Eyvindur 2013

XXII. árgangur – Desember 2013

2 EYVINDUR • DESEMBER 2013

EYVINDUR • DESEMBER 2013 3 

Leiðari 

Ágætu sveitungar og samferðamenn 

Enn kveður Eyvindur sér hljóðs og er að venju fleytifullur af athygliverðu efni um menn og málefni. 

Við í ritstjórn viljum þakka öllum þeim sem hafa sent okkur greinar stef og stökur bæði 

fyrr og síðar og sömuleiðis alla velvild aðra. Svo vil ég þakka öðrum ritnefndarmömmum fyrir 

þeirra fórnvúsu vinnu. 

Eyvindur hefur alla tíð reynt að standa sig sem héraðsfréttablað í Vaðlaþingum hinum fornu 

og freistað þess að fylgjast vel með og reifa það sem er efst á baugi hjá hinum ýmsu félögum, 

samtökum og einstaklingum hverju sinni. Þá hefur Eyvindur alla jafna í lengstu lög forðast að 

vera pólitískur þó að sumir ritstjórnarmenn og leiðarahöfundar hafi stundum átt erfitt með að 

sitja á strák sínum og þá sérdeilis undirritaður. 

Það hefur nefnilega ýmislegt gengið á í þjóðlífinu sem og annars staðar í heimi hér. Nú bíða 

menn og vona að ráðamenn sem aðrir hafi lært af reynslunni og treysta því að þjóðlíf þroskist 

til betri vega.. 

Það er nefnilega margt svo ótrúlega gott og vænt við það að vera Íslendingur. Við virðumst 

til dæmis búa við mikla náð í veðurfari, oftast nær, ef við horfum til heimsbyggðarinnar og við 

meiri nægtir en margar aðrar þjóðir. 

Undirritaður er um margt nokkuð lítilsigldur maður en reisir stundum til útlanda. Og hann 

hlakkar til hverju sinni að koma heim aftur og snæða skyr saltket, smér og aðrar íslenskar afurðir 

slíkar sem bera af öðrum í flestum greinum og hana nú! 

Því er það von okkar að atvinnulíf megi blómstra um byggðir landsins og að landbúnaður 

verði áfram ein af kjölfestum samfélagsins. 

Því telur Eyvindur að hlúa megi betur að því unga fólki sem víða er að taka við búsforráðum 

í þeim geira. 

Ein af þeim greinum sem nú birtist í Evindi heitir „Ávarp til Eyfirðinga“ og er skrifuð af ungum 

bónda frá Ytri-Tjörnum sem hyggst bjóða sig fram til þingfarar. Þetta er afar athygliverður 

pistill sem lýsir ástandinu í byggðum landsins og þó sérdeilis hér í Eyjafirði árið 1916. 

Við grípum aðeins niður í pistilinn: 

„Ég skal þá strax taka það fram, að ég er ekki járnbrautarmaður eins og stendur. Það er ekki 

rétt að eyða fleiri milljónum í 2-3 sýslur á meðan allar aðrar sýslur landsins eru meira og minna 

ógreiðfærar og varla reiðfærar fyrir vegleysum, hvað þá að komist verði með kerrur og vagna 

nema með mestu örðugleikum og sliti á vögnum og hestum, nema aðeins á nokkrum stöðum 

lítilsháttar upp frá verslunarstöðunum. Alstaðar þarf að lengja akbrautirnar....“ 

Síðan skrifar hann: 

„Þannig er það hringinn í kring í sýslunni, vegirnir of víða vegleysur, nema þá yfir hásumarið 

þegar líka alstaðar er fært að fara. Góðir vegir eru sem allir vita lífæðar héraðanna.“ Og enn: „Ég 

þarf naumast að tala um árnar óbrúuðu...“ 

Svo mörg voru þau orð. 

Ó þjóð mín mín þjóð. Ertu nokkuð svo illa stödd? Undirritaður fer stundum um hina góðu 

vegi landsins með erlenda túrhesta oftast nær þýska. 

Einu sinni var farinn hringur í Eyjafirði og var keyrt fram á býli, kirkjur og aðskiljanlegan 

búfénað, oft stansað og myndir teknar. Á einum stað voru kýr álengdar á beit og enn var því 

stöðvað. Fólk þusti út og mundaði vélarnar. Eins og allir vita eru kýr forvitnar og þessar komu 

því nær og flestar með júgurhöld. Segir þá ein konan stundarhátt. „Nei sko hvað Íslendingar eru 

siðsamir. Meira að segja kýrnar ganga með brjóstahöld“. 

Svo vil ég þakka öðrum ritnefndarmönnum fyrir þeirra fórnfúsu vinnu. 

Bestu aðventu- og jólakveðjur, 

f.h. ritnefndar Hannes Blandon. 

Ritnefnd Eyvindar 

1. TÖLUBLAÐ • 21. ÁRGAGNUR 

Forsíðumynd: 

Ysti hluti Staðarbyggðar 

Ljósmynd: 

Benjamín Baldursson 

Útgáfa: 

Menningarmálanefnd 

Eyjafjarðarsveitar 

Prófarkarlestur: 

Bryndís Símonardóttir 

Umbrot og prentun: 

GuðjónÓ – vistvæn prentsmiðja 

Efnisyfirlit 

Illur lækur eða Heimasetan .. 4 

Búsetan hverrar krónu virði . 8 

Föndurfreyja ............................ 10 

Kristnesþorp ............................ 12 

Hvalbeinin á Hrafnagili ......... 13 

Mamma og Gunna ................. 14 

Ljóð – Kristín Sigfúsdóttir .... 14 

Ferðalag Karlakórsins ............ 16 

Strákarnir hans Hreiðars....... 18 

Dagur íslenskrar tungu.......... 20 

Kristín frá Skriðu .................... 22 

Ábæjarferðin ........................... 23 

Addi og Addi ........................... 24 

Tónlistaskólinn 25 ára ........... 28 

U.M.F. Samherjar .................... 30 

Ljósmyndir ............................... 32 

Kvenfélögin .............................. 34 

Kvenfélagið Iðunn .................. 35 

Sigríður Schiöth ...................... 37 

Örnefni ..................................... 41 

Theodóri og Guðmundu ....... 48 

Vísur Hallmundar .................. 52 

Héraðsskjalasafnið ................. 53 

Ávarp til Eyfirðinga ................ 57 

Páll Ingvarsson ........................ 59 

Rímur ........................................ 60 

Skírnir, fermingar, giftingar 

og andlát ................................... 61 

Prentgripur 


Ingibjörg Jónsdóttir 

Hannes Örn Blandon 

Margrét Aradóttir 

Páll Ingvarsson 

Helga Gunnlaugsdóttir

4 EYVINDUR • DESEMBER 2013 

1 

Jónas Hallgrímsson 

Illur lækur eða Heimasetan 

Kveðið eftir þjóðkunnu spánsku kvæði 

Daníel Þorsteinsson 

Líflega 

° 

mp 

2 5 3 2 2 4 2 U 5 

&b 8 œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ 8 œ j ‰ œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 

Læk-ur 

renn-ur 

í laut- u, ligg-ur 

og til þín sér: Allt-af 

eft - ir-leið-is 

eg skal gá að mér. 

mp 

2 5 3 2 2 4 2 U 5 

&b 8 

œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ 8 œ j ‰ œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 

Læk-ur 

renn-ur 





mp 

U 

2 5 3 2 2 4 2 5 

& b 8 œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ 8 œ ‰ J 

œ œ 8 œ œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 

‹ 

Læk-ur 

renn-ur 





mp 

? 2 5 3 2 2 4 2 U 

¢ b 

5 8 œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ 8 œ J ‰ œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 

Læk-ur 

renn-ur 





A tempo 

11 mf 

° 

5 3 5 4 5 4 5 

&b 8 œ œ nœ 

œ œ 8 œ J œ 8 œ œ nœ 

œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ nœ 

œ œ 8 œ J œ œ 8 

Nú fór ill - a, móð ir mín! Mér var það samt ekki' að kenn - a. Sást - u litl - a læk-inn 

renn - a 

Læk-ur 

gott í laut-u 

á, leik - ur und - ir sól - ar-brekk- 

um, faðm-ar 

hann á ferl - i þekk-um 

mf 

5 3 5 4 5 4 5 

&b 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ 8 œ œ œ j œ 8 œ 8 8 8 

nœ 

œ œ œ œ œ œ j œ œ œ œ 


renn - a 

Læk-ur 



um, faðm-ar 


mf 

5 3 5 4 5 4 5 

& b 8 œ œ # œ œ j 8 œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ # œ œ j 8 œ œ œ œ 8 

‹ 


renn - a 

Læk-ur 



um, faðm-ar 


mf 

? 

¢ 5 œ œ œ œ 3 œ œ œ 

b 

5 4 5 4 5 8 J 8 8 œ œ œ œ J 8 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 

8 J 8 8 


renn - a 

Læk-ur 



um, faðm-ar 


17 

° 5 4 5 3 5 4 5 

&b 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ j ‰ œ œ œ œ œ 8 J 8 œ œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ J œ 8 

græn-a 

laut að gamn-i 

sín, breikk- 

a, þar sem brekk-an 

dvín, bull - a þar og hoss-a 

sér? 

fjól - a gul og rauð og blá einn - i þeirr - a eg vil ná, og svo skvett - ir hann á mig. 

5 4 5 3 5 4 5 

& b 8 œ œ œ œ j 8 

œ œ œ j ‰ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ # œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ 8 

græn-a 


sín, breikk- 



sér? 


5 4 5 3 5 4 5 

& b 8 nœ 

œ bœ 

œ 8 œ œ œ j ‰ 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ J J 8 œ œ œ œ j œ œ 8 œ 8 

‹ 

græn-a 


sín, breikk- 



sér? 


? 5 œ œ j 4 5 3 5 4 5 

¢ b8 œ œ œ œ œ 8 J ‰ 8 œ œ œ œ j œ œ 8 œ 8 œ œ œ # œ 

j 8 œ œ nœ 

8 

græn-a 

fjól - a 

laut 

gul 

að 

og 

gamn-i 

sín, 

rauð og blá 

breikk- 

a, 

einn - i 

þar 

þeirr 

sem 

- a 

brekk-an 

dvín, 

eg vil ná, 

Copyright © 2013 Daníel Þorsteinsson 

bull 

og 

- a þar og 

svo skvett - ir 

rit............... 

hoss-a 

sér? 

hann á mig.


23 

rit. 

° 

p 

5 4 5 3 8 8 8 8 5 3 4 

& b U U 

œ œ nœ 

œ œ œ 8 8 b b b b 

J œ œ œ œ œ œ j œ œ œ œ œ j œ œ œ œ œ 

Vert-u 

ó- 

hrædd, 

Ill - ur læk - ur! 

eft-ir-leið-is 

Eft-ir-leið-is 

1. 2. Tregablandið 

eg skal gá að mér! eg skal mun - a þig! Klukk-an 

mín, svo 

p 

5 4 5 3 8 8 8 8 5 3 4 

& b U U 

œ œ œ œ j œ œ œ œ œ œ œ œ j 8 8 b b b 

œ œ œ œ œ j œ b 

œ œ œ œ 

Vert-u 

ó- 

hrædd, 





mín, svo 

U 

U 

p 

5 4 5 3 8 8 8 8 5 3 4 

& b œ œ # œ œ j œ œ 8 8 b b b b 

œ œ nœ 

œ bœ 

œ œ nœ 

œ bœ 

œ œ J J œ œ œ œ 

‹ 

Vert-u 

ó- 

hrædd, 





mín, svo 

p 

? 5 

¢ b 

4 5 8 

œ œ œ œ 3 8 

œ œ œ œ œ œ j U 

8 8 5 3 U 4 8 8 b b J œ œ œ œ œ j œ œ œ 

b b 

œ œ œ œ 

30 

Vert-u 

ó- 

hrædd, eft-ir-leið-is 


mín, svo 

Ill - ur læk - ur! Eft-ir-leið-is 

° 

&b b b b œ # # 

# 

œ ˙ œ œ œ bœ 

# 

bœ 

nœ 

œ nœ 

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 

hvít og hrein, hún er nú öll vot að neð-an. 

Hef-urð 

- u þá heyrt og séð 'ann, hvern-ig 

ertn-in 

mf 

&b b b b # # 

# 

œ œ # 

˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 


Hef-urð 


ertn-in 

mf 

& b b b b œ œ ˙ # # 

# 

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ 

‹ 


Hef-urð 


ertn-in 

mf 

? 

¢ b b b b œ œ ˙ œ œ # # 

# 

bœ 

nœ 

œ bœ 

nœ 

œ œ œ œ œ œ œ œ œ # 


Hef-urð 


ertn-in 

mf 

œ œ œ œ 

2 

36 

° 

mp 

p 

mp 

& # # # # n n 

n 

œ n b b œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ˙ b b œ œ œ œ 

úr hon-um 

skein. Ég hef orð-ið 

ögn of sein, og 

mp 

p 

svo skvett-i 

hann á mig. Ill-ur 

læk- 

ur! 

mp 

& # # # # n n 

n n b 

œ œ œ ˙ œ œ œ œ b b b 

œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ œ œ 

úr hon-um 


ögn of sein, og svo skvett-i 


læk- 

ur! 

mp 

p 

mp 

# 

& # 

# # n n 

n 

œ œ œ n 

˙ œ œ œ œ œ œ ˙ œ œ b œ œ œ b œ ˙ b b b b œ œ œ œ 

‹ 

úr hon-um 


ögn of sein, og svo skvett-i 


læk- 

ur! 

mp 

p 

mp 

?# 

¢ # 

# # n n 

n 

œ œ œ ˙ n œ œ œ œ b b b b 

œ œ ˙ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ 

úr hon-um 

skein. Ég 

hef orð-ið 

ögn of sein, og 

svo skvett-i 


læk- 

ur!


3 

42 

rit. 

A tempo 

° 

mp 

2 5 3 2 2 4 

&b b b b œ œ œ œ œ œ œ b 

nœ 

w 8 œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ 8 œ j ‰ œ œ 8 

? 

¢ b 

4 œ œ œ œ 5 œ œ j 8 8 œ œ 4 œ œ œ 8 J ‰ 5 3 5 4 8 œ œ œ œ j œ œ 8 œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ nœ 

5 8 


eg skal mun-a 

þig! Læk-ur 

renn-ur 



mp 

2 5 3 2 2 4 

&b b b b œ 

b 

œ œ œ œ œ œ œ w 8 

œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 œ œ 8 œ j‰ œ œ 8 


eg skal mun-a 

þig! Læk -ur 

renn-ur 



mp 

2 5 3 2 2 4 

& b b b b œ œ œ œ œ œ œ œ w b 8 nœ 

œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ 8 

œ œ 8 œ ‰ œ œ J 8 

‹ 


eg skal mun-a 


renn-ur 



? 

¢ b b b b œ œ œ œ œ bœ 

nœ 

œ w mp 

2 5 3 2 2 4 

b 8 œ œ 8 8 œ œ œ 8 8 J ‰ œ œ 8 


eg skal mun-a 


renn-ur 



51 

rit........................... 

A tempo 

mf 

° 4 2 U 5 3 5 4 5 4 

&b 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ nœ 

œ œ 8 œ J œ 8 œ œnœ 

œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ nœ 

œ J 8 


eg skal gá að mér. Læk-ur 

fer um laut-ar-drag, 

leik-ur 

sér að væt-a 

meyn-a, 

þeg-ar 

stíg-ur 

mf 

4 2 U 5 3 5 4 

&b 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ 8 œ œ œ j œ 8 œnœ 

5 4 

œ œ 8 8 




leik-ur 


meyn-a, 

þeg-ar 

stíg-ur 

U mf 

4 2 5 3 5 4 5 4 

& b 8 œ œ œ œ 8 

œ œ œ œ œ 8 œ œ # œ œ j 8 œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ # œ œ j 8 

‹ 




leik-ur 


meyn-a, 

þeg-ar 

stíg-ur 

mf 

? 4 2 U 5 3 5 4 5 4 

¢ b8 œ œ œ œ 8 

œ œ œ œ 8 

œ œ œ œ 8 

œ œ œ 

œ J 8 œ œ œ œ J 8 œ œ œ œ 8 

œ œ œ œ J 8 




leik-ur 


meyn-a, 

þeg-ar 

stíg-ur 

60 

° 4 5 4 

&b 8 

œ œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ j ‰ 5 3 5 4 8 

œ œ œ œ 8 

œ œ J œ 8 œ œ œ œ 8 œ œ J œ 

5 8 

þar á stein-a. 

Það er fall -egt 

hátt-a- lag! Ég fer ekk-ert 

út í dag, un- i, móð - ir góð, hjá þér! 

4 5 4 

& b 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 

œ œ œ j ‰ 5 3 5 4 8 œ œ œ œ j 8 œ œ# œ 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ 

5 8 





4 5 4 5 3 5 4 

& b 8 œ œ œ œ 8 nœ 

œbœ 

œ 8 œ œ œ j ‰ 8 œ œ œ œ J 8 œ œ œ J 8 œ œ œ œ j œ œ 8 œ 

‹ 





5 8 




út í dag, un- i, móð - ir góð, hjá þér!


67 

rit..................... 

° 5 4 5 4 5 

& b U 

8 œ 

œ n œ œ 8 œ œ J œ œ 8 œ œ # œ œ bœ 

J 8 

œ nœ 

œ 8 

Vert 

Vert 

Vert 

- u ó - hrædd, eft - ir - leið - is, vert - u ó - hrædd, eft - ir - leið - is, 

5 4 5 4 5 

& b 

U 

8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ œ 8 # œ œ œ œ j 8 nœ 

œ œ œ 8 


U 

5 4 5 4 5 

& b 8 œ œ # œ œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ J 8 nœ 

œ œ œ 8 

‹ 


? 5 œ œ œ œ 4 œ œ œ 5 4 U 5 

¢ b8 J 8 bœ 

8 œ œ œ œ œ œ œ œ 

J 8 8 

Vert 


4 

° 5 4 5 3 

& b A tempo 

8 œ œ nœ 

œ œ 8 œ J œ œ 8 œ œ œ œ j 8 œ 

¢ 

71 

vert 

vert 

vert 

vert 

rit. al fine 

- u ó - hrædd, eft - ir - leið - is, eg skal gá að mér! 

5 4 5 3 

& b 8 œ œ œ œ j 8 œ œ œ œ 8 œ œ œ œ j 8 

œ 


5 4 5 3 

& b 8 bœ 

œ œ œ 8 œ J 

œ œ œ 8 nœ 

œ bœ 

œ J 8 œ 

‹ 


5 4 8 œ œ œ œ œ œ œ œ 5 œ œ 

3 J 8 8 œ œ j œ 8 


? b 

"Það er ákaflega misjafnt hvort eða hvernig kvæði ýta við manni með þeim hætti að það kvikni lag. 

Sum ljóð hreinlega kalla eftir tónum meðan önnur sitja hjá þögul og kyrr, sjálfum sér nóg. 

Eitthvað var það í hryn þessa kvæðis Jónasar sem vakti athyglina, einhver óþreyja í orðunum sem 

leiddi af sér þessar órólegu, taktskiptu línur en svo er líka í kvæðinu ákveðinn léttleiki og húmor sem ýtti 

undir þessa nálgun við það. 

Þrátt fyrir að kvæðið Illur lækur sé, eins og skáldið orðar það, "kveðið eftir þjóðkunnu spánsku kvæði" þá 

finnst mér sviðsmyndin íslensk: Lækur rennur í lautu um sumarbjartan dag, stúlkan sér litrík blóm sem 

hana fýsir að týna en þá skvettir lækurinn á hana í kvikindisskap sínum og vætir klukkuna hennar sem var 

svo hvít og hrein fyrir. Í þeim hluta lagsins dregur ský fyrir sólu enda stúlkan leið yfir framkomu lækjarins. 

Annars er lagið er fremur bjart og leikandi með tilvitnun í íslenska þjóðlagahefð bæði hvað varðar tóntegund og takt. 

Laglínan virðist ekki geta ákveðið hvort hún eigi að tilheyra lýdískri kirkjutóntegund, sem var einkennandi fyrir 

íslensku þjóðlögin, eða dúr. Og líkt og í lögum eins og til dæmis Hani, krummi, hundur, svín þá flakkar lagið í 

sífellu á milli takttegunda en það var í raun hrynur orðanna sjálfra sem réði því. 

Lagið var frumflutt í vor sem leið í hlöðunni á Stóra-Dunhaga af kirkjukór Möðruvallaklaustursprestakalls 

undir stjórn Sigrúnar Mögnu Þórsteinsdóttur." 

Hrafnagilshverfi í nóvember 2013, 

Daníel Þorsteinsson.



Búsetan hér hverrar krónu virði 

Bjartan nóvemberdag lagði Eyvindur leið sína fram í fjörð. Sólin 

sigldi með fjallabrúnum og náði að senda milda geisla um lendur 

framfirðinga. Sumstaðar var snjólaust a.m.k. í hinu marg rómaða 

Grundarplássi en alhvít jörð þegar því sleppti. Ferðinni var heitið 

á syðsta bæ í sveitinni, Hólsgerði. Þar búa sæmdarhjónin Sigríður 

Bjarnadóttir og Brynjar Skúlason ásamt fjórum börnum sínum, 

þeim Frey, Fjölni, Kristínu og Kolbrá. 

Eftir að hafa snætt hádegisverð með fjölskyldunni bauð húsfreyja 

til stofu og með desertskál í hendi hóf Eyvindur að demba 

á þau spurningaflóði. 

Er ekki um að gera að vera á þjóðlegu nótunum og kanna fyrst ætt, 

uppruna og skólagöngu? 

Brynjar: „Ég er fæddur á Lynghóli í Skriðdal á Fljótsdalshéraði 

og ólst þar upp. Foreldrar mínir eru Skúli Jónasson frá Þuríðarstöðum 

í Fljótsdal og Jónína Guðmundsdóttir frá Geirólfsstöðum 

í Skriðdal. Ég var í skóla á Hallormsstað en byrjaði reyndar í 

svo kölluðum Seljaskóla þar sem kennt var á bæjunum einn dag 

í viku, þ.e.a.s. fyrsta og öðrum bekk. Frá þriðja bekk og upp úr 

vorum við á heimavistarskólanum á Hallormsstað. Eftir það lá 

leiðin í Lauga í Reykjadal, Menntaskólann á Egilsstöðum, Bændaskólann 

á Hólum og Fjölbrautaskólann á Sauðárkróki.“ 

Sigríður: „Ég er Skagfirðingur, frá Eyhildarholti í Hegranesi, 

sem var í Rípurhreppi. Foreldrar mínir eru Bjarni Gíslason sem 

var bóndi þar og skólastjóri Grunnskóla Rípurhrepps og Salbjörg 

Márusdóttir húsfreyja, ættuð frá Bjarnastöðum í Blönduhlíð. 

Ég gekk í Grunnskóla Rípurhrepps og fór síðan í Gagnfræðaskólann 

á Sauðárkróki. Við krakkarnir úr Nesinu fórum þangað 

þrjú síðustu ár grunnskólans. Þaðan lá leiðin í Menntaskólann 

á Akureyri, svo í Bændaskólann á Hólum, þar sem við Brynjar 

kynntumst“. Segir Sigríður og horfir brosandi til bónda síns. 

Eftir bændaskólann skrapp hún austur á land og nam við Hússtjórnarskólann 

á Hallormsstað. 

Þetta hefur verið ást við fyrstu sýn? 

„Það er nú það“ segir Sigríður og skellihlær. „Þetta allavega endaði 

þannig“. 

Hvað kom til að þið fluttuð hingað í Eyjafjörðinn? 

„Ég hef oft sagt það að þetta hafi verið það næsta sem ég kom 

honum í Skagafjörðinn. En svona án gríns þá erum við bæði fædd 

og uppalin í sveit og vildum búa í sveit samhliða því að stunda 

vinnu tengda því námi sem við stunduðum og vorum búin að líta 

í kringum okkur eftir jörðum“, segir Sigríður og Brynjar bætir 

við að það hafi ráðið miklu að þau fengu bæði vinnu á Akureyri 

eftir nám. 

Sigríður og Brynjar í stofunni heima í Hólsgerði. 

Ljósm.: Benjamín Baldursson 

Hvaða væntingar höfðu þið svo til samfélagsins hérna í sveitinni. 

„Við gerðum ráð fyrir hefðbundnu sveitalífi í sjálfu sér, þar sem 

væri mikil samstaða meðal fólks og auðvelt að kynnast og allir 

hjálpuðust að. Það hefur alveg gengið eftir. Það er óhemju góð 

samheldni hérna innfrá“, segir Brynjar og kona hans tekur undir 

það og segir gott á milli fólksins, hlýr hugur og þar af leiðandi 

notalegt umhverfi. 

Því næst er Sigríður spurð um það hvort mikill munur sé á 

Eyfirðingum og Skagfirðingum og telur hún Eyfirðinga öllu alvarlegra 

fólk. „ Skagfirðingar eru glaðlyndari og kannski pínulítið 

kærulausari“, segir hún en finnst það ýkjur hjá Bjarna Maronssyni 

í Ásgeirsbrekku þegar hann sagði að eyfirskir bændur brosi 

helst aldrei nema ef vera skildi þegar þeir líta ofan í mjólkurtankinn 

sinn! 

Þá berst talið að búskapnum og kemur fram að þau eru með 

150 kindur, 10 nautgripi og 20 hross. 

Hvernig samræmist þetta vinnunni? 

„Frítíminn fer að mestu í þetta,“ segir Brynjar og bætir svo við að 

þetta samræmist nokkuð vel vinnunni en því sé ekki að leyna að 

talsverð vinna fari í það að sinna skepnunum. Hestamennskan 

hefur verið mikið áhugamál hjá þeim hjónum og er Brynjar formaður 

hestamannafélagsins Funa. „Við höfum reynt að sinna 

hestamennskunni eins og tíminn leyfir. Þetta verður stundum 

svolítil afgangsstærð hjá manni, en við förum í hestaferðir a.m.k. 

annað hvert ár og stundum á hverju ári. Börnin hafa komið með 

okkur í nokkrar ferðir en hafa mismunandi mikinn áhuga eins 

og gengur. Við höfum verið að temja fyrir okkur og einnig sent 

nokkur trippi í tamningu hjá öðrum og erum í ræktuninni líka. 

Þetta er stórt áhugamál hjá okkur og hugsuð fyrst og fremst 

þannig en ekki beinlínis sem búgrein“ segir Brynjar. Sigríður 

segir mjög ánægjulegt að fara í hestaferðir í góðra vina hópi. 

Undirbúningurinn og allt í kringum hestaferðirnar sé skemmtilegur 

og gaman þegar fólk hittist og ferðin hefst. Þessar hestaferðir 

hafi verið afar ánægjulegar. Brynjar segir að þau fari yfirleitt 

í ferðirnar seinni part sumars og helst frá Hólsgerði því 

dýrt sé að keyra hrossin langar leiðir áður en lagt er upp. „Það 

er sérstaklega gaman að geta tekið ungu trippin með. Þau fá þá 

þessa grunnþjálfun við að hlaupa með, auka kjarkinn og styrkjast 

líkamlega. Það er svo mikilvægt að geta tekið þau með í ferðina 

þó svo að maður ríði ekki á þeim,“ segir hann. 

Fjölskyldan flutti í Hólsgerði 1. ágúst 1999 og hefur lagt gjörva 

hönd á margt síðan. Þau hafa stundað umtalsverða skógrækt frá 

haustinu 2001 og hafa plantað hvorki meira né minna en 250 

þúsund plöntum í 100 hektara lands. Þar liggur ómæld vinna að 

baki. 

Þau hjónin hafa einnig tekið þátt í félagsmálum af miklum


krafti og Sigríður verið formaður kvenfélagsins. Þau hafa setið 

í ótal nefndum á vegum sveitarfélagsins, að ógleymdum kirkjukórnum 

þar sem þau syngja bæði. Sigríður hefur ásamt sonum 

sínum tekið þátt í uppfærslum á leikritum hjá Freyvangsleikhúsinu 

og þeir báðir hjá Leikfélagi Akureyrar. „Auðvitað er þetta 

stundum svolítið pússluspil og þétt keyrsla en með útsjónarsemi 

þá hefur þetta gengið upp,“ segir hún. „Ef vilji er fyrir hendi að 

láta þetta ganga upp þá hefst það.“ 

Brynjar rifjar upp að hann hafi dottið inn í sveitarstjórn sem 

varamaður fyrir nokkrum árum og var þá í skipulagsnefnd og 

með stjórnum allra félaga taldist honum til að hann væri þá í alls 

níu stjórnum og nefndum. „Þá sá ég að þetta var ekki hægt,“ segir 

Brynjar og hlær og bætir við að hestamannafélagið hafi auðvitað 

tekið mestan tíma undanfarin misseri. 

Nú eru þið komin með hitaveitu. 

„Já, þegar við fluttum hingað var hitað upp með rafmagni en ég 

fékk fljótt áhuga á að kynda með viði og við settum upp góða 

og öfluga viðarkyndingu sem við vorum með í fjögur ár og þrælvirkaði 

og nýtist vel á köldum svæðum þar sem skógur er í næsta 

nágrenni. Þetta gaf góða raun í sjálfu sér en það er þó engan veginn 

hægt að bera þetta saman við lúxusinn að vera með hitveitu,“ 

segir Brynjar. 

Hvenær kom hún til? 

„Við vorum eitt ár í Skagafirði, vorum í hestanámi á Hólum og 

bjuggum í húsi sem var kynt með hitaveitu. Eftir þá dvöl ákváðum 

við að láta slag standa og fórum að skoða þetta mál fyrir alvöru, 

reiknuðum út hver kostnaðurinn væri og fundum fljótt út að 

þetta myndi borga sig,“ segir hann. „ Við vorum þarna á virkum 

dögum og komum svo heim um helgar. Þá fundum við muninn, 

hvað það er í raun mikill lúxus að vera með hitaveitu, hrein forréttindi,“ 

segir Sigríður. 

Búið var að bora tilraunaholur norðan við bæinn í Hólsgerði 

og vitað hvaða hola gæfi mest og heitast vatn og segir Brynjar 

að þá hafi ekki verið eftir neinu að bíða. Kostnaður við virkjun 

holunnar hafi numið um tveimur milljónum. Hann vill klára að 

hitaveituvæða sveitina og vísar öllu hangsi á bug í þeim efnum. 

Sigríður tók á dögunum við nýju starfi sem mjólkureftirlitsmaður. 

Svæðið sem hún sinnir er afar víðfemt, Húnavatnssýslur, 

Eyjafjarðar- og Þingeyjarsýsla ásamt Austurlandi, alla leið í Berufjörð. 

Hún segir að starfið leggist vel í sig. „Ég hef unnið talsvert 

í þessum geira sem ráðunautur í nautgriparækt. En það sem kom 

mér mest á óvart er hvað mikil vöktun er á mjólkinni sem slíkri, 

það er að segja gæðum hennar og sú vitund mætti gjarnan skila 

Hólsgerðisbörnin, frá vinstri: Freyr(20), Kristín(14),Kolbrá(12), 

Fjölnir(16). (Mynd í einkaeigu) 

sér betur til neytenda. Bændur eru yfirleitt ánægðir með þessa 

vöktun og líta ekki á mig sem einhverja löggu, þeir taka það alvarlega 

ef eitthvað kemur upp á og leysa það.“ 

Er júgurbólgan á undanhaldi? 

„Nei, því miður held ég að hún sé ekki á undanhaldi en þetta er 

mjög misjafnt milli búa. Sumir eru harðir á förgun meðan aðrir 

reyna meðhöndlun. Þetta er eitthvað sem við verðum aldrei 

laus við en getum vissulega skapað ýmislegt í umhverfinu til að 

minnka smit og reyna þannig að halda henni í skefjum,“ segir 

Sigríður. 

Þú ert í krefjandi námi Brynjar. 

„Já, ég ákvað fyrir rúmu ári að skella mér í doktorsnám. Ég hef 

verið að vinna hjá Norðurlandsskógum í allmörg ár og var að 

fara að skipta yfir í rannsóknir aftur en þá fékk ég tækifæri til að 

komast inn á danskan styrk í sambandi við jólatrjáarækt. Ég er að 

vinna við tegund sem heitir fjallaþinur sem er líklegasta tegundin 

sem gæti komið í staðinn fyrir innfluttan normannsþin, það er 

að segja tegund sem við getum þá ræktað hér á landi sem hið 

íslenska jólatré. Verkefnið snýst um það að finna þau kvæmi og 

kynbæta það besta sem við finnum í því til að það verði nothæft 

sem framleiðsluvara á Íslandi. Ég þarf að taka nokkra doktorskúrsa 

í Danmörku og er núna að safna gögnum bæði fyrir Ísland 

og Danmörku og vinn síðan úr þeim og get verið hvar sem er, en 

vel auðvitað að vera sem mest á Akureyri. Þetta verður þriggja ára 

törn. Þintegundirnar halda barrinu miklu betur, hafa fallegan lit 

og það er góður ilmur af þessum trjám og aðlaðandi að hafa þau 

í stofunni á jólunum. Við getum auðvitað framleitt stafafuru, 

rauðgreni og ýmsar tegundir en við getum tæplega mætt þessum 

innflutningi öðruvísi en að framleiða svipaða vöru.“ 

Eins og áður hefur komið fram hafa börn þeirra hjóna, samhliða 

námi verið í tónlistarnámi, leiklist og ýmsu þess háttar 

og segir Brynjar að börnin hafi oft komið í bæinn eftir skóla og 

þannig hafi þau reynt að lágmarka akstur sem sé mikill og eldsneytis 

kostnaðurinn sé vissulega sligandi. En þau hjónin eru 

sammála um að það megi gera fjölmargt fyrir það að búa á svona 

fallegum stað eins og Hólsgerði er. 

Sigríður á skrifstofu sinni í Mjólkursamlaginu 

Ljósm.: Benjamín Baldursson


Ingibjörg Jónsdóttir 

Föndurfreyja 

Starfsheiti Ingu Sigrúnar Ólafsdóttur í 

símaskránni er föndurfreyja. Það gefur 

okkur nokkra vísbendingu um áhuga 

hennar á handverki. 

Inga er fædd í Litla-Garði í Saurbæjarhreppi 

1951 og þar ólst hún upp. Ung 

að árum hóf hún búskap í Saurbæ ásamt 

manni sínum Sveinbirni Daníelssyni árið 

1966. Þar bjuggu þau í rúman aldarfjórðung, 

eignuðust 4 börn er uxu úr grasi í 

sveitinni. Auk bústarfa og barnauppeldis 

var hún símstöðvarstjóri í Saurbæ um 

árabil. 

Ritnefnd Eyvindar frétti af einstökum 

altarisdúk í Saurbæjarkirkju og var bent á 

að hafa samband við Ingu S. Ólafsdóttur. 

Undirrituð þekkir Ingu og veit að hún er 

snjöll handverkskona. Eitt símtal og Inga 

féllst á viðtal við Eyvind en þó fyrst og 

fremst að kynna handverkið. 

Nú þurfti viðmælandinn góðan ljósmyndara. 

F yrir valinu varð Jenný Karlsdóttir 

þekkt handverkskona með meiru. 

Ég hafði samband við sóknarnefndarkonurnar 

Elísabetu í Sandhólum og Lilju 

í Gullbrekku, ekki stóð á þeirra aðstoð. 

Þökk sé þeim. 

Ferðin hófst á bæjarferð tíðindamanns 

Eyvindar, síðan renndum við Jenný fram 

í Saurbæ. Í kirkjunni beið Beta í Sandhólum 

með sitt ljúfa bros á vör og dúkinn 

góða á altarinu. Myndatökur hófust. 

Saurbæjarkirkja á annan dúk, sá er með 

heklaðri blúndu, einnig gersemi. 

Jenný hefur um árabil, ásamt vinkonu 

sinni, safnað myndum og upplýsingum 

um altarisdúka á Norðurlandi. Þessa 

dúka hafði hún ekki fest á filmu, því slógum 

við 2 flugur í einu höggi. 

Nú lá leiðin aftur til Akureyrar til 

fundar við Ingu. Hún vill að það komi


afdráttarlaust fram að afkomendur 

sæmdar hjónanna, Gunnhildar og Daníels 

fyrrum ábúenda í Saurbæ, hafi gefið 

dúkinn til minningar um þau á 100 ára 

afmæli þeirra. Hún hafi einungis unnið 

dúkinn, kniplað blúnduna og fengið dúkefnið, 

úrvals hörefni, sent frá Bandaríkjunum. 

Dúknum fylgir fallegt gjafabréf frá 

gefendum. 

Inga á mikið af fallegum knipluðum 

skrautmunum en sitthvað fleira leynist 

í pokahorninu hjá henni. Mesta athygli 

vakti knipluð mynd af Saurbæjarkirkju. 

Hún er algjörlega hennar hönnun. Í 

öðrum verkum styðst hún gjarnan við 

leiðbeiningar. Eitt sinn réðst hún í það 

stórvirki að knipla hatt. Lang tímafrekast 

var hattbarðið, lauslega áætlað 12 tíma 

vinna á dag í heila viku. 

Hún á glæsilega útsaumaða stóla (rennibrautir) 

ásamt borði. Það verk var hafið 

áður en hún yfirgaf sveitina. Hún og móðir 

hennar Heiða í Litla-Garði hjálpuðust 

að. Inga saumaði munstrið en Heiða fyllti 

út í kring. 

Flosuð mynd „Drottinn blessi heimilið“ 

og útskorin hilla prýða heimilið. Heklaður 

dúkur með svönum var á borði í 

stofunni. Sagði hún að hann væri kominn 

til ára sinna. Púði með refilsaumi vermir 

rass gesta í eldhúsinu. Þá sýndi hún okkur 

skrautkúlur með orkeruðum rósum. 

Rokkfjölskyldan eru prjónaðar dúkkur og 

dýr, dót sem gleður augað. 

