14.07.2013 Views

Emigrantët - Tribuna News

Emigrantët - Tribuna News

Emigrantët - Tribuna News

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

18 Kulturë<br />

Në 75 vjetorin<br />

e Dr.<br />

Evriviadhi<br />

Goros<br />

PRANVERA<br />

Burbuqet filluan të çelin.<br />

Si me turp pemët<br />

Veshin të gjelbrën stoli.<br />

Natyra shtriqet,<br />

Qepallat pulit,-<br />

Zgjohet.<br />

Ujrat e kristalta<br />

Zbresin tatëpjetë.<br />

Me cicërima zogjtë<br />

Zgjimin përshëndesin.<br />

Erdhi Pranvera!<br />

Dhe këng’ e jetës<br />

Çdo gjë e mbulon...<br />

SHPRESAT E VRARA<br />

Në qiell lundrojnë<br />

Si hije të errëta,<br />

Retë ngjyrë plumbi<br />

Dhe prapa zvarrisin<br />

Shpresat e vrara...<br />

POETI DHE NJË VAJZË<br />

Kryet mos i ul kur rrugës më<br />

takon,<br />

Qepallat çup’ e mirë mos i mbyll.<br />

Lemë t’ i shoh qerpikët aq të<br />

bukur<br />

Dhe kaçurrelat varur përmbi<br />

vetullat...<br />

Ej, çup’ e mirë,<br />

Që shkon e vjel përditë portokalle,<br />

Për ty un’ vargje shkruaj pa<br />

mbarim,<br />

Ndaj mos e tund kokën me<br />

dyshim...<br />

Ti mbase dhe nxiton<br />

Të vesh në një takim,<br />

Por un’ të lutem mos u ngut.<br />

Rri edhe pak.<br />

Rrija shtrirë në shtrat dhe me<br />

sytë të mbyllur, mundohesha<br />

të formoja një imazh për<br />

vendin dhe njerëzit. Për të fjetur as<br />

që bëhej fjalë. Këndezët e shumtë<br />

të fshatit, po luanin marshin e<br />

zgjimit. U ngrita ndenjur dhe, me<br />

bërrylat e mbështetura në parvazin<br />

e dritares, mora midis pëllëmbëve<br />

kokën dhe po kundroja konturet e<br />

maleve të murrme përkarshi. Prapa<br />

tyre po ngjitej, në fillim me ndrojtje,<br />

një perde e hollë fosforeshente.<br />

Pas pak, pjesa e poshtme e saj u bë<br />

e purpurt. Aty ku rrija nisi të zbar-<br />

Thuaji atij që të pret:<br />

“Shtegun ma kishte zënë një<br />

poet...”<br />

NË DET...<br />

Si kredharak në det do hidhem<br />

sot,<br />

Do zhytem e do ngjitem i shkujdesur,<br />

Si kalama nga shkëmb’ i lartë do<br />

t’ hidhem,<br />

Do vihem në rresht me ju në<br />

garë, o çamarrokë.<br />

Si ju do qesh e do bërtas,<br />

Për flokësh do t’ju kap e t’ u<br />

tërheq mbi valë,<br />

Me klithma dhe me thirrje “haha-ha!...”<br />

Në syt’ e botës sot le të jem si<br />

ju-<br />

Një çilimi...<br />

Hej, çamarrokë,<br />

Që dashuri me detin keni shtënë,<br />

Në rërën e nxehtë do zhgërryhemi<br />

bashk’ me ju,<br />

Me britma dhe me thirrje “haha-ha!...”<br />

Pa ç’ ka në do t’ më quajnë burrat<br />

... kalama...<br />

IM BIR...<br />

Vërtitet nëpër dhomë,-<br />

Qesh<br />

edhe surratin<br />

Me lëng domate lyen...<br />

Dy vjetët s’ i ka mbushur,<br />

Në sy akoma s’ ia lexoj mendimet,<br />

Ddhe nuk e di sa gota të thyejë.<br />

Por di,-<br />

Ushtar i devotshëm i jetës<br />

Në historinë e letërsisë<br />

botërore, por<br />

edhe të letërsive<br />

kombëtare ka shumë<br />

raste shkrimtarësh që<br />

janë mjekë në profesion.<br />

E kam vrarë<br />

mendjen shpesh<br />

për ta shpje-<br />

guar këtë raport mes letërsisë dhe mjekësisë,<br />

dhe besoj se një shpjegim është<br />

pse të dyja kanë lidhje kaq të fuqishme me<br />

njeriun, që të dyja i bashkon përpjekja për<br />

të shëruar trupin dhe shpirtin e njeriut.<br />

Nuk e di se sa i lumtur e i plotësuar ndihet<br />

kush e ka të sendërtuar binomin mjekësi<br />

- letërsi në qenien e vet. Por di të them me<br />

siguri se ndihemi tejet të plotësuar ne, lexuesit.<br />

Pse askush nuk mund t’i ndjejë më<br />

mirë se sa mjeku dhimbjet e njeriut; ato<br />

dhimbje që i mbledh me dorën e vet e përpiqet<br />

t’i nxjerrë jashtë trupit e shpirtit, duke<br />

na i përcjellë – e jo duke na i injektuar-, ne<br />

të tjerëve, si një apel që duhet të përpiqemi<br />

gjatë gjithë jetës sonë për të qenë të bukur,<br />

të mirë e të mos lëndojmë askërrkënd.<br />

Një nga këta mjekë-fatlumë është edhe im<br />

atë, Dr. Evriviadhi Goro, që këto ditë po<br />

ecën në shkallën e 75-të jetës së vet dhe<br />

kur e kthen kokën mbrapa sheh se çdo<br />

shkallë e kaluar ka qenë dhe një Golgotë<br />

më vete.<br />

Është biri im.<br />

Kaçurrelat e verdha<br />

i rrinë përmbi ball<br />

Kurorë engjëjsh<br />

Dhe vetë,-<br />

Engjëll i gjallë...<br />

Kalon im bir.<br />

Hapni rrugën.<br />

Nesër<br />

Diçka të re botës do t’ i sjellë...<br />

1964<br />

DHIMBJA E PRINDIT<br />

Një mal<br />

Si meteor<br />

Në gjoksin tim kish rënë.<br />

Hapi krater në zemër,<br />

Më hapi plag’ në shpirt.<br />

Përbindsh’ i vinte rrotull<br />

Mirkës son’ të shtrenjtë...<br />

Më foli një kolege<br />

Në telefon me ndrojtje:<br />

“Diçka shikoj te gjiri...”<br />

Në mendjen time retë,<br />

Shtrëngatë përgatisnin.<br />

E kyça dhimbjen thellë,<br />

Në zemrën e gjakosur...<br />

Diçka lexonte vajza<br />

Në syt’e mi të ftohtë,<br />

Por gojën mbante mbyllur<br />

Dhe fjal’ nuk nxirrte dot.<br />

Jetuam ditë, muaj,<br />

Të ngjitur të dy bashkë.<br />

dhej, ndërsa faqet e maleve ngjanin<br />

me viganë në një gjumë të thellë.<br />

Dhe kjo ndodhte kur përballë tyre,<br />

në faqet lindore të maleve të Bratit,<br />

dita shtrinte, me butësi, dritën e e<br />

ardhur nga lindja, fillimisht në majat,<br />

nga zbriste butë e butë, poshtë,<br />

në fshat e në lugjet.<br />

Hapa të dy kanatat e dritares.<br />

Një erë e lehtë, e ardhur nga gryka<br />

e lumit, më shkaktoi të rrëqethura.<br />

Nuk dinte ime bijë,<br />

Ç’më thanë në klinikë<br />

Kur panë në kompjuter,<br />

Ç’kish nxjer grafi e parë:<br />

“Në mushkëri një hije...”<br />

Gjith’qielli mbi kokë<br />

Më ra si sfer’e zjarrtë.<br />

I thashë vetes time:<br />

- Më mir’ tani ti vdis...<br />

“Baba,- më the,- çfar’pate?<br />

Ç’të dhembi ty kaq shumë?”<br />

..........<br />

Na prite sot e qeshur<br />

Me sytë tërë zjarr.<br />

Përbindshin e mbytëm,<br />

Gëzimi u kthye prapë.<br />

Sytë si bajame,<br />

buzët si qershi,<br />

Eja Mirka ime<br />

të të marr’në gji....<br />

Athinë, e Mërkurë,13.07.2005, një<br />

ditë pas operacionit të Mirkës.<br />

FTESË MIKUT TIM DRITËRO<br />

Sonte dua të pi,<br />

Të dehem<br />

Buzdetit me raki.<br />

S’ ka gjë që fryn murlani,-<br />

