Eyvindur 2013

50 EYVINDUR • DESEMBER 2013
Fjölskyldan á Tjarnalandi um jólin 1970. Aftari röð: Díana, Ólafur,
Finnbogi, Kristján, Theodór, Fanney, Auður og Helga. Fyrir framan eru
Gunnhildur, Theodór, Guðmunda og Svava.
þau afnot af forstofuherbergi á fyrstu hæðinni sem þau notuðu
sem stofu fjölskyldunnar og enn síðar bættist, s.k. norðurstofa
við sem svefnherbergi þar sem í kjallaranum var oft raki vegna
slakrar upphitunar og lélegrar einangrunar.
Theodór reisti sér smá verkstæðishús norðan við lækinn á
Ytri-Tjörnum. Var það gamall herbraggi sem hann hafði keypt
til flutnings og steypti undirstöður undir. Í honum var um tíma
rekin þó nokkur starfsemi, því auk viðhalds eigin bíla og skurðgröfunnar,
þá tók hann að sér að gera við bíla og dráttarvélar
sveitunganna. Var oft gestkvæmt á heimilinu í tengslum við
þessa starfsemi því eigendurnir voru oft að aðstoða og flýta fyrir
verkum, t.d. með því að slípa ventla í vélunum, þrífa og ýmislegt
fleira, og voru þá oft í fæði dag og dag, stundum jafnvel vikum
saman. Vildi það brenna við að það gleymdist að láta Guðmundu
vita af þessum matargestum fyrirfram.
Þetta voru tímar fátæktar og skorts á öllum sviðum. Það var
skömmtun á ýmsum nauðsynjavörum og ekki allt hægt að kaupa
jafnvel þótt peningar hefðu verið til. Allt þurfti að sauma og
prjóna heima. Allan mat að laga og stundum var sem maturinn
yrði til úr engu, svo sem súpa úr lituðu vatni og ediki ásamt örfáum
grjónum. Þá voru ber og rabarbari mikil búbót. Eldavélin
var kynt með kolum því ekkert var rafmagnið, þangað til ljósavélin
kom og hún dugði aðeins til lýsingar. Þvottur var þveginn
með frumstæðum aðferðum þar til rafveita var lögð um sveitina
á árunum 1955-57, þá kom fljótlega rafmagnsþvottavél með
handknúinni vindu á Ytri-Tjarnarheimilið. Sú vél var þó engan
veginn í líkingu við sjálfvirkar þvottavélar nútímans.
Alls eignuðust Guðmunda og Theodór 10 börn. Þau eru: Díana
Sjöfn, fædd 1941, Ólafur Helgi fæddur 1947, Fanney fædd 1948,
Kristján Helgi fæddur 1949, Vigdís Helga fædd 1952, Finnbogi
Helgi fæddur 1955, Auður fædd 1956, Theodór fæddur 1958,
Svava fædd 1960 og Gunnhildur Freyja sem fædd er 1961. Ólafur,
Fanney, Kristján og Helga fæddust heima á Ytri-Tjörnum. Finnbogi
var fysta barnið hennar Guðmundu sem hún fæddi á fæðingardeild
Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri sem hafði verið
opnuð síðla árs 1953 en þar fæddust einnig systkinin fjögur sem
á eftir komu.
Kristján og Fanney, foreldrar Theodórs voru á þessum tíma
orðin nokkuð öldruð og þjónuðu Guðmunda og Þuríður svilkona
hennar, sem gift var Baldri bróður Theodórs og sem einnig bjó á
Theodór og Guðmunda. Myndin er tekin vorið 1972 á Tjarnalandi.
Ytri-Tjörnum tengdaforeldrum sínum, þrifu hjá þeim og þvoðu
af þeim meðan þau lifðu. Fanney dó 1955 og Kristján í ársbyrjun
1956 en Baldur og Þuríður tóku þá við búinu.
Þau fluttu í Freyvang
Vorið 1957 hófst nýr kafli í lífi fjölskyldunnar þar sem nýbyggt
félagsheimili hreppsins, Freyvangur, var þá tekið í notkun og
réðust hjónin sem húsverðir þangað. Þar uppi á lofti er lítil íbúð
ætluð húsverði, rétt rúmir 50 fermetrar að flatarmáli. Þrjú herbergi
og eldhús, auk kvikmyndasýningarherbergis sem var íbúðinni
oftast til afnota í raun. Allar eru þessar vistaverur fremur
smáar miðað við nútímakröfur. Í þessa íbúð fluttu þau um vorið
með sjö börn og þrjú bættust síðan við á næstu fjórum árum.
Díana var að vísu að mestu farin að heiman til náms og vinnu útí
frá er hér var komið sögu. Á móti smæðinni vann að íbúðin var
ný og með nýtísku baðherbergi og þægindum sem þau höfðu ekki
átt að venjast áður.
Í Freyvangi voru þau líka meira útaf fyrir sig, þó þau væru auðvitað
í þjónustu sveitunganna og mikil umferð fólks væri oftast
um húsið.
Þau sáu um undirbúning fyrir samkomuhald, sem gat oft orðið
býsna umfangsmikið á þessum fyrstu árum félagsheimilisins,
þegar á stundum voru dansleikir um hverja helgi yfir sumartímann
og stundum bæði föstudags- og laugardagskvöld. Það þurfti
að kaupa inn sælgæti og gosdrykki, það var verkefni Theodórs.
Gosdrykkirnir voru geymdir í skansinum undir tröppunum á
sunnanverðu húsinu en sælgætið var geymt í litlu herbergi nyrst
í húsinu. Guðmunda sá um að þrífa eftir dansleikina og var það
ærin vinna en Theodór gekk frá glerjum og tíndi upp rusl í kringum
húsið, með hjálp barnanna ef svo bar undir.
Og svo var það Tjarnaland
1965 urðu enn kaflaskipti, er þau réðust í að kaupa smábýlið
Tjarnaland af Hrund og Einari, systur og mági Theodórs, en það
var byggt úr landi Ytri-Tjarna. Theodór átti fyrir álíka spildu
samliggjandi sem hann fékk í sinn arfshlut og hafði ætlað sér að
byggja sér býli á, en ekki orðið af. Sú spilda var kölluð Tjarnagerði,
og var hún nú lögð við Tjarnaland og hafinn búskapur með u.þ.b.
13 kýr og 20 ær.
Búið var ekki sérstaklega vel vélvætt, vélakosturinn saman-