Áhugi á handavinnu hefur alltaf blundað 

með henni. Árin í sveitinni voru yfirleitt 

notuð til hagnýtari starfa s.s. að prjóna og 

sauma föt á fjölskylduna og jafnvel aðra. 

Mikil breyting varð á högum Ingu er 

hún fluttist í bæinn. Hún starfaði og 

starfar enn hjá öldruðum, einkum við 

að aðstoða þá við handavinnu. Tími til 

að sinna eigin hugðarefnum varð nægur. 

Hún segir: „Nú er ég að leika mér“. 

Eyvindur þakkar Ingu fyrir að veita 

lesendum blaðsins innsýn í sitt fallega og 

fjölbreytta handverk. 

Myndir: Jenný Karlsdóttir


Kristnesþorp. 

Ljósm.: Jóhann Ólafur Halldórsson 

Anna Guðmundsdóttir 

Kristnesþorp – hvað verður um þig? 

Það er reisulegt að líta heim að Kristnesspítala þegar komið er að 

honum úr norðri. Byggingin er tignarleg og yfir henni er virðuleikablær. 

Neðan við Kristnesspítala er nokkur þyrping íbúðahúsa 

sem standa við tvær götur austan við aðalbygginguna. Þegar 

farið er eftir efri götunni að sumri til finnst vegfaranda jafnvel 

að hann sé staddur í suðrænu landi, þar sem hár trjágróður á aðra 

hönd varpar skugga yfir götuna og inn á milli trjánna má greina 

grasflatir og stalla líkt og á herragarði. Ofan við garðinn tekur 

svo við stórt skógarsvæði með greiðfærum stígum sem ætlaðir 

eru til útivistar og hressingar fyrir sjúklinga spítalans og aðra 

sem vilja. 

Fljótlega eftir að Kristneshæli var reist sem berklaspítali 1927 

var farið að byggja húsnæði fyrir starfsmenn því ekki þótti gott 

að þeir byggju inni í hælinu sjálfu til lengdar. Byrjað var á að reisa 

hús fyrir yfirlækninn rétt norðan við spítalann og síðan reis hvert 

húsið á fætur öðru fyrir hjúkrunarfólk og aðra starfsmenn, ýmist 

einbýlishús eða hús með 2 – 4 íbúðum og stökum herbergjum. 

Þar á meðal var hornhúsið þar sem starfsstúlkurnar höfðu herbergi. 

Gekk það stundum undir nafninu Glaumbær enda oft glatt 

á hjalla þar sem 6 – 10 ungar stúlkur bjuggu saman. Síðasta húsið 

var byggt um 1970 og stendur það nyrst við neðri götuna. Þegar 

þetta litla þorp stóð í blóma var þarna líflegt mannlíf, fjölskyldur 

með börn sem léku sér í leikjum þess tíma, svo sem einkróna og 

vinkvink í pottinn á sumrin og veltust um í snjónum og grófu sér 

snjóhús í skaflana á vetrum. Að sumu leyti var þetta litla samfélag 

eins og eyland í sveitinni því þarna var allt til alls. Iðnaðarmenn 

sem sáu um viðhald bygginga og muna, en líka lítil verslun 

sem félag sjúklinga rak, sorphirða, reglulegar daglegar ferðir með 

farþega til og frá Akureyri með hælisbílnum og dagheimili fyrir 

börn, löngu áður en það var tekið upp annars staðar í sveitinni. 

Nú eru að ég held 19 íbúðir í þorpinu, allt frá litlum stúdíóíbúðum 

yfir í sæmileg einbýlishús. Einungis hluti þessara íbúða 

eru nú notaða r af starfsmönnum Kristnesspítala. Í nokkrum 

íbúðanna eru starfsmenn sjúkrahússins á Akureyri enda er 

Kristnesspítali orðinn hluti þess og þar nú reknar tvær deildir 

FSA, endurhæfingardeild og öldrunarlækningadeild. Að auki býr 

í einhverjum íbúðum fólk sem á hvorugum staðnum vinnur, þar 

sem ekki er eftirspurn eftir húsnæðinu meðal starfsmanna. Ein 

lítil íbúð mun vera notuð annað slagið fyrir sjúklinga í endurhæfingu 

og svo er nokkuð af stökum herbergjum á jarðhæðum 

tveggja húsa sem að mestu eru nýtt sem geymslur, ýmist fyrir 

íbúa, gamalt dót sjúkrahússins eða fólk sem hefur búið þarna. 

Nokkrar íbúðanna standa auðar og Glaumbær er dimmur og 

hljóður nema þau kvöld sem Helgi og hljóðfæraleikararnir 

skjótast þangað inn og æfa sig. Einkum eru það allra minnstu 

íbúðirnar sem standa auðar eða íbúðir sem hafa skemmst vegna 

viðhaldsleysis. Nær ekkert viðhald hefur verið á húsunum í mörg 

ár og þau eru sum að grotna niður. Einhverjir íbúar hafa farið 

þess á leit að fá að kaupa hús sem þeir búa í með það fyrir augum 

að gera upp og búa áfram í þeim en ekki fengið. Ég þekki ekki 

allar ástæður þess en m.a. hefur verið borið við að fyrst þurfi að 

ganga frá lóðamálum en Legatssjóður Jóns Sigurðssonar á landið 

sem byggingarnar standa á. Þeim sem sjá um húseignir sjúkrahússins 

er vorkunn, því að á niðurskurðartímum er ekki veitt fé 

til viðhalds, enda er það tæplega á forgangslista ríkisins að eiga 

og reka leiguíbúðir út í sveit. 

En hvað væri hægt að gera við öll þessi hús? Einhverjum hefur 

dottið í hug að gera þetta að orlofshúsum. Hver ætti að eiga þau 

og sjá um? Og hentar að vera með orlofsíbúðir við hlið sjúkrahúss? 

Aðrir hafa látið sér detta í hug að það mætti stofna fast-


eignafélag sem keypti þau á matsverði, gerði upp og seldi eða 

leigði húsin til fólks sem vill eiga heima í Eyjafjarðarsveit en er 

ekki tilbúið til að byggja sér einbýlishús í Hrafnagilshverfinu. 

Kannski hentar eitthvað af húsnæðinu fyrir minni fyrirtæki? Ég 

legg til að sveitarstjórnarmenn skoði í alvöru hvaða framtíð þeir 

vilja sjá fyrir þessa byggð og vinni að því að sæmandi lausn finnist. 

Það væri ekki gott afspurnar ef þarna yrði smám saman til 

hálfgert draugaþorp illa farinna húsa. Það gæti hins vegar auðgað 

og styrkt mannlífið í sveitinni enn frekar ef þarna yrði lagfært, 

breytt og endurhannað þannig að þessar íbúðir yrðu eftirsóttar 

til búsetu fyrir alls konar fólk, fólk sem er að hefja búskap, minni 

og stærri fjölskyldur og einstaklinga. 

Páll Lárusson Rist 

Hvalbeinin í Laugarhólnum á Hrafnagili 

Ljósm.: Helga Gunn. 

Það muna margir Eyfirðingar ennþá Laugarhólinn 

á Hrafnagili. Hann var til þess 

að gera stutt suðvestur frá gamla Þinghúsinu. 

Laugarhóllinn var fagurlega gerður 

hóll, sem teygði barm sinn fram á slétta 

grundina. Náttúran sá líka oft um að 

klæða hann sínum bestu klæðum, gróðurinn 

á framhluta hólsins var svo fíngerður 

og litskrúðugur, að það fór varla fram hjá 

neinum sem þarna átti leið um. 

Við barm hólsins að norðan var Hrafnagilslaugin. 

Vafalaust er hún hin sama og 

getið er um í Víga-Glúms sögu þar sem 

sagt er frá örlagaríkasta brúðkaupi á Íslandi, 

á vegum Víga-Glúms á Munkaþverá, 

þar sem heimasætan á Tjörnum 

fram fór með aðalhlutverkið. 

Að haustlagi 1941 var ég með vörubíl 

sem skráður var hjá setuliðinu á Hrafnagili. 

Nú var orðin breyting á, því búið 

var að taka það mikið magn af sandi úr 

hólnum að ásýnd Laugarhólsins var horfin 

með öllu. 

Ensku braggarnir voru þannig upp 

byggðir að það þótti henta vel að hlaða 

sandi upp að þeim til einangrunar, en 

síðan var moldarlagi komið fyrir. Því næst 

var farið út í Grísarármýri og stungnar 

sniddur til að hlaða að. Það voru eingöngu 

íslenskir verkamenn sem þetta verk unnu. 

Það var líka fallega og vel gert. 

Menn gerðu sér enga grein fyrir því 

hvað það var hættulegt að taka sandinn úr 

hólnum eins og að var staðið. Það var ekki 

fyrr en banaslys varð að farið var að vinna 

með skynsemi. Sprungur gátu myndast 

inni í hólnum, þótt þær sæust ekki, og 

þó nokkuð stór stykki gátu fallið fram og 

breitt ótrúlega mikið úr sér. 

Á einum stað í hólnum var afgirt svæði 

þar sem ekki mátti taka sand, en svo hafði 

borið við um sumarið þegar verið var að 

taka sand að eitthvað grunsamlegt sást í 

sandinum, en við nánari athugun kom í 

ljós að hér var um hvalbein að ræða. Sandurinn 

í hólnum var þannig að víða mátti 

stinga hann niður með spaða svo stæðan 

héldi sér, eða stálið, eins og sagt er með 

hey sem skorið er niður í hlöðu, þannig 

var það á þeim stað sem beinafundurinn 

varð. Þá erum við komin að sjálfum 

hvalnum. Aðalbeinin í honum, það er að 

segja hryggurinn, var líkastur því að vera 

drapplitaður en aftur á móti voru rifbeinin, 

sem lágu bogadregin út í sandinn, ryðbrún 

og jókst sá litur til endanna. Það var 

ekkert hægt að hrófla við beinunum því 

við það runnu þau út í sandinn. Það mátti 

líka strjúka þau niður með fingurgómunum. 

Vegna afstöðu beinanna, þá mun 

hvalurinn hafa snúið austur og vestur í 

hólnum. Það gat hver og einn, sem sá þessi 

bein, ímyndað sér hvað hvalurinn hafi 

verið stór en hryggjarliðurinn og rifbeinin 

gáfu góða vísbendingu um stærðina. Ég 

held að allir sem sáu þessi bein hafi verið 

sammála um að þetta hafi verið þó nokkuð 

stórt dýr, án þess að vera neitt stórhveli. 

Afstaða hvalsins í hólnum kom mér til að 

halda að á þessum tíma hafi sjórinn gengið 

þó nokkuð langt inn í fjörðinn. Það hefur 

því ekki verið byggilegt í Eyjafjarðarsveit 

á þessum tíma en vel gæti ég trúað að 

það hafi verið veiðilegt. Þetta þótti og var 

merkur fundur og vafalaust hefur kunnáttufólk 

á þessu sviði verið kallað til eða 

komið svo einhversstaðar gæti verið hægt 

að finna haldbetri lýsingar á þessum fundi 

en það sem ég er að segja 72 árum árum 

seinna, eftir minni. 

En nú kemur upp í huga okkar áleitin 

spurning um aldur þessa beinafundar. 

Í Náttúrufræðingnum frá 1943 ritar 

Steindór Steindórsson frá Hlöðum grein 

um þennan fund, en hann kom á staðinn 

og gerði athuganir og uppdrátt af staðnum. 

Steindór telur að beinin séu frá lokum 

jökultímans, það er að segja um tíu þúsund 

ára gömul. 

Ég læt svo staðar numið með frásögu 

af þessum beinafundi, en svona rétt til 

gamans langar mig til að segja frá smá 

atviki sem átti sér stað á þessum tíma og 

getur um leið haft sögulegt gildi, hvernig 

tímarnir voru á þessum árum. Málum var 

þannig háttað að það var lítils háttar eftir 

að ganga frá einum herskálanum, það er 

að nokkrar sniddur vantaði til að hlaða 

að honum, en varkamennirnir voru farnir 

af staðnum. Því varð það að ráði að hermennirnir 

sæju um verkið. Það var einn 

fagran haustdag að haldið var út í Grísarármýri 

til að ná í sniddurnar. Hermennirnir 

tóku með sér spaða og gaffla, riffla sína 

höfðu þeir líka meðferðis svona til öryggis 

ef þjóðverjar kæmu fram eftir, þarna rétt 

fyrir neðan Kropp. 

Ég lagði nú bílnum þar sem best var að 

taka efni. Hafist var nú handa en verkið 

sóttist bæði seint og illa. Eftir nokkurn 

tíma voru þó komin upp á pallinn fáein 

snifsi en þau virtust vera með öllu ónothæf. 

En nú vildi svo vel til að lítilsháttar hafði 

ég komið að því verki að stinga sniddur, 

bað ég því um að fá lánaðan spaða. Þegar 

fyrsta sniddan leit dagsins ljós þá brutust 

út fagnaðarlæti og húrrahróp. Nú þurfti 

ég ekki annað en sýna strákunum hvernig 

staðið væri að verki, þeir voru fljótir að ná 

því að geta stungið fallegar sniddur og allir 

vildu nú taka þátt í þessu nýja fyrirbæri. 

Eftir skamma stund var komið gott hlass 

á bílinn sem þeir stukku upp á þegar heim 

var haldið. Það voru glaðir drengir sem 

komu heim til sín með það sem þurfti til 

að geta gengið frá sínum dvalarstað fyrir 

veturinn, sem var nú á næsta leiti.


Helga Hallgrímsdóttir, Hvammi 

Mamma og Gunna á berjamó á Fésbókinni 

Eins og margir vita orti Kristín Sigfúsdóttir, skáldkona frá Kálfagerði, 

kvæði og ljóð og skrifaði sögur og leikrit og voru ritverk 

hennar gefin út í heild í þremur bindum á árunum 1949-51. 

En það rötuðu ekki öll kvæði Kristínar í ritsafnið. Eitt þessara 

kvæða er „Gunna á berjamó“ sem hefur verið í miklu uppáhaldi 

hjá mömmu síðan hún var barn. Hún fór oft með þetta 

kvæði fyrir mig og bróður minn þegar við vorum lítil og ég 

man hvað það setti að mér mikinn óhug þegar kom að „illu 

Tröllagjá“ og „höggormurinn“ kom skríðandi á móti Gunnu. Í 

dag dvelur mamma í góðu yfirlæti á Hjúkrunarheimilinu Lögmannshlíð 

á Akureyri og er enn að fara með kvæðið um Gunnu 

á berjamó og er upptaka af því meira að segja komin á Fésbókarsíðu 

heimilisins og hefur fólk haft gaman af að heyra farið með 

þetta skemmtilega kvæði sem svo sannarlega er ástæða til að 

forða frá gleymsku. En það er ekki tilviljun að kvæði Kristínar 

Sigfúsdóttur skáldkonu frá Kálfagerði hafa verið í uppáhaldi hjá 

mömmu alla tíð. 

Móðir mín, Lilja Jónsdóttir, sem lengst af bjó í Kristneshæli 

og síðar í Litla-Hvammi, er fædd í Vaglagerði í Skagafirði 18. 

júní 1921. Foreldrar hennar voru Rannveig Sveinsdóttir og Jón 

Kristjánsson kennari og organisti við Grundarkirkju og víðar. 

Þau eignuðust 15 börn og komust 11 þeirra til fullorðins ára. 

Mamma var næst yngst. En þegar hún var 6 ára gömul veiktist 

móðir hennar af berklum og þurfti, haustið 1927, að leggjast inn 

á Kristneshæli sem þá var að taka til starfa. Þá koma Kristín og 

Pálmi Jóhannesson eiginmaður hennar, inn í líf mömmu. Þau 

áttu bæði hjartarúm og húsrúm til að taka að sér litla stúlku þegar 

erfiðleikar steðjuðu að fjölskyldu hennar. Sjálf lýsir mamma 

því þegar hún kom í Kálfagerði með eftirfarandi orðum: „Ýmislegt 

er mér minnissætt frá þessum degi, ekki síst er ég stóð í 

Helga Hallgrímsdóttir og móðir hennar Lilja Jónsdóttir. 

bæjardyrunum og horfði á eftir föður mínum, hann leit ekki til 

baka og ég hélt ró minni. Í kringum mig var systkinahópurinn 

á bænum, þrjár glaðar og fallegar stúlkur, sú yngsta nokkrum 

árum eldri en ég og tveir bræður. Ég var lítil eftir aldri og ég held 

að þeim hafi öllum fundist sjálfsagt að bera mig á höndum sér. 

Svo var ég allt í einu sest upp í fangið á ókunnri konu, þar fann 

ég samúð og frið, sem ég þurfti sannarlega við þessar aðstæður“. 

Það var ekki sjálfgefið á þessum árum, að börn sem tekin voru 

í fóstur, væru tekin inn í fjölskylduna. En mamma var heppin, 

fjölskyldan í Kálfagerði tók hana að sér og þarna eignaðist hún 

ekki aðeins fósturforeldra sem báru hag hennar fyrir brjósti sér 

alla tíð, heldur líka fóstursystkini sem reyndust henni vel. 

Gunna á berjamó 

eftir Kristínu Sigfúsdóttur frá Kálfagerði 

Ég ætla að segja ykkur sögu af mér. 

Einn sumardag í fyrra mig langaði í ber. 

Ég var heim við bæinn ömmu minni hjá, 

á engjunum var fólkið að raka og slá. 

Mér leiddist sjaldan heim , ég lék mér kisu hjá, 

Fyrir löngu síðan átti hún kettlinga þrjá. 

Einn var fagur gulur, einn var bara grár, 

einn var reyndar hosóttur, hvítur og blár. 

Ég passaði nú greyin og gaf þeim ket og mjólk. 

Þeir greindir voru allir og töluðu eins og fólk. 

Þeir sögðu reyndar aldrei annað en „Mjá“, 

svo enginn þurfti að fara í deilur við þá. 

Mér þóttir vænst um Hosa, því hann fór fyrst að sjá 

og hoppaði og lék sér um bæinn til og frá. 

Hann reif mig líka stundum svo rann mér blóð úr kinn, 

þá reiddist ég sem snöggvast við litla kisa minn. 

Þá var Fríða skrítin, en það var brúðan mín, 

á þrílitumsokkum svo dæmalaust fín 

Með röndótta svuntu í rauðum léreftskjól 

hún Rænka hérna gaf mér hana eitt sinn um jól. 

Höfuðið var stoppað með hreinni lambaull 

hún gekk ekki í skóla , en talaði ekki bull. 

Augabrýr úr tvinna og augun prjónshaus blár 

og ullarlagð af Móru hún bar sem fléttað hár.


Hún gekk nú aldrei bjálfinn því Glói fótinn beit. 

hann Glói það var hvolpur sem allt reif og sleit. 

Skemmdarvargur mesti sem skaði var að, 

ég skammaði hann duglega fyrir verkið það. 

Ég fór nú inn í bæinn og Fríðu mína bar, 

ég fór að leita að ömmu, í búri hún var. 

Hún stóð þar við bekkinn og hélt á pottbrauðsneið 

sem hún var að smyrja og rétti mér um leið. 

„Ó góða amma“ sagði ég svo undur undur blíð, 

ætli ég mætti skreppa sem snöggvast upp í hlíð. 

Ég fer með græna vettlinginn og fylli hann með ber 

og færi bæði mömmu og Nonna og þér. 

„Vertu heima barn mitt því kvöldið kemur senn 

og krækiberin eru bara „vísirar“ enn. 

Hún sagði þetta hún amma þó væru bestu ber 

það blöskrað hefði líklega fleirum en mér. 

En út á kvíamóinn ég má nú fara samt, 

hún mamma hefði leyft það því það er svo skammt. 

„Æ, farðu litli þrákálfur“ sagði hún seinast reið 

samt var það víst lítið því hún brosti ögn um leið. 

Ég hlustaði ekki á meira en hélt nú af stað 

Hosa litla mætti, er kom ég út á hlað. 

Æ, kæri litli Hosi ég kenni í brjóst um þig 

kannske að þú öfundir nú Fríðu og mig. 

Hann glennti bara upp augun sín gulleit og smá 

og gráthljóð var í röddinni er hann sagði „Mjá“. 

En hvernig átti ég að bera þau bæði í senn? 

Það byrjuðu nú vandræðin fyrir mér enn. 

Ég leit nú all í kring, og sá hvar sokkur lá 

sem Sigga þvoði um daginn og breiddi varpann á. 

En ef ég tæki sokkinn og setti þau í hann. 

á svipstundu þarna úrræði besta ég fann. 

Þá sá ég lítinn fugl sem að sat á viðargrein 

og söng svo undur fjörugt og röddin var svo hrein. 

Mig langaði strax að eiga hann og læddist hægt á tá, 

en litli fuglinn þaut upp, er til mín hann sá. 

Ég elti hann býsna lengi því alltaf flaug hann skammt, 

ég ætlaði ekki að meiða hann en hræddur var hann samt. 

Fyrir löngu síðan sokkinn ég lagði mér frá, 

og loksins hvarf svo fuglinn og myrkrið datt á. 

Nú mundi ég eftir Álfhól og illu Tröllagjá 

og ýmsu sem í rökkrinu sagt var mér frá. 

Þá heyrði ég kallað „Gunna“ með heldur styggri rödd 

og heyrði það var Nonni og þóttist betur stödd. 

„Hérna ertu“ sagði hann „stelpa þín“, amma sendi mig 

auminginn er lifandi skelfing hrædd um þig. 

Ég sagði honum kjökrandi söguna af mér 

að sokkurinn var týndur og engin fundin ber. 

„Ráðug ertu“ sagði hann og hló um leið svo hátt 

mér heyrðist gegna álfar við klettabandið grátt. 

„Það er best við leitum á leiðinni heim 

en líklegt að þú tapir nú alveg báðum þeim“. 

Mér lá nú við að gráta en lét hann ekki sjá 

og labbaði bara á undan og starði veginn á. 

Þá sá ég eitthvað skríðandi koma á móti mér. 

„Ó, mamma þarna voðastór höggormur er“. 

„Hvað sérðu“ sagði hann „stelpa, því stekkurðu eins og flón“ 

því sterkur var hann sjálfur og hugaður sem ljón. 

„Nú sé ég hvað þú hræðistþað er sokkurinn þinn, 

ég sé í kattarglyrnur á bak við snúninginn. 

Ég varð nú heldur fegin, en illt mér þótti þó 

að þetta flaug um bæinn og vinnufólkið hló, 

en mamma aðeins brosti og kyssti mig á kinn 

og kallaði mig elskulega heimskingjann sinn. 

Fyrst tók ég nú Hosa, hann fór að brölta þá 

Fríðu minni demdi ég þar ofan á. 

Leiðin gekk nú skrykkjótt en loksins hún þraut 

leit ég yfir móinn með ber í hverri laut.


Páll Ingvarsson 

Ferðalag Karlakórs Eyjafjarðar til 

Austurríkis 5. – 13. október 2013 

Lagt var af stað í rútu frá Akureyri suður í Leifsstöð að kvöldi 

4. október og tímanlega mætt þar til að ná flugi frá Keflavík 

til München. Á leiðinni suður gripu ýmsir í hljóðnemann til 

að stytta mönnum stundir. Kveðskapur, brandarar og sögur 

heyrðust en ein sagan vakti mesta kæti. Sigurður Baldursson í 1. 

tenór var sögumaður og hóf söguna á því að segja að einu sinni 

hefði hann næstum drepið mann. Hann var mjólkurbílstjóri 

fyrir mörgum árum og sótti mjólk til bænda í Langadal og víðar 

í Húnavatnssýslu. Á Æsustöðum í Langadal var bóndi sem átti 

traktor sem oft var tregur í gang. Stillti bóndi því traktornum oft 

við mjólkurhúsið og fékk Sigga til að draga hann í gang eftir að 

hafa tæmt mjólkurtankinn. Þetta gekk ágætlega lengi vel, en dag 

einn þegar tankurinn var tæmdur og bóndinn búinn að tengja 

traktorinn aftan í mjólkurbílinn ók Siggi af stað, en var svolítið 

utan við sig svo hann gleymdi alveg bóndanum og traktornum 

sem hann var að draga í gang og ók eins og leið lá að næsta bæ, 

en það er nokkuð langt á milli bæja í Langadal. Var Siggi kominn 

á 90 km hraða, ók yfir brú og þurfti svo að beygja og varð litið í 

baksýnisspegilinn. Sá hann þá að bóndinn sat skelfingu lostinn á 

traktornum en með lífsmarki. Siggi nam staðar og var í hálfgerðu 

sjokki. Sat hann nokkra stund í sætinu að jafna sig og bóndinn 

sat á sínum traktor og var svartur í framan! Bóndinn klöngraðist 

af traktornum og losaði reipið aftan úr mjólkurbílnum og sagði 

ekki orð. Siggi var þá kominn út og það eina sem honum datt í 

hug að segja var: „Fór helvítis traktorinn ekki örugglega í gang?“ 

Bóndi svaraði ekki en ók burtu í fússi og bað Sigga aldrei aftur að 

draga traktorinn i gang. Í tilefni af þessari sögu orti Árni Geirhjörtur: 

Siggi margar sögur kann 

af sveitaskrílnum. 

Á Æsustöðum hann myrti mann 

með mjólkurbílnum. 

Flugið til München gekk vel og svo var farið í rútu og ekið til 

Salzburg og gist þar eftir að hópurinn hafði leitað að hótelinu 

góða stund. Soran rútubílstjóri hafði bent hópnum í vitlausa átt 

þegar hann vísaði okkur á hótelið. Það hefur eflaust verið tilkomumikil 

sjón að sjá 50 manns draga á eftir sér ferðatöskur yfir 

brú og svo aftur til baka í gagnstæða átt. 

Strax um kvöldið áttum við heimboð til kvennakórsins Frauenzimmer 

sem var á ferðinni á Íslandi í sumar og söng þá m.a. í 

Laugarborg. Þar sungu báðir kórarnir og svo tók við veisla mikil. 

Daginn eftir fór hópurinn að skoða Arnarhreiðrið sem Hitler 

fékk í afmælisgjöf frá Nasistaflokknum þegar hann varð fimmtugur 

en framkvæmdir við þetta mannvirki og veg upp á fjallið 

þar sem það er staðsett tóku einungis 13 mánuði á árunum 1937- 

38. Samkvæmt upplýsingum leiðsögumanns okkar, sem var 

innfæddur sagnfræðingur á leðurstuttbuxum er sagt að Hilter 

hafi þjáðst af lofthræðslu og þess vegna ekki dvalið þar nema við 

Leitin að hótelinu í Salzburg. 

einstaka móttöku erlendra sendimanna eða þjóðhöfðingja. Því 

miður vorum við svo óheppin að við sáum varla handa okkar skil 

vegna þoku á fjallinu en útsýni þaðan er sagt frábært. 

Næst var ekið til Vínarborgar og þar dvaldi hópurinn næstu 

daga. Vín er tilkomumikil borg með fallegum byggingum og 

greinilegt af þeim að mikil velmegun ríkti þar á tímum keisaraveldisins 

á 19 öld og fyrrihluta síðustu aldar. Einn daginn gengum 

við um einn stærsta garð sem við höfum augum litið. 

Horft yfir Schönbrunnenhöll. 

Ljósm.: H.G. 

Ljósm.:P.I. 

Garður þessi stendur við Schönbrunnen sem var höll sem 

keisarinn notaði fyrir sumardvalarstað áður fyrr. 

Annan dag var farið í dagsferð um hinn fagra Dónárdal með 

leiðsögn Elinore Guðmundsson. Þar var gengið upp í kastalarústir 

þar sem Ríkharður ljónshjarta er sagður hafa verið fangi 

um rúmlega árs skeið eftir að hann hafði farið krossferð sína 

til borgarinnar helgu, Jerúsalem. Lausn fékk hann ekki fyrr en


mikil stemmning, gekk um miðborgina og dáðist að glæsibyggingum 

eða kíkti í verslanir. Þó ferðalagið væri ekki skipulagt 

sem söngferðalag með tónleikum og tilheyrandi, var oft sungið 

þegar þannig lá á mannskapnum eða Petru kórstjóra. Sem dæmi 

má taka söng utan við veitingastaði á ferðum okkar, í Arnarhreiðrinu, 

í klausturkirkjunni og kastalarústunum. Við fengum 

líka óvænt heimboð til nýskipaðs sendiherra Íslands í Austurríki, 

Auðuns Atlasonar í sendiherrabústaðinn. Þar var ekki í kot 

vísað, hátt til lofts og vítt til veggja. Auk þess að syngja þar nokkur 

lög af lagaskrá var afmælissöngurinn sunginn þar fyrir föður 

sendiherrans, Atla Heimi Sveinsson tónskáld sem átti einmitt 75 

ára afmæli og var þarna staddur. 

Glæsibygging í Vín. 

Ljósm.: H.G. 

Petra og Árni Geirhjörtur dást að útsýninu í Arnarhreiðrinu. Ljósm.: H.G. 

Séð yfir Dónárdalinn frá kastalarústunum. 

Sungið hjá sendiherra. 

Ljósm.: P.I. 

Ljósm.: H.G. 

Ferðahópurinn samanstóð af kórfélögum, mökum þeirra og 

fáeinum öðrum gestum, alls 50 manns. Alltaf þurfti að gera 

manntal þegar lagt var af stað í rútu, en þetta urðu alls 10 rútuferðir 

ef ég man rétt og var það Haukur Harðarson sem annaðist 

talningu af mikilli kostgæfni og honum að þakka að enginn 

týndist á ferðalaginu. Tveir kórfélagar voru mest áberandi með 

kveðskap í ferðinni, þeir Árni Geirhjörtur og Pétur læknir, enda 

báðir þekktir hagyrðingar. Þegar líða fór á ferðina fóru ýmsir 

fleiri að kveða sér hljóðs í bundnu máli en fóru sumir frjálslega 

með stuðla og höfuðstafi. Var þetta hin besta skemmtun. 

Þegar Vínardvölinni lauk var haldið í rútu til München og gist 

þar síðustu nóttina. Ekki gafst tími til að sjá Bayern München 

leika knattspyrnu og var sumum slétt sama. Svo var flogið til 

Keflavíkur, komið við í fríhöfninni og síðan beint út í rútu sem 

ók mannskapnum rakleiðis norður. Þar með lauk þessari þriðju 

utanlandsferð kórsins frá stofnun hans 1996. 

Kom öllum saman um það að fararstjórn í höndum þeirra 

Petru og Árna hefði tekist prýðilega í alla staði og eiga kórfélagar 

eflaust eftir að rifja þessa ferð upp margoft, með gleði í sinni. 

lausnargjald mikið, greitt í silfri, hafði skilað sér frá móður hans 

á Englandi. Einnig var komið í stærsta klaustur í Evrópu og þvílíkt 

ríkidæmi sem gaf þar að líta. 

Stórkostlegt bókasafn og kirkjan var ótrúlega hlaðin skrauti. 

30 munkar eru í klaustrinu en þeir munu hafa um 340 manns 

í vinnu við ýmis konar búrekstur, víngerð og skólakennslu. Um 

kvöldið var svo farið í kvöldverð á ferðaþjónustubæ þar sem var 

hlaðið veisluborð af afurðum héraðsins, bæði mat og drykk. 

Suma daga var hópurinn á eigin vegum og fór fólk þá til dæmis 

að skoða markaðinn, sem var mjög áhugaverður og þar ríkti


Brynjólfur Ingvarsson 

Strákarnir hans Hreiðars 

Þegar kynslóð undirritaðs var að alast upp, vaxa úr grasi og 

komast síðan hægt og bítandi til vits og ára, um og upp úr miðri 

síðustu öld, var nánast ekkert eins spennandi og fótboltinn. 

Ungmennafélagið Framtíð í Hrafnagilshreppi átti þá afreksmenn 

og hetjur í frjálsíþróttum eins og Skjóldalbræður yngri og frambærilegt 

keppnislið í knattspyrnu undir forystu Helga Schiöth 

í Hólshúsum, sem hafði komist í landslið á yngri árum og það 

var toppurinn. Keppt var í sérstökum Framtíðar búningum: 

Svartar stuttbuxur og hvít stuttermaskyrta með svörtum kraga 

og svörtum ermalíningum. Þessir menn voru lifandi goðsagnir 

í augum okkar smápollanna. Draumurinn var að geta einhvern 

daginn borið sig saman við þessi ofurmenni og til þess var mikið 

á sig lagt. Það var ennþá mikilvægara en að vinna sig í álit sem 

kúasmali hjá stórbændum, þó að það starf væri tekið alvarlega. 

Ekki datt manni annað í hug en að iðkun knattspyrnu í Hrafnagilshreppi 

hefði byrjað á þessum árum og aldrei heyrðist talað 

um markvissar fótboltaæfingar framan Akureyrar fyrir stríð. Alvörugefnir 

kúabændur þögðu vandlega yfir þessu eins og bókum 

Halldórs Laxness. Af skiljanlegum ástæðum. 

En þetta átti heldur betur eftir að breytast. Ljósmynd frá 1938? 

var óvænt dregin upp úr skúffu, ættuð úr dánarbúi Ragnars 

Skjóldal, sem sýnir vaska drengi úr Hrafnagilshreppi á aldrinum 

15-29 ára, augljóslega fótboltalið undir forystu Hreiðars 

Eiríkssonar frá Dvergsstöðum, seinna garðyrkjubónda í Laugabrekku 

og Grísará. Hann heldur á boltanum, leiðtogalegur á 

svip. Á þessum árum var Hreiðar búinn með bændaskólann á 

Hvanneyri og orðinn sundkennari við Hrafnagilslaug og eftir 

það vinnumaður hjá Friðjóni í Reykhúsum. Aðrir á myndinni 

eru tveir Hvammsbræður, Snorri og Guðlaugur, tveir elstu 

Ytra- Gilsbræður, Ragnar og Páll, Bjarni Rafnar, læknissonur, 

Kristneshæli, Jón Davíðsson á Kroppi, Karles Tryggvason frá 

Jórunnarstöðum, vinnumaður á Espihóli, Páll Rist á Litla-Hóli 

og loks tveir bræður frá Dvergsstöðum, áður á Botni, Þorbjörn og 

Hallgrímur. Þetta verða samtals 11 knattspyrnumenn, keppnislið 

Hrafnagilshrepps. Knattspyrnufélagið Örin. Auk þess er á 

myndinni utanhreppsmaður, mjög líklega Ármann Helgason frá 

Þórustöðum, Öngulsstaðahreppi. Myndin gæti verið tekin eftir 

kappleik á velli neðan við Þórustaði. Horft til norðurs. Þrír eru í 

Efsta röð frá vinstri: Jón Davíðsson (1914-1969), Þorbjörn Indriðason (1917-1979), Ragnar Skjóldal (1914-2009), Karles Tryggvason 

(1909-1991), Bjarni Rafnar (1922-2005). 

Miðröð: Páll Rist (1921-), Páll Skjóldal (1916-1997), Snorri Halldórsson (1919-2009). 

Neðsta röð: Ármann Helgason (1917-2006), Hallgrímur Indriðason (1919-1998), Hreiðar Eiríksson (1913-1995), Guðlaugur Halldórsson 

(1923-2001). Hér þarf ýmsa fyrirvara. Aðalgallinn við þessa myndskýringu er sá, að Bjarni Rafnar (16 ára) og Guðlaugur Halldórsson (15 ára) 

sýnast vera harðfullorðnir menn. Eða blekkir ljósmyndin?? 

Eftirmynd: GÖJ


keppnisbúningi, Bjarni Rafnar og Ytra-Gilsbræður. Nokkrar efasemdir 

eru um Guðlaug frá Hvammi. Áður voru uppi ágiskanir 

um Erik Kondrup (1917-1998), Ara L Fossdal Björnsson (1907- 

1965), sem var atvinnuljósmyndari, Jón Kjartansson frá Klúkum 

(1913-1977) og jafnvel enn fleiri. Ekki er ljóst hvers vegna Ragnar 

einn átti mynd, kannski leynast fleiri eintök í fórum afkomenda 

hinna. Eitt er víst, að þarna hafa bjargast merkileg menningarverðmæti, 

þökk sé afkomendum Ragnars Skjóldal. Hitt er einnig 

ómetanlegt að einn úr fótboltaliðinu, Páll Rist, er enn á lífi og 

man þessa tíma vel. Minnispunktar frá Páli eru uppistaðan í 

þessari frásögn. Hann varð reyndar svo frægur að eignast með 

árunum keppnisbúning á sig, en óvíst er hvort fleiri hafi náð svo 

langt á framabrautinni. 

En hvar æfði knattspyrnufélagið Örin á þessum árum? Páll 

Rist upplýsir, að völlurinn hafi verið á lítt grónum mel austan 

við Laugarborg, vestan þjóðbrautar. Þar var tiltölulega slétt og 

stórgrýtislaust svæði, mörkin að norðan og sunnan. Það var ekki 

fullkomlega lárétt alls staðar, miðjan ívið hærri en umhverfið og 

hallaði þaðan til norðausturs. Aldrei þótti það tiltökumál. Hólmgeir 

Þorsteinsson bóndi á Hrafnagili léði fótboltastrákum þennan 

skika úr landi sínu og var það drengskaparbragð. Þeir komu 

hjólandi til æfinga á kvöldin og undu glaðir við sitt. Þetta var í 

rauninni eina afþreyingin sem var í boði fyrir lífsglaða unglinga á 

þessum árum. Sennilega hafa einhverjir þeirra skolað af sér eftir 

æfingar í nýbyggðri sundlauginni (án þess að fara í sturtu). Sá 

ósiður var a.m.k þekktur í tíð undirritaðs. 

Brynjólfur Ingvarsson eldri (Brynki á Snös). 

Allar hugsanlegar skekkjur og missagnir eru á ábyrgð undirritaðs. 

Ábendingar, leiðréttingar og athugasemdir eru vel þegnar. 

