You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
18 Kulturë<br />
Në 75 vjetorin<br />
e Dr.<br />
Evriviadhi<br />
Goros<br />
PRANVERA<br />
Burbuqet filluan të çelin.<br />
Si me turp pemët<br />
Veshin të gjelbrën stoli.<br />
Natyra shtriqet,<br />
Qepallat pulit,-<br />
Zgjohet.<br />
Ujrat e kristalta<br />
Zbresin tatëpjetë.<br />
Me cicërima zogjtë<br />
Zgjimin përshëndesin.<br />
Erdhi Pranvera!<br />
Dhe këng’ e jetës<br />
Çdo gjë e mbulon...<br />
SHPRESAT E VRARA<br />
Në qiell lundrojnë<br />
Si hije të errëta,<br />
Retë ngjyrë plumbi<br />
Dhe prapa zvarrisin<br />
Shpresat e vrara...<br />
POETI DHE NJË VAJZË<br />
Kryet mos i ul kur rrugës më<br />
takon,<br />
Qepallat çup’ e mirë mos i mbyll.<br />
Lemë t’ i shoh qerpikët aq të<br />
bukur<br />
Dhe kaçurrelat varur përmbi<br />
vetullat...<br />
Ej, çup’ e mirë,<br />
Që shkon e vjel përditë portokalle,<br />
Për ty un’ vargje shkruaj pa<br />
mbarim,<br />
Ndaj mos e tund kokën me<br />
dyshim...<br />
Ti mbase dhe nxiton<br />
Të vesh në një takim,<br />
Por un’ të lutem mos u ngut.<br />
Rri edhe pak.<br />
Rrija shtrirë në shtrat dhe me<br />
sytë të mbyllur, mundohesha<br />
të formoja një imazh për<br />
vendin dhe njerëzit. Për të fjetur as<br />
që bëhej fjalë. Këndezët e shumtë<br />
të fshatit, po luanin marshin e<br />
zgjimit. U ngrita ndenjur dhe, me<br />
bërrylat e mbështetura në parvazin<br />
e dritares, mora midis pëllëmbëve<br />
kokën dhe po kundroja konturet e<br />
maleve të murrme përkarshi. Prapa<br />
tyre po ngjitej, në fillim me ndrojtje,<br />
një perde e hollë fosforeshente.<br />
Pas pak, pjesa e poshtme e saj u bë<br />
e purpurt. Aty ku rrija nisi të zbar-<br />
Thuaji atij që të pret:<br />
“Shtegun ma kishte zënë një<br />
poet...”<br />
NË DET...<br />
Si kredharak në det do hidhem<br />
sot,<br />
Do zhytem e do ngjitem i shkujdesur,<br />
Si kalama nga shkëmb’ i lartë do<br />
t’ hidhem,<br />
Do vihem në rresht me ju në<br />
garë, o çamarrokë.<br />
Si ju do qesh e do bërtas,<br />
Për flokësh do t’ju kap e t’ u<br />
tërheq mbi valë,<br />
Me klithma dhe me thirrje “haha-ha!...”<br />
Në syt’ e botës sot le të jem si<br />
ju-<br />
Një çilimi...<br />
Hej, çamarrokë,<br />
Që dashuri me detin keni shtënë,<br />
Në rërën e nxehtë do zhgërryhemi<br />
bashk’ me ju,<br />
Me britma dhe me thirrje “haha-ha!...”<br />
Pa ç’ ka në do t’ më quajnë burrat<br />
... kalama...<br />
IM BIR...<br />
Vërtitet nëpër dhomë,-<br />
Qesh<br />
edhe surratin<br />
Me lëng domate lyen...<br />
Dy vjetët s’ i ka mbushur,<br />
Në sy akoma s’ ia lexoj mendimet,<br />
Ddhe nuk e di sa gota të thyejë.<br />
Por di,-<br />
Ushtar i devotshëm i jetës<br />
Në historinë e letërsisë<br />
botërore, por<br />
edhe të letërsive<br />
kombëtare ka shumë<br />
raste shkrimtarësh që<br />
janë mjekë në profesion.<br />
E kam vrarë<br />
mendjen shpesh<br />
për ta shpje-<br />
guar këtë raport mes letërsisë dhe mjekësisë,<br />
dhe besoj se një shpjegim është<br />
pse të dyja kanë lidhje kaq të fuqishme me<br />
