Nr 42 - Tauron

More documents

Recommendations

Info

HISTORIA Polska Energia 4 (42) 2012 Paliwo dla energetyki Podstawowym paliwem dla krajowej energetyki jest węgiel. W Grupie Tauron wydobyciem zajmują się dwie kopalnie w ramach Południowego Koncernu Węglowego. Przeszły przez wojny, zmiany polityczne i właścicielskie, dobre i złe czasy 26 Wojciech Kwinta publicysta „Businessman.pl” Tauron Polska Energia, jedna z najważniejszych firm energetycznych nad Wisłą, powstał 6 grudnia 2006 r. – w sam raz jako prezent mikołajkowy. Platformą dla przyszłej grupy energetycznej było utworzenie na przełomie wieków Południowego Koncernu Energetycznego (PKE), a następnie Południowego Koncernu Węglowego (PKW) oraz spółek dystrybucyjnych Enion i EnergiaPro. Na początku 2007 r. zarejestrowano spółkę Energetyka Południe – nazwa Tauron Polska Energia zastąpiła ją w listopadzie. Dziś Grupę stanowią spółki zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej ze źródeł konwencjonalnych i odnawialnych, jej dystrybucją i sprzedażą, oraz obsługą klientów. W 2007 r. PKW stał się jednym z filarów spółki – węgiel wydobywany w kopalniach stanowi znaczną część paliwa zużywanego w elektrowniach Grupy. W skład PKW wchodzą dwie jednostki: Zakład Górniczy Janina w Libiążu oraz Zakład Górniczy Sobieski w Jaworznie. Przeżywały one wzloty i upadki, sukcesy i dramaty właścicieli i pracowników. Zaczynały skromnie, ale współcześnie dają Tauronowi kontrolę nad 20 proc. krajowych zasobów węgla kamiennego i dostarczają ponad 6 proc. wydobywanego rocznie w Polsce surowca. Robert Doms sięga po węgiel Forpocztą branży górniczej w okolicach Jaworzna był Jan Zadzik, biskup krakowski. Złoża wydzierżawił Zacheuszowi Kestnerowi mniej więcej w połowie XVIII wieku, choć w tamtych czasach wielkiego popytu na węgiel nie było. Zasoby potwierdziła Komisja Kruszcowa powołana do życia przez króla Stanisława Augusta, a w pierwszym kwartale 1767 r. wydobyto 140 ton czarnego złota. Choć na to miano węgiel jeszcze musiał poczekać do czasów, kiedy rewolucja przemysłowa dotarła na tereny współczesnej Polski. Potrzeby wzrosły w XIX w., w znacznej mierze dzięki hutnictwu. Początkowo prawo do Cała załoga wraz z dyrekcją pod szybem wyciągowym KWK Sobieski po 1945 r. węglonośnych terenów zyskał Fryderyk Westenholz, choć koncesję otrzymał na wydobycie rud żelaza. Właściciele zmieniali się trzykrotnie, a pierwszy impuls do rozwoju górnictwa węgla kamiennego dał Robert Doms. W 1869 r. nabył tereny wraz w prawem do eksploatacji pokładów węgla. Doms to obywatel Prus, lwowski przedsiębiorca – piwowar. We Lwowie do dziś, w sąsiedztwie browaru (którego był założycielem), można skosztować złocistego napoju w Domu Piwnym Roberta Domsa. Doms jaworzniańską kopalnię uruchomił na krótko. Dopiero jego syn, Robert Wilhelm, pod koniec XIX wieku wydzierżawił kopalnię Juliuszowi Przeworskiemu, który rozpoczął biznes z prawdziwego zdarzenia – wybudował szyb, zainstalował parową maszynę wydobywczą i... zbankrutował w 1903 r. Belgijska, niemiecka, amerykańska Po tej plajcie Doms junior sprzedał udziały w kopalni spółce belgijskiej. Dotychczasową kopalnię zlikwidowano, powstał szyb Sobie- Foto: ARC ski, zainstalowano nowoczesne urządzenia i zakładową elektrownię. Doms pozostał akcjonariuszem, pełnił funkcję dyrektora naczelnego (zmarł w 1916 r.). Wydobycie rosło, ale działalność przedsiębiorców z Paryża i Strasburga skomplikowała I wojna światowa. Po jej zakończeniu