ش٠ار٠٢٨
ش٠ار٠٢٨
ش٠ار٠٢٨
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
صفحه 50<br />
امور نا شناخته را امکان پذیر می سازد.<br />
۵<br />
جمالت حاوی دانش نظری می توانند <br />
برخالف جمالت تجربی )امپیریکی( از<br />
روابط عینی موجود پرده بردارند.<br />
III<br />
تفاوت تجربی با حسی و نظری با عقلی<br />
۱<br />
اگرچه دانش تجربی )امپیریکی( با شناخت<br />
حسی و دانش نظری )تئوریکی( با شناخت<br />
عقلی رابطه تنگاتنگی دارند، علیرغم آن نه<br />
تجربی )امپیریکی( با حسی یکسان است و<br />
نه نظری )تئوریکی( با عقلی.<br />
۲<br />
ضمنا دیالک تیک تجربی و نظری )امپیکی<br />
و تئوریکی( را نمی توان در دیالک تیک<br />
حسی و عقلی خالصه کرد.<br />
مراجعه کنید به دیالک تیک حسی و عقلی در<br />
تارنمای دایرة المعارف روشنگری<br />
۳<br />
بخصوص دانش تجربی با دانش حسی<br />
یکسان نیست.<br />
زیرا اگرچه دانش تجربی تحت تأثیرات<br />
حسی پدید می آید، ولی همواره نیازمند و<br />
حاوی پیش شرط های تدارکاتی عقلی معین<br />
بر مبنای داده های حسی است.<br />
۴<br />
تنها این حقیقت امر که داده های حسی در<br />
دانش تجربی در قالب زبانی تبیین می یابند،<br />
استفاده از مقوله های منطقی معینی را پیش<br />
شرط قرار می دهد، مقوله های منطقی ئی<br />
که بدون آنها دانش تجربی را نمی توان<br />
فرمولبندی کرد.<br />
مراجعه کنید به مقوله در تارنمای دایرة<br />
المعارف روشنگری<br />
۵<br />
دانش تجربی و اصوال هر دانشی فرم منطقی<br />
احکام را دارد و لذا نمی تواند در خارج از<br />
عرصه تفکر و شناخت عقلی وجود داشته<br />
باشد.<br />
۶<br />
تجربی و نظری را از این رو نمی توان<br />
بمثابه دو نوع از دانش تلقی کرد که عمدتا به<br />
شناخت عقلی تعلق دارند.<br />
IV<br />
اهمیت دیالک تیک تجربی نظری<br />
برای پراتیک علمی<br />
مسائل زیر در رابطه با دیالک تیک تجربی<br />
و نظری برای پراتیک علمی اهمیت خاصی<br />
دارند:<br />
مجله هفته شماره 28 مهر 1391<br />
۱<br />
مسئله رابطه تجربی و نظری<br />
۲<br />
چگونگی تبدیل تجربی در روند شناخت به<br />
نظری<br />
۳<br />
چگونگی شناخت قوانین بر اساس معارف<br />
تجربی<br />
۴<br />
مسئله گذار از تجربی به نظری.<br />
V<br />
مسئله پیوند دانش تجربی و دانش نظری<br />
در عصر جدید فلسفه و منطق را بویژه<br />
مشغول خود داشته و از سوی راسیونالیسم و<br />
امپیریسم بطرز متضادی مطرح شده است:<br />
الف<br />
دانش تجربی و دانش نظری از دیدگاه<br />
راسیونالیسم<br />
از دیدگاه راسیونالیسم دانش نظری )که<br />
راسیونالیسم آن را حقایق، قضاوت های<br />
غیرتجربی و غیره ضرور می نامد(<br />
در مقایسه با دانش تجربی )که به زعم<br />
راسیونالیسم، از حقایق تصادفی تشکیل می<br />
یابد( دارای خصلت اصوال دیگری است.<br />
از دیدگاه راسیونالیسم دانش نظری از دانش<br />
تجربی نشأت نمی گیرد، بلکه ضرورت خود<br />
را فقط مدیون چیزهای زیرین است:<br />
۱<br />
»کردوکار« فهم<br />
۲<br />
ایده های مادرزاد<br />
۳<br />
فرم های غیرتجربی فهم و غیره<br />
ب<br />
دانش تجربی و دانش نظری از دیدگاه<br />
امپیریسم<br />
از دیدگاه امپیریسم، برعکس، هر دانشی<br />
منشأ خود را در دانش منتج از تجربه دارد.<br />
و لذا برای امپیریسم مسئله ای مطرح می<br />
شود که برای راسیونالیسم به عنوان مسئله<br />
اصال مطرح نیست و آن از قرار زیر است:<br />
چگونه دانش نظری عام در علوم تجربی<br />
منفرد بوجود می آید؟<br />
این مسئله بویژه با رشد سریع علوم طبیعی<br />
در آغاز عصر جدید مطرح می شود:<br />
۱<br />
علوم طبیعی مبتنی بر دانش منتج از تجربه<br />
در مبارزه بر ضد جزم های اسکوالستیکی<br />
کهنه قرون وسطی نیازمند شالوده فلسفی <br />
معرفتی نظری بوده اند.<br />
۲<br />
حل این مسئله بمعنی نشان دادن این امر بود<br />
که چگونه دانش تجربی می تواند به دانش<br />
نظری عام و مطمئن، به شناخت روابط<br />
ضرور و به شناخت قوانین منجر شود؟<br />
مراجعه کنید به قانون، دیالک تیک ضرورت<br />
و تصادف در تارنمای دایرة المعارف<br />
روشنگری<br />
۳<br />
امپیریسم ماتریالیستی با ارائه متدهای گذار<br />
از دانش تجربی به دانش نظری انجام این<br />
وظیفه را به عهده می گیرد:<br />
۴<br />
امپیریسم ماتریالیستی مهمترین طریق )و چه<br />
بسا تنها طریق( گذار از دانش منتج از تجربه<br />
به تئوری را در استنتاج می یابد.<br />
مراجعه کنید به استنتاج در تارنمای دایرة<br />
المعارف روشنگری<br />
۵<br />
فرانسیس بیکن )۱۵۶۱ ۱۶۲۶(<br />
فیلسوف و دولتمرد انگلیسی<br />
مؤسس امپیریسم<br />
این گرایش با فرانسیس بیکن آغاز می شود<br />
و به جان استوارت میل در قرن نوزدهم می<br />
رسد.<br />
۶<br />
جان استوارت میل )۱۸۰۶ ۱۸۷۳(<br />
فیلسوف و اقتصاد دان و از متفکران قرن<br />
نوزدهم<br />
از نمایندگان کندنسیونالیسم<br />
قواعد استنتاجی و بویژه قواعد بیکنی میلی<br />
کشف روابط علی، بمثابه هسته اصلی هر<br />
منطق کشف و پژوهش علمی مطرح می<br />
شوند.<br />
۷<br />
به نظر آندو هر روند شناخت قوانین عام،<br />
بطریق استنتاجی پیش می رود.<br />
۱<br />
گذار از دانش منتج از تجربه به تئوری<br />
را نباید بمثابه جمع و یا ترکیب ساده دانش<br />
تجربی تصور کرد.<br />
پیش شرط شناخت روابط ضرور و قانونمند<br />
قبل از همه عبارت است از انجام عملیات<br />
انتزاعی که ماهیت ابژکت ها، روندها و<br />
غیره مورد نظر را منعکس می کنند.<br />
۲<br />
دانش تجربی و حتی دانش تعمیم یافته<br />
بکمک استنتاج، برعکس، همیشه فقط قادر<br />
به تشخیص وابستگی های تجربی است که
Change language