Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Cutubka 4aad: Riyadii Waxbarashada<br />
doona nooca nolosha ay mustaqbalka ku noolaan<br />
doonaan marka ay weynaadaan. Kuwa noloshaas<br />
guusha ku gaaray laftooda ayaa arkaya in ay<br />
tahay waayo-aragnimo kelinimo leh. Hodan oo<br />
hadda ka barata cilmiga Bio-Medical Technology,<br />
magaalada Stockholm, ayaa waxay Sweden timid<br />
iyada oo 13jir ah waxayna haysaa laba gabdhood<br />
oo ay walaalo yihiin oo kala jira afar iyo siddeed<br />
sano. Hodan oo <strong>IRIN</strong> u warrameysay ayaa u<br />
sheegtay in kasta oo ay waxbarashada heer fiican<br />
ka gaartay in ay aad isugu taxlujisay sidii ay saaxiibbo<br />
ku kasban laheyd.<br />
Dugsiyada Soomaalida<br />
sababta oo ah, waxaa ku wareegsan oo dhinac walba ka jira dhaqan colaadeed iyo hub, waxaa kale oo ay la’<br />
yihiin waxyaabaha asaasiga ah sida biyo nadiif ah, fayodhowr, koronto iyo adeegyada isgaarsiinta.<br />
Deegaannada colaadda ka soo doogsaday laftooda sababaha ay carruurta dibadda ugu diraan, ujeedadeeda<br />
koowaad waa fursado waxbarasho in ay helaan.<br />
<strong>Somali</strong>land horaantii 1990meeyadii ayaa qiyaas xoogaa ah dib loogu soo celiyay waxbarashadii caadiga<br />
ahayd, waxaana lagu bilaabay dib u soo nooleynta qaar ka mid ah dugsiyadii asaasiga ahaa, iyo wasaaraddii<br />
waxbarashada oo dib u howlgashay, waxaa hadda jira saldhig ay ku tiirsan yihiin 165 dugsi oo asaasi ah, sacab<br />
muggiis oo dugsiyo sare ah iyo jaamacad ay sameeyeen dadka reer Boorama ah ee dibad-joogga ahi.<br />
Hase ahaatee, tayada waxbarashada guud ahaan waxaa loo arkaa in ay heer hoose tahay, dhibaatooyinka<br />
waxbarashada haysataana waxaa saameynaya kuwa bulshada iyo dhaqaalaha dhibaatada dhulka ku haya.<br />
Waalidiin badan ayaan u arag dugsigu in uu yahay goob waxbarasho oo waxay u haystaan meel ay carruurtooda<br />
kaga celin karaan in ay waddooyinka is dhoobaan ama rabshado ay sameeyaan.<br />
Warbixin ay soo saartay hay’adda ka dhex shaqeysa bulshooyinka dagaaladu burburiyeen ee loo yaqaan (war<br />
torn-society) ayaa waxay ku sheegtay aragtida waalidiin badani ay qabaan ay tahay, in dugsiyadu ayan ahayn<br />
goobo waxbarasho loo doonto, hase ahaatee sababta ay carruurta ugu diraan ay tahay si looga ilaaliyo in ay<br />
caruurtu waddooyinka rabshado ka sameeyaan!!. Sannad kasta oo carruurtoodu ka badbaaddo barashada<br />
dhaqanka day-dayga waddooyinka qoriga la taagan, waalidiinta culeys weyn ayaa ka dega.<br />
Sida dugsiyada Quraanka oo kale, dugsiyada gaarka ah ee <strong>Somali</strong>du waxay isticmaalaan nidaam adag oo leh<br />
garaacid jirka ah, anshax marin iyo ul wax laysku barayo, fahamka ayaa loo fiiriyaa ee da’ ma aha . “Xataa<br />
ka hor intii ayan gebi ahaanba burburin nidaamkii waxbarashada, ee (<strong>Somali</strong>ya) dugsiyadu sabool bay ahaayeen.<br />
Habka gudbinta ee baruhu waxay ahayd caadi leh amarro adag oo la raaco iyo ul wax ku barasho.”<br />
Sidaas waxaa yiri Maxamed Kaahin oo bare iyo qoreba ah.<br />
Waxaa kale oo Maxamed Kaahin ka hadlay oo yiri; “wax lala yaabo ma ahayn in aad aragto fasal ay wada<br />
dhiganayaan arday da’ walbo leh, waxa kale oo fasallada ka jiray in ay ku kala badnaayeen wiilasha iyo gabdhahu<br />
heer walba, kala duwanaanshuhuna wuxuu sii badnaa marka lagaaro heerka waxbarashada sare oo<br />
inta badan gabdhuhu ay waxbarashada ka haraan si ay u guursadaan oo ay nolol qoys u galaan.”<br />
Hadda dhammaan deegaannada Soomaalida ee maamul-xukuumadeedyada laga sameeyay, (wasaaradahooda)<br />
waxbarashada waxaa dhibaato ka haystaa dhowr arrimood oo ay ka mid yihii:- Lacag la’aan, aqoonsi<br />
la’aan, xirfadaha iyo adeegga asaasiga ah oo ku yar. Bulshooyinka qaar baa sameystay dugsiyo ay leeyihiin,<br />
inta badanna waxay gacan ka helaan Soomaalida dibadda ku nool.<br />
Waxaa dhacday in heerka ay dugsiyadaasi kala marayaan ay aad u kala duwanaadaan, sida afafka wax lagu<br />
barto oo kala ah, <strong>Somali</strong>, English, Carabi ama Talyaani, iyo habka shahaaddo bixinta. Shahaaddooyinka ay<br />
bixiyaan lagama aqoonsado wixii ka baxsan dhulalka Soomaalida taas oo nidaamka waxbarashada carruurta<br />
ka dhigaysa mid halkaas ku eg.<br />
<strong>IRIN</strong> 55
Change language