Sími 8958255. Netfang: bringv@gmail.com 

Myndir: Gunnar Örn Jakobsson Hvammstanga og Páll Ingvarsson 

Reykhúsum 

Heimildir: Páll Rist, Kristín S Ragnarsdóttir, Haraldur Hannesson í 

Víðigerði, Jóhann Helgason frá Þórustöðum, Viktor A Guðlaugsson 

o . fl . 

Við endum þetta spjall með tveimur myndum af frekar öldruðum 

sóknarmönnum úr liði Framtíðarinnar. Þeir eru að ,,taka 

miðju” á gamla fótboltavellinum. (Brynjólfur Ingvarsson og Páll 

Rist). 

Ekki er laust við að gömlu framherjarnir séu fótboltalegir með 

sig á myndinni og eflaust nýbúnir að rifja upp eldgamla meistaratakta. 

Það eru 50-60 ár síðan þeir hittust síðast inni á fótboltavelli. 

Brynjólfur Ingvarsson og Páll Rist. 

Brynjólfur og Páll taka miðju.


Hugrún Sigmundsdóttir 

Dagur íslenskrar tungu, 16. nóv. 

Fjölbreytt nám og kennsla í Krummakoti 

Öspin. 

Í leikskóla Eyjafjarðarsveitar, Krummakoti, eru nú fimmtíu 

og fimm nemendur á þremur aldursskiptum deildum. Aldur 

barnanna er frá átján mánaða og upp í tæplega sex ára og því 

töluverður munur á starfi deilda eftir aldri og þroska. Grunnhugmyndafræðin 

er þó alltaf sú sama; að stuðla að því að hvert barn 

fái að njóta sín á eigin forsendum og fái tækifæri til að þroskast 

og dafna í umhverfi þar sem ríkir virðing, umhyggja, góðvild og 

festa. Ung börn læra best í leik og daglegu starfi, jafnt úti sem inni. 

Í leikskólanum læra þau gjarnan í samvinnu við önnur börn og 

þegar þau fá stuðning og hvatningu frá kennara. 

Í Krummakoti leggjum við okkur fram um að nota margvíslegan 

efnivið og fjölbreyttar kennsluaðferðir og trúum því að 

þannig náum við best að vekja áhuga barnanna á þeim viðfangsefnum 

sem unnið er með hverju sinni. Einnig er lögð áhersla á 

aðkomu barnanna sjálfra að viðfangsefnum og leitast við að fá 

fram þeirra eigin hugmyndir og vinna út frá þeim eins og kostur 

er. Lýðræðisleg vinnubrögð sem ýta undir sjálfstæði, jafnrétti, 

skapandi og gagnrýna hugsun til hagsmuna fyrir heildina eru 

áherslur sem koma skýrt fram í nýrri aðalnámskrá fyrir öll skólastig. 

Grunnþættir menntunar samkvæmt aðalnámskrá eru: læsi, 

heilbrigði og velferð, sköpun, sjálfbærni, lýðræði og mannréttindi 

og jafnrétti. Galdurinn er að samþætta þessa grunnþætti inn í 

leikskólastarfið þannig að áherslurnar nái að skína í gegn í starfinu 

og lita nám barnanna. Það hafa kennarar haft að leiðarljósi við 

gerð nýrrar skólanámskrár fyrir leikskólann sem nú er unnið að. 

Dagur íslenskrar tungu er gjarnan haldinn hátíðlegur í skólum 

landsins, en þann dag, 16. nóvember árið 1807, fæddist skáldið 

og náttúrufræðingurinn Jónas Hallgrímsson. Haldið var upp á 

daginn föstudaginn 15. nóvember með því að bjóða foreldrum 

barnanna ásamt vinum okkar úr 1. bekk grunnskólans á svolitla 

söngdagskrá. Nemendur af hverri deild stigu á svið og fluttu atriði 

sem búið var að æfa fyrir daginn. Yngstu börnin riðu á vaðið með 

köngulóarhatta sem þau höfðu útbúið úr endurnýtanlegum efnivið 

(eggjabökkum) og sungu um Kalla litla könguló. Þriggja ára 

börnin sungu lag um litina og notuðu tákn með tali í sínum flutningi. 

Fjögurra og fimm ára börnin sungu svo lag um Búkollu. Þetta 

var hin besta skemmtun og góð þjálfun í tjáningu og framkomu 

fyrir unga fólkið í leikskólanum. Leikskólinn vill byggja undir það 

góða í hverri manneskju og hefur dygðastarf því verið áhersluþáttur 

í starfinu um langt skeið. Unnið er með eina dygð á hverri önn 

og að þessu sinni er það dygðin hugrekki sem er í sviðsljósinu. Það 

þarf sannarlega hugrekki til að stíga fram og flytja texta fyrir aðra 

og æfingin skapar jú meistarann eins og máltækið segir. Í lýðræðisþjóðfélagi 

eiga líka allir jafnan rétt á að koma skoðunum sínum á 

framfæri og því um að gera að byrja snemma að leggja grunn að því. 

Að lokinni sameiginlegri dagskrá buðu nemendur á elstu deild, 

Öspinni, foreldrum sínum á uppskeruhátíð í tilefni loka á söguaðferðarverkefni 

um Búkollu. Verkefnið er nokkurs konar þemaverkefni 

og unnið í anda skoskrar fyrirmyndar (story line) þó svo 

að ævintýrið um hana Búkollu sé nú alíslensk þjóðsaga. Verkefnið


Björkin. 

Furan. 

byrjaði strax í september á því að börnin fóru í vettvangsferð í 

námunda við Hrafnagilsbýlið og sáu þar kú eina og yfirgefna út 

á túni. Í framhaldi af þessum fundi vöknuðu ótal spurningar sem 

börnin vildu fá svör við. Hvað var kýrin að gera þarna alein í kuldanum? 

Var hún týnd? Hver átti hana? Var einhver að leita hennar? 

Rætt var um hvort börnin þekktu einhver ævintýri um kýr og 

barst þá talið fljótt að sögunni um Búkollu. Þetta var sem sagt 

kveikjan að verkefninu sem átti sannarlega eftir að vinda upp á sig. 

Börnin vildu fara á bókasafnið og fá lánaðar bækur með sögum af 

kúm. Ýmsar útgáfur af Búkollusögu voru fengnar að láni og lesnar. 

Margvíslegar umræður og vangaveltur áttu sér stað. Sem dæmi 

má nefna spurningar eins og hvers vegna var kýrin svo mikilvæg 

í sögunni um Búkollu? Hvaða afurðir koma frá kúnum? Hvernig 

eru þær framleiddar? Hvernig var lífið í „gamla daga“? Voru sömu 

hlutir mikilvægir þá og nú? Hvers vegna fékk sögupersónan nýja 

skó áður en hún lagði af stað að leita? Börnin fóru í heimsóknir í 

Hrafnagil og fylgdust með mjöltum og fengu gefins mjólk í brúsa. 

Þau fengu heimsókn frá Minjasafninu þar sem þau kynntust 

áhöldum og aðferðum sem notaðar voru til að vinna úr mjólkinni 

fyrir tíma mjólkursamlaganna. Í framhaldi af því bjuggu þau til sitt 

eigið smjör og ost úr Hrafnagilsmjólkinni og notuðu á brauðið sitt 

í nónhressingunni þann daginn. Mikil sköpun átti sér stað í verkefninu 

þar sem börnin unnu ýmiskonar myndverk, sömdu sína 

eigin útgáfu af sögunni og útbjuggu skuggaleikhús, máluðu með 

foreldrum sínum myndir úr ævintýrinu á foreldradegi, sömdu 

saman ljóð og leikþátt. Á uppskeruhátíðinni fluttu börnin ljóðin 

og leikþáttinn. Þar voru margar Búkollur, skessur og karlssynir 

og einfaldar og skemmtilegar tæknibrellur notaðar við að búa til 

vatnið sem og að láta það hverfa þegar nautið svolgraði það allt í 

sig. Eldurinn var líka áhrifamikill og mátti næstum heyra í honum 

snarkið þegar börnin hristu „logana“ sína. Að lokum fengu gestir 

að sjá skuggaleiksýninguna og hlýða á Búkollusögu barnanna 

ásamt því að sjá skyggnukynningu á verkefninu. Nemendur og 

starfsfólk fór stolt og ánægt heim eftir vel heppnaðan dag og þó 

að það sé ferlið sjálft sem skiptir mestu máli í námi barnanna þá 

er líka gaman og gagnlegt að fá til sín góða gesti, sýna starfið og 

uppskera. 

Úr Krummakoti sendum við öllum íbúum Eyjafjarðarsveitar 

góðar óskir um indæla aðventu og gleðileg jól. Fyrir hönd starfsfólks, 

Hugrún Sigmundsdóttir, leikskólastjórnandi.


Kristín Gunnarsdóttir frá Skriðu 

Kristín er fædd á Helgastöðum 12. júlí 1924. Foreldrar hennar voru þau Albína Kristjánsdóttir og Gunnar Sigfússon. Þau bjuggu á 

Helgastöðum 1916 – 1926, í Skriðu 1926 – 1936 og á Hrísum 1936 - 1941. Albína og Gunnar voru síðustu ábúendur í Skriðu sem árið 

1937 var sameinuð Fjósakoti sem nú heitir Hríshóll. Kristín Sigfúsdóttir skáldkona var föðursystir Kristínar og Páll J. Árdal kennari 

og skáld ömmubróðir hennar. Orðlist í lausu og bundnu máli var og er mörgum ættmennum Kristínar í blóð borin. 

Skriða í Saurbæjarhreppi, 

æskuheimili Kristínar. 

Æska mín í Eyjafirði 

Langt inn í dalnum svo ljúft er að búa 

loftið svo tært og himinninn blár. 

Fuglar um himininn frjálslega fljúga, 

fagur er söngurinn glaður og hár. 

Eitthvað í loftinu læðist að mér, 

mig langar að vera í næði með þér. 

Vorið er fagurt og vekur oss gleði, 

vindarnir þjóta um hæðir og grund. 

Fuglinn í móunum býr nú á beði 

birtast þar ungar að liðinni stund 

og lækurinn skoppar og leikur við stein, 

lágvaxin hrísla bíður þar ein. 

Ennþá er morguninn mildur og fagur 

minnist ég liðinna stunda um sinn. 

Er úti um hagana hljóp maður glaður 

og hlustaði á fluguna suða við kinn. 

Spóinn í heiðinni spinnur sín hljóð 

og springa út blómin við sumarsins óð. 

Bærinn er horfinn og brekkan mín líka, 

blasa við gróin og nýslegin tún. 

Fífill og sóley ég finn ekki slíka 

og fjarlæg er æskan svo indæl var hún. 

Fjöllin mín háu svo fögur og hlý 

það færir mér gleði að sjá þau á ný. 

Af Sigurði gamla 

Það mun hafa verið þegar ég var 6 ára að þessir atburðir gerðust sem mig langar til að segja frá. Þeir sýna hve gamalt fólk, sem ekki átti 

börn eða ættingja til að hugsa um sig, átti erfitt. 

Það var í hríðarveðri seint í nóvember að barið var að dyrum og ég heyrði mömmu segja „Guð hjálpi mér“. Ég varð forvitin og fór fram 

til að sjá hvað væri að gerast. Úti stóð gamall maður sem ég þekkti. Hann hafði komið nokkrum sinnum og mamma stundum gefið 

honum sokka og vettlinga. Hann hét Sigurður Pálsson og var ákaflega barngóður. En það einkennilega var að í þetta sinn var hann 

með kind í bandi og poka með dóti. Hann hafði verið á bæ nokkuð frá og fólkið þar ekki viljað hafa hann lengur. Hann lagði af stað í 

góðu veðri en svo fór að hríða á hann á leiðinni. Til okkar kom hann, af því að pabbi var í hreppsnefnd, til að biðja hann að tala sínu 

máli við oddvitann. Kindin var látin út í fjós svo að henni hlýnaði og hlynnt var að Sigurði eftir bestu getu. Það var alltaf rúmstæði 

í eldavélarkompunni og rúmið búið upp þegar svona fólk kom og ílentist, oft í nokkrar vikur. Kindin fór aldrei burtu. Pabbi fóðraði 

hana í marga vetur og lagði lömbin inn á reikninginn hans Sigurðar í KEA. 

Gamalt fólk bað oft góðbændur að fóðra fyrir sig kind, þannig hafði það smávegis fjárráð. Þá var enginn ellistyrkur og fólk þurfti 

föt og ef til vill langaði það að hafa eitthvert lítilræði hjá sér. Ég man að gamalt fólk gaf mér stundum kandís og rúsínur. 

Fyrsta vorið sem ærin var heima var hún tvílembd. Um haustið kom svo Sigurður að sjá lömbin áður en þau fóru í sláturhúsið. 

Þetta voru hrútur og gimbur og vildi hann gefa mér gimbrina. Pabbi vildi það helst ekki en því varð ekki þokað og ég var orðin fjáreigandi. 

Seinna var látin lifa gimbur undan henni og þá átti ég tvær ær. Lengra komst ég ekki í fjárbúskap. 

En af Sigurði er það að segja að hann lenti hjá frekar ungum hjónum sem voru með lítil börn. Hjónunum þótti gott að hafa hann 

til að gæta þeirra þegar þau voru í útiverkum. Það hefur líka verið gott fyrir börnin, hann var svo hlýr og góður maður. 

Kristín Gunnarsdóttir


Ábæjarferð kórs Laugalandsprestakalls 

Séra Dalla Þórðardóttir og 

Daníel Þorsteinsson. 

Þegar gerist stundum síðsumars, 

að flökkuárátta nær 

tökum á Kór Laugalandsprestakalls 

og þessi fríði hópur 

leggst í ferð til messusöngs 

gjarnan utan alfaraleiðar. Á 

síðasta ári urðu Brettingsstaðir 

fyrir valinu og var þá 

sóknarprestur með í för til 

messugjörðar, en hann átti 

ekki heimangengt í þetta 

sinn. Nú var ferðinni heitið 

að Ábæ í Skagafirði, þar sem 

prófastur Skagfirðinga sr. 

Dalla Þórðardóttir efndi til 

guðsþjónustu, en hefð er 

komin messu þar um verslunarmannahelgi ár hvert. 

Það var sunnudaginn 4. ágúst að kórfélagar söfnuðust saman 

við Laugarborg og skiptu menn sér niður á hinn fjórhjóladrifna 

bílakost kórsins. Sextán kórfélagar og nokkrir makar ásamt 

Daníel Þorsteinssyni organista bjuggust til ferðar á 4 fjallabílum 

en sá 5. fór hina leiðina, þ.e.a.s. um Laugafell. Skagafjörður 

heilsaði með sólskini og norðan golu. Gerður var stuttur stans 

í Varmahlíð, en síðan ekið sem leið liggur fram Lýtingsstaðahrepp. 

Eftir því sem lengra var ekið fór vegurinn að mjókka og 

versna, síðan beygt inn Austurdal, en þar er víða snarbratt frá 

veginum niður í Jökulsárgljúfrið og ekki laust við að ugg setti 

að sumum. Haldið var að Skatastöðum þar sem hópurinn áði 

um stund og settust menn með nestisskjóður sínar sunnan undir 

vegg gamla íbúðarhússins. Þar hefur ekki verið föst búseta í 24 

ár, en nýrra húsið er notað á sumrin. Er menn voru mettir tóku 

nokkrir ævintýragjarnir á rás niður tún, þar sem kláfurinn bauð 

upp á „flugferð“ yfir ána, en Jökulsá eystri er hið mesta forað og 

hefur löngum verið hættulegur farartálmi. Kláfurinn var endurbyggður 

og lagfærður oft, seinast 2007 og er hið mesta þarfaþing 

þegar ferja á ýmis konar varning yfir, s.s. kindur og kórfólk. 

Hinir óku sem leið lá aftur út að brúnni góðu, sem reist var 

1961 og komst þá bærinn Merkigil loks í vegasamband við umheiminn. 

Áður en kom að brúnni þurfti að taka talsvert krappa 

beygju við vegamótin, hvar áður stóð bærinn Skuggabjörg, en þar 

stefndi í vandræði. Langir menn eiga langa jeppa og sá lengsti 

í hópnum lenti í brasi með að ná 45 gráðu beygju þar sem svo 

mjóir vegir mætast. Þegar bíllinn stansaði á kantinum stefndi 

hann norður og niður í jökulgilið! Það fór hrollur um hinn dýrmæta 

farm, en eftir smá snúninga blessaðist þetta allt, enda var 

hópurinn í kristilegum erindagjörðum. Mörgum þykir þessi brú 

glæfraleg á að líta. Hún ber aðeins 3 tonn og menn gættu þess 

að aka ekki út á brúna fyrr en sá næsti á undan var örugglega 

kominn yfir. Þá tók við jeppaslóð upp hæðir og ofan í skorninga, 

yfir mela og móa, án efa einn frumstæðasti vegur, sem menn 

hafa reynt að aka á bíl. Enda komu nokkrir skagfirskir ríðandi til 

messu, sem er trúlega skynsamlegasti ferðamátinn. Eftir mikinn 

hristing eða velting svo lá við að menn hrykkju úr hálsliðnum, 

komumst við þó á leiðarenda við Ábæjarána jafnt og þeir félagar 

vorir, sem tóku kláfinn og gengu suður eyrarnar. Vegleg göngubrú 

er á þeirri á og stendur kirkjan smáspöl sunnan við. 

Ábæjarkirkja er eflaust minnsta kirkjan sem Guðjón Samúelsson 

teiknaði. Hún er fyrsta steinsteypta kirkjan í Skagafirði, reist 

1922 og tekur um 30 manns í sæti. Sú sem stóð næst á undan 

þessari var timburkirkja, byggð um miðja næstseinustu öld, og 

var timbrið flutt fram Eyjafjörð og yfir Nýjabæjarfjall. Á þeim 

tíma fóru menn gjarnan þá leið milli byggða, en mikið afrek 

hefur það verið að flytja kirkjuviðina á sleðum þetta torleiði. Nú 

er dalurinn í eyði og allir fluttir á brott, en síðasta sóknarbarnið 

var Helgi heitinn Jónsson bóndi á Merkigili, en hann fórst af slysförum 

í Merkigilinu 1997. Hann lét sér afar annt um kirkjuna, 

sem er vel við haldið og var jarðsettur í Ábæjargrafreit. Gömul 

altaristafla frá 18. öld er til hliðar við altarið, en altaristaflan 

sjálf er í raun hið náttúrlega sköpunarverk, sem blasir við út um 

stóran glugga til vesturs ofan við altarið. 

Við gengum til kirkju sem var orðin næstum full og stilltum 

okkur upp í hornið að norðan, en organisti settist á fremsta bekk 

með harmonikku sína. Við stóðum ákaflega þröngt – eiginlega 

urðum við að skiptast á að anda og ekki gott að segja hvernig 

málin hefðu skipast ef kórfélagarnir, sem heima sátu hefðu komist 

með. Er skemmst frá því að segja að þarna fór fram mjög notaleg 

athöfn. Sr. Dalla annaðist messugjörð en Ingimar Ingimarsson 

prédikaði. Hann lagði út af gangnamannasögum úr dalnum 

og minntist margra mætra sóknarbarna frá fyrri tíð, t.d. Bólu- 

Hjálmars, sem bjó að Nýjabæ á næst síðustu öld. Hátalarakerfi 

var notað til að þeir kirkjugestir, sem settust sunnan undir vegg, 

gætu heyrt hvað fram fór, enda gott að sitja í skjóli fyrir norðan 

næðingnum. 

Að athöfn lokinni óku menn til baka og flykktust heim að 

Merkigili. Fjölskylda Helga heitins heldur þeim góða sið hans, 

að bjóða kirkjugestum í kaffi eftir messu eins og Monika forveri 

hans var vön að gera. Dúkuð borð voru í stofum og uppi á lofti 

en sumir tylltu sér sunnan við hús. Þar var sannarlega vel þeginn 

kaffi / kakósopi með rjómavöfflum og gerðu menn rausnarlegum 

veitingum góð skil, enda flestum orðið kalt. Þó að föst búseta 

heyri sögunni til er húsinu vel við haldið og er gisti og áningarstaður 

fyrir hestafólk. Ótrúlegar sögur heyrðum við af byggingu 

hússins, en efnið í það var flutt á klakk eftir snarbröttu einstigi 

yfir hið illræmda Merkigil. Í nágrenni bæjarins voru sóttir 

hestburðir af steypumöl í pokum og framkvæmdir við húsið að 

mestu unnar með handaflinu einu, en þetta var löngu áður en 

bílfært varð á staðinn. Það var ekki á færi neinna aukvisa að búa 

á Merkigili. 

Við hliðina á gestabókinni var peningaskál þar sem menn settu 

frjáls framlög, sem ætluð eru til viðhalds Ábæjarkirkju, þar sem 

engin sóknargjöld eru innheimt í mannlausri sókn. Er við fórum 

var skálin yfirfull og er það vel. Gestgjafar sögðust hafa fundið 

þjóðráð til þess að áætla fjölda væntanlegra kaffigesta með því að 

telja bílana, sem aka fram vestanverðan dalinn, og margfalda þá 

tölu með fjórum. Það væri mjög nærri lagi og þennan dag rituðu 

112 gestir nafn sitt í bókina. Skagfirðingar voru ánægðir með 

okkar framlag við messuna, en til þessa hefur verið almennur 

skagfirskur söngur við þessar athafnir svo þetta var nýbreytni - 

einnig fyrir okkur að syngja fyrir fullri kirkju. Við kvöddum þetta 

gestrisna fólk með miklu þakklæti. Þá tók aftur við barningurinn 

við vegarslóðann og gekk hægt en örugglega. Sjaldan höfum 

við glaðst meir yfir að komast aftur á bundið slitlag – svona er að 

vera góðu vanur! Heimferðin gekk tíðindalítið stansað smástund 

í Varmahlíð þar sem hægt er að hafa persónuleg „vökvaskipti“, 

og „gott var heilum vagni heim að aka“ – enda úrvals bílstjórar 

við hvert stýri. 

Góð og eftirminnileg ferð var á enda og verður fróðlegt að sjá 

í hvaða átt við höldum næsta ár. 

Valgerður Shiöth


Helga Gunnlaugsdóttir 

Addi og Addi 

Á haustdögum kíkti Eyvindur í heimsókn til Aðalbjörns 

Tryggvasonar og konu hans Guðrúnar Finnsdóttur eða Adda og 

Gunnu í Laugarholti eins og þau eru kölluð í daglegu tali. Tilgangurinn 

var að fræðast örlítið um aðdraganda þess að farið var 

með gangnamannakofa inn á Garðsárdal árið 1987. 

Fjárgöngurnar á þessum tíma voru þannig að lagt var af stað 

fram á Garðsárdal að nóttu til og þegar komið var fram að Stífluhól 

var farið að birti af degi á ný. 

Addi segir frá: „Við Jói vinur minn á Uppsölum ræddum 

þetta oft þegar við vorum að fara fram eftir í göngur. Hvað 

það væri nú alltaf ömurlegt að þurfa að ríða þarna fram eftir 

í kolsvarta myrkri, það örlaði aldrei á dagsbirtu fyrr en komið 

var fram yfir Helgársel. Það væri nú eitthvað annað ef hægt 

væri að ríða þetta í björtu, það yrði bara að koma upp einhverri 

aðstöðu þarna framfrá“. 

Vangavelturnar héldu áfram og ákveðið var að kanna hvort 

vegagerðin ætti ekki einhvern kofa sem hægt væri að fá fyrir lítið. 

Móttökurnar voru hins vegar af lakari endanum. 

„Við komum algjörlega að lokuðum dyrum hjá Vegagerðinni, 

Guðmundur forstjóri tók okkur mjög illa og vildi ekkert 

fyrir okkur gera.“ segir Addi. 

Dag einn voru Addi og Gunna í heimsókn hjá vinafólki sínu 

í Reykjavík, þeim Guðmundi Arasyni frá Grýtubakka og konu 

hans Sigrúnu Sigurðardóttur. Guðmundur hafði verið starfandi 

brúarverkfræðingur hjá Vegagerðinni í áraraðir og kom því oft í 

heimsókn í Laugarholt á vinnuferðum sínum um landið. Addi 

ákvað að nefna þetta við vin sinn sem tjáði honum að Vegagerðin 

væri hætt að gera út vinnuflokka, skúrarnir hefðu haft tilgang í 

þá útgerð en ekki væri not fyrir þá lengur. Þeir skyldu bara drífa 

sig niður á Vegagerð í hvelli og kanna málið. 

„Ég tjáði forstjóra Vegagerðarinnar að við hefðum í hyggju 

að nota þetta sem öryggisaðstöðu fyrir gangnamenn, sleðafólk 

og annað ferðafólk. Að það gæti komið sér vel að hafa 

svona aðstöðu þarna langt inn á dal. Karlinn veðraðist allur 

upp og sagði að sér þætti nú bara gott að geta látið eitthvað 

gott af sér leiða varðandi þessi hús því þau yrðu aldrei notuð 

meira. Hann hringdi svo í Guðmund hér fyrir norðan og sagði 

honum að afhenda mér skúr“. 

Þegar heim kom mætti Addi í Vegagerðina til að ná í kofann en 

eitthvað hafði Geiri í Klauf frétt að von væri á Laugarholtsbóndanum 

þennan dag því að á meðan hann fór inn til Guðmundar 

til að segja honum að hann væri kominn til að ná í skúrinn og 

þakka honum fyrir þá setti Geiri kofann upp á bíl, og sagðist eiga 

erindi fram í fjörð, hvort hann ætti ekki bara að fara með skúrinn 

snöggvast. 

Unnið var að uppgerð kofans fjölmargar og skemmtilegar 

stundir. Allt var rifið innan úr honum og smíðaðar kojur sem 

hægt var að draga sundur og saman til að auka svefnplássið. 

Það er gaman að hlusta á Adda segja frá, andlit hans ljómar 

og það er auðvelt að lifa sig inn í ævintýrið. Hann situr með dagbókina 

sína í fanginu og blaðar í henni. Allt skilmerkilega skráð 

þótt rithöndin bæri þess merki á einstaka stað að fleigurinn hefði 

verið með í för. 

Aðalbjörn Tryggvason og á bak við hann eru nafnar hans Addi og Addi. 

Ljósm.: Finnur Aðalbjörnsson 

„Það var svo gaman þarna á kvöldin þegar við vorum að 

vinna í þessu, fjörugt og skemmtilegt. Margir sem hjálpuðust 

að. Svo var ákveðið að fara með kofann þann 17. janúar. 

Ég talaði við formann Búnaðarfélagsins og spurði hann hvort 

þeir gætu lánað okkur ýtu sambandsins. Það var sjálfsagt 

mál og við þurftum ekkert að borga fyrir. Aðalsteinn á Björk 

tók aldrei neitt fyrir sína vinnu né nokkur annar sem að þessu 

kom. Reyndar nefndi Aðalsteinn það eitt sinn að við gætum 

greitt fyrir vinnuna með því að bjóða honum einhverntíma 

fram í kofa. Ég veit ekki til þess að það hafi verið gert ennþá 

– því miður“ segir Addi og slær sér á lær. 

Dagbók Adda: Að kvöldi - 17. janúar 1987 

Hjalti á Akri fór með húsið í Öngulsstaði og Aðalsteinn á 

Björk dró húsið á ýtunni fram eftir. Búnaðarfélagið lánaði 

okkur jarðýtuna. 

Það gekk vel upp í Öxl en hægt eftir það. Rétt fyrir kl. 5 

sökk ýtan í drullupitt norðan við Helgársel og situr þar enn. 

Fleiri voru með í för, svo sem Jói á Akri, Stebbi Árna, Bjarki, 

Jón Björnsson og sonur hans Ævar. Einnig Rúnar Arason frá 

Sólbergi, Jói á Uppsölum, Dóri á Öngulsstöðum og Árni frá 

Höskuldsstöðum. Ýtan situr föst og við fórum heim. 

Dagbók: Að kvöldi - 18. janúar 1987 

Það var bölvað rok í nótt, við héldum að húsið fyki en það er 

ennþá fram á Garðsárdal. Fórum fyrir hádegi inn á dal og 

Bjarni á Rifkelsstöðum var á eftir á Ferguson með símastaur. 

Við náðum upp ýtunni, en ekki hvað? 

„Við létum okkur hafa það að láta húsið renna niður í 

Helgárgilið. Við tókum ýtuna frá, því við þorðum ekki að hafa 

hana á undan því það er svo bratt þarna niður. Það var mjög 

mikill snjór í gilinu. Aðalsteinn stakk sér svo á ýtunni ofan í 

gilið á eftir húsinu. Ég hélt að ýtan mundi steypast fram fyrir 

sig þegar hún fór fram af brúninni, en þetta tókst. Aðalsteinn 

var svo smástund að ýta frá kofanum og það var síðan heilmikið 

bras að komast suður úr gilinu en hafðist þó. Fyrir 

sunnan Melrakkadal fórum við Jói á Uppsölum inn í skúrinn.


Það var margt auka fólk með í för sem vildi sjá um sleðana 

okkar. Við lágum því þarna í skúrnum, hlustuðum á suðið í 

ýtunni og höfðum það verulega gott. Kofinn haggaðist varla, 

það var rennislétt alla leiðina fram eftir því allt var á kafi 

snjó. Þetta var svo róandi og þægilegt að við steinsofnuðum 

fljótlega og sváfum alla leið fram undir Stífluhól. Kofinn var 

síðan stagaður niður og gengið vel frá honum. En ýtan bilaði á 

heimleiðinni, fór út af beltinu við Helgána. Þá fórum við heim 

um kvöldið.“ 

Dagbók: Að kvöldi 19. janúar 1987 

Í dag var ágætt veður. Við Kuggi fórum frameftir með Aðalsteini 

á Björk, Einari Axeli frá Hólshúsum og Kristjáni frá 

Rifkelsstöðum. Allur dagurinn fór í það að gera við ýtuna 

en við Kristján skruppum fram í kofa til að athuga hvort ekki 

væri allt í lagi. Hættum kl. 19:30 því þá var komið svarta 

myrkur og erfitt um vik. 

Dagbók: Að kvöldi - 22. Janúar 1987 

Í dag var eins stigs hiti og sunnanátt. Við Árni Sig fórum 

frameftir með Aðalsteini á Björk. Hann gerði sneiðing upp 

úr gilinu við erfiðar aðstæður og kom ýtunni upp. Þetta tók 

allan daginn. 

„Aðalsteinn keyrði svo ýtuna heim í rólegheitunum. Auðvitað 

kláruðum við hinir að drekka úr koníaksfleygnum og 

komum mjög glaðir og ánægðir ofan í Garð eftir vel heppnaðan 

leiðangur“ segir Addi og skellihlær. 

„Slysavarnakonur voru okkur hliðhollar. Þær gáfu okkur 

málningu á kofann þannig að hann var málaður í litum slysavarnafélaganna. 

Ég á ennþá afganga af þeirri málningu hér 

niður í kjallara“ segir Addi og brosir breitt. „Kuggi í Vín gaf 

kamínuna í húsið og Mikki á Rútsstöðum smíðaði reykháfinn.“ 

„Þegar kofinn var kominn inn á dal þá breyttust göngurnar 

– til hins betra“ segir Addi. „Það var farið á daginn þegar birtunnar 

naut við en ekki riðið í kolsvarta myrkri. Enda fjölgaði 

í gangnamannahópnum í kjölfarið. Kofinn átti að geta hýst 8 

manns en við vorum allt upp í 14. Þegar kojur voru útdregnar 

þá var ekkert gólfpláss eftir. „Ég man eftir í einum göngunum 

að ég valdi mér svefnpláss við kamínuna , svo vaknaði ég um 

miðja nótt að ég fann mikla reykjarlykt. Ég var viss um að það 

væri kviknað í. Ég settist upp og góndi út í svarta myrkrið. Þá 

sá ég allt einu glóð. Þá var Jóhann vinur minn á Uppsölum 

sestur fram á rúmgaflinn og var að reykja. Ég sagði honum að 

hann mætti ekki reykja svona yfir mönnunum þarna inni, en 

hann svarði bara um hæl „hvaaa heldurðu að þeir finni það 

eitthvað, steinsofandi allir saman?“. En eftir þetta fór hann 

alltaf út til að reykja á nóttinni.“ 

Kofinn Addi hefur mátt þola margt um dagana, m.a. snjóflóð. 

Eitt árið á sumardaginn fyrsta bauð Addi Gunnu sinni í vélsleðaferð. 

Auðvitað var farið inn á dal. Þegar komið var fram að 

skarði sáu þau húsið og fannst þeim það eitthvað skrýtið. Húsið 

hafði þá snúist um 90°. Snjóflóð hafði fallið að vestanverðu, yfir 

ána og á húsið. Kofinn var hálf fullur af snjó sem var harður sem 

jökull. Þau hjónin mokuðu út úr honum og var það heilmikið púl. 

Helgina eftir fór svo flokkur manna á dalinn með græjur og gátu 

fært kofann til og komið honum á réttan stað. Í öðru flóði síðar 

fór kofinn alveg á hliðina og þá varð hann fremur ógeðslegur því 

olía lak út um hann allan. 

Margir lögðu hönd á plóginn við að breyta kofanum. Allir 

þessir menn eiga miklar þakkir skyldar fyrir alla þessa óeigin- 

Kamínan í gamla Adda undir það síðasta. 

Ljósm.: Hákon Harðarson Svertingsstöðum 

Kojurnar í gamla Adda. 

Ljósm.: Hákon Harðarson Svertingsstöðum


gjörnu vinnu því margar efasemdar raddir höfðu óþarflega hátt 

varðandi þessa hugmynd þeirra félaga Adda í Laugarholti og Jóa 

á Uppsölum. Kofinn hefur margsannað að hans var þörf, ekki 

eingöngu fyrir gangnamenn heldur einnig sleðamenn og annað 

ferðafólk. Dæmi eru til um það. 

Sumir eru tilbeiðnir, Jóhann Jóhannsson á Uppsölum Aðalbjörn 

Tryggvason í Laugarholti og Halldór Sigurgeirsson Öngulsstöðum. 

Ljósmynd: Stefán Birgisson 

Í mörg ár hefur verið umræða í gangi um að endurnýja gangnamannakofann 

á Garðsárdal. Sá gamli var orðinn mjög sjúskaður 

og þreyttur enda búinn að lenda í ýmsum hrakningum eins og 

áður segir. Þrengsli voru farin að gera verulega vart við sig með 

„stækkandi“ gagnamannahópi. Plássið var mjög lítið og lágu 

a.m.k tveir í hverju rúmstæði. 

Þegar mest var, haustið 2010, voru þar 16 manns og þrír blautir 

hundar. Þar sem kofinn er bara 10m2 á stærð eða 5 x 2 metrar 

þá var ansi þröngt á þingi. Það helliringdi þennan gangnadag og 

því þurfti að hengja blaut föt upp til þerris og var því „rakastigið“ 

orðið ansi hátt innandyra. Hvernig sem við reyndum þá var ekki 

hægt að koma nema 14 manns í koju því lögðust tveir til svefns á 

gólfinu hjá hundunum. 

Þetta haust varð gangnamönnum ljóst að þörfin fyrir nýjan 

kofa var mjög brýn. Húskarlinn Stefán Birgisson var áður búinn 

að hóta því að bera eld að kofanum ef ekkert yrði að gert og lofaði 

að þegar nýr kofi risi þá skyldi hann sjá um að elda ofan í liðið. Þar 

sem menn höfðu kynnst snilldar eldamennsku hans, þá var þetta 

mjög freistandi tilboð. 

Árið eftir, eða haustið 2011 voru 14 manns í kofanum, munaði 

þar minnstu að illa færi. Kamínan var orðin gömul og þreytt eins 

Kamínana í nýja Adda. 

Ljósm.: Hákon Harðarson Svertingsstöðum 

og annað í kofanum, olíu tók að leka af henni en enginn tók eftir 

því enda svangir gangnamenn uppteknir við að troða ofan í sig 

nestinu. Skyndilega sló ofan í strompinn og blés glæðum ofan í 

olíuna sem lekið hafði á gólfið og úr varð heljar mikið bál sem 

lokaði útgönguleiðinni. Upphófst mikið fjaðrafok, menn tóku að 

henda teppum og öðru lauslegu ofan á eldinn til að reyna að kæfa 

hann. Logandi teppum var síðan hent út. Í æsingnum reyndu 

menn að bjarga því sem bjargað varð. Í „hita“ leiksins henti Freyr 

á Uppsölum buxunum sínum sem hangið höfðu til þerris út um 

dyrnar til að forða þeim frá því að brenna en vildi þá ekki betur til 

en að hann henti þeim á logandi teppi sem úti var. Hann barðist 

því berleggjaður við eldinn innandyra og var orðinn vel sviðinn á 

leggjunum og ilmurinn eftir því. Þegar mönnum hafði tekist að 

ráða niðurlögum eldsins í kofanum settist hópurinn þreyttur og 

ánægður í kring um brennandi teppin og úr varð skemmtilegasta 

kvöldvaka sem haldin hefur verið. Hentu þeir gaman að því að 

Addi gamli dreginn á skíðum inn á Garðsárdal af ýtu Búnaðarfélagsins 

í janúar 1987. 

Ljósm.: Halldór Sigurgeirsson 

Ýtan festist. 

Ljósm.: Halldór Sigurgeirsson


Kátt á hjalla á kvöldin á Garðsárdal. 

Ljósm.: Sigfús Hreiðarsson 

það yrði spaugilegt að sjá upplitið á sveitungunum þegar Freyr 

kæmi ríðandi með fjárhópinn, brókalaus og sviðinn upp í nára. 

