na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SZKOŁA GÓRNOŚLĄSKA 211<br />
nie<strong>na</strong>gannego życia. Jeżeli jest poddany, musi otrzymać pozwolenie dla siebie<br />
od swojego miejscowego dominium, jako mu się wolno <strong>na</strong> szkolnego<br />
udać. O ile nie jest poddany, wtedy attestum od konsyliarza krysowego lub<br />
od magistratu miejskiego. Eksamen: Z każdym kandydatem, który się<br />
z przyjęciem do semi<strong>na</strong>rium melduje, powinien dyrektor semi<strong>na</strong>rium eksamen<br />
uczynić, już powinien umieć czytać, pisać i początki arytmetyki a osobliwie<br />
wiadomości religii i moralności posiadać".<br />
Tymczasem odbył się w klasztorze ojców Minorytów w Opolu tylko<br />
jeden kurs, a <strong>na</strong>stępny przerzucono już do Głogówka, gdzie rozpoczęła<br />
się normal<strong>na</strong> <strong>na</strong>uka dla kandydatów w połowie maja 1802 r. Zarazem<br />
przedłużono <strong>na</strong>ukę przygotowawczą z dotychczasowych sześciu tygodni<br />
do jednego roku, a od zgłaszających się wymagano oprócz potrzebnych<br />
dokumentów jeszcze zaświadczenia, iż kandydat praktykował już w jakiejś<br />
szkole i posiada pewne umiejętności w grze <strong>na</strong> orga<strong>na</strong>ch i w śpiewie.<br />
W tym celu wyz<strong>na</strong>czono szczególnie uzdolnionych i doświadczonych<br />
<strong>na</strong>uczycieli <strong>na</strong> instruktorów. Takim był np. Łukasz Sdralek, który<br />
od stycznia 1844 r. był <strong>na</strong>uczycielem w Woszczycach i powierzoną mu<br />
szkołę przeobraził <strong>na</strong> wzorcową. Później założono dla kandydatów osobne<br />
uczelnie tzw. preparandówki, zniesione dopiero w latach międzywojennych.<br />
Wydatki <strong>na</strong> utrzymanie semi<strong>na</strong>rium, sił <strong>na</strong>uczycielskich<br />
oraz pewnej części uczniów pokrywał Kościół aż do chwili ogłoszenia<br />
edyktu sekularyzacyjnego z dn. 30 X 1810 r., który konfiskatą wszelkich<br />
dóbr kościelnych uniemożliwił dalsze fi<strong>na</strong>nsowanie szkolnictwa. Drugim<br />
płatnikiem byli według dekretu z dn. 1 XI 1764 r. nowo instalowani proboszczowie,<br />
którzy jedną czwartą część swych dochodów z pierwszego<br />
roku urzędowania w przyz<strong>na</strong>nej im parafii odprowadzać musieli do wikariatu<br />
generalnego <strong>na</strong> opłatę poborów <strong>na</strong>uczycielskich, przyborów<br />
szkolnych itp. Obowiązek ten ciążył <strong>na</strong> nich aż do połowy XIX w.<br />
Dzięki zabiegom i trosce proboszczów o odpowiedni <strong>na</strong>rybek nie zabrakło<br />
nigdy zgłaszających się do semi<strong>na</strong>rium. Niestety przez długie<br />
lata głogóweckie semi<strong>na</strong>rium pozostało jedynym tego rodzaju zakładem<br />
górnośląskim. Mimo ogromnego zapotrzebowania z braku miejsca odrzucano<br />
corocznie przy<strong>na</strong>jmniej połowę kandydatów. Nie pomogły też<br />
żadne propozycje ze strony wikariatu generalnego, aby choć jeden z sekularyzowanych<br />
i opustoszałych klasztorów oddać <strong>na</strong> potrzeby semi<strong>na</strong>ryjne.<br />
Wszystkie prośby załatwione zostały odmownie. Skuteczniejsze<br />
było skierowane do rządu pruskiego oświadczenie duchowieństwa górnośląskiego<br />
z r. 1848, w którym m. i. czytamy 563 :<br />
„Szkoły są tutaj tak przepełnione, że niemal każdy <strong>na</strong>uczyciel ma <strong>na</strong>wet<br />
230—250 uczniów, często w ciasnych, niskich i ciemnych izbach szkolnych...<br />
Z powodu braku <strong>na</strong>uczycieli dwujęzycznych nie są zajęte liczne posady<br />
<strong>na</strong>uczycieli pomocniczych ... Dotychczas kształcenie pedagogów dla Górnego<br />
Śląska odbywało się tylko w semi<strong>na</strong>rium <strong>na</strong>uczycielskim w Głogówku,<br />
w którym aż do ostatnich czasów prowadzono kształcenie <strong>na</strong>uczycieli tylko<br />
dla szkół niemieckich. Założenie drugiego semi<strong>na</strong>rium <strong>na</strong> Górnym Śląsku,<br />
przeważnie dla kandydatów dwujęzycznych, wyższe władze dotychczas nie<br />
uz<strong>na</strong>ły za potrzebne. Z tej przyczyny wiele polskich szkół obsadzić moż<strong>na</strong><br />
Ma<br />
Oświadczenie duchowieństwa górnośląskiego z r. 1848 o niektórych ówczesnych<br />
stosunkach. W: Zaranie Śląskie 1948 (r. 19), 35 n.<br />
14'
Change language