Polska transformacja i jej przyszłość - Polskie Towarzystwo ...

prawicowych, czy lewicowych, nie zajął się na serio wprowadzaniem właściwych
współczesnemu rozwiniętemu kapitalizmowi systemów korygowania alokacji i podziału
rynkowego przez aktywne działanie państwa.
Najwyższy czas, aby zając się zebraniem opisanych kierunków działania w spójną
koncepcję długookresowej strategii rozwoju kraju. Stanowi to kluczowe zadanie dla rządu,
któremu przypadnie objąć władzę w Polsce w najbliższym czasie. Wszystkie sprawy, o których
była tu mowa, wymagają rozpoznania problemów długookresowych i podjęcia działań ze
znacznym wyprzedzeniem. Są też warunki wstępne do spełnienia. Nie ma już miejsca na spory
i konfliktowanie ludzi, instytucji i grup społecznych. Jest konieczność uruchomienia wielkiej
aktywności obywatelskiej, bez której żaden rząd nie udźwignie tych zadań. Trzeba zacząć
odbudowywać zniszczony kapitał społecznego zaufania, bez którego niknie potencjał
rozwojowy kraju.
Synteza
Główny sens powyższych rozważań da się ująć w sześciu tezach.
Po pierwsze, wielką zasługą i osiągnięciem polskiej transformacji jest to, że w ciągu
krótkiego czasu wprowadziła szybko rosnącą gospodarkę rynkową, opartą na liberalnodemokratycznym
ustroju politycznym, na miejsce autorytarnego reżimu komunistycznego.
Po drugie, negatywnym efektem transformacji jest stworzona przez nią sytuacja
społeczna, na którą składa się istnienie znacznej liczebnie grupy marginalizowanej,
pozbawionej uczestnictwa w korzyściach transformacji, a także związane z tym rozchwianie
więzi społecznej oraz rozmaite patologie życia społecznego. Zjawiska te można przypisać
prowadzonej polityce gospodarczej, opartej na doktrynie neoliberalnej.
Po trzecie, te negatywne efekty transformacji ułatwiły zwycięstwo wyborcze programu
antyliberalnego, populistycznego, nawiązującego do solidaryzmu w jego wersji
mechanistycznej, a więc głoszącego odnowę moralną i budowę silnego państwa, które ma
opierać się na zasadniczym wzmocnieniu władzy wykonawczej w celu zapewnienia ładu
społecznego, ale bez troski o kapitał społecznego zaufania.
Po czwarte, polskie doświadczenia przeszłości i teraźniejszości składają się na kilka
przestróg: doświadczenie okresu PRL – przed wszelkim autorytaryzmem; doświadczenie
transformacji - przed polityką gospodarczą opartą na doktrynie neoliberalnej; a doświadczenie
ostatnich dwóch lat - przed wzmacnianiem władzy wykonawczej.
Po piąte, Polsce potrzebne jest więc państwo typu liberalno-demokratycznego,
pielęgnujące zasadę trójpodziału władzy, nastawione na aktywność obywatelską oraz na
wspomaganie i korygowanie gospodarki rynkowej dla rozumnego sterowania rozwojem kraju, a
także na umacnianie partnerskiej pozycji Polski w Unii Europejskiej.
Po szóste, w świetle złożonych wyzwań przyszłości, stojących przed krajem i światem, za
naczelne zadanie rządu polskiego trzeba uznać niezwłoczne przygotowanie długookresowej
strategii rozwoju kraju, nastawionej na umacnianie cywilizacji informacyjnej oraz rozwiązywanie
problemów, wynikających z sytuacji obecnej i przewidywanych, a w tym celu ściśle
sharmonizowanej z unijną strategią trwałego rozwoju.
41