Upp úr þessu varð umræðan á endurnýjun gangamannakofans 

loks að alvöru. Tóku nokkrir almenningar sig saman, lögðu í púkk 

og keyptu 40 feta gám sem Halldór frá Öngulstöðum hafði fengið 

fréttir af. Með hans drifkrafti, að öðrum ólöstuðum, var hafist 

handa við að innrétta gáminn fram á Höskulsstöðum þangað sem 

hann hafði verið fluttur. Þeir Höskuldsstaðbræður Árni og Snæsi 

voru mjög liðtækir ásamt Fúsa á Hóli, Inga og Freysa á Uppsölum, 

Ragga og Skarphéðni á Hóli, Baldri á Hjarðarhaga, Dodda frá 

Varðgjá og fleiri öðlingum. Hófst þá mikil vinna við breytingar 

að utan sem innan. Það voru skemmtilegar og ógleymanlegar 

stundir sem hópurinn átti saman við byggingarvinnuna. Hins 

vegar fengu þeir að heyra það frá gárungunum að ólíklegt væri 

að þeir gætu flutt þetta ferlíki inn á Garðsárdal þar sem enginn 

var vegurinn. Það var hins vegar aldrei nokkur vafi í hugum almenninga 

að það tækist, spurningin var ekki hvernig eða hvort 

heldur hvenær. Þeir létu það ekki draga úr gleði sinni við byggingarvinnuna, 

þetta jók hana frekar en hitt. Það var farinn sérstakur 

leiðangur til að skoða aðstæður og hvernig best yrði að 

flytja nýja Adda inn á dal. 

Með jákvæðu og léttgeggjuðu hugarfari lagði hópurinn svo í 

þá ævintýraferð með Finn Aðalbjörns í broddi fylkingar að koma 

kofanum á áfangastað. Hann fór á undan á beltagröfunni sinni en 

gámnum komu þeir upp á vagn sem Addi Tryggva yngri sá um 

að draga á traktor. Hlynur á Kvisti flutti undirstöður og annan 

búnað, sem vóg 10 tonn, á sínum traktor. Þeir lögðu af stað klukkan 

16.00 á föstudegi frá Höskuldsstöðum. Kl 19:00 á laugardagskvöldi 

var húsið komið á sinn stað og kokkur hússins byrjaður 

að grilla ofan í glaðan mannskapinn. Fljótlega kom í ljós að með 

stækkandi matarveislum og aukinni vitund um nátturvernd væri 

þörf á góðri aðstöðu til að tefla við páfann þarna inni á dal. Á 

því var ráðin bót síðastliðið sumar eða núna 2013. Farið var með 

kamar fram eftir og vatnslögn sem lögð var í Hafrá. Í dag er því 

komið rennandi vatn heim að húsi og lúxusinn því orðinn mikill. 

En þó að nýr Addi sé kominn í gagnið hefur sá gamli enn mikilvægu 

hlutverki að gegna. Var honum breytt í hlöðu og geymslu 

fyrir reiðtýgi og smalahundarnir sofa nú þar, þannig að ilmurinn 

í svefnskálanum er ólíkt betri en áður var. Endanlegum frágangi á 

Adda er þó hvergi nærri lokið þrátt fyrir gríðarlega mörg handtök 

og frjáls framlög góðra manna. 

Kojurnar í nýja Adda. 

Ljósm.: Hákon Harðarson Svertingsstöðum


Eiríkur G. Stephensen 

Tónlistarskóli Eyjafjarðar 25 ára 

Tónleikar í Hrafnagilsskóla. 

Mynd: Hrafnatilsskóli 

„Ágætu íbúar við Eyjafjörð. Stofnaður 

hefur verið Tónlistarskóli Eyjafjarðar. Er 

honum ætlað að bæta úr brýnni þörf á 

tónlistarkennslu í firðinum og bæta með 

því aðstöðu þeirra sem fara á mis við slíkt.“ 

Svona hófst auglýsing sem birt var 

haustið 1988. Seinna í auglýsingunni segir: 

„Framboð á hljóðfæranámi er bundið 

hljóðfæraeign skólans og þeim kennurum 

sem hægt verður að ráða að skólanum. Í 

vetur hyggjumst við bjóða upp á eftirtalda 

valkosti: Píanó, orgel, gítar, bassa, þverflautu, 

klarínett, saxofón, trompet, cornett, 

horn, baritone, básúnu og trommur 

auk forskóla.“ 

Veturinn á undan hafði undirbúningur 

að stofnun skólans farið fram og voru 

þátttakendur sveitarfélögin sem nú tilheyra 

Eyjafjarðarsveit, sveitarfélögin sem 

tilheyra Hörgársveit , Grýtubakkahreppur, 

Svalbarðsstrandarhreppur og Hrísey. 

Strax í byrjun varð til mikill áhugi og átti 

skólinn í erfiðleikum með að veita öllum 

skólavist og þurfti hluti nemenda að fara 

í hálft nám. Fyrsta skólanefndin var skipuð 

sr. Pétri Þórarinssyni Möðruvöllum, 

Björgu Sigurbjörnsdóttur Grenivík og 

Garðari Karlssyni Laugarlandskóla sem 

var kosinn formaður. Atli Guðlaugsson 

var ráðinn fyrsti skólastjóri skólans og 6 

kennarar sem voru þau Björg Sigurbjörnsdóttir, 

Gunnar Jónsson, Óskar Einarsson, 

Elisabeth Lillecrap, Þórdís Karlsdóttir og 

Birgir Karlsson. 

Áhugasamir nemendur í Laugarborg. 

Á fyrstu árum skólans fór nemandafjöldinn 

hátt í 200 nemendur enda var 

eftirspurnin gífurleg. Söngdeild var sett á 

laggirnar ári eftir stofnun skólans þegar 

Þuríður Baldursdóttir söngkennari kom 

til starfa. Lúðrasveit var stofnuð strax á 

fyrstu árum skólans og starfaði hún til 

ársins 1996. 

Það má segja að það hafi verið mikill 

uppgangur í tónlistarskólanum fyrstu 

árin og hann hafi farið vel af stað. Kennarahópurinn 

tók á sig breytingar og 

stækkaði. Má þar nefna Guðjón Pálsson, 

Dórótheu Dagný Tómasdóttur og Ingva 


Vaclav Alfreðsson sem byrjuðu á fyrstu 

árum skólans og ekki síst sveitunga okkar 

Garðar Karlsson sem hafði komið fyrst 

að skólanum sem skólanefndarmaður og 

síðan fljótlega sem kennari og byggði hann 

m.a. upp forskólakennsluna. Garðar lést 

árið 2001 og var það skólanum bæði mikill 

missir og harmur. Stofnaður var styrktarsjóður 

við skólann til minningar um Garðar 

og er veitt úr honum til nemenda bæði 

fyrrverandi og núverandi á hverju ári. 

Hríseyjarhreppur dró sig úr samstarfinu 

eftir fyrsta veturinn og Svalbarðsstrandahreppur 

1996, en eftir stóðu þau sveitar-


félög sem enn standa að skólanum 

þ.e. Hörgársveit, Grýtubakkahreppur 

og Eyjafjarðarsveit. Atli Guðlaugsson 

hætti síðan sem skólastjóri 1997 og við 

tók Eiríkur G. Stephensen sem stýrt 

hefur skólanum síðan. 

Í dag er skólinn með um160 nemendur 

þar af 97 nemendur í Eyjafjarðarsveit 

sem er tæplega 10% íbúa sveitarfélagsins. 

Kennarar við skólann eru 14 og 

hefur skólinn getað boðið upp á svo til 

öll þau hljóðfæri sem kennd eru í tónlistarskólum 

auk þess sem forskóli er 

skyldugrein í Hrafnagilsskóla frá fyrsta 

til fjórða bekkjar. 

Miðað við aðra tónlistarskóla stendur 

Tónlistarskóli Eyjafjarðar nokkuð vel, 

því þó skorið hafi verið niður strax 

eftir hrun, þá er allt komið til baka og 

má það þakka velvild sveitarstjórnar 

og samfélagsins í heild. Lítum við því 

björtum augum til framtíðar. 

Tónleikar í Laugarborg. 


ENNEMM / SÍA / NM40166 

KEA HANGIKJÖT 

Bragðið sem býr til jólin … ár eftir ár. 

Það er ýmislegt sem breytist með tímanum en KEA hangikjötið hefur verið 

ómissandi á jólaborðum Íslendinga í fjöldamörg ár. Það er taðreykt og verkað 

samkvæmt aldagömlum hefðum sem tryggja framúrskarandi bragð og gæði.


Valgerður Jónsdóttir 

U.M.F. Samherjar 

Á Greifamótinu. 

Starfsemi U.M.F. Samherja hefur verið í miklum blóma á þessu 

ári, líkt og undanfarin ár. Félagið hefur leitast við að bjóða upp 

á fjölbreytt starf fyrir íbúa sveitarfélagsins með það að markmiði 

að glæða áhuga á heilsurækt og alhliða íþróttaiðkun. 

Á árinu var undirritaður samstarfssamningur við Eyjafjarðarsveit. 

Samningurinn tryggir félaginu árlegt framlag frá sveitarfélaginu 

og leggur þannig grunninn að því fjölbreytta starfi sem 

félagið stendur fyrir. 

Handverkshátíðin hefur verið mikilvægasta fjáröflun félagsins 

undanfarin ár, en þar leggja félaginu lið fjölmargir sjálfboðaliðar 

bæði fullorðnir og börn. Íbúar sveitarfélagsins hafa ávallt sýnt 

félaginu mikinn velvilja, hefðbundnar fjáraflanir eins og blómasala 

fyrir Hvítasunnu ganga ávallt vel og blómasölufólki er alls 

staðar vel tekið. Útgerðarfélagið Samherji ehf. veitti félaginu 

styrk til eflingar barna- og unglingastarfs á árinu og var þeim 

styrk varið til að greiða niður keppnisgjöld og ferðakostnað hjá 

iðkendum félagsins. 

Einnig gerði félagið á árinu samstarfssamning við Höldur ehf. 

og var sá styrkur nýttur til kaupa á keppnisbúningum fyrir iðkendur. 

Það er metnaðarmál félagsins að börn og unglingar fái að 

kynnast sem flestum íþróttagreinum. Hjá Samherjum er hægt að 

æfa allar þær greinar sem eru í boði og greiða bara eitt æfingagjald 

sem er mjög í hóf stillt. Hér á eftir er fjallað stuttlega um 

þær íþróttagreinar sem boðið er upp á hjá félaginu. 

Badminton 

Badminton er ein af vinsælli íþróttagreinum félagsins. Æfingar 

eru í þremur aldurshópum og vill svo skemmtilega til að mesta 

gróskan hefur verið hjá fullorðna fólkinu. Boðið er uppá sérstakar 

æfingar í Miniton fyrir yngsta aldurshópinn (yngri en 8 

ára) og hefur mæting verið allgóð á þær. Keppnishópur Samherja 

í badminton hefur verið duglegur að taka þátt í mótum víðsvegar 

um landið og er óhætt að segja að félagið státi af mörgum efnilegum 

spilurum. Badmintonþjálfarar félagsins eru Ivan og Ivalu 

Falck-Petersen. 

Boltatímar 

Í fyrravetur var tekin upp sú nýbreytni að bjóða uppá boltatíma á 

veturna í stað hefðbundinna fótboltaæfinga innanhúss. Skemmst 

er frá því að segja að þessi breyting hefur mælst mjög vel fyrir og 

iðkendur fá nú að spreyta sig í ýmsum boltaíþróttum s.s. blaki, 

handbolta, fótbolta, körfubolta, bandý o.fl. Á sumrin er svo boðið 

uppá hefðbundnar fótboltaæfingar utanhúss. Mjög góð aðsókn 

hefur verið í boltatíma í vetur og hefur Ásgeir Ólafsson séð um 

þjálfunina. 

Sund 

Sunddeild Samherja hefur vaxið með hverju ári. Boðið er uppá 

æfingar í tveimur aldursflokkum og hefur verið ágæt mæting 

á æfingarnar. Eldri iðkendur hafa verið að taka þátt í ýmsum 

mótum. Sundþjálfari í vetur er Anna Rún Kristjánsdóttir. 

Frjálsar 

Félagið býður uppá æfingar í frjálsum íþróttum jafnt að sumri 

sem vetri. Æft er í tvískiptum aldurshópi og hafa iðkendur tekið 

þátt í ýmsum frjálsíþróttamótum allt árið. Unnar Vilhjálsson 

hefur séð um þjálfun í frjálsum íþróttum.


Landsliðsþjálfarinn leiðbeinir í borðtennis. 

Sprækir sundkrakkar. 

Öflugur hópur á leið á Torfufell. 

Borðtennis 

Borðtennis er fremur nýleg íþróttagrein innan félagsins. Æfingar 

nú á haustmánuðum hafa gengið vel og hefur ungum iðkendum 

fjölgað jafnt og þétt. Þjálfarar eru Gísli Úlfarsson og Sigurður 

Eiríksson. 

Auk ofangreindra íþróttagreina býður félagið uppá körfuboltaæfingar 

fyrir fullorðna tvisvar í viku. Þá var sú nýbreytni prófuð 

í sumar að bjóða uppá gönguferðir undir heitinu „Fjölskyldan á 

fjallið“, þar sem markmiðið var að stuðla að hollri útivist hjá allri 

fjölskyldunni. Þessar gönguferðir tókust vel, og var þátttaka almennt 

góð. Gengið var á Torfufell og Uppsalahnúk auk þess sem 

farnar voru fjölskyldugöngur upp með Reykánni og um Leyningshóla. 

Stefnt er að því að bjóða aftur uppá svona skemmtilegar 

gönguferðir næsta sumar. 

Það þarf vart að taka fram að allt starf á vegum félagsins stendur 

öllum til boða. Foreldrar eru minntir á að hvetja börn sín til að 

taka þátt í því fjölbreytta starfi sem í boði er á vegum félagsins og 

einnig má minna fullorðna á að ýmislegt er einnig í boði fyrir þá. 

Flottir krakkar á N1 mótinu.


Orri með þúfu. Ljósm. Linda Ólafsdóttir. 

Ljósmynd Elvý Hreinsdóttir. 

Við verðum að setja múl á múldýrið. Ljósm. Linda Ólafsdóttir. 

Glatt á hjalla í hestaréttum. Ljósm. Linda Ólafsdóttir. 

Þú færð koss ef þú skulur svolítið eftir handa mér. Ljósmynd Valgerður Schiöth.


Bassi og Assa. Ljósmyndari Fanney Harðardóttir. 

Munkaþverárkirkja. ljósmyndari Lilja Guðmundsdóttir. 

Tosca og Svanavatnið. Ljósm. Fanney Harðardóttir. 

Hvort kynið ætli þetta sé. Ljósm. Linda Ólafsdóttir. 

Ljósmynd Séra Svavar Alfreð Jónsson.


Sigríður Rósa Sigurðardóttir 

Kvenfélögin þrjú í Eyjafjarðarsveit 

Elst þeirra er Kvenfélagið Hjálpin sem var stofnað sem Hjúkrunarfélagið 

Hjálpin 25. október 1914, og fagnar 100 ára afmæli á 

næsta ári, með það megin markmið að hlúa að sjúkum og byggja 

upp sjúkrahús á Kristnesi. Starfssvæði Hjálparinnar er í Saurbæjarhreppi 

hinum forna. 

Kvenfélagið Iðunn var stofnað 11. desember 1932 á grunni 

Hjúkrunarfélags Grundarþings. Starfssvæði Iðunnar er Hrafnagilshreppur 

hinn forni. 

Kvenfélagið Aldan-Voröld var sameinað árið 1985 úr tveimur 

kvenfélögum sem voru í Öngulstaðahreppi hinum forna, Aldan 

var stofnað 1933, sem var starfrækt í syðri hluta hreppsins og 

Voröld stofnað 1918, var staðsett í nyrðri hluta Öngulstaðarhrepps. 

Góð samvinna hefur verið með kvenfélögunum og þau sameina 

krafta sín þegar þarf. Fermingarbörn sveitarinnar fá, í byrjun 8. 

bekkjar, sálmabækur með nafnagyllingu og á fermingardaginn 

fá þau nelliku í barminn. Kvenfélögin halda matarboð hvert fyrir 

annað á tveggja ára fresti og er þá glatt á hjalla. Mikil samvinna 

hefur verið í kring um Handverkshátíðina á Hrafnagili, þar eru 

félögin með söluborð í sameiginlegu tjaldi og undanfarin tvö ár 

hafa konur prjónað utan um dráttarvél og stæðilegar norskar kýr 

fyrir hátíðina. Spurningin er hvað verður fyrir valinu fyrir næstu 

hátíð, alla hugmyndir vel þegnar. 

Ákveðið hefur verið að skrifa pistil um hvert kvenfélag fyrir 

sig í Eyvind og munu þeir birtast í þessu og næstu tveimur tölublöðum. 

Iðunn ríður á vaðið. 

Við vitum að ein spurning hefur brunnið á vörum margra 

sveitunga okkar að undanförnu og verður henni svarað hér með: 

Nei, kvenfélögin í Eyjafjarðarsveit ætla ekki að sameinast en 

halda áfram sínu góða samstarfi! 

Kveðja, Sigríður Rósa Sigurðardóttir, 

formaður Hjálparinnar. 

Sölutjald kvenfélaganna síðastliðið sumar. 

Mynd Sigríður Rósa. 

Hlýleg. 

Mynd Sigríður Rósa.


Anna Guðmundsdóttir 

Kvenfélagið Iðunn 

Eftirfarandi pistill er byggður á samantekt sem gerð var í tilefni 

þess að félagið hélt upp á 80 ára afmæli sitt 11. nóvember 2012. 

Sérstaklega fannst okkur áhugavert að kynna okkur starfsemina 

á fyrstu áratugum félagsins. 

Kvenfélagið Iðunn var stofnað 11. desember 1932. Það var reist 

á grunni Hjúkrunarfélags Grundarþinga sem hafði starfað um 

nokkurt skeið. Í fyrstu fundargerðum má sjá eftirfarandi: „Tilgangur 

félagsins er: 

1. Að veita heimilum í Hrafnagilshreppi hjálp er sjúkdóm 

ber að höndum, eftir því sem félagið er megnugt og best 

hentar á hverjum stað. 

2. Að vinna að ýmsum málum sem félagskonur álíta að 

geti orðið sveitinni til framdráttar. 

Tilgangi sínum hyggst félagið ná: 

1. Með því að veita peningastyrk þegar um mikil meðalakaup 

og læknisvitjanir er að ræða og fátæk heimili eiga 

í hlut. 

2. Með hjálp við heimilisstörf, einkum ef farsóttir ganga 

og með öðrum hætti eftir því sem þörf krefur og félagið 

telur sér fært. 

hreppsnefnd bréf og hvetja til viðgerða á þinghúsinu (þar sem 

leikskólinn Krummkot er nú til húsa) og gefa 300 kr. til þess 

1939 með því skilyrði að fénu verði varið til að innrétta eldhús og 

kaffistofu svo þægilegra verði með veitingasölu á staðnum. Þær 

standa fyrir námskeiði í gúmmískógerð á fyrstu árunum fyrir 

íbúa sveitarinnar. En einkum var konum hugleikin menntun 

barna og unglinga sem víða má sjá af umræðum á fundum og 

álykta m.a. um heimavistarbarnaskóla í apríl 1937. Fundurinn 

telur að heppilegast sé að hafa einn barnaskóla fyrir héraðið innan 

Akureyrar og færa rök fyrir því í greinargerð. 1939 lofa þær að 

gefa 500 kr. til slíkrar byggingar, svo framarlega sem félagið starfi 

og hafi til þess getu. 

Eitt það fyrsta sem félagið styrkir sem lýtur að menntun er þó 

sundlaugarbygging á Hrafnagili, sbr. fundargerð 31. jan. 1934. Í 

næstu fundargerð þar á eftir kemur fram að þær gáfu 200 kr. 

og tóku að auki þátt í að halda sérstaka ágóðasamkomu fyrir 

sundlaugarbyggingunni. Þeim er mjög umhugað um að börnin 

læri handiðnir og reyna hvað eftir annað að koma á námskeiði í 

bastiðju og kaupa til þess efni, þó eru skiptar skoðanir um þetta 

og sumar konurnar telja að börnin hafi ekki tíma til handavinnunáms 

og eftir þóf í hálft annað ár verður niðurstaðan sú að 

hreppsnefnd kostar námskeiðið en félagið gefur efnið. 

1938 kemur fram í fundargerð tillaga sem fram hafði komið á 

héraðssambandsfundi kvenfélaga að konum gefist kostur á því 

að fara á námskeið í nýtísku lestrarkennslu í Laugalandsskóla. 

Aðeins tvær konur gáfu sig fram til þáttöku. 

1935 fá þær hreppstjórann, Davíð Jónsson á Kroppi, á fund til 

að kynna fyrir sér kvennaskólamálið en þá var í undirbúningi að 

byggja Kvennaskólann á Laugalandi. Alls söfnuðu þær og gáfu 

500 kr. á þessu ári til húsbyggingarinnar en húsið átti að kosta 

fokhelt 30 þús. kr. 

Glæsilegar kvenfélagskonur á leið til veislu. 

Tekjur fékk félagið með árstillagi félagskvenna sem var 1 

króna, gjöfum úr gjafahirslu Hjúkrunarfélags Grundarþinga 

í Grundarkirkju, vöxtum af innistæðu félagssjóðs og ágóða af 

skemmtisamkomum sem haldnar voru. 

Í nær hverri fundargerð fyrsta áratuginn eru félagskonur að 

ræða ýmsar samkomur sem þær standa fyrir, skipulag, veitingar 

og hverjar standi fyrir þeim í þeim tilgangi að afla fjár til starfseminnar. 

Þar má nefna barnasamkomur, þorrablót, kaffisölu á 

fundum í öðrum félögum og fundum, hlutaveltur, bögglauppboð 

og skemmtisamkomur með upplestri og veitingum, einnig setja 

þær upp leikrit og er það fyrsta sem nefnt er Sigríður Eyjafjarðarsól 

sem setja átti upp 1934. 

Kvenfélagið tók fljótt að láta ýmis mál til sín taka. Nefna má 

að þær höfðu áhuga á að komið yrði á fót íshúsi í sveitinni og 

sendu búnaðarfélaginu erindi þess efnis 1933, með ósk um samstarf 

í því máli, en ekki var til fjármagn til þess. Þær skrifuðu 

Lilja Jónsdóttir við kökubasar Iðunnar. 

Áfram sinnir félagið þó hjálparstarfi og ræður til sín stúlku 

um nokkurra ára skeið sem fer og aðstoðar á heimilum þar sem 

erfiðleikar eru miklir en sjá líka nauðsynina á því að lengra sé 

gengið og 1935 er bókað að félagskonur ætli að hreyfa þeirri


uppástungu á einhverjum fjölmennum mannfagnaði í sveitinni 

að stofnað verði hér sjúkrasamlag. Einnig gefa þær til ýmissa 

annarra málefna er snerta líf og heilsu, svo sem 1938 til söfnunar 

fyrir björgunarskútu fyrir Norðurland og 1939 til nýs sjúkrahúss 

á Akureyri. 

Svo skellur á stríð og setuliðið tekur yfir þinghúsið um tíma og 

sett er á samkomubann svo nú er illt í efni með fjáröflunarsamkomur. 

Á næsta áratug er farið að ráða vefnaðarkonu flesta vetur. Vefir 

eru settir upp, gjarnan á tveimur stöðum í sveitinni og vefnaðarkona 

ráðin sem vefur dívanábreiður, veggteppi, refla, dregla, púða 

og gluggatjöld fyrir félagskonur. Veturinn 1945 kaupir félagið 

vefstól vestan úr Stóru-Gilja á 900 kr. Einn veturinn er tiltekið 

að ofnir hafi verið 143 m af gluggatjaldaefni úr efni frá Gefjuni á 

Akureyri. Einnig voru haldin saumanámskeið og saumakennarar 

ráðnir til þess að sníða og leiðbeina á þeim. 1945 voru sniðin 90 

stykki alls á hálfum mánuði og var konum gert að greiða 2 kr. 

fyrir hvert stykki til að kosta fæði og húsnæði saumakennarans. 

Ýmis önnur málefni koma upp. Þó áðurtalin mál og einkum 

skipulag á ýmsum samkomum félagsins sé hvað fyrirferðarmest. 

Konur láta t.d. í ljós áhyggjur af drykkjuskap á samkomum í þinghúsinu 

og fara þess á leit við hreppsnefnd að hún láni ekki þinghúsið 

til félaga utan hreppsins. 

Það er í rauninni ótrúlegt hvílík orka var til staðar á þessum 

fyrstu árum meðal félagskvenna og oft fjörugar umræður um 

ýmis mál. 

Þegar farið var að byggja félagsheimilið Laugarborg sem vígt 

var 1959 tóku félagskonur virkan þátt í því, bæði með sjálfboðavinnu 

og fjárframlögum. Eftir vígslu Laugarborgar þurfti félagið 

að standa undir afborgunum af sínum hluta lána sem tekin 

voru til byggingarinnar og í því skyni var í samvinnu við ungmennafélagið 

Framtíðina staðið fyrir dansleikjum í húsinu þar 

sem vinsælar hljómsveitir voru ráðnar til að spila. Félagskonur 

skiptust þá á að vinna í sjálfboðastarfi í veitingasölu helgi eftir 

helgi auk þess að halda áfram öðru starfi. Auk þess hljóp mikill 

kraftur í leikstarfsemi með bættri aðstöðu í Laugarborg og ásamt 

ungmennafélaginu stofnaði það leikfélagið Iðunni sem setti upp 

leiksýningar a.m.k. annað hvert ár, stundum árlega. 

Í kvenfélagsferð um Eyjafjörð. 

Þegar komið er fram yfir 1975 hefur starf kvenfélagsins tekið 

nokkrum breytingum. Fundir voru nú venjulega einungis 3 á ári, 

haustfundur, aðalfundur og vorfundur. Kvenfélagið starfaði náið 

með ungmennafélaginu Framtíðin, hvað varðar leikstarfsemi og 

ýmsar skemmtanir, svo sem haustball og þorrablót. Jólaball fyrir 

fullorðna var að leggjast niður vegna lítillar aðsóknar og vaxandi 

erfiðleikar voru að halda leikstarfsemi uppi vegna mikils kostnaðar 

við leikstjóra og stundum dræma aðsókn en þó var sett upp 

leikrit annað hvert ár. Bókað er í september 1976: „Kom fram að 

aðsókn á jólaballið hefði verið léleg undanfarin ár, fólk væri upptekið 

við að kýla vömbina hjá ættingjum og vinum og væri lítill 

grundvöllur fyrir slíkum dansleik.“ 

En félagið stendur sjálft fyrir jólatrésamkomu fyrir börn og 

tekur líka upp að bjóða eldri sveitungum til kaffisamsætis árlega. 

Kvenfélagskonur láta til sín taka ýmis framfaramál og þjóðfélagsmál, 

t.d. er send áskorun frá félaginu 1977 til hreppsnefndar 

um að hún láti athuga um að keyra rusl frá bæjunum í sveitinni, 

nokkrum sinnum láta konur í ljós áhyggjur sínar af því hve unglingarnir 

í Hrafnagilsskóla sjáist illa á veginum í skammdeginu, 

þær ákveða að hreinsa rusl í sjálfboðavinnu meðfram þjóðveginum 

í gegnum sveitina á hverju sumri og fá liðsstyrk hjá sveitarstjórn 

til þess að láta eitra fyrir njóla meðfram veginum. Konur 

mótmæla bjórfrumvarpi sem er til umfjöllunar á Alþingi 1985, 

þær álykta um ástand í símamálum og vegamálum í hreppnum 

og einnig voru þær mótfallnar því að reist yrði álver í Eyjafirði. 

Gönguhópur 2004. Helga með Iðunnarhúfuna. 

Kvenfélagið gefur til ýmissa góðra mála á árunum frá 1975 

– 2000, svo sem til tækja í sjúkraþjálfun við Kristnesspítala, til 

fæðingardeildarinnar á Akureyri og gefa hlut í heitum potti við 

Hrafnagilsskóla. En líka er unnið að eigin eflingu með ýmis konar 

námskeiðum, þar má nefna leikfimi, matreiðslu og norska rósamálun. 

Þá gróðursettu félagskonur skjólbelti syðst á lóð Hrafnagilsskóla 

og plöntuðu trjám ofan við Hrafnagilshverfi. Settar 

voru af stað vikulegar gönguferðir um sveitina yfir sumarið og 

kvenfélagsferðalög að sumri voru fastur liður. 

Staða kvenfélagsins núna er þannig að félagskonum hefur 

heldur fækkað. Þær eru engu að síður bjartsýnar og ötular í því 

sem þær taka sér fyrir hendur. Tilgangur félagsins er áfram að 

láta gott af sér leiða. Það starfrækir sjúkrasjóð sem veitt er úr 

til einstaklinga eða fjölskyldna í sveitarfélaginu sem eiga erfitt 

vegna alvarlegra sjúkdóma eða slysa. Félagið gefur einnig til 

annarra velferðarmála, t.d. tækjakaupa á sjúkrastofnanir í héraðinu. 

Að öðrum þræði er tilgangur félagsins að efla samfélagið í 

Eyjafjarðarsveit eftir bestu getu. Þar má nefna þátttöku í Handverkssýningunni 

á Hrafnagili og að gleðja einstæðinga á öldrunarstofnunum 

með jólagjöfum. Að lokum er félagið líka vettvangur 

til að auka kynni og efla samheldni kvenna. Formlegir 

fundir eru þrír á ári, að hausti, eftir áramót og að vori, gjarnan 

súpufundir í hádeginu á laugardegi. Konum er skipt upp í vinnuhópa 

sem vinna að afmörkuðum verkefnum og færast árlega á 

milli verkefna þannig að öllum gefst kostur á að hafa áhrif. Fjáröflunarnefnd 

sér t.d. um að gefa út dagatal með uppskriftum 

árlega og rennur ágóði af því í sjúkrasjóðinn. Þess utan er árlega 

skipulögð ferð fyrir félagskonur og eldri félagskonum er boðið


Iðunnarkonur í ferðalagi fyrir 1980. 

sérstaklega í styttri „heldrikvennaferð“ sér til upplyftingar. Yfir 

veturinn eru Iðunnarkvöld mánaðarlega með mismunandi dagskrá 

þar sem konur koma saman í fundarherbergi Laugarborgar 

og spjalla saman, auk þess að sinna því verkefni sem á dagskrá 

er hverju sinni en það getur verið allt frá því að ræða tiltekna 

bók yfir í að hekla utan um krukkur eða læra að setja rennilása í 

lopapeysur svo dæmi sé tekið. Vel er tekið á móti nýjum félagskonum 

og eru konur hvattar til að koma í heimsókn og kynna sér 

Sigurlið Iðunnar í reiptogi kvenfélaganna í Eyjafjarðarsveit á 

Handverkshátíð. 

félagsskapinn og ganga í félagið. 

Eins og sjá má af því sem stiklað hefur verið á um sögu og starf 

kvenfélagsins Iðunnar endurspeglar starfið á hverjum tíma tíðarandann 

og félagskonur hafa mótað starfið eftir eigin þörfum og 

áhuga og þannig er það ennþá. 

Sigríður Guðmundsdóttir Schiöth 

3. feb. 1914 – 18. apríl 2008 

Í síðasta hefti Eyvindar var 

Hannes Jónsson frá Hleiðargarði 

og verk hans kynnt lesendum 

blaðsins. Þá var tekin 

sú stefna að gera einhverjum 

fyrrum íbúa Eyjafjarðarsveitar 

skil í hverju blaði. Af nógu er að 

taka því þar er að finna fjölda 

einstaklinga sem skilið hafa 

eftir sig glögg spor í menningu 

og sögu sveitarinnar framan 

Akureyrar og voru sumir 

þjóðþekktar persónur. Undirritaður 

hefur í prentuðum 

gögnum oft séð nafn Sigríðar 

Guðmundsdóttur Schiöth, 

húsfreyju í Hólshúsum 1948 - 1976. Hún lagði víða gjörva hönd 

á plóg sem kennari, söngvari, kórstjórnandi, leikari, leikstjóri, 

upplesari og greinahöfundur. Við sem erum í eldri kantinum og 

uppalin í sveitinni heyrðum hennar oft getið þegar rætt var um 

samkomuhald og vorum iðulega á mannfögnuðum sem hún tók 

á einhvern hátt þátt í að gera minnisverða. 

Valgerður Schiöth á Rifkelsstöðum í Eyjafjarðarsveit hefur 

undanfarna mánuði gluggað í sögu móður sinnar og gefur okkur 

nú innsýn í ævi hennar og greinir frá störfum hennar að menningar- 

og samfélagsmálum. Þá er hér einnig að finna minningargrein 

eftir Valgarð Egilsson. 

Gunnar Jónsson 

Starfandi er hópur fólks sem rýnir um öxl og reynir að skrásetja 

flest það sem varpar ljósi á lifnaðarhætti og menningu fyrri tíðar 

hér í sveit. Gunnar Jónsson er aðal driffjöðrin við þessa vinnu og 

fól hann mér að taka saman pistil um móður mína Sigríði Guðmundsdóttur 

Schiöth sem kom mikið við menningarsögu, sérstaklega 

tónlistarlíf, í Eyjafirði og víðar á síðustu öld. Hún var 

lengi kirkjuorganisti og söngkennari en las einnig framhaldssögur, 

kveðskap og annan fróðleik í útvarp. Hún skrifaði um menn 

og málefni í tímarit og blöð, stóð á leiksviði á Akureyri og í Eyjafirði 

og leiðbeindi við uppsetningar á leikritum. Móðir mín hafði 

mikla og fallega söngrödd og hefði eflaust náð langt á því sviði 

ef forlögin hefðu ætlað henni að feta þann stíg. Það má heldur 

ekki gleymast að hún var húsfreyja á gestristnu sveitaheimili og 

þriggja barna móðir. Í Hólshúsum var oft langur vinnudagur en 

síðar á ævinni hafði hún meiri tíma aflögu. 

Eyvindur, sem er talsvert forvitinn, bað um sýnishorn af þessari 

samantekt. Ég stiklaði á stóru og setti niður brot af þeim 

upplýsingum sem ég hef safnað. Þegar fram líða stundir verður 

væntanlega hægt að hafa allar þessar upplýsingar aðgengilegar 

fyrir þá sem vilja kynna sér menningarsögu í Eyjafirði. Nútíðin 

breytist undrafljótt í þátíð og því er brýnt að sem flestir leggi 

hönd á plóg við gagnasöfnun. 

Sigríður Guðmundsdóttir Schiöth var fædd 3. febrúar 1914 að 

Lómatjörn í Grýtubakkahreppi. Foreldrar hennar voru hjónin 

Valgerður Jóhannesdóttir, Jónssonar Reykjalín fædd á Þönglabakka 

í Þorgeirsfirði og Guðmundur Sæmundsson, Jónassonar 

af Stórhamarsætt, fæddur að Gröf í Kaupangssveit. Sigríður var 

sú 10. í röðinni af 11 alsystkinum en einnig ólst þar upp frænka 

hjónanna.


Sigríður ólst upp við sveitastörf þeirrar tíðar á mannmörgu 

heimili, sem í senn var griðastaður, vinnustaður og skóli. Þar var 

kembt og spunnið, prjónað og ofið eins og þá tíðkaðist, en ærinn 

starfi hefur það verið að fæða og klæða barnahópinn. Sumir 

sveitungar litu það hornauga, þegar faðir hennar festi kaup á 

litlu orgeli. Þeim fannst hann geta borgað hærra útsvar fyrst 

hann, fátækur barnamaðurinn gat leyft sér þetta, en fjölskyldan 

var tónelsk. Sigríður var á öðru ári er hún gat sungið smálög 

sem hún lærði af heimilisfólkinu og fljótlega fór hún að glíma við 

orgelspil, en eldri systurnar og móðir hennar leiðbeindu með 

nótnalestur. Ungur nemur - gamall temur. Þetta var upphafið að 

langri göngu til dýrðar tónlistargyðjunni. Hennar líf snerist um 

tónlist í einhverri mynd. 

Á unglingsárum lærði Sigríður á orgel og píanó og kynntist 

þá kórstarfsemi á Akureyri – gekk til liðs við Kantötukór Akureyrar 

sem Björgvin Guðmundsson stjórnaði, og seinna Samkór 

Abrahams en hún söng einsöng með báðum þessum kórum og 

eina heila einsöngstónleika með Róbert Abraham Ottóssyni. 

Árið 1941 giftist hún Helga Schiöth og bjuggu þau fyrstu 

árin á Akureyri, en fluttu 1948 í Hólshús, þar sem þau bjuggu 

næstum þrjá áratugi. 1949 tók Sigríður við kirkjuorganistastarfi á 

Grund, Saurbæ og Möðruvöllum auk söngkennslu í skólum. Hún 

æfði karlakóra og starfaði með leikfélögum ýmist á sviði eða sem 

leiðbeinandi. Oft var hún beðin um að skemmta – ýmist með 

smá leikþáttum eða söng. Nokkra vetur dvaldi hún í Reykjavík 

við kennslu og stjórnaði Þingeyingakór. Til Húsavíkur fluttu þau 

hjón á efri árum og gerðist hún organisti við Húsavíkurkirkju 

og kenndi við Tónlistarskólann þar. Sigríður og Helgi fluttu til 

Akureyrar 1983 og tók hún þá aftur við organistastarfi í Grundarkirkju 

og gegndi því í 10 ár. Hún stofnaði Kór aldraðra á Akureyri 

1986 og stjórnaði honum til 1999. 

Sigríður samdi þó nokkur lög og texta við sum þeirra. Hún 

skrifaði margar greinar um menn og málefni líðandi stundar, en 

einnig margt frá liðinni tíð og birtust þær greinar bæði í blöðum 

og tímaritum, en hún var stálminnug allt til hinstu stundar. 

Þjóðlegur fróðleikur var henni hugleikinn og hafði hún afar gott 

vald á íslensku máli. Laxdæla lá gjarnan á borðinu og bókin sem 

hún safnaði í vel kveðnum vísum. 