njeriun, që të dyja i bashkon përpjekja për<br />
të shëruar trupin dhe shpirtin e njeriut.<br />
Nuk e di se sa i lumtur e i plotësuar ndihet<br />
kush e ka të sendërtuar binomin mjekësi<br />
- letërsi në qenien e vet. Por di të them me<br />
siguri se ndihemi tejet të plotësuar ne, lexuesit.<br />
Pse askush nuk mund t’i ndjejë më<br />
mirë se sa mjeku dhimbjet e njeriut; ato<br />
dhimbje që i mbledh me dorën e vet e përpiqet<br />
t’i nxjerrë jashtë trupit e shpirtit, duke<br />
na i përcjellë – e jo duke na i injektuar-, ne<br />
të tjerëve, si një apel që duhet të përpiqemi<br />
gjatë gjithë jetës sonë për të qenë të bukur,<br />
të mirë e të mos lëndojmë askërrkënd.<br />
Një nga këta mjekë-fatlumë është edhe im<br />
atë, Dr. Evriviadhi Goro, që këto ditë po<br />
ecën në shkallën e 75-të jetës së vet dhe<br />
kur e kthen kokën mbrapa sheh se çdo<br />
shkallë e kaluar ka qenë dhe një Golgotë<br />
më vete.<br />
Është biri im.<br />
Kaçurrelat e verdha<br />
i rrinë përmbi ball<br />
Kurorë engjëjsh<br />
Dhe vetë,-<br />
Engjëll i gjallë...<br />
Kalon im bir.<br />
Hapni rrugën.<br />
Nesër<br />
Diçka të re botës do t’ i sjellë...<br />
1964<br />
DHIMBJA E PRINDIT<br />
Një mal<br />
Si meteor<br />
Në gjoksin tim kish rënë.<br />
Hapi krater në zemër,<br />
Më hapi plag’ në shpirt.<br />
Përbindsh’ i vinte rrotull<br />
Mirkës son’ të shtrenjtë...<br />
Më foli një kolege<br />
Në telefon me ndrojtje:<br />
“Diçka shikoj te gjiri...”<br />
Në mendjen time retë,<br />
Shtrëngatë përgatisnin.<br />
E kyça dhimbjen thellë,<br />
Në zemrën e gjakosur...<br />
Diçka lexonte vajza<br />
Në syt’e mi të ftohtë,<br />
Por gojën mbante mbyllur<br />
Dhe fjal’ nuk nxirrte dot.<br />
Jetuam ditë, muaj,<br />
Të ngjitur të dy bashkë.<br />
dhej, ndërsa faqet e maleve ngjanin<br />
me viganë në një gjumë të thellë.<br />
Dhe kjo ndodhte kur përballë tyre,<br />
në faqet lindore të maleve të Bratit,<br />
dita shtrinte, me butësi, dritën e e<br />
ardhur nga lindja, fillimisht në majat,<br />
nga zbriste butë e butë, poshtë,<br />
në fshat e në lugjet.<br />
Hapa të dy kanatat e dritares.<br />
Një erë e lehtë, e ardhur nga gryka<br />
e lumit, më shkaktoi të rrëqethura.<br />
Nuk dinte ime bijë,<br />
Ç’më thanë në klinikë<br />
Kur panë në kompjuter,<br />
Ç’kish nxjer grafi e parë:<br />
“Në mushkëri një hije...”<br />
Gjith’qielli mbi kokë<br />
Më ra si sfer’e zjarrtë.<br />
I thashë vetes time:<br />
- Më mir’ tani ti vdis...<br />
“Baba,- më the,- çfar’pate?<br />
Ç’të dhembi ty kaq shumë?”<br />
..........<br />
Na prite sot e qeshur<br />
Me sytë tërë zjarr.<br />
Përbindshin e mbytëm,<br />
Gëzimi u kthye prapë.<br />
Sytë si bajame,<br />
buzët si qershi,<br />
Eja Mirka ime<br />
të të marr’në gji....<br />
Athinë, e Mërkurë,13.07.2005, një<br />
ditë pas operacionit të Mirkës.<br />
FTESË MIKUT TIM DRITËRO<br />
Sonte dua të pi,<br />
Të dehem<br />
Buzdetit me raki.<br />
S’ ka gjë që fryn murlani,-<br />
Jam bir’ i erës,-<br />
