Nr 94, kwiecień 1962 - Znak

MAREK SKWARNI CKI
BEZGRAN ICZNI E DALEKI
'r rudno m i powiedziee bym w pelni zrozumial Koninskiego."'
By go n a pra\Vd ~ zrozumiee, n iezb~dne jest. tak sarno silne n a pi~ci e
wewn~trzne i taka sarna determinacja w rozjasnianiu tajemnic
dobra i zla, na jakq on sam si~ zdobyl. To napi~cie i ta determinacja
osiqgalne Sq jedynie wtedy, gdy za kazdym z filozoficznych rozwiqzan
swiata nast~puje decyzja zastosowania si~ do wydobytych
z przepasci, lezqcej pomiE;dzy czlowieczym "Ja" a Rzeczywistosciq.
wnioskow natury etycznej. Poznawanie rzeczywistosci, tej jednolitej
peini nieba i ziemi nie jest przeciez wyIqcznq domenq umyslu.
Poznajemy jq rowniez - a moze przede wszystkim - c z y­
n i q c. Zwlaszcza czyniqc dobrze. Poprzez kazdq aktualizacj~ sumienia
wdzieramy si~ gl~biej w Rzeczywistose. W miar~ jednak
jak post~puje ta praca na pi~cie wzrasta, przeszkody nie malejq,
ale mnozq si~ i nie kazdy t~ wewn~trznq sytuacj~ wytrzymuje.
Raczej powiedzmy sobie szczerze - niewielu z nas wazy si~ na
zelazne konsekwencje tej drogi. Jako czytelnik pami~tn ik a Koninskiego
uswiadomilem sobie jedynie jak wysokie moze bye to
napi~cie. Nic wi~cej. Dlatego tez te recenzenckie uwagi 0 swiezo
wydanej ksiqzce mogq si~ komus wydac zbyt powierzchowne i za
skqpe. Sq takie z pewnosciq, gdyz nie ocena lecz ch~c zasygnalizowania
niezwykle waznej dla humanistow z wyboru, a nie z zawodu
ksiqzki powodowaia mnq w tych notatkach.
*
Obcowanie z tekstami "Czarnej Nocy" wytwarza klimat osobistej
zazylosci z tym biednym czIowiekiem, ktory przepeiniony
dziwnq trwogq ludzkiej egzystencji, tak samotnie i tak przejmujqco
pukal w scian~ ciemnosci. Z nieslychanym napi~ciem oczekiwal na
odpowiedz z "tamtej strony". Do ostatnich dni zycia nie byl przekonany,
ze otrzymal jakis znak. Byl gornikiem siedzqcym w zasypanym
chodniku, w ciemnosciach, nadsluchujqcym z uporem na
znak istnienia Wielkiego Ratownika.
Karol Ludwtk K 0 n ins k i, NOx Atra, "Pax" , Warszawa 1961, s. 3t5.