Allt fram á síðustu vikur ævinnar reyndi Sigríður eftir mætti 

að halda uppi sönglífi – seinast á Dvalarheimilinu Hlíð þar sem 

henni tókst að ná saman bæði starfsfólki og heimilisfólki til 

söngs. Hún lést 18. apríl 2008. 

Systursonur Sigríðar, Valgarður Egilsson skrifaði minningargrein 

um hana sem birtist í Morgunblaðinu á útfarardegi hennar 

28. apríl 2008. Hér er hún örlítið stytt. 

Valgerður Schiöth 

Minningargrein 

Þá er drottning ættar okkar fallin, Sigríður Schiöth; söngröddin 

hljómmikla þögnuð. Þar með er allur horfinn systkinahópurinn 

stóri frá Lómatjörn. Sigríður móðursystir mín var komin á 95ta 

aldursár er hún lést. Sigríði Schiöth þekktu margir svo víða sem 

hún lagði lið í samfélagi okkar. Mikið varð framlag hennar til 

tónlistarinnar á Norðurlandi og þar naut Sigríður þeirrar Guðsgjafar 

sem söngrödd hennar var og frábært músíknæmi. Fyrir 

utan einsöngshlutverkin mörg lét hún sig ekki muna um að 

stjórna kórum, hún var organisti í mörgum kirkjum, hún lék á 

sviði, leikstýrði oft sjálf og flest var henni vel gefið. Sagnalestur 

Sigríðar í Ríkisútvarpi muna margir. Hún var hafsjór af fróðleik 

enda minni hennar öruggt. Mun enginn hafa þekkt betur mannlíf 

í Grýtubakkahreppi fyrri tíðar en hún og fræðastörf hennar 

voru orðin drjúg. Þeir sem þekktu Sigríði muna hana lengst fyrir 

söngröddina og hins vegar fyrir fádæma ósérplægni hennar að 

öllum verkefnum. Fyrir framlag sitt var Sigríður sæmd fálkaorðunni. 

Víða hefur verið sagt frá heimilisbrag á Lómatjörn frá þessum 

tíma. Barnahópurinn þróttmikill, músíkalskur, allir í fjórrödduðum 

heimiliskórnum og orgel var keypt á heimilið. Skólahald 

í stofunni. Sigríður lærði orgelleik heima og síðar á Akureyri 

kynntist frekar kórstarfi, og rödd ungu stúlkunnar frá Lómatjörn 

vekur athygli. Þar er það Róbert Abraham Ottósson sem 

styður hana. Á Akureyri kynnist hún Helga Schiöth, þau ganga 

í hjónaband, búa um skeið á Akureyri, kaupa sér síðar jörð fram 

í Eyjafirði, Hólshús, reka þar búskap um allmörg ár. Sigríður tók 

fljótt að sér starf organista í flestum nálægum sóknum. Næstu 

áratugi eru þetta aðalstörf hennar meðfram að reka heimili og 

umfangsmikinn búskap. Hér kom best fram ósérplægni Sigríðar 

sem að ofan var lýst. Þau bregða búi, Sigríður gerist organisti við 

Húsavíkurkirkju; þaðan flytja þau loks til Akureyrar. 

Ég á sérstakar minningar úr æsku minni frá því er Sigga 

frænka kom í heimsókn í Hléskóga, þessi geislandi kona, og þær 

systur tóku lagið, eða þegar hún söng með í kirkjukór Laufáss eða 

Grenivíkur og fyllti kirkjuna sinni þéttu rödd. En sú rödd er nú 

hljóðnuð. 

Hér fylgir kveðja systkina minna. 

Valgarður Egilsson 

Störf Sigríðar Schiöth að 

menningar- og félagsmálum 

Kórstjórn og organistastörf 

Æfði kvartett Jarlsstaðabræðra í Höfðahverfi 1935 

Æfði Karlakór Magna Grenivík 1935-1936 

Æfði karlakór í Hrafnagilshreppi 1959-1961 

Æfði karlakór í Saurbæjarhreppi 1962-1963 

Kórstjóri og organisti við eftirfarandi kirkjur: 

Grundarkirkja 1949-1976 

- - - - - - - - - 1983-1993 

Saurbæjar- og Möðruvallakirkja 1950-1976 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1983-1984 

Saurbæjarkirkja, Möðruvallakirkja 

og Hólakirkja (lausráðin) 1984-1989 

Húsavíkurkirkja 1976-1983 

Kórstjórn í Húnavatnssýslum í sambandi 

við þjóðhátíð – kenndi þjóðdansa 1974 

Þingeyingakór í Reykjavík 1968-1970 

Laufáskirkja og Svalbarðskirkja (lausr.) 1983-1986 

Akureyrarkirkja afleysingar 1983-1987 

Kór eldri borgara á Akureyri 1986-1999 

Ömmukór – konur úr kór eldri borgara á Ak. 1993-2001 

A.m.k. 15 aðrar kirkjur eru nefndar þar sem Sigríður lék við 

stöku athafnir allt frá Raufarhöfn vestur um til Skálholts. Allir 

þessir kórar komu fram við ótal tækifæri s.s. á söngmótum 

Kirkjukórasambands Eyjafjarðarprófastsdæmis, á dvalarheimilum 

aldraðra og ýmsum tónleikum innansveitar og utan.


Söngkennsla í skólum 

Barnaskólinn á Grenivík 1935 

Barnaskóli Hrafnagilshrepps 1948-1976 

- - - - - - - - - - - - - - - - 1986-1989 

Barnaskóli Saurbæjarhrepps 1948-1976 

Breiðagerðis- Mýrarhúsa- og Varmárskóli 1967-1968 

Lækjarskóli í Hafnarfirði 1968-1970 

Hrafnagilsskóli, Húsmæðraskólinn á Laugalandi 

og Barnaskóli Hrafnagilshrepps 1970-1972 

Tónlistarskóli Húnvetninga-nokkrar vikur 1970 -1971 

Tónlistarskóli Húsavíkur-píanókennsla 1976-1983 

Tónsmíðar og textagerð 

Eyjafjarðarsveit - úts. og texti S. Sch. - hún gerði annan texta 

við þetta lag: Lómatjörn 

Maríusonur - úts. Þorkell Sigurbjörnsson og 

Daníel Þorsteinsson – texti 

1. erindi Guðmundur Friðjónsson 

2. erindi Ingibjörg Bjarnadóttir Gnúpufelli 

Séð hef ég blóm - úts. S. Sch. texti Jón Helgason 

Vertu nú yfir og allt um kring – úts. S. Sch. 

– texti Sigurður Jónsson 

Óttinn þjáir – úts. S. Sch. – texti Guðrún Sigurðardóttir 

frá Torfufelli 

Í skemmu – úr leikritinu Melkorku – úts. S. Sch. 

texti Kristín Sigfúsdóttir frá Kálfagerði 

Sikling hæða - úts. S.Sch. texti 1.erindi 

Ingileif Jónsdóttir amma S.Sch. 2. erindi S.Sch. 

Leikið á orgel í Grundakirkju, kirkjukórinn í baksýn, mynd í einkaeign. 

Þessi lög hafa öll verið flutt á tónleikum eða við kirkjulegar 

athafnir en að auki eru til nótur af 6 öðrum lögum eftir Sigríði 

Schiöth. 

Upplestur í útvarpi. 

Það er langur listi frá 1966 – 2002. Sögur, ljóð og ýmis konar 

þjóðlegur fróðleikur sem væri of langt mál, en hér eru aðeins 

fáein atriði. 

1967 Söngva-Borga – eftir Jón Trausta 

1968 Anna á Stóru-Borg – eftir Jón Trausta 

1973 Jón Gerreksson – eftir Jón Björnsson 

1982 Myndir daganna – saga Sveins Víkings 

1987 Áfram veginn – saga Stefáns Íslandi 

1988 Útvarpsminningar – frásögn Sigríðar Schiöth 

2000 Þáttur um Ara í Rauðhúsum - eftir S. Sch. - Sagnaslóð 

2001 Þáttur um Fnjóská - eftir S. Sch. - Sagnaslóð 

Ljóð eftir Ingibjörgu Bjarnadóttur, Valdimar Hólm Hallstað, 

Guðmund Frímann, Kristján frá Djúpalæk og Jórunni 

Ólafsdóttur svo eitthvað sé nefnt. 

Ennfremur dagskrá um Ólaf Davíðsson – samantekt og flutningur 

hennar, sr. Bolla Gústafssonar og Steindórs Steindórssonar 

Minningar frá Möðruvöllum – eftir Kristján H. Benjamínsson 

Lesið upp í útvarpi, mynd í einkaeign. 

Ritað mál frá hendi Sigríðar G. Schiöth 

Heima er best 

Ferðasaga Búnaðarfélags Íslands 1971 5. tbl. 1975 

Minningabrot Valgerðar Jóhannesdóttur 7. tbl. 1975 

Aldís Einarsdóttir Stokkahlöðum 9. tbl. 1976 

Samkór Abrahams 6.-7. tbl. 1977 

Laufásstaður í aldarbyrjun 11. tbl. 1985 

Gamla kommóðan 7.-8. tbl. 1986 

Ragnar Davíðsson Grund 10. tbl. 1991 

Brunaslysið í Sandhólum 8.-9. tbl. 1992 

Úr innbænum og aftur heim 9. og 10. tbl. 1987 

Auk þessa eru 13 aðrar greinar um ýmis málefni á árunum 

1967-1992 

Súlur 

Hægt að dansa ( Aldís Einarsdóttir) 39. hefti 1999 

Burnirótin – Brúðkaupsvísur 39. hefti 1999 

Ari í Rauðhúsum 41. hefti 2002


Fnjóská 42. hefti 2003 

Steinsbiblía í Bessastaðakirkju 43. hefti 2004 

Auk þessa eru 5 aðrar greinar í Súlum frá 1979 – 1999 

Bókin „Lífsgleði“ nr. V, útg. 1996 bls. 88-111 

– eigið æviágrip - S. Schiöth 

Í Árbók Þingeyinga frá 1979 og 1981 eru greinar eftir hana. 

Í Eyvindi eru greinar í 1. tbl. 1992, 1. tbl. 2003, og 2. tbl. 2004 

Í Morgunblaði, Degi og Íslendingaþáttum Tímans eru 

20 afmælis og minningargreinar frá árum 1976 – 2007 

auk 8 annarra greina um ýmis málefni. 

Viðtöl og umfjöllun 

Mynd og umfjöllun í Útvarpstíðindum 17. feb. 1941 

Viðtöl og myndir í Íslendingi 35. tbl. 1962 

Forsíðuviðtal í Heima er best 3.tbl. 1982 

Kórstjóri kvaddur – grein og mynd Mbl. 

(Benjamín Baldursson) 17. nóv. 1993 

Heldur óskemmtilegt að hlusta á falskan söng 

– viðtal og myndir í Degi 17. des. 1993 

Söngurinn lifir fram á hinsta kvöld 

– viðtal og myndir í Degi 17. feb. 1996 

„Ekki stofnun heldur heimili“ – myndir og viðtal við Sigríði 

Schiöth og fleiri á Kristnesspítala - í Degi 10. apríl 1999 

Leikstarfsemi 

Með Leikfélagi Akureyrar: 

Gullna hliðið 1944 

Allt í lagi lagsi - 1945 

Lénharður fógeti 1945-1946 

Varið yður á málningunni 1946-1947 

Skálholt 1946-1947 

Skrúðsbóndinn 1965-1966 

Leikferðalag ásamt 2 öðrum leikendum frá L.A. - 

kaflar úr Lénharði fógeta, Ævintýri á gönguför og Frúin sefur 

flutt á Selfossi og í Iðnó – einnig í útvarpi 1948 

Með Leikfélaginu Iðunn / Framtíð í Hrafnagilshreppi: 

Tengdamamma 1952 

Maður og kona 1959-1960 

Leynimelur 13 1962 

Jósafat 1964 

Tengdamamma 1970 

Melkorka 1975 

Leikstjórn í Sólgarði í Saurbæjarhreppi: 

Alísa frænka 1960 

Köld eru kvennaráð 1962 

Með Leikfélagi Húsavíkur: 

Hallelúja 1981 

Viðtal við Aldísi á Stokkahlöðum 

Sigríður Schiöth tók viðtal við Aldísi Einarsdóttur á Stokkahlöðum 

í Hrafnagilshreppi fyrir ritið Heima er best, og birtist það í 9. 

tbl. ritsins árið 1976. Aldís var fædd að Gúpufelli í Eyjafirði 1884 

en fluttist ung að árum með foreldrum sínum og systkinum að 

Stokkahlöðum og bjó þar til 100 ára aldurs. Síðustu árin dvaldi 

hún á Kristnesspítala, og þegar hún lést var hún elst allra Íslendinga, 

vantaði tvo mánuði upp á 107 árin. Hún var ötull félagi 

í Ungmennafélaginu Framtíð og Kvenfélaginu Iðunni, einnig 

mikil ræktunarkona og annaðist blóma og trjágarðinn við húsið 

sitt af natni. Hér eru fáeinir kaflar úr viðtalinu. 

- Lærðir þú garðyrkju Aldís ? 

- Já, ég var á vornámskeiði í Gróðrarstöðinni 1909 hjá 

Sigurði Sigurðssyni síðar búnaðarmálastjóra og tel að 

góður árangur hafi verið af þeirri starfsemi. Sigurður 

kenndi skógrækt og allskonar kálrækt, einnig kartöflurækt. 

Ég var fengin til að leiðbeina við gróðursetningu 

á nokkrum stöðum. Aðallega hef ég unnið hér heima 

á Stokkahlöðum og svo í trjáreit ungmennafélagsins. 

- Hvenær var hann stofnaður ? 

- Mig minnir að það væri fljótlega úr þessu. Jakob Líndal sem 

var orðinn umsjónarmaður í Gróðrarstöðinni var fenginn til 

að skipuleggja garðinn 

- Ég vann þarna á hverju vori svo sem einn dag við að skera til 

trén og ýmislegt fleira. 

- Sömuleiðis var venja að félagsmenn kæmu saman einn dag á 

vori til að hreinsa burt rusl og laga til. En með dvínandi áhuga 

lagðist þessi góði siður niður og þykir mér satt að segja miður, 

að áhugi fólks á trjárækt skuli vera orðinn svo lítilfjörlegur. 

- Hvenær fluttuð þið í Stokkahlaði ? 

- Það var árið 1891. Þá var ekki fljótfarið yfir jörðina, hvergi 

vegarspotti né brú neins staðar, enda komumst við ekki 

lengra en í Grund, urðum að gista þar, þegar farin var síðasta 

ferðin með krakkana og kýrnar. 

- Hvernig leist ykkur á ykkur á Stokkahlöðum ? 

- Vel, þar sáum við ýmislegt sem við höfðum ekki séð áður, 

t.d. stóra bæjarlækinn með háa fossinum og mörgu blómahvömmunum 

í gilinu að ógleymdri baldursbránni, sem þakti 

hér alla veggi, en hana hafði ég aldrei séð áður. 

- Til gamans ætla ég að segja frá því, að er við fórum í fyrsta 

sinn til Grundarkirkju, kom kona meðhjálparans, Guðný í 

Möðrufelli á móti okkur við dyrnar og leiddi okkur til sætis. 

Þá var fastur siður, hvernig setið var í kirkjunni. Í sætinu næst 

prédikunarstól, sat kona meðhjálparans með sitt skyldulið, 

en hinum megin í innsta sæti sat prestskonan og hennar fólk 

ásamt konu staðarhaldarans, en bændur sátu í kór. Á þeim 

árum var börnum raðað við fermingu eftir einkunn á barnaprófi, 

en próf voru haldin í fjórum fögum, lestri, skrift, reikningi 

og kristnum fræðum, þótt ekki væru reglulegir skólar. 

Kom þá fram metnaður hjá foreldrum og venslafólki, ef börn 

þeirra lentu neðarlega og var ekki laust við að reynt væri að 

pota þeim ofar en þau áttu skilið. 

- Varstu ekki í söngflokki hér í sveitinni ? 

- Jú, fyrst hjá Hallgrími á Rifkelsstöðum. Hann æfði söng beggja 

megin árinnar og stöku sinnum sungu kórarnir saman. Svo hjá 

Bolla á Stóra-Hamri og Kristjáni Árnasyni seinna kaupmanni


á Ak. Það var æfður kór fyrir „Heitdag Eyfirðinga“ sem haldinn 

var á Grund í tvö skifti, sem ég man eftir. Mig minnir að sá 

fyrri væri fljótlega eftir að kirkjan var vígð, en hinn ári seinna. 

- Viltu ekki segja okkur hvernig tilhögun var þennan dag ? 

- Það byrjaði með guðsþjónustu, sr. Jónas á Hrafnagili prédikaði. 

Síðan var samkoma í kirkjunni, ræður og söngur. Þar 

voru ýmis minni flutt, með viðeigandi söng á eftir. Þá voru 

margir snjallir hagyrðingar, sem ortu ljóð undir þekktum 

lögum og voru þau æfð og sungin af kórnum. Svo minnir 

mig að væri glímt og einnig væri reiptog milli hreppanna. 

- Voru þetta fjölsóttar samkomur ? 

- Já, já, það var margt fólk hér úr hreppunum og líka frá Akureyri. 

Ég man að í annað skiptið var sr. Matthías þar og einnig 

Stefán skólameistari. Fólkið frá Akureyri kom bæði ríðandi 

og líka á könum. Það voru litlir vagnar sem hestar drógu. 

Þetta þóttu góðar skemmtanir og voru það líka. Það hittist 

svo vel á að í bæði skiptin var ágætis veður. 

- Á Stokkahlöðum var sú kvöð að hér var lögferja á Eyjafjarðará 

og var oft mikið annríki henni samfara er bændur þurftu að 

flytja fé sitt austur yfir, meðan rekið var á afrétt í Fnjóskadal. 

Á tímabili var höfð dragferja, en hún þótti erfið í notkun og 

var því skipt um og bátur tekinn aftur í staðinn. Í fjárflutningum 

kostaði farið 3 aura fyrir fullorðna kind en 2 aura fyrir 

lambið. Mig minnir að farið kostaði 25 aura fyrir manninn. 

Einnig var hér starfrækt vatnsmylla um 20 ára skeið og gætti 

faðir minn oftast myllunnar. Var það ærin fyrirhöfn. Hún 

átti, ef allt var í lagi að geta malað eina tunnu á sólarhring, en 

góðar gætur varð að hafa þar á, ef hlýnaði í veðri og vöxtur 

hljóp í lækinn, gat farið illa. Ein króna var tekin fyrir að mala 

tunnuna og þóttu þetta heilmiklar tekjur. 

- En skemmtanalíf unga fólksins, hvernig var það ? 

- Það væri nú ekki talið fjölbreytt nú til dags. Stundum var ögn 

dansað í stofukytrunum sem voru á bæjunum eftir harmonikku 

og svo var alltaf farinn einn reiðtúr á hverju sumri, ýmist 

í Vaglaskóg, Möðruvelli eða fram að Hólavatni. En fólkið 

undi glatt við sitt, þó ekki væri meira um að vera. En það var 

mikið um dýrðir þegar kóngurinn kom í Hrafnagil 1907. Það 

var slegið upp tjöldum á túninu og þar fór fram borðhald, kalt 

borð að sagt var. Við fórum öll úteftir að sjá kónginn, það 

mun hafa verið Friðrik áttundi, hann virtist ósköp ljúfur að 

sjá. Fólkið fjölmennti til konungskomunnar, eins og venjulega 

þegar slíkt bar við. En ég hef ekki frá mörgu að segja, 

mitt líf hefur verið fremur tilbreytingarsnautt, lítið ferðast 

um heiminn. 

- Hér á Stokkahlöðum festi ég rætur og hér hefur mér liðið 

vel. Mér þótti alltaf gaman að umgangast skepnur en mesta 

ánægju hef ég samt haft af görðunum mínum og leiðinlegt 

þætti mér ef allt færi í niðurníðslu eftir minn dag, en sumir 

segja að ég muni fá annan garð að hirða um í næsta lífi og það 

þætti mér auðvitað það besta. 

Margrét Aradóttir 

Örnefni 

Þá er komið að þriðja hluta örnefna úr Eyjafjarðarsveit, en fyrri hlutarnir komu í tveimur síðastu tölublöðum Eyvindar. Ekki 

næst að klára örnefnaþáttinn í þessu blaði eins og stefnt var að en síðasti hluti hans birtist í næsta blaði. 

Örnefni eru mikilsverð söguleg heimild og má margt af þeim læra um menningu liðins tíma, enda eru fornar munnmælasagnir 

tengdar við sum þeirra. 

Með breyttum búskaparháttum má nú búast við, að mörg örnefni fari óðum að gleymast. Þetta er tekið úr forspjalli að bók 

Angantýs Hjörvars Hjálmarssonar og Pálma Kristjánssonar um örnefni í Saurbæjarhreppi er út kom 1957. Eyvindur ætlar að 

birta stutta kafla úr þessari bók ásamt köflum úr óútgefnu örnefnasafni Jóhannesar Óla Sæmundssonar en hann safnaði meðal 

annars örnefnum úr Hrafnagilshreppi og Öngulstaðahreppi um miðja síðustu öld. Er það efnið sem birt er tekið nánast orðrétt 

upp úr þessum ritum. 

Nú er byrjað á Ytri-Tjörnum í Öngulsstaðahreppi, Jórunnarstöðum í Saurbæjarhreppi og á Grísará í Hrafnagilshreppi. 

Öngulsstaðahreppur 

Ytri-Tjarnir 

Ofarlega í fjallinu gegnum spildur margra jarða liggur þverhnípt 

klettabelti, sem heitir Brattihjalli. Norðurendi hans er upp 

undan Björk en suðurendinn í landi Uppsala. Sumir vilja telja, 

að hjalli þessi nái suður að Bryðjuskál ofanvið Munkaþverá, en 

hæpið mun að segja svo. Í Háagerðislandi er hjalli þessi rofinn 

af grasi vöxnu gili, sem heitir Tjarnagróf, kennt við Tjarnir af 

því að Háagerði byggðist úr Syðri-Tjarnalandi (um 1880), þar 

sem áður var Syðri-Tjarnakot. Tjarnanafnið stafar vafalaust frá 

tjörnum niðri á Staðarbyggðarmýrum. Ytri-Tjarnakot var utan 

við Ytri-Tjarnir. 

Skollahjalli er næstur neðan við Brattahjallann og nær ekki 

yfir nema Bjarkar- og Ytri-Tjarnalönd. Norðurendi þessa hjalla 

er kallaður Axlarhjalli og er upp undan Björk. Töluverð grjóturð 

er á Skollahjalla og því ekki óbyggilegt þar fyrir tófur. Í miðju 

fjallinu eru Hafursklettar(af sumum nú nefndir Háuklettar). 

Skammt norðaustur frá þeim er Stóraborg (Háaborg) í miðju 

Bjarkarlandi. 

Kletturinn Drangur er uppi á Selhjalla á merkjunum milli 

Bjarkar og Tjarna. Er á honum stórskorið mannshöfuð, og hafa 

sumir þótzt kenna vangasvip séra Matthíasar Jochumssonar. 

Laugarhjalli er neðan við Selhjallann og nær hann frá Grafarhjalla 

fyrir ofan Björk suður að Laugalandsholti. Dregur hann 

nafn af volgrum upp undan Hóli. Rétt norðan við Ytri-Tjarna-


læk (bæjarlækinn) er á hjalla þessum lítil, stök klöpp, sem heitir 

Kisuklöpp. Gæti klapparlagið minnt á sitjandi kött. 

Lítill hjalli skammt ofan við tún á Ytri-Tjörnum nefnist Hallið. 

Hálfsléttar engjar norður frá því, neðan vegarins, heita Enni 

(Ennin). Niður frá þeim er holtasvæðið Brúnir, sem nær niður 

að Fitjum. Gæti holtið dregið nafn af líkingu við „brúnir“ neðan 

„ennis“. Syðst í Brúnunum er áberandi holt, takmarkað af læk að 

austan og norðan. Þetta er Gæruholt, og eru á því miðju merkin 

milll Háagerðis og Ytri-Tjarna. Norðan merkjanna stóðu (til ársins 

1877) fjárhús með túnbletti umhverfis, er hét Gæra. Hinum 

megin merkjanna er Grásteinn, kunnur af álfasögnum (sjá 9. h. 

Grímu). 

Seigslægir hólar neðst í túni Ytri-Tjarna hétu Beinrófa og 

nyrzt og neðst var Horngrýti, stórþýft og illslægt. Stefnan þangað 

heiman frá bæ var bókstaflega „norður og niður“. 

Ytri-Tjarnarkotstún er norðan við bæjarlækinn. Þar stóð Ytri- 

Tjarnakot til ársins 1920 (frá því um 1630). Sléttað var að fullu 

yfir þær bæjarrústir 1935. 

Syðri-Tjarnir, Háagerði og Hóll 

Þessar jarðir eru, samanlagðar, hinar fornu Syðri-Tjarnir, sem 

1912 er talin 40 hdr. jarðnæði, Tjarnakot syðra inn í því falið. 

Tjarnakot er nú breytt í Háagerði, sem er hálfsameinað Syðri- 

Tjörnum, íveruhúsið aðeins eitt og félagsbúskapur. Hóll er aftur 

á móti alveg sérstakur. Örnefni eru fá og flest sameiginleg með 

nágrannabæjunum, sem sé bæði örnefni fjallsins og engisins 

niðri á Staðarbyggðarmýrum. Hið efra er Bratti-hjalli efstur, 

þá Skollahjalli og síðan Svörtuklettar, en þeir eru í Háagerði 

nefndir Efra- og Neðra-Klettaband. Þetta eru tvöfaldir klettar, 

þeir efri mun lægri, en alllangir báðir og ná ekki nema suður að 

Tjarnagróf, sem er í Syðri-Tjarnalandi, þó að hennar væri getið í 

þætti Ytri Tjarna um sameiglnlega svæðið ofan túna. 

Neðan við Svörtukletta er Steinahjalli, þá Mjóihjalli og svo 

Laugarhjalli og Laugarholt niðri við túnin. Grænutóftarhjalli 

er smáhjalli mili Mjóahjalla og Laugarhjalla á kafla. 

Stórimór er á Mjóahjallanum í Hólslandi, bæði ofan og neðan 

við klapparbrúnina, sem er næsta óveruleg. Þar neðan við eru 

tóftirnar Hólskofi, og er því stundum talað um Hólskofamó 

þarna neðan-vert við Mjóahjallann. Laugarmýri er við Laugarholtið 

rétt við þjóðveginn. Heima í túninu á Hóli er hár, stórgrýttur 

hóll, er Grjóthóll nefnist, rétt ofan við fjárhúsin 

Við túnfótinn á Hóli heitir H ó l s fi t , en Háagerðisfit í framhaldi 

af henni utar. Í landi Syðri-Tjarna er Torfhóll neðan við 

túnið, en Slyddur milli hans og fitjarinnar, blautur engjateigur. 

Ytra-Laugaland 

Örnefni fjallsins eru að mestu leyti samstæð við næstu bæi, 

einkum Syðra-Laugaland. Grashjallarnir tveir neðan aðalfjallsins 

eru Stekkjarhjalli (breiður og allhár suður og upp frá félagsheimilinu) 

og Mjóihjalli. 

Þjóðvegurinn, Laugalandsbraut, liggur nokkru ofar en Kvíahóllinn 

var. Heimvegur liggur aftur á móti þvert á hól þennan, 

sem kalla má horfinn fyrir jarðraski. Nýbýlið Vökuland er aðeins 

neðar. Annað nýbýli, Laugarholt, stendur utan við bæjarlækinn. 

Félagsheimili Öngulsstaðahrepps stendur skammt ofan við 

þjóðveginn. Það heitir Freyvangur. 

Merkin að norðan, gegnt Hóli eru við Hólsgróf og merkjagarð, 

sem heitir Hólsgarður. Í túninu eru ekki örnefni, nema peningshúsanöfn, 

sem horfin eru fyrir jarðraski. Þegar túnbrekkunum 

sleppir tekur við elftingarspilda, sem heitir Röndin. Næst neðan 

hennar er Fitin, sem nær niður að bæjarlæknum, sem þá hefur 

Sólgarður og Saurbær. 

Ljósm. í þessari grein Sigurgeir Sigurgeirsson. 

beygt suður eftir. Kíladrög og stargresispollar þar neðan við 

nefnast Slyddur, en sunnar og neðar heitir Flesjur. Þar neðan 

við eru Landkílarnir og Laugalandstoppar, fenjapollar. Þurrari 

engjateigar utan og sunnan við Ferginstjörn heita Úthorn og 

Suðurhorn. 

Syðra-Laugaland 

Jörðin Syðra-Laugaland er sem næst miðjum Öngulsstaðahreppi. 

Næsti bær norðan við er Ytra-Laugaland, ná túnin saman og 

er aðeins tveggja mínútna gangur milli bæjanna. Næsti bær að 

sunnan er Klauf. Þangað er 15-20 mínútna gangur, ef farið er upp 

á þjóðveginn, en allmiklu styttra ef farið er eftir túnunum, sem 

ná saman. Landsspilda jarðarinnar er innan við l km á breidd. 

Engjarnar eru áveitumýrar, er ná frá lágum hjalla, sem bærinn 

stendur á, að bökkum Eyjafjarðarár, en ekki alveg að sjálfri ánni. 

Bakkarnir tilheyra Munkaþverá síðan klaustrið átti flestar jarðir 

á Staðarbyggð og tók undir sig allt þurrlendi á milli Staðarbyggðamýra 

og Eyjafjarðarár. 

Neðst í Útmýri liggur djúpur ferginskíll frá norðurmerkjum 

suður í mitt engi. Hann er af heimamönnum nefndur Bakkakíll 

en af öðrum Laugalandskíll. Þetta var um hundrað hesta land. 

Fengu margir að heyja þar handa kúm sínum, m. a. Akureyringar. 

Ofan við kílinn tók við breitt mýrarkviksyndi, vaxið stórgerðu 

stargresi, og nefndist Laugalandstjörn. Var hún ýmsum lánuð 

ásamt kílnum. Austan við Laugalandstjörn voru svokallaðir 

Toppar. Þetta var fen, vaxið svo háu stargresí, að náði manni í 

bringu. Toppar þessir voru aðeins slegnir í grasleysisárum, en 

heyið af þeim var talið jafn gott töðu, ef vel verkaðist. Þarna er nú 

samfellt kviksyndi. 

Útmýrin takmarkast að sunnan af Brúnni, sem öðru nafni 

heitir Laugalandsbraut. Þetta er vegur, sem Eggert Gunnarsson 

lét gera, er hann var að ræsa mýrarnar fram í fyrra skiptið. Sá 

vegur var í góðu gildi til ársins 1930, enda alfaraleið frá miðhluta 

Staðarbyggðar vestur að Brautarvaði á Eyjafjarðará. Nú er þessi 

vegur aflagður með öllu, en hann var eina færa leiðin þvert vestur 

yfir Staðarbyggðarmýrar áður fyrr. 

Grásteinshólf tekur við sunnan Brúar og nær að gömlum 

stíflugarði, sem heitir Grásteinsgarður eftir stórum steini, Grásteini, 

er stendur skammt ofan við mýrina, nærri garðinum. Upp 

eftir frá enda garðsins liggur grunn lægð, Grásteinslægð. 

Ofan við mýrarnar taka við svokallaðar Brúnir, er ná frá túni 

jarðarinnar, sem var yzt í landsspildunni og suður að merkjunum. 

Brúnirnar eru brött holt með mýrarblettum hér og þar. Ofar 

var smáhöllótt mýrlendi og kallaðist Hagi, en það er nú allt orðið 

að túni. Sunnan við Hagann var breitt holt, og er reyndar enn, þó 

að meginhluti þess sé nú orðinn að túni. Sunnan merkja heitir


Karl og kerling. 

þetta Klaufarholt, en norðan þeirra Laugalandsholt, einnig 

nefnt Leiti af heimamönnum. Við bugðuna á Klaufarholti er alldjúp 

lægð, er liggur norður og suður. Hún heitir Klauf, og samnefndi 

bærinn stendur við suðurenda lágarinnar. Hvergi er betra 

útsýni yfir hluta Eyjafjarðardals en af Laugalandsholti, þar sem 

þjóðvegurinn liggur yfir það. 

Á fjallsbrúninni norðan við suðurmerki Laugalands er Ytri- 

Uppsalahnjúkur. Heitir hann svo til aðgreiningar frá Uppsalahnjúki, 

sem er að mestu í landi Klaufar. Það nafn mun vera 

fornt, því að Klauf var hjáleiga frá Uppsölum og byggð seinna. 

Ytri hnjúkurinn er alveg í landi Laugalands, því að merkjalínan 

stefnir í skarðið sunnan við hann. Frá Þröm í Garðsárdal nefnist 

hann Nónhnjúkur. 

Laugalandslaugar eru efst í túninu. Þær eru þrjár, ein stærst 

og tvær minni. Allar eru þær milli hóla, sem heita Efri- og Neðri- 

Laugarhóll. Er nú lítið orðið eftir af þeim, sökum mikillar malartöku 

fyrir vegi og byggingar. 

Á túninu norðan Ytrilækjar var Fjósvöllur kallaður, enda stóð 

fjósið þar fram undir síðustu aldamót. Þegar húsmæðraskólinn 

var byggður voru öll peningshús flutt suður á Bæjartunguna. 

Syðst á túninu, þar sem nú er kartöflugarður, var löng, þýfð 

túnskák sém hét Nári. 

Uppsalir og Klauf 

Uppsalir og Klauf voru ein jörð (Uppsalir) fram yfir miðja 17. 

öld. Klauf varð ekki að fullu sjálfstætt ábýli fyrr en í byrjun 20. 

aldar. Bæirnir standa uppi á hjallanum, sem líkur benda til að sé 

hinn fornfrægi Hrísateigur (sjá Víga-Glúmssögu), þó að það sé 

kannski ekki beinlínis sannanlegt. Hin eiginlega Klauf, er lágin á 

Klaufarholti, beint norður frá Klaufarbænum. 

Vestan til á hjallanum heitir Brúnir, jafnvel Ytri- og Syðri- 

Brúnir og er í daglegu tali sagt „á Brúnum“, þegar átt er við 

vesturhús hjallans. Vestan í hjallanum er Brúnalág. Kotbýli stórt 

er í brekkunni þar og hét Brúnahús(Brúnhús). Heita vatnsuppsprettan 

þar rétt við nefndist því Brúnhúsalaug, sem nú hefur 

stytzt í Brúnalaug. 

Framan í Brúnum utarlega eru forn húsabrot kölluð Grænutóftir. 

Nokkru sunnar standa íbúðarhúsin og gróðurhúsin, sem 

öll helta nú einu nafni Brúnalaug. Þaðan liggur Brúnalaugarvegur 

upp á þjóðveginn. Gamli Brúnhúsabærinn stóð rétt neðan 

við þjóðveginn, sunnan við efri enda Brúnhúsalágar (Brúnalágar). 

Sunnan við bæjarstæðið er smádæld, sem heitir Brúnhúsabolli. 

Suður og niður frá Klaufarbæ var Klaufarstekkur og var þjóðvegurinn 

lagður yfir hann. Greiðfær slægjublettur út og vestur frá 

bænum hét Kringla. Gegnum hana var vegurinn lagður. 

Út og upp frá bænum í Klauf er Leyningurinn og Lindarlágin, 

sem neyzluvatnið er leitt úr. Sjálf uppsprettan er ævinlega kölluð 

Lind. Skammt sunnan við hana stóðu Hólhúsin yzt í jaðri gamla 

túnsins. 

Á vesturmerkjum Klaufar og Uppsala niðri á Mýrunum heitir 

Bakkakíll, en Sandskarðskíll á norðurmerkjunum. 

Milli bæjanna Sigtúns og Uppsala eru Efra- og Neðraholt utan 

og ofan við Sigtúnamýri, og ná holtin að merkjunum. Uppi við 

rætur fjalls eru Hvítublettir og Hvítubalar. Hvítubletti kalla 

sumir Hvítuflatir. Þar ofan við er Steinahjallinn og svo suðurendi 

Brattahjalla, sem liggur eftir endilöngu Byggðarfjallinu. 

Hjallar fjallsins eru mjög hinir sömu og utar, nema hvað tveir 

hinir neðstu eru horfnir. 

Stætsta gil fjallsins er Uppsalagil. Í því er Uppsalalækur. 

Utar er Byrgisgil, nær það skammt niður, en neðan við það eru 

tvennir grafningar, sem heita G r ó fi r. Neðar eru á milli Grófanna 

Stekkjarholtið og Uppsalastekkur, tóftabrot. 

Sumir tala um Uppsalafjall ofan við þessa bæi, en það nafn 

er fátítt. Uppsalahnjúkar eru tveir og Uppsalaskörðin tvö, en 

aðeins Syðra-Uppsalaskarð er í Uppsalalandi. 

Grýta 

Í Jarðabókinni frá 1712 er Grýta talin 20 hdr. jörð og virðist tiltölulega 

bjarglegt kot, miðað við stærð. Landsspildan nær ekki 

til fjalls. Merkjaörnefni eru helzt þessi: Að norðan er Kölduforarkíll, 

Skáldalækur og Merkismelur. Að sunnan rennur Syðriskriðugilslækur 

á merkjunum, en sjálf merkjalínan hefur nú 

verið tekin beint yfir allar bugður lækjarins með girðingu. Vesturmerkin 

eru neðan við Langaskurð eftir nafnlausu kíldragi, þar 

sem Munkaþverárbakkar eru mjóstir (aðeins fáir faðmar á breidd 

sums staðar). Aðalnafnið á þessu mýrarengi er Grýtumýri (innan 

marka þeirrar jarðar). Norðan til heitir kíllinn Kaldafor, en einnig 

næsta engið. Þarna var eitt allra bezta torfristuland, enda af því 

veruleg hlunnindi um skeið (meðan einangruð voru steinsteypt 

hús með reiðingstorfi). Í þessari mýri ætti að hafa gerzt atburðurinn 

um biskupsefnið, sem féll í svaðið (Jón Arason), þegar heim 

var reitt torfið. Á einum kafla hét Stokkar, eða Keldustokkar. 

