Polska transformacja i jej przyszłość - Polskie Towarzystwo ...

publicznych. AWS pozostawał zwolennikiem „trzeciej drogi” i państwa opiekuńczego, na które
gospodarki nie było stać. Różnice te doprowadziły, jak wiadomo do ustąpienia Unii Wolności z
rządu. Towarzyszące tym zjawiskom osłabienie tempa wzrostu gospodarki i ujawnienie
wysokiego deficytu budżetowego, ułatwiło lewicy zwycięstwo w wyborach roku 2001. Poddając
rządy AWS gwałtownej krytyce lewica nie wycofała się jednak z polityki proakcesyjnej.
Centralnym problemem stało się sprostanie wymaganiom akcesyjnym Unii Europejskiej,
kryteriom konwergencji i uzyskanie społecznego poparcia dla działań w tym kierunku. Jak
wiadomo, referendum w tej kwestii przyniosło znaczną przewagę głosów „za” i umożliwiło
wejście Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 roku.
Znaczna poprawa koniunktury gospodarczej po roku 2002 przyniosła przyspieszenie
wzrostu PKB, spadek bezrobocia a także, zwłaszcza po przystąpieniu do Unii Europejskiej,
wzrost możliwości eksportowych a także zarobkowych poza granicami kraju. Procesy te
zepchnęły jednak na dalszy plan kontynuację reform ustrojowych i systemowych. Nie było
mowy o racjonalizacji finansów publicznych, o ograniczeniu pomocy publicznej dla
nieefektywnych przedsiębiorstw państwowych, o wprowadzeniu podatku liniowego. W roku
2005 lewica przegrała wybory w wyniku ujawnienia szeregu spraw aferalnych z udziałem jej
ludzi. Stworzyło to możliwość objęcia kluczowych stanowisk rządowych przez polityków prawicy
zorientowanych przede wszystkim na rozliczenia z aferzystami i skłonnych do generalnego
potępiania III Rzeczypospolitej.
Politycy proklamujący IV Rzeczpospolitą zaprezentowali jednak poglądy nie zawsze
zgodne z pryncypiami wolności gospodarczej i stanem wiedzy ekonomicznej, nie tworząc też
klimatu sprzyjającego rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego. Korzystając natomiast z
odziedziczonej bardzo dobrej koniunktury gospodarczej, a zwłaszcza ze wzrostu podatkowych
dochodów budżetowych, rząd PiS zdecydował się na poważne zwiększenie świadczeń
socjalnych i na sprzeczne z przyjętymi wcześniej zasadami, a bardzo kosztowne dla budżetu
ustępstwa w systemie emerytalnym dla górników. Zdecydowano się również na nie mniej
kosztowne ustępstwa wobec postulatów przedsiębiorstw znanych, jako „kolebki” Solidarności.
Równocześnie rząd demonstruje wyraźną niechęć wobec kapitału i ludzi bogatych. Na
konwencji Prawa i Sprawiedliwości w dniu 25 sierpnia 2007 premier Kaczyński oświadczył, że
„miliarderów nam nie potrzeba” a ostatnio dodał, że Polska nie powinna być „Polską dla
bogaczy”. Narodowo-populistyczne, antykapitalistyczne oświadczenia czynników rządowych,
powodują już negatywne reakcje na rynku kapitałowym i zniechęcają do inwestowania w kraju.
Zapowiada to spadek tempa wzrostu gospodarki i pogorszenie stanu finansów publicznych.
Wyraźna jest przy tym tendencja do centralistycznego, arbitralnego decydowania o rozdziale
środków płynących z Unii Europejskiej. Kierując się niechęcią do polskiego kapitału b. premier
Marcinkiewicz wstrzymał budowę brakującego odcinka autostrady Warszawa-Berlin, co
powoduje już nieobliczalne konsekwencje dla pozycji Polski w szeregu przedsięwzięć o
międzynarodowym wymiarze. Groźba posądzeń o korupcję doprowadziła też do wstrzymania
lub zaniechania szeregu przetargów na ważne inwestycje infrastrukturalne niezbędne między
innymi w perspektywie Mistrzostw EURO 2012. Z tych samych powodów wstrzymano też w
praktyce prywatyzację wielu nieefektywnych państwowych molochów, wymagających
miliardowych dopłat z budżetu państwa. Wzamian eksponuje się ponownie własność
państwową, jako symbol troski rządu o dobro wspólne.
Procesy te świadczę o bardzo niejasnej polityce ustrojowej i o wyraźnym braku
rozstrzygnięć światopoglądowych na szczytach władzy. Widoczna jest skłonność do rozwiązań
nacjonal-socjalistycznych, do ideologii państwa opiekuńczego ubranego w narodową szatę.
Niejasności w polityce ustrojowej nie gwarantują stabilizacji warunków gospodarowania w
oparciu o reguły gospodarki rynkowej, zwłaszcza w razie zaburzeń koniunkturalnych.
Ambiwalencji poglądów w sprawach gospodarki towarzyszą wspomniane już tendencje
centralizacyjne. Wyraźnie eksponowane jest stanowisko wojewody-namiestnika kosztem władz
samorządowych.
VII. Choroby wyzwolonego państwa i społeczeństwa. Kilka uwag o warunkach
skutecznej terapii
Klimat polityczny w Polsce w 2007 roku stwarza po 18 latach ponowne zapotrzebowanie
na dyskusję o sprawach fundamentalnych. Wskazuje na to niemal powszechna relatywizacja
18