Kërkomëni në qiell dhe në tokë.<br />
Eja dhe ti, o mik Dritëro,-<br />
Simbol i suferinës,-<br />
Të pimë si dikur<br />
Vetëm të dy.<br />
S’ më bëhet vonë<br />
Të krisur a të çmendur<br />
Të na thonë<br />
Eja të pimë sonte<br />
Buzdetit, Dritëro.<br />
Të pimë,<br />
Të dëfrejmë<br />
Si dimë vetë,<br />
Se këtë botë dreqi<br />
Në Brataj, më 1954...<br />
Hodha peshqirin mbi supet e zhveshur.<br />
Ja, maja e malit po merrte flakë.<br />
Një hark i zjarrtë, që rritej vazhdimisht,<br />
e mbuloi atë. Mbas pak, mbi<br />
Çipin u ul kryeperëndia e gjithësisë,<br />
- Dielli. Nga goja villte tufat e<br />
rrezeve të shndritshme, me të cilat<br />
vishej, me nxitim, Dita, e dashuruar<br />
marrëzisht me diskun e përflakur<br />
varur mbi kokat tona dhe që kishte<br />
U lind në kohën e skamjes së përgjithshme,<br />
nisi të rritej në vitet e luftës e pas<br />
saj, jetim pa mbushur të 12 vjetët, ndërsa<br />
e jetoi shumë pak babën e vet (të arrestuar<br />
nga nazistët më 1944 e të internuar në<br />
Prishtinë, prej nga u kthye me vdekjen në<br />
trup, për të dhënë shpirt në vatrën e vet).<br />
Pjesëtar i brezit më fatkeq të Shqipërisë<br />
së Pasluftës, që i fali vendit gjithë enegjitë<br />
dhe entusiazmin, duke besuar verbërisht<br />
(si gjithë të tjerët), në një ideal inekzistent,<br />
i vetmi ngushëllim i tij shpirtëror ishte letërsia,<br />
që ndërkaq ishte i detyruar gati ta<br />
braktiste, për ta vënë veten totalisht në<br />
shërbim të mbrojtjes së jetës së njerëzve.<br />
Për më shumë se gjysmë shekulli, ushtar<br />
i devotshëm i jetës, pa pyetur në ishte shi<br />
apo borë, në ishte vapë apo murlan, ngjitej<br />
më këmbë majëmaleve për të rrëmbyer<br />
jetën nga kthetrat e vdekjes. Gjithmonë i<br />
kërcënuar nga cerberët e sistemit, që arritën<br />
deri aty sa dikur të shkruanin në karakteristikën<br />
sekrete të Dr. Goros, se “punon<br />
TRIBUNA • E PREMTE 17 KORRIK 2009<br />
Askush nuk mund ta ndreqë...<br />
PLAKU SHEKULLOR<br />
Himarjotit Jorgji Sima<br />
Sa hynte Shtatori,<br />
Mendueshëm dilte në pjacë.<br />
Tek më shihte nga larg,<br />
Me gishtin në buzë,<br />
Më thoshte, ngadalë:<br />
“Shëëëëëëët....<br />
Vjeshtës dhe Dimrit<br />
Frikën ua kam.<br />
Vdekja dhe hijet<br />
Më ndjekin nga pas...”<br />
Javën e tretë të Marsit,<br />
Thërriste,<br />
Gëzueshëm,nga porta:<br />
“Ia hodha!<br />
Piramidës i shtova një vit!.. Ha,<br />
ha!”<br />
Pranvera, Vera dhe vera,<br />
E mbanin të gjallë.<br />
Dhe befas,<br />
Një darkë,<br />
Tek pinim për jetën<br />
Dhe vdekjen përqeshnim,<br />
Më thotë,<br />
Me sytë të shndritshëm,<br />
Si djalë:<br />
“E hëngra Çurçillin,<br />
Një vit kemi lerë...<br />
Na mbush ver’ të kuqe,<br />
Ta zbrazim një herë !”<br />
Vdekja,<br />
Një shekull e ca,<br />
Dërrmuar nga vrapi<br />
Pas tij,<br />
Me cmir’ e inat<br />
E mori me vete një natë<br />
nxituar t’i dilte përpara. Dielli dhe<br />
Dita, çifti më i përkryer i gjithësisë,<br />
nisën të flertojnë në luginat, grykat<br />
dhe pllajat e maleve.<br />
