft finna eitthvað smart inn á milli gróðurs sem hægt er að færa til og koma á meira áberandi stað. Hér lá t.d holtagrjótið áður á hliðinni undir stóru grenitré. umgjörðina er auðvelt að útbúa aðlaðandi matjurtakassa sem passar vel inn í aðra efnisnotkun í garðinum. Kassarnir geta jafnvel verið með loki svo hægt sé að loka honum yfir veturinn þegar lítið er þar að sjá. Það er um að gera að nota hugmyndarflugið og matjurtakassinn er orðin hin mesta prýði. Auk þess koma margar fjölærar matjurtir upp snemma á vorin s.s. rabarbari, graslaukur og fleira og gefa beðinu líf áður en allt fer að blómstra í júní. Einnig hef ég ítrekað að fólk geri garðinn sinn persónulegan, t.d með því að setja niður sérvalinn stein, gamlan ættargrip eins og t.d skúlptúr, járnaflækjur margskonar sem hafa fylgt viðkomandi. Í grónum görðum má oft finna eitthvað smart, inn á milli gróðurs, sem hægt er að færa til og koma á meira áberandi, velvaldan stað ásamt lýsingu gerir mikið. <strong>Garðurinn</strong> er eitthvað sem gerir umhverfi okkar fallegra og margir njóta. Annað hvort sem áhorfendur utan frá eða sem notendur. Að ganga fram hjá fallega hirtum og vel skipulögðum garði er jafn endurnærandi og að eiga einn slíkan. Ekki er endilega nauðsynlegt að fylla gróðurbeð af gróðri, hver gróður á sinn stað í garðinum.
Page 1 and 2: Garðagöngur Garðyrkjufélags Ís
Page 3 and 4: Stekkjarbakka 6 - Sími 540 3300 -
Page 5 and 6: EXPO · www.expo.is Vnr. 0058325 Pa
Page 7 and 8: TBWA\REYKJAVÍK \ SÍA TILEFNI TIL
Page 9 and 10: GAR‹URINN 2009 | 9
Page 11 and 12: GAR‹URINN 2009 | 11
Page 13 and 14: SUMAROPNUN OPIÐ ALLA DAGA TIL 21:0
Page 15 and 16: Harðgerð og örugg Texti og mynd:
Page 17 and 18: Andi staðar er mikilvægur. Ljósm
Page 19 and 20: Matur - saga - menning (MSM): Kveð
Page 21: Brenninetla (Urtica dioica) hefur v
Page 25 and 26: Blóm vorsins - vorertur Sigríður
Page 27 and 28: Fögur flöt í bæ Falleg grasflö
Page 29 and 30: Nýjungar hjá Sölufélagi garðyr
Page 31 and 32: GAR‹URINN 2009 | 31 Grænmetisbyl

Garðurinn

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?