Tihlo yon 13

More documents

Recommendations

Info

Tihlo yon 13:Tihlo yon 13 8/15/2011 8:26 AM Page 24 ጥሕሎ ነሓሰ 2003 ዕሙት ፍቕሪን ዕሙት ፅልኢትን። እዚ ብሩህ ንምግባር ሓደ ቀሊል ኣብነት ንመልከት። ሓደ ብፍቕሪ ሓንቲ ጎርዞ ዝተነደፈ መሓዛኹም ዘክሩ። ኣብዚ እዋን ካብ ኣንደበቱ ጎዶሎታት ናይዛ ጎርዞ ምስማዕ ዘበት እዩ። መልክዓ ምስ ፀሓይ፣ ኣመላ ምስ ወርቂ፣ ፅንዓታ ምስ እንባ እናነፃፀረ እንተውግዕ ሰሚዕኹም ኣብ ቀዳማይ እዝንኹም ተደኒቁም፣ እንትደጋገም ሰልቺዩኩም ይነብር። ይቕሬታ ግበሩልናታ ተቃራኒ ዕሙት ፍቕሪ ዝኾነ ዕሙት ፅልኢት ንምርዳእ እዞም ክልተ ፍቁራት ክሳብ ሀዚ ተዘይተባኢሶም ክነባእሶም? ጎዶሎታት እታ ጎርዞ ንምቅራም እንድሕር ደኣ ደሊኹም ንመሓዛኹም ሀዚ ርኸብዎ። ካብ መልክዓ ብስፍሓት ኣፋ፤ ብፀጉራ ድማ ተላፂየን ሊፍ ዘይመልኣ ወዘተ...እናበለ እንትቅይዕ፤ ብባህሪኣ ምስነብሪ፣ ተመን ፣ ኣንጭዋን ነፋሒቶን እናመሳሰለ እንትረግማ፣ ንፅንዓታ ድማ ወዮ እንባ ናብ ዓፍራ ቀይሩ መትሓዚን መጨበጢን ከምዘይብላ እንትገልፅ እንተሰሚዕኹም ኣይትገረሙ። ቅድም ብዕሙት ፍቕሪ ሀዚ ድማ ብዕሙት ፅልኢት ተለኺፉ እዩ ‘ሞ። ከምዚ ዝበሉ ጋዜጠኛታት እውን ኣለዉ። ካድረ ‘ዩ ሹሞም። ብ Indoctrination(Teaching only what those in power want!) ዝሰርሑ። ከም ቀንዲ መለክዕን ኣበ ነብሲ ጋዜጠኝነትን ተገይሩ ይውሰድ - ሚዛናውነት። ናብታ ኣብነት ንመለስ። ካብ ወገናዊነት ናብ ሚዛናውነት ተሸጋገሩ ‘ሞ ንታ ጎርዞ ረኺብኩም ሕተቱዋ። ንኻሊእ መሓዛኹም ብዛዕባ ‘ዞም ክልተ ፍቁራት እንትተውግዑ ፣ “ንሳ ከምዚ ትብል፣ ንሱ ግና ከምዚ ‘ዩ ዝብል”ትብሉ። He said, she said journalism- ይብልዎ። ከምዚ ብምግባርኩም እቲ ሓቂ ረኺብኩምዎ ማለት ዶ ይኸውን? ኣይተ ተሻገር ኣብ ኣዲስ ኣበባ ዩኒቨርስቲ መ/ም ክፍሊ ትምህርቲ ጋዜጠኝነት እዮም። ንሶም ብዛዕባ ሚዛናውነት ከምዚ ይብሉ፡ - “ዕላማ ጋዜጠኝነት ሓቂ ምብፃሕ ‘ዩ። ሚዛናውነት ዜና ምስ ሓቃዊነት ዜና ዝተተሓሐዘ እዩ። ሓቂ ናይ ሓደ ወገን ጥራሕ ኣይኮነትን ‘ሞ”። ኣብ ዋሽንግተን ፖስት ሪፖርተር ዝነበረ ፖልተይለር “See How They Run” (1990ኣ.