konieczna była pomoc dla załogi (1350 pracowników z rodzinami), organizacja dostaw żywności i zaopatrzenia dla pracujących w kopalni koni. Niewielka belgijska firma zdecydowała się w latach 20. XX w. sprzedać aktywa niemieckiej spółce Giesche, która szybko została przejęta przez kapitał amerykański i wpadła w kłopoty z powodu nadmiernych inwestycji. Po restrukturyzacji kopalnia Sobieski stała się spółką córką w grupie Silesian American Corporation (nazwę Sobieski wycofano). W okresie międzywojennym kopalnię zelektryfikowano i unowocześniono, ale Wielki Kryzys wpędził ją w kłopoty. Wydobycie stanowiło ledwie 30 proc. możliwości produkcyjnych, zatrudnienie spadło do 800 osób, ale uniknięto zamknięcia zakładu. Po wybuchu II wojny światowej sprawy własnościowe formalnie się skomplikowały, ale w praktyce rząd hitlerowskich Niemiec oddał kopalnię ponownie pod kontrolę firmy Giesche. Usunięto polską kadrę kierowniczą, na jej miejsce powołano Niemców. Owszem, usprawniono produkcję, zmodernizowano wyposażenie i „śrubowano” wydobycie, ale wykorzystywano niewolniczą pracę jeńców wojennych i więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Od PRL-u do demokracji Po wojnie górnictwo znacjonalizowano, a losy Sobieskiego i Janiny, młodszej kopalni, potoczyły się podobnie. KWK Sobieski przeszła mniej lub bardziej kuriozalne zmiany organizacyjne, od samodzielnej jednostki, przez przynależność do zjednoczeń (Krakowskiego, a później Jaworznicko-Mikołowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego), po włączenie w latach 80. do kopalni Jaworzno (jako Ruch III). W trakcie istnienia PRL-u kopalnię rozbudowano. Realizowała socjalistyczne plany produkcji i jak inne przedsiębiorstwa dążyła do kolejnych rekordów wydobycia bez względu na ich sens ekonomiczny.
Kolejne zmiany wiązały się z transformacją ustrojową i restrukturyzacją przemysłu górniczego. Mimo transformacyjnego zamieszania, tworzenia nowych struktur i dyskusji wokół przyszłości górnictwa, krok po kroku nadchodziły lepsze czasy. W Jaworznie zlikwidowano kopalnię Ruch II (Kościuszko) i częściowo Ruch I (Piłsudski, później Bierut i znowu Piłsudski), a Sobieskiego wykorzystano do stworzenia nowego, rentownego przedsiębiorstwa. Pod koniec XX w. powstał Zakład Górniczo-Energetyczny Sobieski – Jaworzno III, w roku 2000 spółka weszła w skład grupy kapitałowej Południowego Koncernu Energetycznego, a pięć lat później – Południowego Koncernu Węglowego. W 2007 r. PKW stał się wydobywczym ramieniem Grupy Tauron i dziś Zakład Górniczy Sobieski działa w jednej z najważniejszych, notowanych na giełdzie spółek energetycznych w Polsce. FOTO: ARC Nowoczesna kopalnia Nieco inną drogę, acz osiągając ten sam cel, przeszedł Zakład Górniczy Janina w Libiążu. W ostatnich dwóch dekadach kopalnia najpierw weszła (jak Sobieski) do Nadwiślańskiej Spółki Węglowej, później stała się jednym z zakładów Kompanii Węglowej, a w efekcie weszła do PKW i – ostatecznie – do Taurona. Janina została zbudowana przez Francuzów, którzy wydobycie węgla rozpoczęli w 1906 r. Właścicielem była paryska spółka Compagne Galicienne des Mines (Galicyjska Kompania Górnicza). Główny szyb – Janina, był początkowo głęboki na 115 m. Zainstalowana w 1910 r. parowa maszyna wyciągowa służyła kopalni przez dziesięciolecia. Dość szybko, bo już w 1908 r. pojawiła się tu energia elektryczna, a sześć lat później zakładowa elektrownia miała moc przekraczającą 3 MW – wtedy naprawdę dużo. W ciągu kilku lat od uruchomienia załoga zwiększyła się z 68 do ponad 200 osób. Praca górników już przeszło 100 lat temu wiązała się z osłoną socjalną. Spółka zbudowała osiedle pracownicze, górnicy (jak i w innych kopalniach) objęci byli ubezpieczeniem zdrowotnym i emerytalnym. Ubezpieczenie pokrywało m.in. koszty leczenia i zasiłki chorobowe. Na potrzeby zatrudnionych pracował Kazimierz Wojnarowski, pierwszy lekarz górniczy. Pierwszym dyrektorem Janiny był Zygmunt Szczotkowski (do 1935 r.), inżynier z ziemiańskimi korzeniami. Jego ojciec wspomagał powstańców styczniowych i przez kilka lat przebywał na zesłaniu. Zygmunt Szczotkowski wykształcenie zdobył na górniczej uczelni w Leoben, w Austrii. Miał udział w tworzeniu Brama wjazdowa do kopalni Janina, lata 60. XX w. 140 ton węgla Tyle wydobyto w pierwszym kwartale 1767 r. z kopalni w okolicach Jaworzna. Jej zasoby potwierdziła Komisja Kruszcowa powołana przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Centralnego Ośrodka Przemysłowego, otrzymał Krzyż Kawalerski Polonia Restituta. Jego następcą został Józef Litwiniszyn, także absolwent Leoben i ojciec Jerzego Litwiniszyna, żołnierza kampanii wrześniowej, profesora AGH i wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk. Droga do współczesności Losy Janiny w międzywojniu toczyły się w rytm wydarzeń światowych. Skutki Wielkiego Kryzysu łagodzono dzięki tzw. turnusom. Część załogi przechodziła na zasiłki dla bezrobotnych, później wracała do pracy, zamieniając się z innymi górnikami. M.in. ta troska o losy pracowników spowodowała, że kopalnia cieszyła się ogromną renomą. Pracowali tu także uchodźcy ze Śląska Cieszyńskiego i niemieckiej część Górnego Śląska, którzy po I wojnie nie mogli (lub nie chcieli) żyć na terenach włączonych do Czechosłowacji i Niemiec. Podczas II wojny światowej kopalnię przejęli hitlerowcy – stała się częścią koncernu IG Farbenindustrie. Ważniejsze stanowiska przejęli Niemcy – w tym grupa uważających się za Niemców Ślązaków, unikająca w ten sposób służby na froncie. Podobnie jak w Sobieskim, dążono do zwiększenia wydobycia za wszelką cenę i wykorzystywano pracę przymusową. Po wojnie do Janiny trafiły pierwsze maszyny górnicze. Rozbudowa i modernizacja doprowadziła w drugiej połowie lat 60. do dwuipółkrotnego zwiększenia wydobycia. W latach 70. wybudowano nowoczesną Janinę II – z wyrobiskami pochyłymi zamiast tradycyjnych szybów pionowych. Planowano też stworzenie zakładu zgazowania węgla – projekt upadł wraz z pogarszającą się sytuacją gospodarczą. Rekordy wydobycia padły pod koniec lat 80. Po upadku PRL, po kolejnych zmianach, Zakład Górniczy Janina z powodzeniem wydobywa węgiel na potrzeby Taurona. 27
Page 1 and 2: Nr 4 (42) Kwiecień 2012 magazyn gr
Page 3 and 4: Polska Energia 4 (42) 2012 OD REDAK
Page 5 and 6: zację Tomasz Tomczykiewicz Przewod
Page 7 and 8: Wizyta w Japonii Przedstawiciele Mi
Page 9 and 10: Polska Energia 4 (42) 2012 notowani
Page 11 and 12: plakat B1 - DRUK 3/23/12 4:52 PM Pa
Page 13 and 14: SPRZEDAŻ CIEPŁO FOTO: shutterstoc
Page 15 and 16: Podczas akcji antyterrorystycznych
Page 17 and 18: fii wyścigu i skupienia się na tw
Page 19 and 20: Foto: mat. pras. Na posiedzeniu Rad
Page 21 and 22: Zasada TPA Third-party Access, TPA
Page 23 and 24: go. Już na etapie przygotowania te
Page 25: Prognoza zapotrzebowania na węgiel
Page 29 and 30: Rynnowy projekt innego producenta l

Nr 42 - Tauron

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?