Þeir voru nálægt miðju þessarar mýrarspildu. 

Næst brekkunum eru Fitjarnar, Ytrifit og S y ð r i fi t . Á milli 

þeirra rís upp hóll mikill, sem stórlega hefur verið skertur af malarnámi. 

Það er Grýtuhóll. Ofan við hann er trjálundurinn, sem 

gerður hefur verið til minningar um biskupinn fræga, sem talið 

er að fæðst hafi í Grýtu, og heitir Jóns Arasonar Lundur. Syðst í 

honum er dálítið fallegt lækjargil, Skáldalækjargilið, en um það 

fellur Syðri-Skáldalækur. Ytri-Skáldalækur er á norðurmerkjunum, 

eins og fyrr er sagt, en hið efra er þetta einn lækur, sem 

kemur lengst ofan úr fjalli. 

Bæjarlækurinn, Grýtulækur, fellur fram norðan bæjar um 

Bæjarlækjargil. Utan við þann læk er Bæjartunga og á henni 

stóð fyrrum bærinn. Hið efra heitir Brúnir, þar sem akvegurinn 

liggur um. 

Suður og niður frá bænum í Grýtu, neðan við brekkurnar, er 

Grýtulaug, sem munnmælin segja, að fyrst hafi verið annars 

staðar (sjá um Borgarhól, Munkaþverá). Vatnið í lauginni er um 

35 stiga heitt. Norðan við laugina er ísköld uppspretta, sem nefnd 

er Dýin. 

Sigtún 

Sigtúnaland byrjar að sunnan við Smáragil í fjallinu, Staðarbyggðarfjalli. 

Neðan til fylgja merkin Smáragilsskriðunni, sem 

í daglegu tali er kölluð aðeins Skriðan.


Út og ofan frá bænum heitir Sigtúnamóar allstór fláki, sem 

nú er ræktað land. Svarðargrafir eru beint vestur frá bænum alllangt 

niður frá, skammt frá merkjunum. Þar er Svarðarholt. 

Sunnan túns er Suðurengi að Borgarhólsmerkjum. Gerði heitir 

sunnan við Sigtúnalækinn. Hesthúsvöllur er utan við bæinn. 

Ofan við hann var ákaflega krappur grasmór, sem hét Kvíamór, 

nú tún. 

Ofan við tún heitir allstórt svæði Sigtúnamýrar. Nær það upp 

undir Skriður neðan fjallsins. Grundir nokkrar á norðurmerkjunum 

efra heita Hvítubalar. Þar er og Torfholt. 

Engjateigur einn heitir Soffíupartur. Hann er neðst í Suðurengi, 

kenndur við gamla konu, sem heyjaði þar, ein síns liðs. 

Þá er komið að fjallinu, sem oft er nefnt Sigtúnafjall innan 

landamerkja þessarar jarðar. Heitir þar syðst Syðri-Stekkjartunga 

frá Smáragili að Bæjarlækjargili og upp að klettum fjallsins. 

Grasfláki uppi í henni ofarlega og sunnarlega heitir Torfa. 

Saurbæjarhreppur 

Jórunnarstaðir 

Merkin milli Jórunnarstaða og Leynings eru í Ytra-Básgili niður 

við Eyjafjarðará. Út frá Básgilinu er Suðurengið. Básarnir eru 

upp undan Básgilinu, og liggja merkin um Mið-Básinn. Mið-Báshóllinn 

er norðan við Mið-Bás. Þá kemur Yzti-Bás og Yzti-Báshóll. 

Selgilið er norðan undir Yzta-Báshólnum. Utan við Selgilið 

eru tóftarbrot, sennilega seltóftir. Kinnungurinn er neðan við 

Ysta-Bás. Út og fram af Selgilinu er Himneskibollinn og Himneskabollahóll 

norðan hans. 

Ártún 

Næst ánni: Undirmór, Hvammar, Bakki, Eyrar, Sandur, sem hét 

áður Sauðhúsmór, þá er Krappimór og yzt Stóruskriðufótur. 

Ofar eru þessi örnefni, talin frá suðri til norðurs: Mór, Fit, Kot, 

Hæð, Stekkjarskriða, og ofan Hvamma er Hvammabrekka, 

Túnið (hið gamla tún á Skáldstöðum), Bæjarskriða, Grundir, 

Stóruskriðulaut og Stóraskriða. 

Skáldstaðir 

Um nafnið Kot skal það tekið fram, að þar er sagt að hafi verið 

býli, og sást þar glögglega fyrir garði, sem umlukti um þrjár dagsláttur 

lands, einnig nokkrar húsatóftir, áður en landið var brotið. 

Mun þetta kot hafa verið fyrir sunnan eða sunnan og neðan við 

Skáldstaði. 

Ofan við þá staði er áður voru nefndir, skal enn talið, sunnan 

frá: Enni, Efri- og Neðri- Háaskriða á merkjunum, Kinnungur, 

Kinnungalækur, Stekkur, Stekkjarlág, Stekkjargil og 

Stekkjarrimi, sem er sunnan við Stekkjargilið en norðan við er 

Arnþórulágarrimi. 

Út og fram af Ártúni er vað á ánni, sem Gantrésvað er kallað 

og Skáldstaðavað af Skáldstaðabakka. 

Kolgrímastaðir 

Upp undan bænum er Bæjarhóllinn og Ytra-Bæjargil norðan 

hans. Fjárhúsin stóðu þá utan við Bæjarlækinn, norðan bæjarins. 

Um páskana, þ.e. annan páskadag 1919, féll snjóflóð á fjárhúsin, 

sem tók sig upp í Bæjarlæksgilinu. Tók það fjárhúsin og 

drap um 40 ær, en fáar sluppu lifandi. Voru húsin ekki byggð þar 

aftur. 

Utan og ofan við túnið, utan Stóragils, er Bláaskriðan. Þjóðvegurinn 

liggur gegnum túnið og norður Höllin. 

Séð yfir á austurbakkann og inn í Þverárdal. 

Gullbrekka 

Í jarðabók Árna og Páls segir, að hreppurinn hafi kallast Gullbrekkuhreppur 

eða Gullhreppur fyrr á tímum. Má vera, að það 

hafi verið fremri hlutinn af Saurbæjarhreppi. 

Á bænum var bænahús eða hálfkirkja og stóð hún fram á 18. 

öld, eða til bólunnar. Yzt á bæjarhlaðinu eða út og fram af því var 

hóll, sem Kirkjuhóll hét. Hefur kirkjan sennilega staðið þar. 

Skammt norðan við bæinn fellur Gilsáin í samnefndu gili. Stutt 

fyrir sunnan gilið og utan og ofan við bæinn er hóll, sem Helguhóll 

heitir. Þar er sagt, að kona, er Helga hét, hafi verið grafin, og 

dregur hóllinn nafn af því. Skammt sunnan við hólinn eru steinar 

miklir, sem Klappir kallast. Fyrir ofan þær er Olnboginn. Hann 

dregur nafn af því, að þar breytir Gilsáin um stefnu, þar sem hún 

kemur sunnan dalinn og beygir til austurs um Olnbogann. Fyrir 

sunnan Klappirnar er flötur, er Hjalli heitir, en Mýrarhjallinn 

er neðan við. Þar fyrir sunnan og neðan er Háaleiti. Í kringum 

Háaleiti eru Háaleitismóar. Utan og neðan við er Fjárréttin, 

sem einnig var Stekkurinn og þar niður undan eru Grænutóftir. 

Þar er talið að hafi verið bær til forna og sjást þar enn tóftarbrot. 

Munnmæli herma að býli þetta hafi heitið Gulltunga. Eitt sinn 

féll skriða á bæinn. Fórst þar bóndinn og fannst hendin af honum 

síðar. Sagt er, að bærinn hafi þá verið byggður aftur. 

Utan og neðan við túnið er steinn, er Prófastur heitir, en 

nokkru utar er Vatnsstokkur. Hann hefur verið hlaðinn upp til 

að veita vatni úr Gilsánni. 

Gilsá 

Fyrir ofan alla bæi frá Gilsárgili og út og upp að Djúpadalsá virðist 

hafa verið garður til forna, sennilega vörzlugarður. Sjást þess 

enn merki á stöku stað, nema þar sem skriður hafa fallið og þar 

sem jarðvegur er linur og deiglendur, þar er hann siginn í jörð eða 

horfinn með öllu. 

Tvö eyðibýli eru í landi Gilsár. Annað var Litla-Gilsá. Hefur 

það annaðhvort verið þar sem Gerðið er nú, sem hefur verið fjárhús 

um langan aldur, eða sunnan og neðan við Gerðið, skammt 

frá gilinu, en þar hafa til skamms tíma verið tóftarbrot nokkur. 

Hallazt fleiri að því, að bærinn hafi verið þar. Býli þetta fór í eyði 

1632. 

Steinagerðishæð er utan og ofan við túnið. Sunnan til á hæðinni 

var býlið Steinagerði, er lagðist í eyði um 1707 eða 1708, að 

líkindum vegna skriðufalla úr fjallinu. 

Fyrir utan og framan Steinagerðishæð er djúp laut upp og ofan, 

er nefnizt Djúpalaut. Í henni er Dýið, uppsprettulind, er aldrei 

þornar.


Fram af enginu er hólmi mikill í ánni nefndur Hleiðargarðshólmi 

og kvíslin vestan við Hleiðargarðskvísl. 

Hleiðargarðshólmar heitir allt landið fyrir neðan börðin frá Jarðfalli 

syðra og út að Krónustaðamerkjum. Er allt þetta land fornir 

farvegir Eyjafjarðarár út að Hringhól í Sandhólalandi. 

Bænhús var fyrrum í Hleiðargarði, en eigi vita menn hvar það 

hefur staðið. 

Vinnuskólinn að störfum í Hrafnagilshverfi. 

Nes 

Sléttur bakki er við ána niður undan bænum, nefndur Nesbakki, 

og lá aðalvegurinn þar um áður. Þrautavað hefur verið þarna á 

ánni frá ómunatíð, kallað Nesvað. Suður frá bænum er Mýrin, en 

ofan við hana og suður og upp frá bænum var Nesgerði. Var þar 

býli eitt sinn, en lagðist í eyði 1632. 

Sunnan og vestan við bæinn er Tjörnin og liggur nú brautin í 

gegnum hana. 

Brún er slakki í fjallinu og nær frá Langhólum út á fjallsöxl. 

Uppi á Brúninni fyrir ofan Nes er Nautahjalli, stundum nefndur 

Kúahjalli. Eru þar klappir og sýnast ekki ósvipaðar húsi, enda 

var sú trú á, að þar byggi huldufólk. Þar suður af, í Skíðagili, er 

stærsti fossinn í gilinu, Skíðagilsfossar. 

Hleiðargarður 

Hleiðargarðsland nær suður að Merkjahól, sem er á merkjum 

Ness og Hleiðargarðs. Syðsti hlutinn af enginu kallazt Syðstaspilda. 

Í spildunni, neðst við ána, heitir Merkjalaut, en ofan til 

í spildunni er Votiteigur. Nokkru utar og neðar er Sturluflötur, 

og liggur vegurinn yfir hann neðst. Um Sturluflöt eru sagnir í 

Sópdyngju (Tvær bækur er út komu 1951 eftir Braga Sveinsson og 

Jóhann Sveinsson frá Flögu, um þjóðsögur, alþýðlegan fróðleik og 

skemmtan; innskot M.A.) Upp af Sturluflöt er Syðri-Kotshryggur, 

en nokkru utar Ytri-Kotshryggur. Á milli þessara hryggja er 

eyðibýlið Hleiðargarðskot, er fór í eyði 1705, vegna skriðufalla. 

Sjást enn bæjarrústir og fjárhúsatóftir. Rækt er enn í Kotstúni og 

töðugresi gott. Lifir sú sögn enn, að kona, sem Þórunn hét og bjó 

í Koti, hafi mælt svo um, að aldrei skildi taðan af túninu hrekjast 

„meðan jaxlar sínir væru ófúnir“. Hefur það þótt rætast. 

Gamlistekkur er ofarlega í enginu, sunnan í hæð, nokkuð utan 

við Ytri-Kotshrygg og sunnan við Grófarlæk. Sunnan og framan 

við Gamlastekk er stór áberandi þúfa, er nefnist Spretuþúfa. 

Sú sögn er um þúfu þessa, að kona hét Sigríður og átti heima í 

Sandhólum og var kölluð spreta. Var hún sögð dugleg kona og til 

sláttar sem karl. Einn dag var hún við slátt nálægt þúfunni. Gekk 

hún þá jafnan, er hún vildi brýna ljá sinn, að þúfunni og hallaði 

sér upp við hana og kvað við raust vísu, er gárungarnir höfðu gert 

um hana; er hún svona: 

Sigga spreta í Sandhólum 

sunnan fetar engi, 

rekur fret úr rumpinum, 

róið getur lengi. 

Síðan heitir þúfan Spretuþúfa og spildan, sem hún er í, Spretuspilda. 

Krónustaðir 

Krýnastaðir eða Krínastaðir var bæjarheitið oft nefnt og ritað áður. 

Krónustaðahólmi er allstór hólmi í ánni, beint niður af bænum. 

Rennur kvísl vestan við sem oft er allmikil. 

Beint suður af gamla bænum, utan við Gerðisholtið, er Gerði, 

sem er fjárhús og hefur verið notað meira og minna frá ómunatíð. 

Fyrir utan og neðan gamla bæinn var hæð, sem kölluð var Hnúa, 

en var lækkuð mikið fyrir nokkrum árum, er landið var sléttað þar. 

Fyrir neðan Hnúuna var Grundin. Var hún eini slétti bletturinn í 

túninu áður fyrr og þá fráskilin aðaltúninu. 

Sandhólar 

Hringhóll er flatur melur niður við Eyjafjarðará, þar sem brúin er 

á ánni yfir í Sandhólahólma. Sunnan við hólinn er Hringhólsmór 

og nær suður að merkjum. Í mónum var tjörn á vorin, þagar búið 

var að veita vatni á, en það var tekið í Hleiðargarðshvísl og veitt á 

Hólmana þar og út að brekkunum í land Krónustaða og út í Hringhólsmó. 

Var tjörnin þá kölluð Hringhólstjörn. Á vetrum var svell 

stundum á öllu þessu svæði og gott þar á skautum. 

Út og fram af Hringhól er hvammur, ætíð nefndur bara Hvammur, 

en þar var jafnan þvegin ull. Litlu utar er hátt moldarbarð að 

ánni, en þýft að ofan. Hét það Ferjuholt, en bakkinn utan við 

Ferjubakki. Þar syðst við bakkann hjá holtinu var lengi ferjustaður 

frá Saurbæ. Áin hefur brotið mjög bakkann, en um holtið og bakkann 

lá vegur áður, en er nú ofar. 

Hólar tveir eru fyrir ofan bæinn. Ytri hóllinn er upp undan fjárhúsunum 

og heitir Ærhúshóll, en syðri hóllinn Bæjarhóll. Milli 

þeirra er laut, er nefnist Klauf. 

Saurbær 

Norðan við merkin milli Sandhóla og Saurbæjar er hylur í Eyjafjarðará, 

er Diskur heitir. Hvammurinn við Diskhyl kallast Diskhvammur 

og melurinn vestan við hvamminn Diskhóll. Norðan 

við Disk er hólmi í ánni, er nefnist Grænihólmi. Sunnan við hólmann 

var lengi þrautavað á ánni, er nefndist Diskvað. Vegurinn til 

Akureyrar lá meðfram ánni, og í mónum norðan við Diskhól , er 

kallaður var Diskhólsmór, mátti sjá fyrir 27 götuskorningum, er 

lágu hlið við hlið. 

Þar sem Gamli-Bærinn stóð, stendur nú íbúðarhúsið, fjós, hlaða 

og fjárhús, en nær aðeins lengra suður og sem næst 7-10 metrum 

lengra norður. 

Hóllinn, er kirkjan og kirkjugarðurinn stendur á, er Kirkjuhóll 

og hólkinnin að norðan Fjóskinn. Fjósið og Fjóshlaðan var fáa 

faðma norðan við kirkjugarðinn og Fjóshesthúsið við suðurhorn 

fjóssins, svo aðeins var hægt að ganga á milli. Norðvestur af Fjóshlöðuhorni, 

norður við Lækjargil, stendur Smiðjan. Hóllinn þar 

vestan við, þar sem tveit braggar standa nú, heitir Brunnhóll, 

en þó stundum nefndur Smiðjuhóll. Er hann að mestu eða öllu 

myndaður úr húsarústum. Neðan við Kirkjuhól er slétt flöt, nefnd 

Flag (Undirvöllur). Samkomuhúsið er á Flaginu og nú er þar félagsheimilið 

Sólgarður. 

Norðan við Lækjargilið neðst er hóll, er nefnist Hrafnskinnahóll 

og Hrafnskinn sunnan í hólnum.


Suður við lækinn, norðan við Brunnhól, var Brunnurinn. Þar 

var allt bæjarvatn halað upp. Brunnflöt er norðan við Brunninn. 

Vörðuhúshóll heitir melhóll nokkuð fyrir ofan túnið og ber 

nær í beina línu að Hálsi. Sunnar og ofar eru tóftarbrot. Hétu þau 

Vörðuhús, og öll þessi hæð er kölluð Vörðuhús. Sundið neðan 

við Vörðuhús heitir Prestshússund og hallið Prestshúshall. 

Árbakkinn norðan við Lækjargil heitir Svartibakki. Yst á honum 

er hrúga stórra steina, er kallast Stórusteinar. Hylur í ánni þar 

norðan við kallast Hundapollur. Steinn mikill, er stendur upp úr 

ánni norðan við Hundapoll, heitir Stóristeinn. 

Sauðhús er norður af Melgerðisslætti, um 70 föðmum norðan 

við túnið, og er sennilegt, að býlið Keppsteigur hafi verið þar, en 

það fór í eyði um 1660. 

Viðauki: 

Klaustur var í Saurbæ í katólskum sið. Ekki vita menn hvar það 

hefur staðið, en giskað er á, að klausturhúsin hafi staðið beint 

suður af kirkju. 

Klaustur þetta stóð ekki lengi, líklega ekki lengur en um 30 ár. 

Stofnaði það Brandur biskup Sæmundarson (á Hólum). Talið er 

að 3 ábótar hafi verið þar. 

Hrafnagilshreppur 

Grísará 

Grísará er lítil jörð og hefur um skeið verið í eyði en nýtt af búendum 

á Kroppi. Árið 1712 er þessi jörð sjálfstætt býli og talin 

tuttugu hundraða jörð. E. t. v. verður hún innan tíðar aftur 

sjálfstætt ábýli, því að nú er hún orðin eign ylræktarbóndans á 

Laugarbrekku (hjá Reykhúsum), og byrjað er á að byggja upp á 

jörðinni. Tengist hún því Kristnesstorfunni, en tilheyrði áður 

Hrafnagilsjörðum, en svo nefndust einu nafni Hrafnagil, Hranastaðir, 

Botn og Grísará. Eru til þinglýst sameiginleg landamerki 

fyrir þessar fjórar jarðir. (Þingl. árið 1889). 

Norðurmerki Grísarár-landareignar eru um Byrgisholt, 

Byrgisholtsklöpp, Nýlenduklöpp, Syðri-Gildrur, Piltsholt, 

Grísárdalshóla og upp á fjall utan við Ytri-Tvílæk. Suðurmerkin 

eru sunnan við Stóralæk, sem fellur í Reyká, og í Bungum efst 

áfj a l l i n u . 

Ofan við bæjarstæðið er há brekka, sem heitir Grísarárbrún. 

Sunnan við túnið heitir Grísarárgerði. Milli þess og túnsins eru: 

Yztalaut, Miðlaut og Gerðislaut, Neðar er Grísarármýri. Þar 

standa nýju byggingarnar. 

Gildrurnar eru brekkur, sem ná yfir norðurmerkin. Sunnan við 

þær er Grísarárselbrekka og ofan hennar Efri-Selbrekka.Upp 

með norðurmerkjunum, vestan Selmýrar, eru svonefndir Hryggir. 

Niður með þeim að sunnan falla Tvílækir og Stórilækur og 

sameinast Reyká. Sunnan við Hryggi eru nafnlaus tóftabrot, e. t. 

v. fornt heystæði. 

Gott ásauðarland var talið ofan við Hryggi, enda eru þar tvínefnin 

Efri-Smjörbrekkur og Neðri-Smjörbrekkur. Þar sem 

efri brekkurnar ná lengst til suðurs er Dýjareitshóll, sem er 

framhald Bungna í Kroppslandi. Hóllinn er rétt við merkin. 

Uppi á brún háfjallsins gnæfir tindurinn Stóri-Krummi. 

Kroppur 

Kroppslækur (bæjarlækurinn) kemur rakleitt ofan undan Súlnatindum. 

Stefnir hann lengst af norðan við bæinn, en beygir þó 

að lokum suður fyrir hann og fellur þannig gegnum túnið í Eyjafjarðará. 

Suður og upp frá bænum, en sunnan lækjarins, heitir 

Tunga. Nú er öll sú spilda og túnið suður að Grísarármerkjum 

nefnt Nýræktin. Þar syðra var áður hjáleigan Litli-Kroppur, er 

hét öðru nafni Kroppshús, sem Á. M. telur að farið hafi í eyði 

árið 1670, eða því sem næst. 

Norðurmerkin eru við Öldulæk, sem rennur sunnan við Kristnessöldu. 

Rétt sunnan við merkin á bakka Eyjafjarðarár er dálítil 

bakkatota, sem heitir Byttunes. Þar var löngum hafður prammi, 

til að fara á yfir ána til heyskapar því að mest allt KroppsengI 

var austan ár. Þar er Kárapollur, sem um getur í Reykdælasögu. 

Alllangt uppi í brekkunum norðan bæjarlækjar er gömul seltóft, 

er heitir Kroppssel og norður frá því er Kroppsselsbrekka, 

oftast nefnd Selbrekka.Upp af Selbrekku eru Selmýrar og Selenni 

þar ofan við. Þar eru þrjár lágar, Yzta,- Mið - og Syðstalág, 

allar vel grösugar. Utan við lækinn, ofan Enna eru Selhólar. 

Einn þeirra heitir sérstaklega Neðstiselhóll. Sunnan við Selhóla 

eru Mýrarnar og syðst á þeim Piltsholtið. Grísarárdalshólar 

eru ofan við Mýrarnar, og neðstur af þeim er Tvísteinshóll, er 

heitir svo eftir tveim stórum móbergssteinum, sem standa uppi á 

honum. Grísarárdalur, sem raunar er aðeins drag, liggur í sveig 

norðvestur yfir Byrgishólinn. Yzt í Grísarárdal er Dældarsteinn, 

en vestan dalsins Mórauðahæð. Suður frá henni er melhóll, vaxinn 

grasi neðan til. Þetta er Smalinn. Er mjög viðsýnt af honum. 

Áður var getið um Kroppsengi, sem er austan ár. Það heitir 

líklega upphaflega Kroppsnes. Þar er Syðrikíll syðst og Ytrikíll 

yzt. Milli þeirra er Efranes, en Alda vestur þaðan að ánni. Aldan 

er þurr og sléttur teigur. Þar norðan við er Kríutjörn nærri 

árbakkanum. Hún hefur þornað mjög upp á síðari ánum, en 

fyrrum var hún vaxin miklu fergini. Umhverfis tjörnina er 

Kríutjarnarmór Hann var áður fyrr mjög þýfður, en hefur sléttast 

mikið af framburði árinnar. 

Austurmörk þessa Kroppsengis heitir Langiskurður. Hann 

var gerður um 1860, þegar Staðarbyggðamýrar voru ræstar fram. 

Kristnes og Reykhús, Hjálmsstaðir og Klúkur 

Hið forna Kristnes hefur verið stór jörð, náð að Stóra-Eyrarlandi 

til norðurs, enda koma enn í dag saman lönd þessara jarða ofan 

við allar hinar, sem eru á milli þeirra. Suðurmerki Kristness eru 

við Öldulæk, eins langt og hann nær til fjalls, eða upp undir Tvísteinshól. 

Þaðan ræður bein lína til fjallsbrúnar. 

Norðan Hjálmsstaða, sem nú hafa að fullu verið lagðir til 

Reykhúsa, eru tvær klappir á merkjunum, Álfkonuklöpp neðar 

og Bogaklöpp ofar. Sú fyrrnefnda er oftast nefnd Konuklöpp. 

Þar átti að hafa sézt álfkona. Á litlum mel sunnan og neðan við 

Klúku var merkjavarða, en þaðan liggur línan beint til fjalls um 

Selvörðu, sem er rétt norðan við Hjálmsstaðasel að Garði, en 

það er hjalli, sem Kristnessmerkin fylgja út og upp fjallið ofan 

við bæinn Teig. Þau merki halda áfram um Dauðavörðu, sem er 

upp frá Teigi, Gudduhól í Gilsárbotnum og stefna loks á Steinmenn 

á Steinamannabrún, eða aðeins sunnan við þá. Norðurmerkin 

þaðan liggja um Stakaklett og Ytri-Súlu í egg fjallsins. 

Gudduhólsmýri er við samnefndan hól. 

Syðst og neðst í Kristnesslandi við Eyjafjarðará er Aldan. 

Meðan ferðast var á hestum þótti hún sjálfsagður áningarstaður, 

og þar var aldrei borinn ljár í jörð, því að hestar ferðamanna sáu 

jafnharðan fyrir því, sem þar óx úr jörðu. Út með ánni þaðan 

mun vera hið eiginlega Kristnes, nú nefnt Kristnessengi. Ytri 

hluti túnsins og spilda alllangt upp eftir er nú afgirt svæði heilsuhælisins, 

Kristnesshælis, sem byggt var 1924. Þar sem golfvöllur 

Hælisins er var Imbugerði og Imbugerðishús (fj á r h ú s).Hornhús 

voru þar, sem aðalhælisbyggingin er. Rétt neðan við starfsmannahúsið, 

þar sem nú er geymsluskáli, voru Götuhús (einnig 

fj á r h ú s).


Merkin milli Reykhúsa og Kristness, í túninu, voru Merkjalækur, 

sem nú fer litið fyrir. Brekkurnar neðan bæjanna draga 

nafn af heita vatninu, eða Reykhúsalaug, sem er sunnan og 

neðan við Reykhús, og heita þær Laugarbrekkur. Yzt og neðst 

í þeim var reist íbúðarhúsið Laugarbrekka (1930) og þar er allmikil 

ylrækt. Húsið, sem byggt var 1909 yfir Reykhúsalaug, 

Laughúsið, stendur enn uppi (1961). Þar lauguðu menn sig og þar 

voru þvegnir þvottar. Komu þangað konur með þvotta sína frá 

mörgum bæjum nágrennisins, og var þar þá oft glatt á hjalla. 

Suður og upp frá íbúðarhúsinu í Kristnesi er Kristnesslaug, í 

allt að 500 m fjarlægð frá því. Hún er 60 stiga heit. 

Efri-Súlumýrar og Neðri-Súlumýrar eru sitt hvoru megin við 

Snjóbrekkur og ná þær efri upp undir Litlastall, sem er neðstur 

þriggja klettasyllna efst í fjallinu. Miðsyllan heitir Langistallur, 

en sú efsta Stóristallur, og er hann austan í Ytri-Súlu. Norðan við 

Bungur í Kroppslandi eru Lágubungur Kristness megin, beint 

niður undan Súlum. Nokkru neðar og skammt frá suðurmerkjunum 

er Syðri-Grenishóll. 

Munnmæli herma, að landnámsmaðurinn, Helgi hinn magri, 

hafi reist hinn fyrsta bæ í Kristnesi niðri við ána, eða á árbakkanum, 

en ekki á hjallanum, þar sem allar byggingarnar standa 

nú. Landnáma orðar það svo: “Helgi færði bú sitt í Kristnes”, 

og bendir það fremur til bakkanna. Vafalítið hefur Eyjafjarðará 

fallið miklu austar fyrrum, eða austan við Teiga. 

Engin örnefni finnast nú í Kristnesi, sem minni sérstaklega á 

hina fyrstu búendur þar, landnemana. Munnmæli eru að vísu 

fyrir því, að legstaður Helga magra sé skammt ofan við túnið, 

þar sem tveir lækir (nafnlausir) falla saman í grunnum giljum. Á 

gröfin að vera rétt utan við ytra gilið, fast við lækjamótin. 

Bæði býlin, Hjálmsstaðir og Klúkur, eru nú í eyði komin og 

eru litlar líkur til að þar verði aftur byggt. Í Jarðabók Á.M. eru 

Klúkur talin 8 hdr. kot “partur af Hjálmsstöðum”, “óskipt nema 

túni og engjum” og “í eyði síðan bóluna”, þ. e. 1707. Hjálmsstaðir 

eru þá taldir sér 20 hdr. 

Örnefni á landamerkjum Hjálmsstaða og Reykhúsa eru þessi: 

Merkjalækurlnn í fjallinu niður að svonefndum Króki, en hann 

er ofanvert við Syðri-Hjálmsstaðahól. Þá er Langimelur rétt 

sunnan við túnið á Hjálmsstöðum og neðan Merkjavarða. 

Milli Hjálmsstaða og Klúka er merkjalínan eftir skurði við 

Eyjafjarðará, um Konuklöpp og Bogaklöpp, í Merkjavörðu fyrir 

neðan Klúku, þaðan í Selvörðu og svo beint til fjalls. 

Í túni og túnjaðri á Hjálmsstöðum eru Ytrikinn og Syðrikinn, 

sú fyrrnefnda út og upp frá bænum, en hin suður og niður frá 

honum. Lítið eitt sunnan við túnið er Hjálmsstaðagrund. 

Við Eyjafjarðará suður við merkin er Klifbakki. Eyjafjarðarbraut 

liggur þar yfir Klifklöpp. Eru þessi nöfn dregin af Reykhúsaklifi, 

sem er litlu sunnar og ofar, og þar liggur Hælisvegurinn 

eftir, sem fyrr um getur. Eru á þessu svæði margar og smáar 

berghleinar og lausagrjót mikið. Þar út við merkin er Bogalág. 

Á Klúkum er fátt örnefna, enda er landareignin víðáttulítil. 

Bróká - öðru nafni Króká, er á norðurmerkjunum. Þýzkimelur 

er lítið eitt sunnar. Sú saga hefur heyrzt um hann, að þar hafi 

dáið þýðverzkur maður, en enginn veit hvenær. Mannabeinahóll 

nefnist holtsbarð rétt sunnan við merkin, beint suður frá 

bæjarstæðinu á Klúkum. Engar sagnir eru um þetta örnefni, en 

mannabein munu hafa fundist þar. 

Teigur 

Norðurmerkin fyrir Teigslandareign eru eftirtaldir staðir, 

talið neðan frá: Merkjalækur, Merkjahjalli, Langahjallahaus, 

Dauðsmannavarða og Háubrekkur. Vesturmerkin eru frá 

Dauðsmannsvörðu um Stórulág og Garð. Suðurmerkin eru við 

Bróká. Eyjafjarðará ræður nú merkjum að austan, en allt þar 

til fyrir fáum árum átti Teigur töluverða skák austan árinnar, 

en hún tilheyrir nú Jódísarstöðum. 

Fullvíst er, að Bróká hefur fyrrum heitið Króká. Auk þess er 

alkunnugt á næstu bæjum, að nafnbreytingin átti sér stað með 

þeim hætti, að lúsugar brækur fundust við ána, og þótti þá einhverjum 

fyndið, að skipta um fyrsta staf í nafni lækjarins, svo 

að hann gæti minnt á brókina. Gegnir nánast furðu, að örnefnið 

skyldi víkja svo gersamlega, sem raun ber vitni, fyrir uppnefninu. 

Skammt ofan við túnið eru tvær hæðir misstórar sunnan við 

Teigsá. Sú stærri, ytri og efri heitir Bóndi, en hin Húsfreyja. 

Út og upp frá Bónda hefst Langihjalli. Liggur hann norðvestur 

eftir og rís hátt í þann endann (Langahjallahaus f. n. ). Neðan 

til í honum sunnanverðum kallast Stekkjarhjalli. Bóndasund er 

ofan við Bóndann, en heim undir túni er Rauðimelur. 

Yzt og austast á gamla túninu heitir Harðivöllur. Þar voru 

tóftabrot og fornar garðhleðslur. Gæti þar hafa verið býli, en 

engar sannanir eru fyrir því. Út og niður þaðan liggur Teigsklif 

ofan undir þjóðveginn. Hinum megin vegar er Klifsmýri.


Svava Theodórsdóttir – Kristján Theodórsson 

Af Theodóri og Guðmundu á Tjarnalandi 

Lífshlaup þeirra rifjað upp í stórum dráttum 

Trúlofunarmynd af Theodór og Guðmundu tekin 24. nóvember 1946. 

Hann 

Theodór Kristjánsson (h-inu var sleppt í fyrstu skráningu prests í 

kirkjubækur og nafnið skrifað „Teodór“), fæddist að Ytri-Tjörnum 

á Staðabyggð í Öngulsstaðahreppi í Eyjafirði þann 12. mars 1908. 

Hann var fimmti í röð 12 barna þeirra Kristjáns Benjamínssonar 

og Fanneyjar Friðriksdóttur sem þá bjuggu á Ytri-Tjörnum. Áttu 

þau sex drengi og sex stúlkur. Theodór ólst upp í foreldrahúsum 

ásamt systkinum sínum og bjó þar fram á fullorðinsár. 

Líklegt er að foreldrar hans hafi skírt hann í höfuð séra Theodórs 

Jónssonar á Bægisá sem þar þjónaði, líklega frá 1904-49, en 

hann og frú Jóhanna Valgerður Gunnarsdóttir, kona hans, voru 

í vinahópi þeirra. 

Þegar Theodór var lítið barn, rétt um ársgamall, var hann að 

skottast í kringum móður sína þar sem hún var með sjóðheitt 

vatn í þvottabala og stakk hann handleggjunum ofan í balann 

þegar að hún uggði ekki að sér. Brenndist hann mjög illa og sáust 

brunaörin á framhandleggjum hans alla tíð. Árið 1919, þegar 

hann var 11 ára gamall, veiktist hann síðan heiftarlega af inflúensupest 

sem jafnvel var talin angi af spönsku veikinni sem grasseraði 

á suðvesturhorni landsins á árunum 1918-19. Honum var 

vart hugað líf um tíma en hjarnaði við og náði sér vel af þessum 

veikindum. 

Hann starfaði að búi foreldra sinna fram yfir tvítugt við þau 

störf sem þar féllu til. Veturinn 1930-31 hleypti hann þó heimdraganum, 

22 ára gamall, og gerðist vetrarmaður á Eyri í Flókadal 

í Borgarfirði vestur, en hvarf síðan aftur til átthaganna með 

vorinu. Mikil uppbygging var á Ytri-Tjörnum á árunum frá 1927- 

1934, er byggt var íbúðarhús, fjós og hlaða af miklum myndarskap, 

allt úr steinsteypu og tók Theodór virkan þátt í þeirri uppbyggingu 

ásamt systkinum sínum, enda handlaginn mjög og 

útsjónarsamur. 

Hann lærði að synda einhverntíman á þessum tímabili. Dreif 

hann sig til Reykjavíkur á sundnámskeið með kennslu fyrir augum 

og mun hann eitthvað hafa fengist við að kenna sund eftir að 

sundlaug var gerð á Laugalandi 1932. 

hann setið námskeið bifreiðastjóra, og á fyrstu stríðsárunum, 

trúlega árin 1940–41 keyrði hann Ford vörubíl sem hann gerði út 

frá Vörubílastöðinni Þrótti í Reykjavík. Ekki ílentist hann heldur 

í þetta skiptið og sneri hann heim á æskuslóðirnar og stundaði 

þar þann vörubílaakstur sem til féll. 

Árið 1942 urðu þau þáttaskil hjá honum að það kom skurðgrafa 

í sveitina og réðst hann til starfa með hana sem gröfustjóri 

og sá hann einnig um viðhald og viðgerðir tækisins. Þessi vinna 

hófst með framræslu Staðarbyggðarmýranna og síðar annars 

mýrlendis í sveitinni sem var framræst til túnræktar. Á tímabili, 

á árunum kringum 1947, ferðaðist hann um landið á vegum 

Vélasjóðs, sem rak skurðgröfurnar, og vann við viðgerðir og viðhald 

þeirra. Gröfuvinnan var auðvitað fyrst og fremst sumar- og 

haustvinna sem hann stundaði eitthvað fram yfir 1970. Er hann 

hætti þeirri vinnu keypti hann Priestmann gröfuna sem hann 

var með síðast og notaði hana heima við ef á þurfti að halda. 

Á vetrum tók hann að sér akstur skólabarna í barnaskóla sveitarinnar 

að Syðra-Laugalandi sem tók til starfa á þessum árum. 

Sinnti hann þeim akstri framanaf á Dodge Weapon trukkum 

sem hann keypti frá hernum. Það voru tveir bílar, hvor eftir 

annan, sem báðir voru kallaðir Rauðhetta og báru þær númerið 

A-210. Einnig átti hann bílinn Fjalla–Bensa, sem líka var kallaður 

Silfurtunglið, sá bíll var fyrst með númerið A-333 og síðar 

A-2110. Síðasti skólabíllinn sem hann keyrði og sem jafnframt 

var heimilisbíll var Land Rover jeppi árgerð 1967. Sá var keyptur 

nýr og bar hann einnig einkennisnúmerið A-210 og fékk hann 

nafnið Móri. Skólaakstur stundaði hann með 2-3 ára hléi til 1980. 