Jam bir’ i erës,-<br />

Kërkomëni në qiell dhe në tokë.<br />

Eja dhe ti, o mik Dritëro,-<br />

Simbol i suferinës,-<br />

Të pimë si dikur<br />

Vetëm të dy.<br />

S’ më bëhet vonë<br />

Të krisur a të çmendur<br />

Të na thonë<br />

Eja të pimë sonte<br />

Buzdetit, Dritëro.<br />

Të pimë,<br />

Të dëfrejmë<br />

Si dimë vetë,<br />

Se këtë botë dreqi<br />

Në Brataj, më 1954...<br />

Hodha peshqirin mbi supet e zhveshur.<br />

Ja, maja e malit po merrte flakë.<br />

Një hark i zjarrtë, që rritej vazhdimisht,<br />

e mbuloi atë. Mbas pak, mbi<br />

Çipin u ul kryeperëndia e gjithësisë,<br />

- Dielli. Nga goja villte tufat e<br />

rrezeve të shndritshme, me të cilat<br />

vishej, me nxitim, Dita, e dashuruar<br />

marrëzisht me diskun e përflakur<br />

varur mbi kokat tona dhe që kishte<br />

U lind në kohën e skamjes së përgjithshme,<br />

nisi të rritej në vitet e luftës e pas<br />

saj, jetim pa mbushur të 12 vjetët, ndërsa<br />

e jetoi shumë pak babën e vet (të arrestuar<br />

nga nazistët më 1944 e të internuar në<br />

Prishtinë, prej nga u kthye me vdekjen në<br />

trup, për të dhënë shpirt në vatrën e vet).<br />

Pjesëtar i brezit më fatkeq të Shqipërisë<br />

së Pasluftës, që i fali vendit gjithë enegjitë<br />

dhe entusiazmin, duke besuar verbërisht<br />

(si gjithë të tjerët), në një ideal inekzistent,<br />

i vetmi ngushëllim i tij shpirtëror ishte letërsia,<br />

që ndërkaq ishte i detyruar gati ta<br />

braktiste, për ta vënë veten totalisht në<br />

shërbim të mbrojtjes së jetës së njerëzve.<br />

Për më shumë se gjysmë shekulli, ushtar<br />

i devotshëm i jetës, pa pyetur në ishte shi<br />

apo borë, në ishte vapë apo murlan, ngjitej<br />

më këmbë majëmaleve për të rrëmbyer<br />

jetën nga kthetrat e vdekjes. Gjithmonë i<br />

kërcënuar nga cerberët e sistemit, që arritën<br />

deri aty sa dikur të shkruanin në karakteristikën<br />

sekrete të Dr. Goros, se “punon<br />

TRIBUNA • E PREMTE 17 KORRIK 2009<br />

Askush nuk mund ta ndreqë...<br />

PLAKU SHEKULLOR<br />

Himarjotit Jorgji Sima<br />

Sa hynte Shtatori,<br />

Mendueshëm dilte në pjacë.<br />

Tek më shihte nga larg,<br />

Me gishtin në buzë,<br />

Më thoshte, ngadalë:<br />

“Shëëëëëëët....<br />

Vjeshtës dhe Dimrit<br />

Frikën ua kam.<br />

Vdekja dhe hijet<br />

Më ndjekin nga pas...”<br />

Javën e tretë të Marsit,<br />

Thërriste,<br />

Gëzueshëm,nga porta:<br />

“Ia hodha!<br />

Piramidës i shtova një vit!.. Ha,<br />

ha!”<br />

Pranvera, Vera dhe vera,<br />

E mbanin të gjallë.<br />

Dhe befas,<br />

Një darkë,<br />

Tek pinim për jetën<br />

Dhe vdekjen përqeshnim,<br />

Më thotë,<br />

Me sytë të shndritshëm,<br />

Si djalë:<br />

“E hëngra Çurçillin,<br />

Një vit kemi lerë...<br />

Na mbush ver’ të kuqe,<br />

Ta zbrazim një herë !”<br />

Vdekja,<br />

Një shekull e ca,<br />

Dërrmuar nga vrapi<br />

Pas tij,<br />

Me cmir’ e inat<br />

E mori me vete një natë<br />

nxituar t’i dilte përpara. Dielli dhe<br />

Dita, çifti më i përkryer i gjithësisë,<br />

nisën të flertojnë në luginat, grykat<br />

dhe pllajat e maleve.<br />