ፈ) ብዝብል ርእሲ ኣብ ዘሐተሞ መፅሓፍ ን “ሚዛናዊ ጋዜጠኝነት” ብሓፂሩ “መዕቆቢ ኣላሺ ጋዜጠኝነት” ብምባል ‘ዩ ዘንቃሽሾ። “ሓቂ ንህዝቢ ኣየርእን፣ ካብ ዝመፅእ ጣጣ ግን የድሕን።” ብምባል። ግን ሓቂ እንታይ እዩ? ሓቂ እንታይ እዩ? ጲላጦስ፣ “እምበኣር ንጉስ ዲኻ?” በሎ። ኢዮሱስ’ውን መሊሱ፡ - “ኣነ ንጉስ ከምዝኾንኩ ንስኻ ትብል ኣለኻ። ኣነ ንሓቂ ክምስክር ተወሊደ ኣለኹ፤ ስለዝኾነ እውን ናብዚ ዓለም መፂአ ኣለኹ፣ ምስ ሓቂ ዝኾነ ኹሉ ድምፀይ ይሰምዕ” በሎ። ጲላጦስ፡ - “ሓቂ እንታይ እዩ?” (ዩሃ. 18፡37) ዝብል ፍልስፍናዊ ሕቶ መሊሱ ኣቅረበሉሉ። ሓቂ...ሓቂ! “ሓቂ ንግዝይኡ ጭንቂ፣ ንወትሩ ፅድቂ።” ዝብልዋ ወለዲ ኣበይን፣ መኣዝን ከመይን ትርከብ? ናይዚ ሕቶ ፈላማይ ሓሳቢ ዝኾነ ቴሊዝ፣ ”ኩሉ ነገር ካብ ሓደ መሰረታዊ ንጥረ - ነገር ዝተሰርሐ እዩ፣ እዚ ‘ውን “ማይ” ‘ዩ።” ነይሩ ዝበለ። ድሕሪ ቴሊዝ ዝመፅኡ መርመርቲ ድማ መሰረት ኩሉ ነገር(ተፈጥራኣዊ ስረ-መሰረት) ሓዊ፣ ኣየር፣ ሓመድ፣ ማይ ...ወዘተ እናበሉ መፂኦም፣ “ሓቂ እንታይ እዩ?” ንዝብል ሕቶ ኣብ ሄራክላይተዝ እንትትበፅሕ፣ “ተፈጥሮ ቆዋሚ ዝኾነ ሓቂ የብላን “ ዝብል ምላሽ ንረክብ። (ፊዚክስ ነዚ ከምዝድግፍ እዩ ዝቅመጥ።) ፕሌቶ፣ ሓቂ ማለት ሕዋሳት ስሚዒትኩም ዘብፅሕልኩም ሓበሬታ ‘ዩ ኢልኩም ከይትዕሸዉ እንትብል፣ ቤርክለይ ድማ፣ ቁስ ዝበሃል ነገር የለን ኣእምሮ ‘ምበር ይብለና። ኣልበርት ‘ውን፣ ቦታን ጊዜን ነባራዊ እንተይኮኑ ህሊናዊ(ኣእምራዊ) ‘ዩ እንትብል ምስ በርክሌይ ይስለፍ። ፊዚክስ፣ ሕዋሳት ስምዒታትና ናይ መወዳእታ ሓቂ(the ultimate reality) ከይንረክብ ደሪቶምና እዮም እንትብል፤ ሰልፍ ኣልፍሬድ ኣይሬ ግና፣ ስምዒት ሕዋሳትና ኾኑ ፊዝክስ ብዛዕባ ደጋዊ ዓለም ዘቅርቡልና ሓበሬታ፣ ክልቲኡ ሓቂ ‘ዩ። ይብል። ኣጠቃሊልካ እንትረአ፣ ንዲሞክራተስ ሓቂ ኣቶማት ጥራሕ እዮም፤ ንፊዝክስ፣ ሓቂ ገና ዘይተበፅሖ ሕጊ ሒሳብ ‘ዩ፤ ንማርክሲሳዊያን ፣ ሓቂ ጭቡጥ ዓለም ‘ዩ፤ ንፖለቲካኛታት፣ ሓቂ በዝሒ ስዓብቶም ‘ዩ፤ ንሃይማኖታዊያን ድማ ሓቂ እምነት ‘ዩ። “ሓቂ ዝበሃል ግና ኣሎ ዶ?” ድማ ፍልስፍና ፖስት ሞደርኒዝም ዘልዓሎ ሕቶ እንትኸውን፣ ነዚ መልሲ ዝሰኣኑ ጋዜጠኛታት “ሚዛናውነት” ዝተብሃለ ክልተ ፍልስፍናታት ዘተኣናግድ ሜላ ፈጠሩ ይብሉ ፈለጥቲ ግዝጥና። ጥሕሎ ንሚዛናውነት ከም ሓደ መአለሺ ሓቂ ‘ምበር፤ ከም ሓቂ ኣይትኣምኖን! ጥሕሎ ሓንቲ ሓሳብ ካብ ህወሓት-ኢህወዴግ እተሐቲማ ፣ ኣብ ቀፃሊ ከም ግዴታ ካብ ሓሳብ ዓረና-መድረኽ ክተሐትም ኣለዋ ብዝብል መስርሕ “ሚዛናውነት” እናተሳቀየት’ያ መፂኣ። ኢ/ያዊ ፈላስፋ ዘርኣያዕቆብ ብዛዕባ ዝፀሓፎ መፅሓፍ ከምዚ ኢሉ ነይሩ፡ - “መፅሓፍ እንተምህርን እንትትርጉምን ካቶሊካዊያን ከምዚ ይብሉ። ግብፃዊያን(ኦርቶዶክስ) ‘ውን ከምዚ ይብሉ እብል። ንሕና ‘ውን እንተመርሚርናዮ ‘ዚ ኸሉ ንፈልጥ እብል ‘ምበር ‘ዚ ሰናይ ‘ዩ። እዚ ድማ ክፉእ’ዩ። ኣይብልን። ግብፃዊያን ናይ ፈረንጂ፣ እቶም ፈረንጂ ድማ ናይ ግብፃዊያን‘የ ዝመስሎም። ብምኻኑ ድማ ኩሎም ፀልኡኒ። በዚ ግዘ ድማ ናብ ንጉስ ከሰሱኒ።” - ዘርኣያዕቆብ። ንሕና ዝረኸብናዮ ‘ውን ከምቲ ጋዜጠኛ ፖልተይለር ዝበሎ “ክልተኣዊ ዕቁባ” እንተይኮነስ፣ ናይ ዘርኢ ግዲ ፀኒሑ፣ ዕጫና ዕጫ ዘርኣያዕቆብ ኾነ። ኣነ ፈሪሐ ዝገደፍኩዎ ዘይፈርሕ ይፅሓፎ፣ ብምባል ናይ ባዕሉ ሓቂ ገዲፉ ሓቂታት ክልተ ጫፍ ዝፀሓፈ ፈላስፋ ዘርኣያዕቆብ፣ ጋዜጠኛ ፖልተይለር ነዚ ዓይነት ኣቀራርባ “ሓቂ ኣየርእን ይኹን ‘ምበር ካብ ዝመፅእ ጣጣ የድሕን” ይብሎ። ህዝቢ ሓቂ ክተቅርበሉ ‘ዩ ዝደሊ። ገለ ወገናት ድማ ሓቂ ምምርማር ግደ መንበባይ ‘ዩ ይብሉ። እቲ ጋዜጠኛኸ ዝበፅሐሉ ሓቂ እንተቅረበ እንታይ ነውሪ ንዝብል ሕቶ ግን መልሲ ኣይህልዎምን። ሓደ ጋዜጠኛ ንሱ ዝኣምነሉ ሓቂ ኣቅሪቡ፣ ናተይ ሓቂ “እንተይሓየኩም ወሓጡ” ብምባል ካሊእ ሓቂ እንትመፅእ ኣየተኣናግድን ተዘይሉ ኣበር ኣለዎ ኢልና ኣይንኣምንን። እንታይ ድኣስ ክተድምዮም እትኽእል ጉዳያት ናብቲ ስነፅሑፍ ሳይንሳዊ ሜላ ሰኒጋ ጊዚያዊ(ነባራዊ) ዝበለቶ ሓቂ ክተቅርብ’ያ። ኣብ ዝኸብዱ ጉዳያት ድማ(ብቅዓት ሞያናን ምጅማር ነፃ ፕረስ ክልልና ገና ኣብታተ ብምህላዉ) ንሚዛናውነት ተባሂሉ ዝግበር እከለ ስለዝተዛረበስ እከለ ይዛረብ እንተይኮነስ ከምቲ ስነ ሓሳብ political socialization ዝብሎ ህዝቢ ዝበሰለ ሓሳብ ክረክብን፤ ዝበሰለ ሓሳብ ንምምንጫው ክመያየጥን ከከም ኣድላይነቱን ጠቃሚነቱን ዝተፈላለዩ ፖለቲካዊ ፣ ማሕበራዊን ኢኮኖሚያዊ ፍልስፍናታት ብዘይኣድልዎ ክተተኣናግድ’ያ። ብምኻኑ ‘ውን ህዝቢ ዝፈልጦ “ፃዕዳ ሑሶት” ብሚዛናውነት ተኸዊላ ክተቅርብ ኣይትሓምምን። በዚ ንዝመፅእ ኩሉ ተሓታትነት ‘ውን ሓላፍነት ትወስድ። ስለዝኾነ ምስ ህዝቢ፣ መንግስትን ተቃወምትን ብምኽንያት ተሓጋጊዛ፣ ካብ ልሳን መንግስቲን ተቃወምትን ዓርሳ ኣቅኒዓ እተኹርዕ፣ ሓቂ ዝደሊ ዝእልሻ ልሳን ህዝቢ! ኾይና ትቅፅል። እንተ፣ ከም ትምኒት መቅረባይ “ፅዓታዊ ፅሑፍ” እንተዘይሞይታ፤ ወይከ ካብ ድምፂ ንዝሰኣኑ ዕድል ምሃብ(voice to voiceless!) ዘይትዕርነብ። ሓቂ ግበር ‘ሞ ኣብ መንገዲ ደቅስ! ‘ዶ ኣይኮነን? ሰናይ ንባብ። 29
Tihlo yon 13:Tihlo yon 13 8/15/2011 8:26 AM Page 25 ጥሕሎ ነሓሰ 2003 ገዛ ና ሓደ ህይወት ቤተሰብ ‘ኳ ፍፁም የለን፣ ይኹን’ምበር ናቶም ቤተሰብ ግና ፅቡቕ ክገብርዎ ይኽእሉ፡፡ ኩሎም ስድራቤት ዝተፈላለዩ’ዮም፡፡ ኩሎም ስድራቤታት ድማ ናይ ባዕሎም ዝኾነ ሓሳብ ኣለዎም፡፡ ይኹን’ምበር ብትኽክለኛ መስመር ስራሕን ምምሕያሻትን ህይወት ስድራቤትካ ምቁር ክትገብሮ ትኽእል፡፡ ርክብኩም ብምጥንኻርን ብምምሃርን፡፡ ምእንቲዚ ‘ዞም 10 ቁም ነገራት ልቢ ክትብሎም ይግባእ። ኣኽብሮት ይሃልኻ! እዚ ንዓኣቶም ኣኽብሮት ብምሃብ ዝፍፀም ኣይኮነን፡፡ ዝብልዎ ንምስማዕ ብምፍታንን