Eyvindur 2013

12 EYVINDUR • DESEMBER 2013
Kristnesþorp.
Ljósm.: Jóhann Ólafur Halldórsson
Anna Guðmundsdóttir
Kristnesþorp – hvað verður um þig?
Það er reisulegt að líta heim að Kristnesspítala þegar komið er að
honum úr norðri. Byggingin er tignarleg og yfir henni er virðuleikablær.
Neðan við Kristnesspítala er nokkur þyrping íbúðahúsa
sem standa við tvær götur austan við aðalbygginguna. Þegar
farið er eftir efri götunni að sumri til finnst vegfaranda jafnvel
að hann sé staddur í suðrænu landi, þar sem hár trjágróður á aðra
hönd varpar skugga yfir götuna og inn á milli trjánna má greina
grasflatir og stalla líkt og á herragarði. Ofan við garðinn tekur
svo við stórt skógarsvæði með greiðfærum stígum sem ætlaðir
eru til útivistar og hressingar fyrir sjúklinga spítalans og aðra
sem vilja.
Fljótlega eftir að Kristneshæli var reist sem berklaspítali 1927
var farið að byggja húsnæði fyrir starfsmenn því ekki þótti gott
að þeir byggju inni í hælinu sjálfu til lengdar. Byrjað var á að reisa
hús fyrir yfirlækninn rétt norðan við spítalann og síðan reis hvert
húsið á fætur öðru fyrir hjúkrunarfólk og aðra starfsmenn, ýmist
einbýlishús eða hús með 2 – 4 íbúðum og stökum herbergjum.
Þar á meðal var hornhúsið þar sem starfsstúlkurnar höfðu herbergi.
Gekk það stundum undir nafninu Glaumbær enda oft glatt
á hjalla þar sem 6 – 10 ungar stúlkur bjuggu saman. Síðasta húsið
var byggt um 1970 og stendur það nyrst við neðri götuna. Þegar
þetta litla þorp stóð í blóma var þarna líflegt mannlíf, fjölskyldur
með börn sem léku sér í leikjum þess tíma, svo sem einkróna og
vinkvink í pottinn á sumrin og veltust um í snjónum og grófu sér
snjóhús í skaflana á vetrum. Að sumu leyti var þetta litla samfélag
eins og eyland í sveitinni því þarna var allt til alls. Iðnaðarmenn
sem sáu um viðhald bygginga og muna, en líka lítil verslun
sem félag sjúklinga rak, sorphirða, reglulegar daglegar ferðir með
farþega til og frá Akureyri með hælisbílnum og dagheimili fyrir
börn, löngu áður en það var tekið upp annars staðar í sveitinni.
Nú eru að ég held 19 íbúðir í þorpinu, allt frá litlum stúdíóíbúðum
yfir í sæmileg einbýlishús. Einungis hluti þessara íbúða
eru nú notaða r af starfsmönnum Kristnesspítala. Í nokkrum
íbúðanna eru starfsmenn sjúkrahússins á Akureyri enda er
Kristnesspítali orðinn hluti þess og þar nú reknar tvær deildir
FSA, endurhæfingardeild og öldrunarlækningadeild. Að auki býr
í einhverjum íbúðum fólk sem á hvorugum staðnum vinnur, þar
sem ekki er eftirspurn eftir húsnæðinu meðal starfsmanna. Ein
lítil íbúð mun vera notuð annað slagið fyrir sjúklinga í endurhæfingu
og svo er nokkuð af stökum herbergjum á jarðhæðum
tveggja húsa sem að mestu eru nýtt sem geymslur, ýmist fyrir
íbúa, gamalt dót sjúkrahússins eða fólk sem hefur búið þarna.
Nokkrar íbúðanna standa auðar og Glaumbær er dimmur og
hljóður nema þau kvöld sem Helgi og hljóðfæraleikararnir
skjótast þangað inn og æfa sig. Einkum eru það allra minnstu
íbúðirnar sem standa auðar eða íbúðir sem hafa skemmst vegna
viðhaldsleysis. Nær ekkert viðhald hefur verið á húsunum í mörg
ár og þau eru sum að grotna niður. Einhverjir íbúar hafa farið
þess á leit að fá að kaupa hús sem þeir búa í með það fyrir augum
að gera upp og búa áfram í þeim en ekki fengið. Ég þekki ekki
allar ástæður þess en m.a. hefur verið borið við að fyrst þurfi að
ganga frá lóðamálum en Legatssjóður Jóns Sigurðssonar á landið
sem byggingarnar standa á. Þeim sem sjá um húseignir sjúkrahússins
er vorkunn, því að á niðurskurðartímum er ekki veitt fé
til viðhalds, enda er það tæplega á forgangslista ríkisins að eiga
og reka leiguíbúðir út í sveit.
En hvað væri hægt að gera við öll þessi hús? Einhverjum hefur
dottið í hug að gera þetta að orlofshúsum. Hver ætti að eiga þau
og sjá um? Og hentar að vera með orlofsíbúðir við hlið sjúkrahúss?
Aðrir hafa látið sér detta í hug að það mætti stofna fast-