Dola jashtë. Dy qen të mëdhenj,<br />

kur më panë, ckërmitën dhëmbët<br />

dhe, të trembur, u larguan me vrap.<br />

Mbase e kuptuan se këtej e tutje kjo<br />

ndërtesë do të kishte një zot...<br />

Zbrita në faqen e luginës, te një<br />

burim me ujë të bollshëm. Posh-<br />

mirë që të na hedhë hi syve për qëndrimet<br />

e tij armiqësore”...<br />

Gjithë ai devocion, gjithë ajo Golgotë e<br />

hequr nëpër vite, përkthehej në dashuri<br />

e mirënjohje nga njerëzit e thjeshtë në<br />

gjithë Shqipërinë, nga njerëzit e thjeshtë e<br />

pa ofiqe, - miqtë e tij më të mirë, atëherë<br />

dhe sot.<br />

Tashmë, i tërhequr nga “vija e parë” e betejës<br />

për jetën, i rrethuar nga nipër e mbesa<br />

dhe nën “vëzhgimin” e pandërprerë të<br />

mikes së vet më besnike, bashkëshortes<br />

Ana, ai i është lkthyer letërsisë, me pendesën<br />

e kthimin te dashuria e parë. Dhe atë<br />

mirënjohje e dashuri të njerëzve të thjeshtë,<br />

ua kthen po atyre, në një formë tjetër,<br />

në vargje poezish e në rreshta proze plot<br />

ndjenjë...<br />

Robert Goro<br />

P.S.: Siç ndodh me të gjithë krijuesit,<br />

në këtë prag-ditëlindje, <strong>Tribuna</strong> boton<br />

pjesë nga krijimtaria e Dr. Goros: një cikël<br />

poetik dhe një fragment nga nisja profesionale<br />

e tij, në fshatin Brataj, në vitin e<br />

largët 1954.<br />

Barbën – legjendë.<br />

Nuk ishte i shkollës,<br />

Por një rob i kohës...,1)<br />

Rrebesh e bunacë,<br />

Plumb dhe balsam...<br />

Tavolina,<br />

Në cep të verandës,<br />

Ka mbetur e shkretë.<br />

Spileja duket e mpirë,-<br />

Ta vështroj zemra s’ ma mban.<br />

E rrudh në Dimër acari,<br />

E zhurit të nxehtit në verë.<br />

Por shpirti i barbës<br />

Shëtit,<br />

Bastunin troket n’ asfalt<br />

Në veshët e mi<br />

Katër fjalë dëgjoj:<br />

“Doktor, si të kam”...<br />

I fortë si shkëmbi,<br />

I butë si deti në Verë,<br />

Pështyu mbi vdekjen,<br />

Kur erdhi ta marrë...<br />

O barba i kohëvet<br />

Sa shum’ i mungon Spilesë...<br />

1)Në kohën e mbretit një anije<br />

e huaj hyri në portin e Himarës.<br />

Kapiteni kërkoi përgjegjësin e<br />

portit.<br />

Barba Jorgji, pa asnjë funksion, i<br />

tha: - Unë jam përgjegjësi.<br />

Mbasi u firmos leja e hyrjes, kapiteni<br />

i huaj e pyeti: - Çfarë shkollë<br />

keni kryer?<br />

Barba e vështroi vëngër e u përgjegj:<br />

- Nuk jam i shkollës, jam i<br />

kohës.<br />

Kjo shprehje është bërë proverbiale<br />

në Himarë.<br />

të rridhte Shushica, në një vrap të<br />

zhurmshëm, e malluar, nxiton të<br />

takohet me nënën e vet,- Vjosën.<br />

Para syve të mi shtrihej një peizazh<br />

dehës. Një vend i egër nën pushtetin<br />

e një natyre mahnitëse. Në zemër<br />

ndjeva freski dhe në shpirt qetësi.<br />

Ato çaste nuk isha i penduar.<br />

Lava sytë me ato kristalet e shkrira,<br />

të dala nga një e çarë, në pjesën<br />

e fundit të barkut të malit, e që pak<br />

më poshtë, rrëpira do t’ia vërviste<br />

Shushicës së shkumuar.<br />

Në krahun e majtë të lumit, Brati<br />

kishte një goxha fushë djerrë,

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!