Garðurinn

Blóm vorsins – vorertur
Sigríður Hjartar skrifar
Í rómantískum skáldsögum, sem
ég drakk í mig á sokkabandsárunum,
var stundum fjallað um ungar
stúlkur, sem skiptu svo fallega litum.
Ungar stúlkur skipta sjálfsagt
enn fallega litum en það gerir garðurinn
okkar líka. Fyrstu blómin á
hverju vori í garðinum mínum,
vetrargosinn og snæklukkan, eru
bæði skínandi hvít, þannig að garðurinn
verður hvítur ásýndum. Síðan
koma krókusarnir í fjölmörgum
litum en loks tekur garðurinn á sig
þann lit, sem er litur vorsins í huga
mínum. Þetta er guli liturinn. Vorboðinn,
sem er mjög lágvaxinn,
páskaliljur í ótal útgáfum og stærð-
um, huldulykillinn og margar fleiri
blómplöntur eru fallega gular, hver
með sínu móti. Þess vegna vekja
þær plöntur, sem eru í gagnstæðum
lit við gult, enn meiri athygli í
vorgarðinum.
Vorertur, Lathyrus vernus, eru
sannarlega ekki gular og það er
nánast eins og þær séu athyglisjúkar
í vorgarðinum. Það er ekki
stærðarinnar vegna því vorerturnar
eru aðeins 30-40 sm á hæð. Blaðliturinn
er fallega skærgrænn og
blöðin eru samsett eins og hjá öðrum
blómum úr belgjurtafjölskyldunni.
Blómin sitja nokkur saman á
stöngli, sem lyftir sér dálítið yfir
blaðskrúðið. Liturinn á blómunum
sker sig stórkostlega frá grænu
laufinu og gulblómstrandi umhverfinu.
Hann er mjög skær,
fjólublár eða blárauður, en innst í
blóminu er hvítur blettur.
Vorerturnar eru mjög snemma á
ferðinni, eins og nafnið bendir til.
Blómgunartími er auðvitað háður
vaxtarstað og árferði en akkúrat
núna, um miðjan maí, blómstra
þær í garðinum mínum. Þær eru
líka búnar að þroska fræ snemma
sumars og síðan visnar laufið svo
plantan er horfin síðsumars. Vorertum
er auðvelt að fjölga með
fræi, sem oft er að finna á frælista
Garðyrkjufélags Íslands og það er
unnt að skipta þeim eftir blómgun
og fá þannig smáplöntur utan af
hnausnum.Þótt vorerturnar lifi ár-
Nýjungar hjá Gámaþjónustunni:
Garðapokinn og Garðatunnan
Gámaþjónustan er þessa dagana að
hleypa af stokkunum nýrri þjónustu
sem eru Garðapokinn og
Garðatunnan. Sem kunnugt hefur
Reykjavíkurborg hætt að sækja
garðaúrgang sem til fellur í einkagörðum,
eins og gert hefur um
langt árabil. Því munu vafalaust
margir fagna þessari nýjung Gámaþjónustunnar.
Að sögn Jóns Ísakssonar markaðsstjóra
Gámaþjónustunnar og
Magnúsar Ólafssonar sölustjóra er
mikið lagt upp úr því að þessi nýja
þjónusta sé einföld og aðgengileg.
Viðskiptavinir geta pantað Garðapoka
á Netinu en þeir eru seldir
fimm saman í pakka og kostar
pokinn 490 kr. eða alls kr. 2.450.
Innifalið í verði pokanna er að þeir
verða sóttir til viðskiptavinanna
eftir þeirra óskum þegar þeir hafa
verið fylltir garðaúrgangi.
Allt í samræmi. Hér er valinn litur á girðinguna sem tekur mið af lit fjölbýlishússins.
Hugmyndir í þrívídd
Þegar fólk leitar til hönnuða um
útfærslu á hönnun garðsins fær það
einatt í hendur teikningar og riss á
blaði sem sumum finnst erfitt að
lesa og átta sig á. Fyrirtækið Lóðalist
ehf. býður upp á teikningar í
þrívídd sem auðveldar fólki að átta
sig á hvernig útfærslan muni líta
út. Bjarnheiður Erlendsdóttir hjá
Lóðalist ehf. er með áratuga reynslu
af hönnun og framkvæmdum við
garða og palla:
„Þegar ég hanna garða fyrir fólk
mæti ég auðvitað á staðinn og
skoða aðstæður og met hvernig
best sé að hafa hlutina. Það er mismunandi
hvort ég er einungis að
hanna palla og pallakerfi, eða garðinn
í heild sinni. Ég teikna allt upp
Sent til viðskiptavina
Við kaup á tíu pokum eða fleiri
fæst 10% afsláttur. Pokarnir eru
sendir til viðskiptavinanna sem
hafa svo samband við Gámaþjónustuna
annað hvort rafrænt eða í
síma þegar þeir óska eftir að losna
við pokana.
