4 - Portret

literatury, która zdradziła:
tylko rozrywką, ale mówi coś ważnego o człowieku.
Rozpaczliwie oskarża i wyrzeka się tej
stała się towarem. Bołdak-Janowska wyraźnie
opowiada się po stronie tekstu, który nie jest
Literaturą” oskarża literaturę o sprzedajność, o
nazbyt łatwe pogodzenie się z tym, że książka
władzy. W poetyckim manifeście zatytułowanym
znacząco „Nieudana rozmowa z Tamarą
komunikat. Dostrzega, że język jest źródłem
przemocy i służy do odprawiania rytuałów
na ile jesteśmy w stanie wyrazić to, co chcemy,
ale też jak bardzo nasz zasób słów wpływa na
Bołdak-Janowska przygląda się także
ograniczeniom języka. Nie tylko zadaje pytanie,
jak weki w spiżarni” (s. 19).
i uporządkowana
zapas. Upodobana
Na nadmiarze. W
zawsze jest.
gorzka,
Słodka, łamie. „Rozkochuje,
I dalej – gdzie sprzeczności tkwiące w kobiecie
są ciągle przez pisarkę eksponowane:
(s. 19).
cebulę z cebuli”
wypłoszą Aż Płoszyć.
co można zdejmować.
tym, jest ona gdy „Lubią,
wierszu „Obecność” pisze:
definiowane przez nieobecność, przez nagość,
prywatność, intymność. Bołdak-Janowska w
ukryta, przed innymi odsłania ona jedynie kolejne
cebulowe warstwy. Jej funkcjonowanie jest
Bołdak-Janowską interesuje także forma
kobiecości, maski i stroje, które kształtują model
idealnej kobiety. Porównuje żeńskość do
bycia cebulą. Prawda o kobiecie jest głęboko
kobieto, co ty mówisz!” (s. 17-18).
chcę się walnąć w mordę z krzykiem:
dach, i jedzenie mi wystarczy
kiedy pomyślę, że do życia
razem,
każdym „Za
materializm życia, prozaiczność, która wyparła
ideę – w wierszu „Pytanie Pani Zet o minimalizowanie”
czytamy:
myszy i ludzi, którzy walczą o okruchy chleba
(„Podstawa”, s. 16). Przytłaczający wydaje się jej
który „stał się potężniejszy od literatury pozadzieranej”
(„Szlifierki”, s. 17), zestawia ze sobą
są udziałem człowieka. Pisze np. o „używanej”
wolności („Wolność”, s. 17), o hałasie kłamstwa,
W kojącym szeregu” (s. 47).
Zrobi się ciepło po chwili.
szyję. sobie okręcę matką Moją
z myślnikiem.
będzie twoje nazwisko,
nich w niech
współczesnym pomysłem,
niech będą, ze
lekkie zakalca, bez
kamienie mojej matki,
nowa od proszę, „Ponawlekaj,
W alfabecie stanowiącym prywatną historię XX
wieku przeczytamy:
obie płcie: kobiety noszą kamienie dla ozdoby,
mężczyźni rzucają kamieniami w innych ludzi.
Autorka „Opowiadań naiwnych” odsłania odmienny
sposób wykorzystywania kamieni przez
martwemu. Pamięć o kobiecie zostaje wskrzeszona
dzięki odtworzeniu na nowo jej biżuterii.
zataczają jednak koło. To, co umarło, ulega
ożywieniu, to zaś, co przetrwało, oddaje hołd
wystawa biżuterii wykonanej własnoręcznie
przez Tamarę Bołdak-Janowską. Życie i śmierć
Niemcy ograbiali więźniarki ze złota, wydłubane
kamienie uznając za bezwartościowe - pisarka
opowiadała tę historię podczas spotkania
promującego książkę, któremu towarzyszła
z poplątanych kamieni matki” (s. 45). Bołdak
-Janowska przytacza tutaj autentyczną historię
o kobiecie, która poprosiła ją o wykonanie
biżuterii z kamieni, które zostały jej z obozu.
(s. 44); „Proszę, zapamiętaj moją pamięć” (s. 44);
„Proszę, zrób mi jeszcze trochę naszyjników /
nie wtłoczonego w tryby historii. Przejmująco
brzmią fragmenty, gdzie ów apel i lęk przed zapomnieniem
wyraża się w zawołaniu: „Proszę,
wynieś z mojej śmierci / pamięć obozu, prosiła”
Bołdak-Janowska upomina się o pamięć. Staje
po stronie prywatnego doświadczenia, brutal-
człowieka podczas II wojny światowej staje się
pustym znaczeniowo faktem historycznym.
w głos na temat świata, który powoli zapomina
o Auschwitz; świata, dla którego upodlenie
więc w takim kontekście przywołanie obozów
koncentracyjnych. Część trzecia zamienia się
opowieść, gdzie odtworzeniu ulegają prywatne
dramaty, ale też tragedie wieku XX. Nie dziwi
rozpisuje kolejne teksty poetyckie na litery alfabetu,
próbując zbudować historię zamkniętą,
Część trzecia, zatytułowana „OOOEEELA-
AA“, intryguje swoją konstrukcją. Autorka
Jetzt ist Auschwitz überall“ (s. 22).
i pędzi jak głupia, i ja już jej nie chcę.
autostrady,
na wyciekła i
I literatura jest zgrywaniem pana,
władzy.
książkami są książki I „[...]
PORTRET25 - 109