Hún 

Guðmunda Finnbogadóttir fæddist í Krossadal lægri við Tálknafjörð 

þann 19. júní 1918 (skv. kirkjubókum 20. júní ) og var hún 

dóttir hjónanna Vigdísar Helgu Guðmundsdóttur og Finnboga 

Helga Guðmundssonar sem þá bjuggu í Krossadal. Mun hún hafa 

verið skírð eftir móðurafa sínum Guðmundi Magnússyni sem 

Hann sýslaði ýmislegt 

Fljótlega mun hann hafa farið að fást við bílaútgerð, enda hafði 

Húsvarðarhjónin með yngstu dæturnar sitjandi á tröppunum við 

aðalinnganginn í Freyvangi, árið er trúlega 1964.


Fjölskyldan í Freyvangi 1961 við skírn Gunnhildar. Frá vinstri: Helga, Ólafur, Kristján, Finngogi, Fanney, Theodór yngri, Guðmunda sem heldur á 

Gunnhildi, Theodór sem heldur á Svövu, Auður, Díana, séra Benjamín og Jónína kona hans. 

lést 10 dögum fyrir fæðingu hennar. Hún var næst yngst í röð 

átta alsystkina, auk þess sem hún átti tvö hálfsystkini, samfeðra. 

Voru það fjórar stúlkur og sex drengir. Ólst hún upp í Krossadal 

fyrstu fimm ár ævinnar, eða þar til faðir hennar dó árið 1923. 

Var heimilið þá leyst upp og fór hún í vist með móður sinni og 

yngsta bróður, Hermanni Bjarna, á ýmsa bæi við Tálknafjörð, 

m.a. á Sellátra, í Höfðadal, og líklega víðar. Móðir hennar giftist 

aftur, Ólafi Kristni Ólafssyni og fluttu þau síðar til Patreksfjarðar 

þar sem þau bjuggu æ síðan. Guðmunda fór að heiman veturinn 

1938-39 til náms í Húsmæðraskólanum Ósk á Ísafirði sem 

reyndist henni gott veganesti í hennar lífsstarfi. 

Og hún gerði eitt og annað líka 

Eftir það var hún hjá móður sinni og stjúpa á Patreksfirði og vann 

við saumaskap o.fl. næstu árin. Þann 3. ágúst 1941 eignaðist hún 

dótturina Díönu Sjöfn Helgadóttur. Um tíma voru þær mæðgur 

í vist hjá Hermanni Bjarna, yngsta bróður hennar, sem var bóndi 

þá á Öskubrekku við Arnarfjörð. 

Haustið 1945 lögðu þær land undir fót þar sem Guðmunda 

hafði ráðið sig í vist á Akureyri þá um veturinn. Sumarið 1946 

réðist hún síðan til starfa sem vinnukona á Borgarhóli í Öngulsstaðahreppi 

hjá hjónunum Jóni Sigurðssyni og Sigríði Stefánsdóttur. 

Tildragelsi 

Á meðan á Borgarhólsdvölinni stóð var Jón, af einskærri hjálpsemi 

auðvitað, alltaf annað slagið að benda Guðmundu á hina og 

þessa piparsveina hreppsins, s.s. Valdimar Bjarnason sem bjó á 

Björk og einhverja fleiri. En allt kom fyrir ekki, hún sá engan sem 

henni leist vel á. Svo kom að því tveim vikum áður en þær mæðgur 

skyldu halda heim að Jón bauð Theodóri vini sínum á Ytri- 

Tjörnum í heimsókn. Þá kviknaði eitthvað ljós hjá Guðmundu og 

þegar Theodór var farinn spurði hún Jón afhverju hann hefði ekki 

verið búinn að sýna henni þennan fyrr. 

Ekki þýddi að drolla neitt þar sem tíminn var naumur, hann var 

að fara í viku fjallaferð með einhvern karlahóp og hún var á leiðinni 

heim eins og áður sagði. Theodór dreif í að bjóða öllu Borgarhólsfólki 

í bíltúr, þar með talið kaupakonunni og dóttur hennar. 

Þegar heim kom um kvöldið drógu Jón og Sigga sig fljótlega í hlé 

og leyfðu turtildúfunum að kynnast betur og spjölluðu þau fram 

eftir nóttu. Eitthvað var Theodór óframfærinn sem varð næstum 

til þess að hann missti af þessu góða konuefni. Guðmunda 

var farin til Akureyrar og beið brottfarar en þá greip Jón bóndi í 

taumana og tók vin sinn með sér til Akureyrar kvöldið áður en 

Guðmunda lagði í haf með Esjunni vestur og Theodór bauð henni 

út. Þar með var teningnum kastað. Þau náðu samkomulagi um að 

þær mæðgur kæmu aftur norður seinna um haustið og komu þær 

síðan alkomnar til Eyjafjarðar um 20. nóvember 1946. 

Seinna kom á daginn að Theodór hafði nú svosem verið búinn 

að sjá þessa föngulegu stúlku einhverntíman á skemmtun í þinghúsinu 

á Þverá. Hann sat upp í brekkunni, sennilega með Jóni 

vini sínum sem trúlega hefur bent honum á hana þar sem hún var 

á gangi fyrir neðan brekkuna. 

Þann 24. nóvember var trúlofun þeirra hjónaleysanna síðan 

opinberuð og tæpum mánuði seinna, þann 21. desember var 

brúðkaup þeirra haldið á prestssetrinu að Syðra-Laugalandi. Séra 

Benjamín Kristjánsson, bróðir Theodórs, gaf þau saman í hjónaband 

og svaramenn voru þeir Baldur Kristjánsson sem einnig 

var bróðir brúðgumans og Finnur Jóhannesson á Ytra-Laugalandi 

sem var mikill vinur hans. Ættingjar brúðarinnar áttu um 

langan veg að fara og því fátt um þá við brúðkaupið. Ekki er vitað 

til að haldin hafi verið nein stór veisla af þessu tilefni en einhver 

dagamunur var gerður með kaffidrykkju þar á staðnum hjá séra 

Benjamín og Jónínu konu hans og glösum lyft í tilefni dagsins. 

Og brauðstritið hófst 

Hófst nú brauðstrit nýgiftu hjónanna heima á Ytri-Tjörnum þar 

sem þau settust að til að byrja með. Þar var nokkuð þröngt á þingi 

fyrir og ekki mikil salarkynni aflögu fyrir hina nýju fjölskyldu svo 

að fljótlega innréttuðu þau sér litla íbúðarkytru í kjallaranum sem 

samanstóð af svefnherbergi, eldhúsi með örlitlum gangi framan 

við og aðgang höfðu þau að sameiginlegu búri. Seinna fengu


Fjölskyldan á Tjarnalandi um jólin 1970. Aftari röð: Díana, Ólafur, 

Finnbogi, Kristján, Theodór, Fanney, Auður og Helga. Fyrir framan eru 

Gunnhildur, Theodór, Guðmunda og Svava. 

þau afnot af forstofuherbergi á fyrstu hæðinni sem þau notuðu 

sem stofu fjölskyldunnar og enn síðar bættist, s.k. norðurstofa 

við sem svefnherbergi þar sem í kjallaranum var oft raki vegna 

slakrar upphitunar og lélegrar einangrunar. 

Theodór reisti sér smá verkstæðishús norðan við lækinn á 

Ytri-Tjörnum. Var það gamall herbraggi sem hann hafði keypt 

til flutnings og steypti undirstöður undir. Í honum var um tíma 

rekin þó nokkur starfsemi, því auk viðhalds eigin bíla og skurðgröfunnar, 

þá tók hann að sér að gera við bíla og dráttarvélar 

sveitunganna. Var oft gestkvæmt á heimilinu í tengslum við 

þessa starfsemi því eigendurnir voru oft að aðstoða og flýta fyrir 

verkum, t.d. með því að slípa ventla í vélunum, þrífa og ýmislegt 

fleira, og voru þá oft í fæði dag og dag, stundum jafnvel vikum 

saman. Vildi það brenna við að það gleymdist að láta Guðmundu 

vita af þessum matargestum fyrirfram. 

Þetta voru tímar fátæktar og skorts á öllum sviðum. Það var 

skömmtun á ýmsum nauðsynjavörum og ekki allt hægt að kaupa 

jafnvel þótt peningar hefðu verið til. Allt þurfti að sauma og 

prjóna heima. Allan mat að laga og stundum var sem maturinn 

yrði til úr engu, svo sem súpa úr lituðu vatni og ediki ásamt örfáum 

grjónum. Þá voru ber og rabarbari mikil búbót. Eldavélin 

var kynt með kolum því ekkert var rafmagnið, þangað til ljósavélin 

kom og hún dugði aðeins til lýsingar. Þvottur var þveginn 

með frumstæðum aðferðum þar til rafveita var lögð um sveitina 

á árunum 1955-57, þá kom fljótlega rafmagnsþvottavél með 

handknúinni vindu á Ytri-Tjarnarheimilið. Sú vél var þó engan 

veginn í líkingu við sjálfvirkar þvottavélar nútímans. 

Alls eignuðust Guðmunda og Theodór 10 börn. Þau eru: Díana 

Sjöfn, fædd 1941, Ólafur Helgi fæddur 1947, Fanney fædd 1948, 

Kristján Helgi fæddur 1949, Vigdís Helga fædd 1952, Finnbogi 

Helgi fæddur 1955, Auður fædd 1956, Theodór fæddur 1958, 

Svava fædd 1960 og Gunnhildur Freyja sem fædd er 1961. Ólafur, 

Fanney, Kristján og Helga fæddust heima á Ytri-Tjörnum. Finnbogi 

var fysta barnið hennar Guðmundu sem hún fæddi á fæðingardeild 

Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri sem hafði verið 

opnuð síðla árs 1953 en þar fæddust einnig systkinin fjögur sem 

á eftir komu. 

Kristján og Fanney, foreldrar Theodórs voru á þessum tíma 

orðin nokkuð öldruð og þjónuðu Guðmunda og Þuríður svilkona 

hennar, sem gift var Baldri bróður Theodórs og sem einnig bjó á 

Theodór og Guðmunda. Myndin er tekin vorið 1972 á Tjarnalandi. 

Ytri-Tjörnum tengdaforeldrum sínum, þrifu hjá þeim og þvoðu 

af þeim meðan þau lifðu. Fanney dó 1955 og Kristján í ársbyrjun 

1956 en Baldur og Þuríður tóku þá við búinu. 

Þau fluttu í Freyvang 

Vorið 1957 hófst nýr kafli í lífi fjölskyldunnar þar sem nýbyggt 

félagsheimili hreppsins, Freyvangur, var þá tekið í notkun og 

réðust hjónin sem húsverðir þangað. Þar uppi á lofti er lítil íbúð 

ætluð húsverði, rétt rúmir 50 fermetrar að flatarmáli. Þrjú herbergi 

og eldhús, auk kvikmyndasýningarherbergis sem var íbúðinni 

oftast til afnota í raun. Allar eru þessar vistaverur fremur 

smáar miðað við nútímakröfur. Í þessa íbúð fluttu þau um vorið 

með sjö börn og þrjú bættust síðan við á næstu fjórum árum. 

Díana var að vísu að mestu farin að heiman til náms og vinnu útí 

frá er hér var komið sögu. Á móti smæðinni vann að íbúðin var 

ný og með nýtísku baðherbergi og þægindum sem þau höfðu ekki 

átt að venjast áður. 

Í Freyvangi voru þau líka meira útaf fyrir sig, þó þau væru auðvitað 

í þjónustu sveitunganna og mikil umferð fólks væri oftast 

um húsið. 

Þau sáu um undirbúning fyrir samkomuhald, sem gat oft orðið 

býsna umfangsmikið á þessum fyrstu árum félagsheimilisins, 

þegar á stundum voru dansleikir um hverja helgi yfir sumartímann 

og stundum bæði föstudags- og laugardagskvöld. Það þurfti 

að kaupa inn sælgæti og gosdrykki, það var verkefni Theodórs. 

Gosdrykkirnir voru geymdir í skansinum undir tröppunum á 

sunnanverðu húsinu en sælgætið var geymt í litlu herbergi nyrst 

í húsinu. Guðmunda sá um að þrífa eftir dansleikina og var það 

ærin vinna en Theodór gekk frá glerjum og tíndi upp rusl í kringum 

húsið, með hjálp barnanna ef svo bar undir. 

Og svo var það Tjarnaland 

1965 urðu enn kaflaskipti, er þau réðust í að kaupa smábýlið 

Tjarnaland af Hrund og Einari, systur og mági Theodórs, en það 

var byggt úr landi Ytri-Tjarna. Theodór átti fyrir álíka spildu 

samliggjandi sem hann fékk í sinn arfshlut og hafði ætlað sér að 

byggja sér býli á, en ekki orðið af. Sú spilda var kölluð Tjarnagerði, 

og var hún nú lögð við Tjarnaland og hafinn búskapur með u.þ.b. 

13 kýr og 20 ær. 

Búið var ekki sérstaklega vel vélvætt, vélakosturinn saman-


stóð af einni Farmal A dráttarvél 20 ára gamalli, greiðusláttuvél, 

múgavél og svo var gamli Ford notaður til heyflutninga. Gat heyskapur 

verið ansi baslsamur fyrstu árin og ævintýralegur bragur 

yfir honum, en yfirleitt björguðust málin með hjálp góðra granna. 

Ytri-Tjarnabóndinn reyndist bróður sínum vel og lánaði oft vélar 

sem og Ytra-Laugalandsfeðgar, þeir Tryggvi, Addi og Hjörleifur, 

sem hlupu stundum undir bagga með að bjarga heyjum ef illa 

horfði. Árið 1971 var keyptur nýr traktor á bæinn af gerðinni Zetor, 

með ámoksturstækjum og stuttu seinna s.k. sláttuþyrla aftan 

í hann og markaði það byltingu í vinnuháttum á bænum. 

Og Freyvangur. 

Og svo Tjarnaland aftur 

Á Tjarnalandi bjuggu þau með aðstoð barnanna í níu ár eða til 

vorsins 1974 að Kristján sonur þeirra og Brynja kona hans, tóku 

við búinu og Guðmunda og Theodór fóru aftur í Freyvang til húsvörslu. 

Þar sem Tjarnaland var mjög lítil jörð og gaf lítil færi á 

stækkun túna fluttu þau Kristján og Brynja sig fljótlega á stærri 

jörð og Guðmunda og Theodór sneru til baka í Tjarnaland í júní 

1979. Að þessu sinni var ekki búskapnum til að dreifa enda þau 

orðin nokkuð fullorðin, Guðmunda 61 árs og Theodór 71 árs. 

Eftir þetta vann Guðmunda á sláturhúsinu nokkur haust og 

í kartöfluverksmiðju á Svalbarðseyri um tíma og fannst henni 

það skemmtileg tilbreyting að komast út á meðal fólks og þéna 

peninga. 

Í gegnum tíðina hljóp hún oft undir bagga með hinum og þessum. 

Meðal annars fóstraði hún ung börn fyrir tvær ungar konur 

um hríð og barnabörnin voru oft í vist til lengri og skemmri tíma. 

Börnin voru líka mörg og sóttu mikið heim til pabba og mömmu. 

Theodór átti frænda, Kristján Jónsson í Hól en þeir voru 

bræðrasynir. Kristján var nokkuð sérstakur maður og bjó hann í 

einu allrasíðasta torfhúsi sveitarinnar ásamt Sigríði systur sinni. 

Þegar kom að því að Sigríður fór á Kristneshæli, eins og það var 

nefnt þá, og karl varð einn eftir heima þá tók Guðmunda að sér 

að þvo þvott og bæta og staga föt af honum. Þá þreif hún hjá 

Kristjáni og hjúkraði honum þegar hann var orðinn hálf örvasa 

og ósjálfbjarga undir það síðasta. 

Alla tíð var mikill gestagangur hjá þeim Guðmundu og Theodóri 

og enginn fór án þess að þiggja veglegar veitingar. Óhætt er 

að segja að allir sem kynntust Guðmundu hafi virt hana og þótt 

vænt um hana. 

Samkvæmislífið 

Ekki verður sagt að þau hjónin hafi talist til meiriháttar félagsmálatrölla 

á sínum tíma. Theodór var þó frá unga aldri félagi í 

ungmennafélginu Ársól, sem síðar varð Ársól-Árroðinn, og var 

hann gerður að heiðursfélaga þar áður en yfir lauk. Þá söng hann 

um 50 ára skeið í kirkjukór Munkaþverársóknar sem og ýmsum 

öðrum kórum, s.s. Samkórnum Þristi, en hann söng bassa með 

ágætum. Nokkuð tók hann þátt í leiklist innan hreppsins á sínum 

yngri árum og þótti sýna góða takta á sviði. Eru til myndir af 

honum í hinum ýmsu hlutverkum á sviði í gömlu samkomuhúsum 

sveitarinnar á Munkaþverá og Þverá, en í hinu nýjasta, 

Freyvangi, hafði hann öðru hlutverki að gegna og mun ekki hafa 

fengið leikhlutverk þar. 

Á efri árum var hann einna virkastur í hinum frækna félagsskap 

„Spekingarnir spjalla“ eða „Bræðurnir bulla“ eins og einhver 

vildi meina að væri meira réttnefni en sá félagsskapur samanstóð 

af þeim bræðrum sem voru viðlátnir í það og það skiptið. 

Oftast voru það Theodór, Baldur, Bjartmar og Friðrik, ýmist allir 

eða í minni hópum en af þessum félagsskap hafði Theodór ómælt 

gaman og naut sín þegar þeir hittust. 

Theodór og Guðmunda árið 1990. Myndin er tekin á kontórnum hans 

Theodórs á Tjarnalandi og með þeim á myndinni eru tvær af 

barnabörnumum, þær Elín Auður Ólafsdóttir og Steinunn Lilja 

Heiðarsdóttir. 

Guðmunda var lengi í saumaklúbbi með nágrannakonum 

sínum í sveitinni og eins var hún í slysavarnadeildinni Keðjunni 

sem starfaði um árabil í Öngulsstaðahreppi. Uppeldi hins stóra 

barnahóps gaf ekki margar tómstundir til mikils félagslífs lengi 

vel, en hún hafði afskaplega gaman af að blanda geði við fólk. Hún 

mun hafa haft mjög gaman af að dansa en þar sem eiginmaðurinn 

var eitthvað síður fyrir dansmenntir þá fékk hún fá tækifæri 

til að njóta sín á því sviði. Þegar árin fóru að færast yfir sótti hún 

föndur með eldri borgurum um tíma og lagði fyrir sig útsaum 

og prjónaskap sem áður hafði ekki gefist mikið tóm til að sinna. 

Líður að leiðarlokum 

Theodór var nokkuð heilsuhraustur fram undir áttrætt, en 

síðsumars 1987 fékk hann áfall. Líklega af blóðtappa í höfði og 

versnuðu lífsgæðin mikið úr því. Sjónin truflaðist svo hann gat 

ekki lesið sér til gagns og Landroverinn A-210 varð hann að hætta 

að keyra. Varði hann síðustu sex æviárunum að mestu heima og 

innandyra á Tjarnalandi þar sem Guðmunda, annaðist hann þar 

til hann veiktist hastarlega í apríllok 1994. Var hann lagður inn 

á Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri þar sem hann lést, eftir rúmlega 

viku legu, þann 1. maí, af völdum krabbameins í lungum. Var 

hann jarðsettur frá Munkaþverárkirkju 7. maí. 

Guðmunda fékk krabbamein í brjóst haustið 1977. Brjóstið var 

numið brott og tókst að komast fyrir krabbameinið með þeim 

hætti. Um fimmtugt greindist hún með sykursýki tvö og þurfti að 

gæta sín alla tíð síðan og taka viðeigandi lyf. Bakið angraði hana 

lengi og féllu saman í því hryggjarliðir um 1990. Er Theodór dó 

má segja að hún hafi verið þrotin af kröftum enda farin að þjást af 

blæðingum inná heila og missti hún málið sem afleiðingu af því. 

Gat hún ekki verið heima eftir lát eiginmannsins nema skamma 

hríð, nokkuð sem henni þótti mjög miður. Eftir skammtímadvöl 

á Brúnum hjá syni og tengdadóttur, vistaðist hún um tíma á 

Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri uns hún fékk inni á Kristnesspítala. 

Þar var hún uns hún féll og lærbrotnaði seint í júlí 1996 og 

virtist þá lífsviljinn búinn og lést hún þann 4. ágúst. Útför hennar 

var gerð 10. ágúst. 

Lýkur hér að segja frá þeim sæmdarhjónum að sinni.


Vísur Hallmundar 

Kristinn, fyrrum góðbóndi á Arnarhóli í Kaupangssveit, 

var þekktur fyrir að gera vel við kýr sínar, enda launuðu 

þær honum það með miklum afurðum. Einhverju sinni fékk 

hann tunnu af dökku sýrópi, sem hann notaði til að bæta 

þeim í munni og maga. Það var krani á tunnunni og var hún 

höfð utandyra og sýrópið látið renna í fötur sem bornar voru 

til kúnna. Einu sinni þegar kalt var í veðri hneig sýrópið 

seigfljótandi mjög hægt úr tunnunni. Setti tti bóndi fötuna 

undir kranann og hugðist nota tímann sem það tæki að 

koma lögg í fötuna til annarra verka. Vildi nú ekki betur til 

en svo að hann steingleymdi fötunni og sýrópinu, tunnunni 

og krananum. Uppgötvaði sonur hans hagmæltur morguninn 

eftir að sýrópið var að mestu runnið úr tunnunni og út 

um víðan völl. Varð honum það efni í vísu: 

Fyrir brest á minni manns margur neðra hýrnar. Það fór 

allt til andskotans sem átti að fara í kýrnar. 

Sá hagmælti átti sér þann draum að verða skáld og reyndi 

að semja fagurt ljóð. En skáldlegheitin entust ekki nema í 

tvær hendingar: 

Nú er sól og sunnanvindur 

signir vorið Eyjafjörð. 

Nítján hross og nokkrar kindur 

naga illa gróinn svörð. 

Þá reyndi hann aftur við vorvísnagerð og 

leitaði fulltingis genginna skálda: 

Vorið góða grænt og hlýtt 

græðir fjörið alveg óstöðvandi. 

Allt er nú sem orðið nýtt; 

ærnar kýr og Sveinn á Brúarlandi. 

Einhverju sinni auglýstu einhver menningarsamtök ljóðasamkeppni. 

Sá hagmælti sá sér leik á borði: 

Ég sá það var hófanna leitað um ljóð 

og launum heitið þeim bestu. 

þá mundi ég eftir hvað mín eru góð 

mér finnst þau bera af flestu. 

Ort get ég kvæði eitt á blað 

ekki með neinum galla. 

Verst er bara að ég veit ekki um hvað 

vísurnar eiga að fjalla. 

Reyra ég skal með ró og spekt 

í rímbönd og stuðla alla 

eitthvað sem mér finnst menningarlegt 

og mönnum hlýtur að falla. 

Kvæðin mín eru verðlauna verð. 

Vart fer það orða á milli. 

Ég er svo lipur við ljóðagerð, 

það líkast til jaðrar við snilli. 

Leiftur míns anda skín svo skært 

skáhallt um sálargluggann; 

þótt yrkja líka sé öðrum fært 

allt mun það falla í skuggann. 

Að þessu tæpast ég gruflandi geng. 

Í grafgötu fer ekki neina. 

Engan hlaut menningin ómtærri feng 

né andlega snilli svo hreina. 

Háttvísin æ mér hefur fylgt 

og hógværðin valdið raunum. 

Ég tek þó fram að ég tel mér skylt 

að taka við sigurlaunum. 

Af óþekktum ástæðum fékk hann þó engin 

verðlaun í þetta skipti. 

Þá er hér lítil saga úr hversdagsleikanum á bænum: 

O f u r l í t i lfi s k i fl u g a 

fá sér vill í svanginn. 

Eitt er henni efst í huga: 

Unga frúin mér skal duga. 

Þýtur gegn um ganginn. 

Unga frúin óttaslegin 

óðar tekur sprettinn. 

Flugan henni varnar veginn, 

voðaleg og óuppdregin, 

grimmdarleg og grettin. 

Nú af græðgi flugan fyllist; 

fær sér vænan bita. 

Unga frúin alveg tryllist, 

ekki flugan heldur stillist. 

Voði er að vita. 

Hvorug friðar tekur trúna, 

tryllingslega berjast. 

Þarna bítur flugan frúna, 

frúin ákaft hljóðar núna, 

á í vök að verjast. 

Loksins kemur leik að skakka 

lítill feitur drengur. 

Frúin á nú það að þakka 

þessum litla, feita krakka, 

að hún lifir lengur.


Síðan rann til sjávar afar mikið vatn. Sá hagmælti breyttist 

úr unglingi í nokkuð gamlan mann. En hann hætti ekki 

að setja saman vísur, ýmist af gefnum tilefnum ellegar af 

tilefnislausu. 

Æðri menntun engan svíkur. 

Ýsan kennir hrogninu. 

Í miklum vindi moldin rýkur 

meira en í logninu. 

* 

Einn fer með sannleika, annar með rugl; 

auga leið þetta gefur, 

enda er sagt að svo fljúgi hver fugl 

sem fjaðrirnar til þess hefur. 

* 

Þannig er það í grunninn, 

þjóðarleiðtoga plottið: 

Of snemmt er að byrgja brunninn 

því barnið er ekki dottið. 

Haustið er komið og grundirnar grána. 

í gilinu lækur á erfitt um vik. 

Einasta bótin að aftur mun hlána 

áður en veturinn nær sér á strik. 

* 

Að yrkja reynast mun aldrei snúið 

okkur sem snilli hýsum. 

En skyldi ekki vera bráðum búið 

að búa til nóg af vísum? 

* 

Ljóð mín munu leiða af sér siðbót. 

Líka það að fleiri verða góð skáld. 

Ef ég gerði eina vísu í viðbót 

er viðbúið að ég yrði kallað þjóðskáld! 

Hallmundur Kristinsson, 

Arnarhóli. 

Gunnar Jónsson – Aðalbjörg Sigmarsdóttir 

Héraðsskjalasafnið á Akureyri 

Oft hef ég lagt leið mína á Héraðsskjalasafnið á Akureyri til að 

glugga í heimildir, aðallega um Saurbæjarhrepp. Þar hef ég notið 

ánægjulegrar þjónustu starfsfólksins og fundið dýrmætar upplýsingar 

um menn og málefni. Mikið er til af gögnum um sveitina 

framan Akureyrar, frá hreppunum gömlu, félögum og einstaklingum. 

Í grúski mínu um sögu Saurbæjahrepps hef ég marga hitt og 

fengið ómetanlegar upplýsingar um mannlífið í sveitinni. Fyrir 

það er ég mjög þakklátur og vona að sú þekking verði á einhvern 

hátt aðgengileg þeim sem vilja kynna sér sögu hreppsins og þá 

helst bæta við hana. Í þessum heimsóknum til fólks hafa mér 

stundum verið afhent mikilvæg gögn sem ég hef komið á Héraðsskjalasafnið. 

Þrátt fyrir að Eyfirðingar hafi verið duglegir við að 

efla safnið eru enn margan dýrgripinn að finna hjá núverandi og 

fyrrverandi íbúum. Gögn sem nauðsynlega þurfa að fara á safnið 

til varðveislu. 

Ég bað Aðalbjörgu Sigmarsdóttur héraðsskjalavörð að setja 

á blað hugleiðingu um safnið og brást hún fljótt og vel við þeirri 

bón. Ég mun áfram leita gagna í sveitinni og taka að mér að koma 

þeim á skjalasafnið sé þess óskað. 

Héraðsskjalasafnið á Akureyri hefur starfað í nærfellt 45 ár en 

formlega var það stofnað 1. júlí 1969. Hvaða tilgangi þjónar þetta 

safn og fyrir hverja er það? Er ekki nóg af þessum söfnum allsstaðar, 

gæti einhver spurt. Svarið við því er að héraðsskjalasöfnin 

eru stofnuð af því það er lagaleg skylda að varðveita öll skjöl 

sem verða til á vegum hins opinbera og þar með skjöl sveitar- 


Ingibjörg í Gnúpufelli á fyrsta fundi um söfnun mennngarminja í 

Eyjafjarðarsveit. 

Mynd: Helga Gunn.


félaganna. Héraðsskjalasöfnin eru fyrir 

okkur öll, þau geyma ákvarðanir og 

framkvæmdasögu síns héraðs og þar 

koma allir íbúarnir einhvers staðar 

við sögu. Á landinu öllu eru nú 20 

slík söfn auk Þjóðskjalasafns Íslands, 

sem varðveitir skjöl ríkisins og þeirra 

sveitarfélaga sem ekki eru aðilar að 

héraðsskjalasafni. Starfssvæði safnsins 

er auk Eyjafjarðarsveitar, Grýtubakkahreppur, 

Svalbarðsstrandarhreppur, 

Akureyri og Hörgársveit. Skjölum er 

gjarnan skipt upp í opinber skjöl og 

einkaskjöl, undir opinber skjöl falla 

skjöl sveitarfélaga, stofnana þeirra og 

nefnda en undir einkaskjöl falla skjöl 

einstaklinga, einkafyrirtækja og félaga. 

Þau fyrrnefndu eru skilaskyld á héraðsskjalasafn 

og það á einnig við um mörg 

félög og þá einkum þau sem hljóta styrk 

af almannafé. 

Lumar þú á gömlum 

hreppsgögnum? 

Til að gefa hugmynd um hvað átt er 

við þegar talað er um hreppsgögn þá 

má nefna fundargerðir hreppsnefndar, 

fundargerðir t.d. sóknarnefndar, skólanefndar 

eða annarra nefnda, innkomin 

og útsend bréf, samninga ýmiss konar, 

sveitarbækur, þ.e. jarðamat, gjöld, búfjáreign 

og þ.h., forðagæslubækur, 

úttektir og virðingar og margt fleira. 

Hinn almenni borgari á rétt á því að 

þessi skjöl séu varðveitt og aðgengileg 

öllum en þó með vissum undantekningum 

sem snerta persónuvernd. 

Úr gömlu hreppunum sem voru forverar 

Eyjafjarðarsveitar eru til á safninu 

skjöl allt frá okkar dögum og aftur 

til síðari hluta 18. aldar. Forsvarsmenn 

þeirra á hverjum tíma stóðu sig vel í því 

að skila inn gögnum og þess vegna er 

mjög mikið af sögu hreppanna og íbúa 

þeirra vel geymd og aðgengileg á safninu. 

Það eru margir sem gegna eða hafa 

gegnt einhverjum störfum eða embættum 

hjá sveitarfélögunum og eru þá 

á meðan með skjöl þar að lútandi á sínu 

heimili. Alltaf getur það þá gerst að 

skjöl lendi í kössum upp á háaloft eða 

niður í kjallara og gleymist. Skilaskylda 

Inngangsorð að 1. tbl. 

að 1. 1. Kára, 

tbl. sveitarblaði 

Kára, sem gefið 

sveitarblaði sem var 

gefið út í Grundarsókn 

var var út út í í Grundarsókn veturinn 1901-1902. 

veturinn Út 

1901-1902. er á hreppsskjölum Út Út komu komu 26 26 tbl. þegar tbl. og þau og 3 aukablöð. 3 hafa aukablöð. náð 

komu 26 tbl. og 3 aukablöð. Ritstjórar voru 3 ungir menn, Lárus Rist síðar sundkennari, Jónas 

Ritstjórar Jónasson Rafnar voru síðar 3 ungir yfirlæknir menn, og Lárus Páll Jónsson Rist síðar síðar sundkennari, bændakennari Jónas og bóndi Jónasson í Einarsnesi, Rafnar síðar síðar 30 yfirlæknir ára aldri, og en og Páll getur Páll Jónsson Jónsson verið síðar fyrr síðar ef þess 

bændakennari Borgarhreppi. Blaðið og bóndi gekk bæ í Einarsnesi, frá bæ frá Reykhúsum Borgarhreppi. að Torfum, Blaðið eins gekk og segir bæ bæ hér frá frá neðst bæ bæ til frá frá vinstri Reykhúsum er óskað. 

að Torfum, eins eins og og segir segir hér hér neðst neðst 

til til (HerAk vinstri G-10/34) 

(HerAk G-10/34)


Undirskriftir og innsigli nokkurra bænda undir Sveitarsamþykkt um grenjaleit, melrakkaveiði og dýratoll dags. á Laugalandi 

27. des. 1832 (HerAk H-12/20) 

Sveitarsamþykkt um hrossahald í Öngulsstaðahreppi 1864 (HerAk Undirskriftir og innsigli nokkurra bænda undir Sveitarsamþykkt um 

Undirskriftir og innsigli nokkurra bænda undir Sveitarsamþykkt um grenjaleit, m 

Sveitarsamþykkt H-12/20) um hrossahald í Öngulsstaðahreppi 1864 (HerAk H-12/20) grenjaleit, melrakkaveiði og dýratoll dags. á Laugalandi 27. des. 1832 

27. des. (HerAk 1832 H-12/20) (HerAk H-12/20) 

Varst þú formaður, ritari eða almennur félagi? 

En það eru ekki eingöngu hreppsskjölin sem eru mikilvæg þegar 

kemur að því að varðveita sögu svæðisins. Ekki má gleyma öllum 

þeim félögum og klúbbum sem starfrækt voru og eru enn, t.d. 

ungmennafélög, kvenfélög, leikfélög, búnaðarfélög, framfarafélög, 

kórar, lestrarfélög, björgunarsveitir o.fl. Skjöl sem verða til 

við slíka starfsemi segja oft mikla sögu um mannlíf, félagslíf og 

framkvæmdir. Skjöl félaga sem vert er að geyma eru t.d. fundargerðir, 

félagatöl, bréf, ársreikningar, skýrslur og útgefin rit. Dæmi 

um félög sem starfa í dag og hafa nú þegar skilað inn skjölum eru 

Lionsklúbburinn Vitaðsgjafi, Kvenfélagið Iðunn og Búnaðarfélag 

Saurbæjarhrepps. 

Mikilvægt er einnig að halda til haga gögnum safna, fyrirtækja 

og verslana ef þau finnast frá fyrri eða síðari tíð. 

Er fjölskyldusagan og ritverk ættingjanna 

varðveitt hjá þér? 

Með einkaskjölum er átt við skjöl í eigu einstaklinga, þ.e. hins 

almenna borgara. Bréf, dagbækur, kveðskapur, búfjárskýrslur, 

ræður og fleira voru og eru til á mjög mörgum heimilum og bera 

vitni um daglegt líf fólksins. Þær heimildir sem þessi skjöl fela í 

sér eru afar mikilvæg viðbót við opinberu skjölin, því þrátt fyrir 

lagalegar skyldur um varðveislu þeirra þá verður stundum misbrestur 

þar á. Einkaskjölin veita líka allt aðra sýn á mannlífið og 

þjóðfélagið, þau segja sögu hárra sem lágra hvaða stétt og stöðu 

sem þeir höfðu í lífinu. 

En hvers vegna eigum við að vera að halda upp á þessa gömlu 

pappíra? Hvað varðar okkur um gjörðir foreldra okkar afa og 

ömmu? Um það má kannski deila en það er samt óumdeilt að 

sumir af þeirra pappírum geta varðað okkur sjálf, réttindi okkar 

og skyldur. Mörg nýleg dæmi sanna að skjöl frá einstaklingum 

s.s. jarðaskjöl, afsöl og landamerkjabréf geta skipt landeigendur 

gríðarmiklu máli. Gömul bréf, dagbækur og fleiri skjöl geta útskýrt 

fyrir okkur líf og störf á fyrri árum og jafnvel stuðlað að 

betri þekkingu á okkur sjálfum og umhverfinu sem við lifum í. 

Þar sem engin skjöl eru til – þar hefur ekkert gerst 

Stundum er því haldið fram og kannski ekki að ósekju að þar sem 

engin skjöl eru til, þar hefur ekkert gerst. Einnig má það til sanns 

vegar færa að skjöl sem liggja ónotuð og óséð, þau eru ekki til. 

Það má telja næsta víst að á mörgum loftum og geymslum í Eyjafjarðarsveit 

leynist skjöl sem vert væri að koma með á safnið. Það 

liggur ekki alltaf í augum uppi hvort skjal er merkilegt eða ekki, 

enda getur það sem er merkilegt fyrir einn haft litla sem enga 

þýðingu fyrir annan. Svo er það afstætt hvað telja má gamalt, það 

er ekkert minni ástæða til að geyma vel þau gögn sem urðu til 

í dag eða gær heldur en þau sem eru orðin 100 ára eða eldri. Í 

dag er flest allt skrifað í tölvu og þá þurfum við verulega að gæta 

að okkur að prenta út það sem geymast á varanlega. Annars er 

hættan sú að skjalið glatist vegna tæknilegra vandamála. Forritin 

úreldast og nýja tölvan getur ekki lesið skjalið eða tekur ekki við 

gamla diskinum sem þú geymir gögnin á. 

Það er borgaraleg skylda að koma opinberum gögnum og 

embættisgögnum á héraðsskjalasafn hvar sem þau finnast. 

Hvað varðar einkaskjölin þá þarf hver og einn að meta það hvar 

Sveitarsamþykkt 

hann vill að 

um 

þau 

hrossahald 

varðveitist. 

í Öngulsstaðahreppi 

Sumir eru kannski 

1864 

hikandi 

(HerAk 

við 

H-12/20) 

að


setja persónuleg gögn á safn en við því er hægt að bregðast með 

því að hafa þau lokuð um einhvern ákveðinn tíma. Skjölin eru 

öruggust á safni hvort sem um trúnaðarmál er að ræða eða ekki. 

Gögn sveitarfélaga og stofnana þeirra sem bundin eru trúnaði 

verða það áfram og ekki síður þó þau flytjist á héraðsskjalasafn. 

Aðgangstakmarkanir fara eftir lögum um Þjóðskjalasafn, upplýsingalögum, 

persónuverndarlögum og stjórnsýslulögum. 