ሕጉሳት ንኽኾኑ ዘይተሓለለ ፃዕሪ ብምግባርን’ምበር፡፡ ምድማፅን ደስታ ንምፍጣር ምፍታንን፡፡ ክተሐጉሶም ተዘይኪኢልካ- ፍለጦ፡፡ እመነሉ፣ ደሓር ድማ ሕጉስ ኩን፡፡ ኣትኩሮትካ ኣብ ውሽጥኻ ሃሴት ክሰመዐካ ምግባር ይኹን፡፡ ንኻልኦት ምሕጓስ፣ ካልኣዋይ’ዩ፡፡ ፈለማ ንባዕልኻ ሕጉስ ኩን፡፡ ነገራት ድማ ምእንቲ ባዕሎም ኣብ ከይዲ ክልወጡ’ዮም፡፡ “ነዊሕ ጉዕዞ ብስዳሮ ይጅመር” ከምዝብሉ ኣበው። ቁኑዕ ኹን፣ ኩሉ ክትፈልጥ ድማ ኣይትድለ! ሓደ ሓደ ሻብ ገለ ዘይመዝራብ(ብስቕታ ምሕላፍ) ካብ ብዙሕ ምዝራብ፤ ንርክብ ቤተሰብ ዝሓሸ’ዩ፡፡ ዋ! ቤተሰብ’ኮ ንኹልግዘ’ዩ፡፡ ስለምንታይ ድኣ ብንእሽተይ ነገር ንባኣስ? ንሰላምካ ጠንቂ ዝኾኑ ኣናእሽቲ ነገራት ችላ በሎም፡፡ “ስቕ ዝበለ ካብ መዓት ገለለ” ከምዝበሃል፡፡ ምስ ሕድሕድ ኣባል ቤተሰብካ ብነፃነት ኣውግዕ፣ ተመያየጥ! ዝደልይዎ እንትዛረቡ ኣቓልቦ ሂብካ ስምዓዮም፡፡ ንሳቶም ኣብ ዝደለዩኻ እዋን ም ስ ኣ ቶ ም ( ሓ ቢ ር ካ ዮ ም ) ክትከውን ፈትን፡፡ ክትሕዞ ዝግበአካ ግን ካብ ድልየት ስድራኻ ንድልየትካ ክብደት ክትህቦ ከምዝግባእ’ዩ፡፡ ግዜኻን ፍቕርኻን ’ምበር ህይወትካ ክትህቦምስ ኣይኸውንን፡፡ ኣብ ዝኾነ እዋንን ቦታን ክተመዛዝን ፈትን! እተፍቅሮም ስድራኻ ሕጉሳት ኮይኖም እንተሪኢኻ፣ ንስኻ’ውን ዝበለፀ ሕጉስ ትኸውን፡፡ ኣብ መንገዲ ህይወትካ ነገራት ክተመዛዝን ይግባእ፡፡ ፈላማይ ቤት ት/ቲ ምምዝዛን ድማ ገዛኻ- ስድራኻ’ዮም፡፡ ልዕሊ እትፈልጦም ኩሎም ሰባት ስድራ ቤትካ ንተግባራትካ፣ ዘረባኻን ንትህቦም ሓሳባት ቅርፂን ርዝነት ትሕዝቶን ኣብ ምስትኽኻል ዝዓዘዘ ግደ ኣለዎም፡፡ ህያብ - ንስድራኻ እዋናዊ ህያባት ኣበርክት! ብስራት(Surprise) ዝተሓዘሎ ህያብ ዝበለፀ ዋጋ ኣለዎ፡፡ ምኽንያቱ ድማ ብዙሓት ስለዝፈትዉዎ፡፡ ብምጡናትን ጡዑማት ቃላትን ዝተላዕጠጡ ሓፀርቲ ፅሑፋት ንህያባትና ድምቀት ዝዓዘዘ ግደ ኣለዎም’ሞ ምስነበርክቶም ህያብና ይጠቕለሉ፡፡ ኣድናቖት ድማ ዝዓዘዘ ህያብ’ዚ እዋን’ዩ፡፡ ዝኾነ ዕዮ ገዛ ንዘከናወነ ኣባል ስድራ ኣድናቖት ምግላፅ-ህያብ’ዩ፡፡ ብሓባር ምብላዕ! ዘመናዊ ህይወት ‘ዚ ንኸይህሉ ዝፅዕር ዘሎ ይመስል፡፡ ኮይኑ ግና ሓቢርካ ምብላዕ (ጥሕሎ ክኸውን ይኽእል!) ንህይወት ስድራቤቶም ኣብ ምድማቕን ምዕባይን ዓብዪ ግደ ኣለዎ፡፡ ህይወት ልምፅቲ ኣይኮነትን! ህይወት ‘ብውፃእ ውረድ’ ዝተሰቆረት’ያ፡፡ ኣብ ህይወት ቤተሰብካ ቅኑዕን ብርግዓት ዝሓስብን ክትከውን ኣለካ፡፡ ስድራኻ ንዓኻ ከጨናንቁኻን ክትሓርቕን ናይ ምግባር መሰል የብሎምን፡፡ ፈትን እንተኣብዩካ ግን “ጠን-ኣብልዎ!” በሎም ምበር ከምኡስ ኣይትኹን፡፡ ብድያመንድ ፅቡቕ ህይወት ቤተሰብ ንኽህልዎም…! ጊዜ ቤተሰብ “Family Time” ካብ ዝተፃበበ ጊዜኻ ኣብ ሰሙን ሓደ መዓልቲ “ጊዜ-ቤተሰብ” ብምስያም ምስ ስድራኻ እንተኾይንካ ይምረፅ፡፡ ብኣብዝሓ፣ ሰንበት መዓልቲ ቤተሰብ’ዩ፡፡ እንተገደደ ኣብ ወርሒ ሓደ ጊዜ ንቤተሰብካ እትምድቦ ሰዓት ክህልው ይግባእ፡፡ ሲኒማ ብምርኣይ፣ ጌም ምፅዋት፣ ጉዕዞ ብምውፃእ ዝኾነ ኾይኑ ኣባል ስድራኻ ኩሉ ከምዝሕጎሰሉ ርግፀኛ ዝኾንካሉ ግዘ ሓባር ኣሕልፍ፡፡ ንኣዝማድካ (ንሓውካ፣ ሓፍትኻ ኮታስ…) ግዘ ሃብ ንሳቶም ብጣዕሚ’ዮም ዝፈልጡኻ፡፡ ኩሉ ሓቂ ይነግሩኻ፣ ‘ቲ ክትሰምዖ ዘይትደሊ ሓዊሱ፡፡ እንትንባፅሕ ርክብና(ምስ ሓው፣ ሓፍቲ) ከምቲ ዝሕሰብ ስጡም ዘይክኾን ይኽእል፡፡ ይኹን’ምበር ሓጋዚ፣ መበረታትዒ ተስፋ ወሃባይን ቁኑዕን ኩነሎም፡፡ ርክብ ቤተሰብካ በባኻን በኣቶምን ድሌት ክውሰን ከምዘለዎ ተቐበል ፍርቂ መንገዲ መፂኦም እንድሕር ረኺቦምኻ፣ ሕጉስ ትኸውን፤ ሙሉእ ሓይልኻ ዝሓትት ፃዕሪ ተዘይቃፂልካ፡፡ ሃሴት ንዝተመልኦ ስድራ ማዕረ ኣስተዋፅኦ ክህሉ ይግባእ። ሰላም! 26
Page 1 and 2: Tihlo yon 13:Tihlo yon 13 8/15/2011
Page 23: Tihlo yon 13:Tihlo yon 13 8/15/2011
Page 37: Tihlo yon 13:Tihlo yon 13 8/15/2011

Tihlo yon 13

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?