Dola jashtë. Dy qen të mëdhenj,<br />
kur më panë, ckërmitën dhëmbët<br />
dhe, të trembur, u larguan me vrap.<br />
Mbase e kuptuan se këtej e tutje kjo<br />
ndërtesë do të kishte një zot...<br />
Zbrita në faqen e luginës, te një<br />
burim me ujë të bollshëm. Posh-<br />
mirë që të na hedhë hi syve për qëndrimet<br />
e tij armiqësore”...<br />
Gjithë ai devocion, gjithë ajo Golgotë e<br />
hequr nëpër vite, përkthehej në dashuri<br />
e mirënjohje nga njerëzit e thjeshtë në<br />
gjithë Shqipërinë, nga njerëzit e thjeshtë e<br />
pa ofiqe, - miqtë e tij më të mirë, atëherë<br />
dhe sot.<br />
Tashmë, i tërhequr nga “vija e parë” e betejës<br />
për jetën, i rrethuar nga nipër e mbesa<br />
dhe nën “vëzhgimin” e pandërprerë të<br />
mikes së vet më besnike, bashkëshortes<br />
Ana, ai i është lkthyer letërsisë, me pendesën<br />
e kthimin te dashuria e parë. Dhe atë<br />
mirënjohje e dashuri të njerëzve të thjeshtë,<br />
ua kthen po atyre, në një formë tjetër,<br />
në vargje poezish e në rreshta proze plot<br />
ndjenjë...<br />
Robert Goro<br />
P.S.: Siç ndodh me të gjithë krijuesit,<br />
në këtë prag-ditëlindje, <strong>Tribuna</strong> boton<br />
pjesë nga krijimtaria e Dr. Goros: një cikël<br />
poetik dhe një fragment nga nisja profesionale<br />
e tij, në fshatin Brataj, në vitin e<br />
largët 1954.<br />
Barbën – legjendë.<br />
Nuk ishte i shkollës,<br />
Por një rob i kohës...,1)<br />
Rrebesh e bunacë,<br />
Plumb dhe balsam...<br />
Tavolina,<br />
Në cep të verandës,<br />
Ka mbetur e shkretë.<br />
Spileja duket e mpirë,-<br />
Ta vështroj zemra s’ ma mban.<br />
E rrudh në Dimër acari,<br />
E zhurit të nxehtit në verë.<br />
Por shpirti i barbës<br />
Shëtit,<br />
Bastunin troket n’ asfalt<br />
Në veshët e mi<br />
Katër fjalë dëgjoj:<br />
“Doktor, si të kam”...<br />
I fortë si shkëmbi,<br />
I butë si deti në Verë,<br />
Pështyu mbi vdekjen,<br />
Kur erdhi ta marrë...<br />
O barba i kohëvet<br />
Sa shum’ i mungon Spilesë...<br />
1)Në kohën e mbretit një anije<br />
e huaj hyri në portin e Himarës.<br />
Kapiteni kërkoi përgjegjësin e<br />
portit.<br />
Barba Jorgji, pa asnjë funksion, i<br />
tha: - Unë jam përgjegjësi.<br />
Mbasi u firmos leja e hyrjes, kapiteni<br />
i huaj e pyeti: - Çfarë shkollë<br />
keni kryer?<br />
Barba e vështroi vëngër e u përgjegj:<br />
- Nuk jam i shkollës, jam i<br />
kohës.<br />
Kjo shprehje është bërë proverbiale<br />
në Himarë.<br />
të rridhte Shushica, në një vrap të<br />
zhurmshëm, e malluar, nxiton të<br />
takohet me nënën e vet,- Vjosën.<br />
Para syve të mi shtrihej një peizazh<br />
dehës. Një vend i egër nën pushtetin<br />
e një natyre mahnitëse. Në zemër<br />
ndjeva freski dhe në shpirt qetësi.<br />
Ato çaste nuk isha i penduar.<br />
Lava sytë me ato kristalet e shkrira,<br />
të dala nga një e çarë, në pjesën<br />
e fundit të barkut të malit, e që pak<br />
më poshtë, rrëpira do t’ia vërviste<br />
Shushicës së shkumuar.<br />
Në krahun e majtë të lumit, Brati<br />
kishte një goxha fushë djerrë,