„Fólk getur séð á netinu hvenær
við erum á ferðinni í þeirra hverfi
og lætur þá pokana út við lóðamörk
þar sem við sækjum þá,“ segir
Jón sem bætir við að þjónusta
þessi standi garðeigendum á öllu
höfuðborgarsvæðinu til boða.
Garðatunnan er þjónusta í svipuðum
dúr, nema hvað hún hentar
ef til vill betur því fólki sem kappsamast
er í garðinum og er með
stórar lóðir. Þá er gott að hafa sérstaka
garðatunnu á staðnum og
auðvelt að panta aukalosun ef á
þarf að halda. Garðatunnan kostar
í þrívídd og gerir það teikningarnar
mjög lifandi svo fólk á auðveldara
með að átta sig á hvernig allt muni
líta út á endanum,“ segir Bjarnheiður.
Hún segir að mikilvægt sé að
taka mið af ríkjandi vindáttum,
stöðu húss/palls gagnvart sólu, aðkeyrslu
að húsinu, stærð lóðar og
hæðarmismun. Í pallahönnun
þurfi að sníða skjólveggi miðað við
vindáttir, sól og skugga og m.a.
staðsetja heita potta og einstakar
plöntur út frá slíkum atriðum.
Bjarnheiður annast m.a. garðaráðgjöf
fyrir Byko og þar getur fólk
pantað tíma og fengið hálftíma ráðgjöf
og teiknihugmyndir af pöllum
sem það hyggst koma upp.
Ný þjónusta hjá Gámaþjónustunni. Magnús Ólafsson sölustjóri og Jón Ísaksson
markaðsstjóri.
kr. 1990.- á mánuði og er tæmd á
tveggja vikna fresti frá maí til október.
Alhliða þjónusta
Gámaþjónustan hf. hefur starfað í
25 ár og er leiðandi í alhliða umhverfisþjónustu.
Býður meðal annars
upp á alhliða þjónustu við
söfnun á lífrænum úrgangi til jarð-
Kartöflur eru svo miklu
meira en kartöflur ...
hver hefði trúað því að
saga þeirra væri svona
spennandi!
Vorertur eru mjög snemma á ferðinni eins og nafnið bendir til.
gerðar. Þá býður Gámaþjónustan
margs konar aðra þjónustu svo
sem bílastæðasópun, endurvinnslutunnuna,
útleigu vinnuskúra,
salerna og geymslugáma
auk leigu og losunar almennra
gáma fyrir úrgang og endurvinnsluefni.
www.gamar.is
Bækur fyrir þá
sem vilja rækta
garðinn sinn – og
gera náttúrulega
matreiðslu og
hollustu að lífsstíl.
Garðyrkja, hollusta,
uppskriftir, skemmtisögur,
ráð gegn kvefi – allt þetta og
meira til er að finna í hinum
sívinsæla Ætigarði.
Hildur Hákonardóttir listakona er þekkt
fyrir frumlega frásagnargleði og ritsnilld.
GAR‹URINN 2009 | 25
um saman eru þær ekki mjög algengar
í íslenskum görðum. Við
þekkjum betur frænku þeirra, ilmbaunirnar,
sem lengi hefur verið
vinsælt sumarblóm. Þetta er stórskemmtileg
klifurplanta, sem getur
klifrað upp eftir neti eða þráðum
og festir sig að mestu sjálf, því
fremsta blaðparið er ummyndað í
klifurþræði. Ilmbaunirnar geta orðið
allt að 2 m háar, sem er góð
frammistaða svona á einu sumri.
Blóm ilmbauna eru stór og litskrúðið
mikið en ákaflega fínlegt,
hvítir, fölbleikir og fínlillabláir litir
eru einkennandi fyrir ilmbaunir, en
líka eru til laxableik, rósrauð og
jafnvel fjólublá afbrigði. Ilmbaunir
eru góðar til afskurðar, standa lengi
og ilmurinn er ólýsanlegur.
Svo skemmtilega vill til að tvær
plöntur af ættkvísl vorerta og ilmbauna
vaxa villtar á Íslandi. Báðar
vaxa aðeins á stöku stað, en þó í
öllum landsfjórðungum. Önnur
þeirra er baunagras. Þetta er mjög
lágvaxin planta, skríður með jörðu,
en blómin eru ótrúlega stór og
skarta þremur litbrigðum í fjólubláu.
Fuglaerturnar eru gjörólíkar,
blómin eru einlit, sterkgul og þær
geta klifrað.
Plöntur af belgjurtaættinni eru
óskaplöntur hvers garðeiganda.
Þær eru áburðarverksmiðjur þar
sem á rótum þeirra lifa bakteríur,
sem vinna köfnunarefni. Þetta á við
allar þær plöntur, sem hér hafa
verið nefndar, bæði Íslendingana
baunagras og fuglaertur og garðplönturnar
vorertur og ilmbaunir.
LIFUM Í TAKT VIÐ
NÁTTÚRUNA
www.salkaforlag.is
15x15_mix.indd 1 5/15/09 2:49:20 PM