Komum skjölum á safn og heiðrum þar 

með minningu fólksins 

Með því að koma skjölum forfeðra eða formæðra, nú eða einhvers 

félags, fyrirtækis eða hrepps á safn er verið að tryggja 

örugga varðveislu þeirra og bjarga sögulegum verðmætum sem 

annars yrðu engum að gagni. Einnig og ekki síður er verið að 

heiðra minningu fólksins, sýna verkum þeirra sóma og bæta við 

í heildarmynd af sögu héraðsins og þjóðfélagsins. Þið sem hafið 

undir höndum eitthvert gamalt dót, bréf, fundargerðir, handskrifaðar 

bækur eða eitthvað slíkt sem þið vitið ekki hvað er, eða 

vitið ekki hvað á að gera við, hafið endilega samband við safnið 

og fáið ráðgjöf eða heimsókn á staðinn. Frumskjalið er best varðveitt 

á safninu og hægt er að fá afrit af því á ýmsu formi. 

Héraðsskjalasafnið er til húsa í Brekkugötu 17 á Akureyri. 

Lestrarsalur er þar opinn fimm daga vikunnar, þar er hægt að fá 

skjölin lánuð til notkunar en ekki til útláns. Á lestrarsalnum er 

einnig gott safn handbóka í ættfræði og þar má finna manntöl og 

kirkjubækur af öllu landinu. 

Á vefsíðunni http://www.herak.is/ má finna allar frekari upplýsingar 

um safnið og þar á meðal skrár yfir safnefnið. 

Aðalbjörg Sigmarsdóttir 

Allt er fallegt í Eyjafjarðarsveit. 

Mynd: Freydís Heiðarsdóttir.


Formáli 

Kristján H. Benjamínsson (1866 - 1956) bóndi og hreppstjóri á 

Ytri- Tjörnum, réðist í það stórvirki að bjóða sig fram til Alþingis 

árið 1916. Við nokkurt ofurefli var að etja því mótframbjóðandi 

hans var sjálfur Hannes Hafstein sem var fyrsti ráðherra Íslands 

eins og kunnugt er. Leikar fóru þannig að Hannes hlaut 341 atkvæði 

og var kjörinn þingmaður Eyjafjarðarsýslu, en Kristján 

106 atkvæði. Þetta er rifjað upp hér til gamans, til að bera saman 

áherslur frambjóðenda fyrir hartnær hundrað árum og svo nú til 

dags. Benjamín Baldursson 

Ávarp til Eyfirðinga 

Háttvirtu kjósendur! 

Eins og yður er kunnugt, er eg einn af þeim mönnum, sem hafa 

gefið kost á sér til þingmennsku, fyrir Eyjafjarðarsýslu við í hönd 

farandi kosningar. 

Eg hefi því láni að fagna, að margir hinna beztu manna þessa 

héraðs hafa sýnt mér á fyrirfarandi árum tiltrú og munu þeir eigi 

síður nú en að undanförnu sýna mér hina sömu velvild. Á hinn 

bóginn mun eg í hvívetna og af fremsta megni reyna að bregðast 

eigi trausti vina minna og þeirra manna sem fela mér mál sín 

til flutnings. Mun ég reka slík erindi með þeirri greind og þeim 

ötulleika sem Guð hefir gefið mér. 

Það má nærri geta um það að kjósendur hefðu viljað að frambjóðendur 

kæmu heim í hreppana til skrafs og ráðagerðar um 

framtíðarmál héraðsins. Þetta er nú svo í fljótu bragði skoðað. 

En aðgætandi er að annirnar eru miklar um alt héraðið. Það 

standa yfir fjallgöngur, fjárskil og sláturtíð og þessi störf taka upp 

allan tíma fyrir vinnandi fólki. Svo eg held, þótt fundir væru 

boðaðir,að þá yrði þeir ekki mikið sóttir vegna annanna á heimilunum. 

Um mig er það líka að segja að eg hefi naumast tækifæri 

í þetta sinn að ferðast um sýsluna eða fara í skreiðarferð eins og 

sumir kalla það, nú þessa vikuna. - Hygg líka hvað mig snertir að 

það hafi ekki svo mikla þýðingu, því eins og kunnugt er, hefi eg 

borið gæfu til þess í 17 ár að njóta samvinnu við beztu menn úr 

öllum hreppum sýslunnar. Og auk þess hefi ég góða kynningu af 

mörgum öðrum mönnum víðsvegar um sýsluna. Líklegt þykir 

mér að kosningin í þetta sinn, þar sem nú er um nýja menn að 

ræða, fari mjög eftir því hvað þessir góðu samverkamenn mínir 

vitna um mig, hver heima í sínum hreppi. Að vonum meira tekið 

mark á því en hinu, sem öfundarmenn mínir og ódrengir hlaupa 

með. 

Eg skal ekki dæma um framkomu mína í héraðsmálum þessi 

ár sem eg hefi dálítið við þau komið, enda þó eg eigi bágt með 

að ganga fram hjá einu stærsta málinu sem fyrir hefir komið á 

þessum árum, sem sé ullarverksmiðjumálinu. Þar var mjórra 

muna vant að héraðið yrði eigi fyrir minkun og stórfeldum skaða, 

eg meina allur almenningur, sem nýtur hinnar góðu tóvinnu 

(hjálpar) þar. Það var almenningsnotin sem eg var að hugsa um 

þá, en eigi hluthafarnir. Eg nefni aðeins þetta mál vegna þess að 

það var sannfæring mín þá, og nú er það fullvissa, að bændur geti 

haft mjög mikinn arð af því að láta vinna ull sína þar að meira eða 

minna leyti. Svo skal réttur héraðsbúa minna viðurkendur fyrir 

því að kveða upp dóminn um það, hvernig eg hefi rækt mín héraðsstörf, 

hafi eg reynst liðléttur flautaþyrill eða meira eða minna 

,,þversum“ fyrir áhugamálum héraðsbúa, já! Þá er von að þeir líti í 

aðra átt. En gæfan fylgi þeim. 

Kr. H. Benjamínsson 

Ávarp til Eyfirðinga 

Það er auðvitað að þeir menn sem bjóða sig til þingfarar verða 

að gera skoðanir sínar kunnar með einhverjum ráðum ef þeir á 

annað borð ætlast til kjósendafylgis, en þetta er eins og fleira í 

veröldinni hægara sagt en gert, því í fyrsta lagi höfum við Norðlendingar 

við fremur þröngan blaðakost að búa. Blöðin smá og 

full fermd auglýsingum og öðru því, sem lítt er til búsældar lagið 

enda meira og minna háð, ýmist háðum eða ,,óháðum“ svo að allir 

sem í slík blöð skrifa verða að vera háðir. Í annan stað er það 

vandaverk að segja fyrir hvernig maður ætlar að vinna á næstu 

árum, því eins og allir vita koma ný mál með nýjum tímum. Ný 

verkefni margvísleg og flókin, en með nýjum tímum koma líka ný 

ráð til úrlausnar og nýjar leiðir til útgöngu. 

Nú skal eg leyfa mér að nefna nokkur mál, sem eg man eftir í 

svip, og sjálfsagt verða á ferðinni hjá þingi og þjó ð fyrst um sinn. 

1. Samgöngur. 

Eg skal þá strax taka það fram að eg er ekki járnbrautarmaður eins 

og stendur. Það er ekki rétt að eyða fleiri milljónum í 2-3 sýslur á 

meðan allar aðrar sýslur landsins eru meira og minna ógreiðfærar 

og varla reiðfærar fyrir vegleysum, hvað þá að komist verði með 

kerrur og vagna, nema með mestu örðugleikum og sliti á vögnum 

og hestum, nema aðeins á nokkrum stöðum, lítilsháttar upp frá 

verzlunarstöðunum. Alstaðar þarf að lengja akbrautirnar. Svo er 

það hér í Eyjafirði, brautin þarf að ná inn að Jórunnarstöðum, því 

langur vegur er samt á sveitarenda. Eins er það vestur um dalina, 

Öxnadal og Hörgárdal. Svo er það úti í Svarfðardal og Ólafsfirðingar 

þurfa að fá akbraut frá verzlunarstað sínum og verstöð inn 

eftir firðinum. Þannig er það hringinn í kring í sýslunni, vegirnir 

of víða vegleysur, nema þá yfir hásumarið þegar líka alstaðar er 

fært að fara. Góðir vegir eru sem allir vita lífæðar héraðanna. 

Eg þarf naumast að tala um árnar óbrúuðu, þær felast í því sem 

eg hefi sagt um vegina. Eg vil aðeins geta þess að mér sýnist fær 

leið til þess á næsta þingi að fá fé til að brúa Eyjafjarðará og Svarfaðardalsá, 

báðar á sama fjárhagstímabili. Eg heyri menn hlæja 

gott og vel, saklaus gleði er aldrei of mikil. Eg útskýri þetta eigi 

nánar í þetta sinn. Fái eg tækifæri að gera það síðar, skal mér vera 

það ljúft verk. 

Þá eru samgöngurnar á sjónum eða samgönguleysið, eins og 

það er nú, en vitaskuld stafar það að miklu leyti af þessu óeðli sem 

á heiminum er. Þó hafa strandferðir og millilandaferðir jafnan 

þótt í ólagi og svo verður líklega þangað til Íslendingar sjálfir hafa 

komið sér upp sæmilegum eimskipastól. 

Um Eyjafjörð þurfa að vera reglubundnar bátsferðir frá Akureyri 

til Siglufjarðar með millistöðvum. Siglufjörður er að verða 

reglulegt stórveldi, sem smáríkin - innsveitir Eyjafarðar gætu haft 

hagnað af að skifta við, sérstaklega yfir sumarmánuðina. Væri 

bátur hentugur í förum eins og áður er ávikið, með sanngjörnum 

farmi og farkosti, munu landbændur taka upp á því að fara reglulegar 

skreiðarferðir í sjávarsveitirnar og flytja með sér landbúnaðarafurðir 

til skifta við sjávarbændur. Mundi það reynast er fram 

í sækti til arðs og ánægju á báðar hliðar. 

2. Landbúnaður. 

Það eru deildar skoðanir manna um það hvort landbúnaðinn beri 

að styrkja líkt og verið hefir með árlegum styrk til jarðabóta, það 

er til þúfnasléttu, skurðagerða, garðahleðslu og þess háttar. Eg er 

sannfærður um að þessi styrkur gerði mjög mikið gagn framan af


en nú síðan farið var að búta hann svo smátt, að eigi koma nema 

12-14 aurar á dagsv., finnst mér hann gera fremur lítið gagn. Þessi 

jarðabótastörf eru orðin öllum bændum svo handtöm og allir 

vita vel að þau margborga sig sé einungis hægt að vinna þau fyrir 

manneklu, sem nú fer einlægt vaxandi. 

Eg held að rétt sé að halda búnaðarstyrknum en beina honum 

að öðrum viðfangsefnum, láta hann brjóta nýja leið, að vísu eigi 

óþekkta, en fáfarna og treggenga. Mér finnst reynandi um næstu 

10 árin að verja búnaðarstyrk til að koma almennu skriði á súrheysverkun 

og betri áburðarmeðferð. Að vísu hefir Búnaðarfélag 

Íslands ýtt undir þetta síðar nefnda, en að hinu er mjög lítið gert. 

Þó er það sannað að væri hey verkað á þennan hátt í viðlögum og 

jafnframt hinni venjulegu heyverkunaraðferð að þá mundi búskap 

bænda fleygja fram. Hann yrði tryggari og framleiðslan aukast 

að miklum mun. Þá mundi roða fyrir gullöld í landbúnaðinum 

íslenzka. 

3. Fiskiveiðar. 

Að vísu er eg eigi sjómaður, en þó tel eg víst, að sjávarútvegurinn 

þurfi aðhlynningar við sem aðrir atvinnuvegir þessa lands og 

skyldi mér vera ljúfara að vinna í þá átt samkvæmt leiðbeiningum 

útvegsmanna, heldur en leggja stein í götu hans sem mér virðist 

þó vera talað um á sumum stöðum. 

4. Menntamál 

Um þetta skal eg vera fáorður. Það er svo víða rætt og ritað um 

menntun í ýmsum myndum að eg álít ekki nauðsynlegt að fjölyrða 

um það. Þó vildi eg styðja af alefli þá menntastofnun sem 

gerði nemendur sína ekki einungis vitrari heldur og betri menn, 

sjálfstæðari og dómgreindarmeiri. Ekki hefi eg trú á því að þegnskyldufarganið 

bæti hér mikið úr skák og er það ein vanhugsuð 

flónska frá upphafi til enda. 

Nokkur áhugi mun vera fyrir því, bæði hjá körlum sem konum, 

að kvennaskóli væri hér endurreistur í sýslunni. Munu margar 

húsfreyjur minnast þess er þær voru skólameyjar á Laugalandi, 

og skóli sá í fullum blóma undir stjórn hinnar göfugu konu, frú 

Valgerðar Þorsteinsdóttur, og ekki er ofsögum sagt að skólinn var 

héraðinu til sæmdar. Ánægjulegt væri að Eyfirðingar gætu aftur 

eignast kvennaskóla og væri hann vel settur á Grund í Eyjafirði 

eða Möðruvöllum í Hörgárdal. 

7. Þá eruð það ýms lög frá fyrri árum er þurfa lagfæringar við. 

Svo er það með ,,lög um vátrygging sveitabæja og annara húsa í 

sveitum utan kauptúna“ frá 20. okt 1905. Þessi lög hafa verið mjög 

lítið notuð sökum þess hve tyrfin þau eru og óþjál í framkvæmd. 

En vátryggingar yfir höfuð eru þjóðarnauðsyn. Eins er það með 

forðagæzlulögin sem allir þekkja. Þvingunarlög, stórt pappírsfargan 

„dýr í“ framkvæmd og þjóðnytjalaus. Þessum lögum þarf 

að gjörbreyta. Þá finnst mér og eðlilegt að Bjargráðasjóðslögunum 

væri frestað yfir dýrtíðina og ullarmatslögunum. Það má bændum 

vera í fersku minni hvílíka útreið þeir fengu í sumar með ull sína, 

en ástæðulaust að fara svo náið í þær sakir, þar sem eigi var um 

frjálsa verzlun að ræða. En ullin tekin með áskömtuðu verði. Það 

mun láta nærri að sá hnekkir sem bændur í Eyjafjarðarsýslu biðu 

við framkvæmd þessara laga á þessu eina ári og frá því sem gerst 

hefir, nemi 20.000 krónum. Þetta er eigi sagt út í loftið. En það 

munar nokkru í dýrtíðinni. 

Um bjargráðasjóðinn er það að segja að hann var illu heilli stofnaður 

og kemur aldrei að tilætluðum notum. En mikið mætti draga 

úr gremjunni með því að taka gjaldið einungis í góðum árum. 

Létta því af þegar óáran er hvort sem sú óráran stafar frá dýrtíð og 

ófrjálsri verslun eða vorharðindum. Og ekki sízt þá hvorttveggja 

er á ferðinni. 

Eg hefi nú, háttvirtu kjósendur, gert dálitla grein fyrir skoðunum 

mínum á nokkrum málum sem mér hafa hugkvæmst í svip og 

vona eg að þér virðið á betri veg, þó fljótlega sé yfir farið og mörgu 

slept sem eg hefði viljað minnast á, en tími leyfir ekki í þetta sinn. 

Lýsi yður ljós mannvits og dómgreindar 21. okt og alla daga. Þá 

mun blessun Guðs breiða sig yfir þetta hérað frá fjöllum til fiskimiða. 

Virðingarfyllst 

Ytri-Tjörnum 7. okt 1916 

Kr. H. Benjamínsson 

5. Bankamál 

Landsbankann ber að styðja af alefli, því hann er eign þjóðarinnar. 

Hann ætti því að hafa seðlaútgáfuréttinn, en þessi réttur var hrifsaður 

af honum og gefinn Íslandsbanka, er sá banki var stofnaður. 

6. Skattar og tollar. 

Þetta, skattar og tollar, tvö orð. Þau eru þung á höndum og eigi 

meðfærileg í fljótu bragði. En lýst get eg yfir því að eigi mun eg 

hylla landskattskenningar þeirra ungu og óreyndu mannanna, sé 

ekki á hverjum rökum það er byggt, að fasteignamenn og óðalsbændur 

borgi full eftirgjöld eftir jarðir sínar í landssjóð. Eftir 

jarðir sem þeir hafa eignast á löglegan hátt. Annars mun óhætt að 

fullyrða, að vinsælla reynist, að hafa tollstofna fleiri og lægra gjald 

af hverjum stofni. Koma þá fleiri til að borga brúsann og bera uppi 

þjóðfélagsbyrðirnar. Svo á það líka að vera því allir eiga að njóta 

jafnt verndar þjóðfélagsins.


Páll Ingvarsson bóndi, kennari og knattspyrnumaður með meiru gerir það ekki endasleppt. Hann stundar 

ennþá innanhúsfótbolta af miklu harðfylgi þó hann sé orðinn löggilt gamalmenni. Hann gefur ungu 

strákunum ekkert eftir sem eru 50 árum yngri eða svo. Geri aðrir betur. Áfram Palli. 

Fótboltalið frá vinstri: Kristján Sigurðsson, Jónas Vigfússon, Jón A. Brynjólfsson, Óskar Vilhjálmsson, Páll Ingvarsson, Sigurður Kristjánsson, 

Þorbjörn Matthíasson, Hákon Harðarson, Jón Bergur Arason og Hallur Sigurðsson. 

Ágætu handboltaáhugamenn 

Í haust sem leið brá svo við að einn besti línumaður og 

varnartröll þeirra Akureyringa, Hörður Sigþórsson, brá sér 

til Færeyja og fór að leika handbolta með þareysku liði. Aflaði 

hann sér fljótt virðingar og mátti lesa í grein í Dimmalættingi 

að hann hefði verið ,,stinnur í verjunni”. Þetta læt eg ykkur 

um að þýða en: 

Í Færeyjum er um það ort 

og onkji er það karlagort 

að víst sá leikinn vinnur, 

er skýtur beint og skorinort 

og skemmtir sér við innisport 

Í „verju stórur, stinnur“. 

Hannes Blandon


Rímur 

Í Eyvindi árið 2011 var kynning á rímnaflokki eftir Hjalta Finnsson bónda í Ártúni, Jón Hjálmarsson bónda í Villingadal og Angantý 

H. Hjálmarsson skólastjóra í Sólgarði. Í því blaði birtist ríma Hjalta. Í blaðinu í fyrra var ríma Jóns og nú kemur síðasta ríman. Formála 

að rímunum skrifaði Angantýr á sínum tíma og fylgir hann með eins og í hinum blöðunum. 


Formáli 

Rímur þessar urðu til með þeim hætti að Hjalti Finnsson í Ártúni hugðist reyna á rímhæfni og hugmyndaflug nágranna síns Jóns 

Hjálmarssonar í Villingadal með því að yrkja fyrstu rímuna og senda honum með þeim ummælum að hann ætti að halda áfram með 

rímurnar og semja jafnframt söguþráðinn. Jón orti sína rímu í beinu framhaldi af rímu Hjalta, án þess að bæta nokkru við atburðarrásina. 

Að því búnu sendi hann bróður sínum Angantý H. Hjálmarssyni, þá í Sólgarði, rímurnar með þeim ummælum að hann yrði að 

ljúka þeim. Angantýr gerði svo þriðju rímuna og leiddi atburðarásina til lykta að svo miklu leyti sem það hægt var. 

Þetta gerðist veturinn 1968 – 1969. 

Þriðja ríma 

eftir Angantý H. Hjálmarsson 

Á mitt litla óðarfley 

upp skal seglin draga 

svo að um þig mæta mey 

myndist snotur baga. 

Ljóðadísin létt á brún 

leiki á mína strengi 

og þeim lofi að hljóma hún 

hjá mér vel og lengi. 

Það mun okkar flýta för 

fljótt um skáldasæinn. 

Síðan heilu og höldnu í vör 

höldum einhvern daginn. 

Nú skal ekki lengja ljóð 

ljúft er stundargaman. 

Vertu ætíð við mig góð 

vel því eigum saman. 

------------------------------ 

Frá því efni vikið var 

er voru tvö í fjósi, 

ekki gamalt ektapar 

og yngissvanninn ljósi. 

Stóð í vanda hringahrund, 

hún sér leyfði að vona 

að hin skamma unaðsstund 

endaði tæpast svona. 

Hún var ráðin hér í vist, 

henni fannst það gaman 

að vera stundum strokin, kysst 

og stela öllu saman. 

Leit á bóndans liðað hár, 

ljómaði blik í augum. 

Mikið var sá kappi knár 

að kveikja eld í taugum. 

Bóndinn leit á bandaþöll, 

bærðist sægræn peysa, 

vissi að þau voru öll 

í vanda er þurfti að leysa. 

Höldur snjallur hóf svo mál 

hægt og leit á frúna. 

„Engin svik og ekkert tál 

eru á ferðum núna. 

Áðan sagði auðalín 

að sér fyndist skrítið, 

að hjá oss kaupið, heillin mín, 

hefði fengið lítið. 

Reyndust mér þá ráðin vönd, 

reynslu greip til minnar, 

blíðlega með hægri hönd 

henni strauk um kinnar. 

Aðferð slíkri auðargná 

ekki þoldi mæta, 

við brjóst mitt síðan létt hún lá 

og lét mig sín þar gæta. 

Mér ég tyllti á mjaltastól 

mælti svo við kvinnu. 

Þú færð ei kaupið fyrir jól 

fyrir þína vinnu. 

Ó það gerir ekkert til 

aftur nam hún svara, 

fái ég hér ástaryl 

og aldrei þurfi að fara. 

Síðan um það sömdum við 

svona að mestum hætti 

að með þeim gamla góða sið 

greiða kaupið mætti. 

Þetta er mitt eina ráð 

ísskáp til að fanga 

annars fæst hann ekki í bráð, 

áfram mun svo ganga.“ 

Þagnaði bóndi en þráðargrund 

þorði ekki að mæla. 

Frúin upp við stoð um stund 

sig studdi og hætti að skæla. 

Sjaldan hafði hana dreymt 

að hljóta þvílíkt tæki, 

en hvenær mundi hún geta gleymt 

hvað gjöfinni eftir ræki? 

Aldrei hafði heyrt það fyrr 

að hugsaði bóndinn svona. 

Stóð því enn um stundu kyrr 

hin stóra og bústna kona. 

Lyftist hægt á henni brún, 

hér var margt á seiði. 

Kannske gæti hlotið hún 

hérna bestu veiði. 

Járn er best að hamra heitt, 

hugsaði baugalilja. 

Annars fæ ég ekki neitt 

eða þarf að skilja. 

„Ef mér hlotnast eldhúsgögn 

öll af bestu gerðum 

megið þið leika ykkur ögn 

úti í mjaltaferðum.“ 

Þetta mælti konan köld, 

kvaddi og fór í skyndi 

út í vetrar koldimmt kvöld 

í hvössum norðanvindi. 

Kuldann fann ei kerlan þó 

hvessti að með frosti, 

óð hinn létta lausasnjó 

labbaði heim og brosti.


Húsbóndinn þótt heyri um ,,minn” 

held ég þurfi ei saka 

og aldrei skal hann ísskápinn 

aftur fá til baka. 

Þetta sagði seimaþöll 

sálarkvíða rúin. 

Henni virtust vera öll 

vandamálin búin. 

Úti í fjósi faldalín 

fast sér þrýsti að rekki, 

bældi hann upp við brjóstin sín, 

blíðuna skorti ekki. 

Engum var sá örvatýr 

öðrum manni líkur. 

Sætur, glaður, sífellt hýr 

og sennilega ríkur. 

Vitnaði hann um traust og táp, 

táli og svikum eyddi. 

Konunni gaf kæliskáp 

og kaupið líka greiddi. 

Bóndinn dapur henni hjá 

hugsaði fram í tímann. 

Þar var aðeins svart að sjá, 

sortnaði skuldaglíman. 

Brandaþundur byrgði í skel 

beiskleik sinna gerða. 

Moksturstæki og múgavél 

mundu ei pöntuð verða. 

------------------------ 

Þið sem heyrið þetta skraf 

þroskið vel í minni 

að bölvun hlotnast oftast af 

árans kvenseminni. 

Skrírnir, fermingar, giftingar og andlát 

Þessi börn voru borin til skírnar 

frá því að Eyvindur kom út síðast. 

Þórunn Helga, skírð 2. apríl 2011 ( var 

skírð þetta ár en tilkynningin lenti milli 

stafs og hurðar meðan sóknarprestur var 

í fríi) 

Foreldrar: Alma Björg Almarsdóttir og 

Gísli Rúnar Víðisson 

Austurvegi 13, Hrísey 

Sigurjón Gunnar, skírður 25.des.2012 

Foreldrar: Laufey Gunnarsdóttir 

og Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson 

Þorvaldsstöðum 

Isabella Shoneriksdóttir, skírð 27.des.2012 

Foreldrar: Helga Sigurbjörnsdóttir 

og Shonerik Brame 

Bandaríkjunum 

Helena Lóa, skírð 28. des.2012 

Foreldrar: Sesselja Reynisdóttir og 

Einar Örn Aðalsteinsson 

Lönguhlíð 6 Ak. 

Sveinbjörg Lilja, skírð 29. des 2012 

Foreldrar: Þorbjörg Níelsdóttir og 

Alfreð Örn Sigurðsson 

Kjalarsíðu 12 E 

Baldur Thor, skírður 30. des. 2012 

Foreldrar: Berglind Hermannsdóttir og 

Rolf Hauritz 

Danmörku 

Eyrún, skírð 2. feb.2013 

Foreldrar: Erna Jónasdóttir og 

Gunnlaugur Starri Gylfason 

Heiðalundi 2 K Ak. 

Hekla, skírð 10 mars 2013 

Foreldrar: Silja Þorsteinsdóttir og 

Finnbogi Jónasson 

Fjarðarseli 19 Reykjavík 

Vilborg Dana, skírð 15.mars 2013 

Foreldrar:Vilborg Daníelsdóttir og 

Þór Konráðsson 

Tjarnargerði 

Ísabel Gló, skírð 31. mars 2013 

Foreldrar: Sunna Björk Hreiðarsdóttir og 

Gestur Páll Júlíusson 

Skák 

Logi Þeyr, skírður 20. apríl 2013 

Foreldrar: Ásdís Árnadóttir og 

Fjölnir Þeyr Eggertsson 

Snægili 28 Ak. 

Þorri Páll, skírður 19.maí 2013 

Foreldrar: Jóhanna Dögg Stefánsdóttir og 

Óðinn Ásgeirsson 

Sigtúnum 

Ísar Eldberg, skírður 20. maí 2013 

Foreldrar: Inga Þórey Ingólfsdóttir og 

Jón Sv. Sigtryggsson 

Kili, Aðaldal 

Anton Ingólfur, skírður 20. maí 2013 

Foreldrar: Eva Björk Hermannsdóttir og 

Gestur Ingólfsson 

Hraunholti 1 Ak. 

Anný Henrietta, skírð 26.maí 2013 

Foreldrar: Susanne Lindermann og 

Knútur G.Henryson 

Hlíðarenda, Ak. 

Sebastian Oliver, skírður 23.júní 2013 

Foreldrar:Anna Karen Sigurjónsdóttir og 

Almar Ö. Halldórsson 

Reynivöllum 6, Ak. 

Bríet María, skírð 20. júlí 2013 

Foreldrar: Erla Rún Sigþórsdóttir og 

Jóhann Steinar Gunnarsson 

Skessugil 19 Ak. 

Aþena Vigdís,skírð 21. júlí 2013 

Foreldrar: Alda Ýr Guðmundsdóttir og 

Sigurður Már Harðarson 

Smárahlíð 14 D Ak. 

Emma, skírð 27.júlí 2013 

Foreldrar: Silja Þorsteinsdóttir og 

Finnbogi Jónasson 

Fjarðarseli 19 Reykjavík 

Árni, skírður 27 júlí 2013 

Foreldrar: Beate Stormo og 

Helgi Þórsson . 

Fullmegtugir bændur og eigendur Kristness. 

Til hamingju með það. 

Tómas Orri, skírður 28.júlí 2013 

Foreldrar: Katrín B. Guðjónsdóttir og 

Víðir Orri Hauksson 

Skarðshlíð 19 Ak 

Oliver Kári, skírður 11. ágúst 2013 

Foreldrar: Díana Rós Þrastardóttir og 

Jón Helgi Helgason 

Borgarvík 2, Borgarnesi 

Rakel Málfríður, skírð 17. ágúst 2013 

Foreldrar: Guðbjörg Ellý Gústafsdóttir og 

Egill Andrés Sveinsson 

Snægili 19, Ak


Kári, skírður 31. ágúst 2013 

Foreldrar: Ingibjörg Leifsdóttir og 

Hermann I. Gunnarsson 

Klauf 

Rannveig Rut, skírð 14. sept. 2013 

Foreldrar: Helga Rut Sæmundsdóttir og 

Reynir Sv. Sverrisson 

Bringu 

Emil Rafn, skírður 14. sept. 2013 

Foreldrar: Kolbrún Halldórsdóttir og 

Bjarki Ásbjarnarson 

Reykjavík 

Kamilla Dögg, skírð 19. okt. 2013 

Foreldrar: Rakel Vilhjálmsdóttir og 

Arnar Þór Hjaltason 

Helgamagrastræti 48 

Þórunn Halla, skírð 31. okt. 2013 

Foreldrar: Arndís Ösp Hauksdóttir og 

Hermann Á Valdimarsson 

Kristnesi 11 

Guðrún Soffía, skírð 9. nóv.2013 

Foreldrar: Jakobína Ósk Sveinsdóttir 

og Steingrímur R. Árnason 

Kolbeinsgötu 55, Vopnafirði 

Ólafur Már, skírður 9.nóv. 2013 

Foreldrar: Dóróthea Jónsdóttir og 

Þröstur Gylfason 

Móasíðu 6 B Ak 

 

Þessi ungmenni femdust á árinu: 

Á pálmasunnudag 24. mars í Saurbæjarkirkju: 

Birgitta Íris Árnadóttir, Sunnutröð 3. 

Á skírdag 28. mars í Hólakirkju: 

Kristín Brynjarsdóttir, Hólsgerði 

30. mars í Saurbæjarkirkju: 

Ragnhildur Tryggvadóttir, Hvassafelli 

Hvítasunnudag 19. maí í Munkaþverárkirkju: 

Gunnhildur Erla Þórisdóttir, Rifkelsstöðum 

2 A 

Jana Dröfn Sævarsdóttir, Öngulstöðum 1 

Laufey María Hlynsdóttir, Akri 

Hvítasunnudag 19. maí í Grundarkirkju: 

Aðalheiður Anna Atladóttir, Meltröð 2 

Andrea Björk Karelsdóttir, Skógartröð 5 

Benedikt Máni Tryggvason, Skógartröð 1 

Davíð Almar Víðisson, Grund 1 

Freydís Erna Guðmundsdóttir, Syðra-Felli 

Kristján Karl Randversson, Fosslandi 1 

Kristrún Ósk Þórhallsdóttir, Snægil 30,Ak 

Stefanía Sigurdís Jóhönnudóttir, 

Sigtúnum 

Telma Rós Arnardóttir, Miklagarði 

Valdís Sigurðardóttir, Hjallatröð 4 

Valentína Björk Hauksdóttir, Brekkutröð 8 

Þorgerður Daníelsdóttir, Skógartröð 9 

Þorlákur Már Aðalsteinsson, Brekkutröð 7 

Þorsteinn Jón Thorlacius, Sunnutröð 2 

Þór Ævarsson, Fellshlíð 

Annan hvítasunnudag 20. maí í Munkaþverárkirkju: 

Vignir Gunnarsson, Heiðarlundi 7 b Ak. 

 

Þessi hjónaefni voru gefin saman 

á árinu.: 

Á Syðra-Laugalandi 15. mars 2013: 

Sigurlaug Björnsdóttir og Jóhannes Ævar 

Jónsson Espigrund. 

Í Grundarkirkju 26. maí 2013: 

Guðrún Sigurðardóttir og Steinmar Rögnvaldsson 

Fossatúni 3 Ak. 

Í Saurbæjarkirkju 13.júní 2013: 

Elísabet Wendel Birgisdóttir og Jóhannes 

R. Sigtryggsson Sandhólum. 

Í Akureyrarkirkju 22.júní 2013: 

Sigríður Elísabet Stefánsdóttir og Jónas 

Þór Sveinsson Ljómatúni 3 Ak. 

Í Grundarkirkju 29 júní 2013: 

Rannveig Elíasdóttir og Hjörleifur Örn 

Jónsson Goðabyggð 17 Ak. 

Í Grundarkirkju 13.júlí 2013: 

Katrín Ósk Guðmundsdóttir og Sigurður 

Helgi Védísarson Tungusíðu 3 Ak. 

Í Kaupangskirkju 20.júlí 2013: 

Linette Olsen og Þórhallur Guðmundsson 

Skriðugili 3 Ak. 

Í Akureyrarkirkju 27. júlí 2013: 

Sara Birgitta F. Birgisdóttir og Grétar Þór 

Reimarsson Smáratúni 13.Ak 

Í Grundarkirkju 3.ágúst 2013: 

Sigríður Elsa Kristjánsdóttir og Gunnar 

Niels Ellertsson Eiðsvallagötu 5 Ak. 

Í Grundarkirkju 10. ágúst 2013: 

Margrét Jónsdóttir og Hreiðar Eiríksson 

Bláhamri 29 Reykjavík 

Í Munkaþverárkirkju 31.ágúst 2013: 

Ingibjörg Leifsdóttir og Hermann Ingi 

Gunnarsson Klauf 

7.september úti í sólarblíðu í garði foreldra 

brúðarinnar: 

Sjöfn Gunnarsdóttir og Stefán Þór Ákason 

Reykdal Keilusíðu 8.E Ak. 

Í Munkaþverárkirkju 7.september 2013: 

Valgerður Lilja Daníelsdóttir og Halldór 

Heimir Þorsteinsson Bröttuhlíð 7.Ak 

20. júlí 2013 

Erna Rún Magnúsdóttir og Óðinn Árnason 

Séra Arna Yrr Sigurðardóttir 

10. ágúst 2013 

Harpa Sif Gunnarsdóttir og Sigurður Óli 

Konráðsson 

Séra Svavar A. Jónsson 


Snjólaug Svala Stefánsdóttir og Sævar Örn 

Hafsteinsson 

Séra Hildur Eir Bolladóttir 


Guðrún Arngrímsdóttir og Hjörtur 

Einarsson 


7. september 2013 

Birna Baldursdóttir og Þórður Sigmundsson 

Séra Hildur Eir Bolladótir 


Sesselja Bardal Reynisdóttir og Einar 

Aðalsteinsson 

Séra Guðbjörg Jóhannsdóttir 


Tinna Hlín Ásgeirsdóttir og Davíð Ingi 

Guðmundsson 


 

Þessir ágætu sveitungar og samferðamenn 

eru látnir: 

Kristín Pálsdóttir, húsfreyja, fæddist 17.júlí 

1919, lést 5. desember 2012 og var jarðsett 

frá Akureyrarkirkju 14. desember 2012 

Aðalheiður Ingólfsdóttir, bóndi og húsfreyja 

í Kristnesi, fæddist 31. maí 1941, lést 

9. janúar 2013 og var jarðsett frá Grundarkirkju 

18. janúar 2013


Aðalsteina Helga Magnúsdóttir, fæddist 

20 febrúar 1925, lést 7. maí 2013 og var 

jarðsett frá Grundarkirkju 14. maí 2012 

Pétur Róbert Tryggvason, neyðarflutningamaður, 

fæddist 14.nóvember 1977, 

lést 5. ágúst 2013 og fór athöfnin fram í 

Akureyrarkirkju en jarðsettur í Munkaþverárkirkjugarði 


Stefán Þór Ingason, framkvæmdastjóri, 

fæddist 11.september 1953, lést 29. júlí 

2013 og var jarðsettur frá Akureyrarkirkju 


Guðný Magnúsdóttir, húsfreyja, fæddist 

12. febrúar 1923, lést 6. september 2013 og 

var jarðsett frá Munkaþverárkirkju 

16. september 2013. 

Kristján Hannesson, bódi í Kaupangi, 

fæddur 16.apríl 1928, látinn 20.nóvember 

2013 og jarðsettur í Kaupangskirkjugarði 

30.nóvember 

Sigurgeir Halldórsson, bóndi Öngulstöðum, 

fæddur 24. desember 1921, látinn 

29.nóvember 2013 

og jarðsettur í Munkaþverárkirkjugarði 

7. desember 

Jólamessur í Laugalandsprestakalli 

Aðfangadagur 24. des. Hátíðamessa í Grundarkirkju kl. 22:00 

Silja Garðarsdóttir syngur einsöng. 

Jóladagur 25. des. Hátíðamessa í Kaupangskirkju kl. 11:00 

Jóladagur 25. des. Hátíðamessa í Munkaþverárkirkju kl. 13:30 

Annar Jóladagur 26. des. Helgistund í Möðruvallakirkju kl. 11:00 

Annar jóladagur 26. des. Helgistund í Saurbæjarkirkju kl. 13:30 

Gamlaársdagur 31. des.Messa í Hólakirkju kl. 11:00 

Sóknarprestur 

AKUREYRI Sími: 464-8600 

www.VBL.is 

Úrval John Deere 

leikfanga í jólapakkann 

klassískar og nýstárlegar 

Á gottimatinn.is finnurðu Sörur með 

hindberjakremi, hvítu súkkulaði og 

rjómaosti. Þær koma þér á óvart. 

www.VBL.is 

AKUREYRI 

Baldursnes 2 

603 Akureyri 

Sími: 464-8600

KEA óskar 

félagsmönnum sem og 

samstarfsaðilum sínum 

gleðilegra jóla 

og farsældar á nýju ári

Eyvindur 2013

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?