na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
na przykÅadzie ówczesnego powiatu pszczyÅskiego
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
188 KS. FRANCISZEK MAROIŃI<br />
rzennych jednostek administracyjnych, zamkniętych ze wschodu i południa<br />
granicą polityczą, a sięgający <strong>na</strong> zachodzie aż po Żory i <strong>na</strong> północy<br />
aż po mało wówczas z<strong>na</strong>ne Katowice. Był on również jednym z <strong>na</strong>jbardziej<br />
typowych powiatów górnośląskich, gdyż już wtedy część północ<strong>na</strong><br />
była stosunkowo wysoko uprzemysłowio<strong>na</strong> i ludność wyzyskiwa<strong>na</strong><br />
przez przemysłowych mag<strong>na</strong>tów, <strong>na</strong>tomiast stro<strong>na</strong> południowa, czysto<br />
rolnicza, z trudem wyzwalała się spod długowiekowej pańszczyzny.<br />
Całość tworzyła wolnostanowe dawniej państewko, bezpośrednio zależne<br />
od <strong>na</strong>miestnika cesarskiego. Po zagarnięciu Śląska przez Prusy <strong>na</strong>stąpił<br />
nowy podział i udzielne państewko zostało zwykłym powiatem ze starostą<br />
<strong>na</strong> czele. Początkowo dołączono do niego jeszcze dawniejsze tzw.<br />
mniejsze wolnostanowe państewko wodzisławskie. Tym samym pierwotny<br />
powiat pszczyński sięgał aż po Bogumin i obejmował całą ziemię od<br />
górnej Wisły aż do górnej Odry. Tak pozostało do r. 1817, kiedy to przeprowadzono<br />
nowy podział, tym razem z dużą stratą dla <strong>powiatu</strong> pszczyńskiego.<br />
Oddzielono od niego całą zachodnią stronę, która się walnie przyczyniła<br />
do uposażenia nowego <strong>powiatu</strong> rybnickiego i powiększenia <strong>powiatu</strong><br />
raciborskiego, oraz <strong>na</strong> północy ziemię mysłowicką, dołączoną wraz<br />
z przy<strong>na</strong>leżnymi wsiami do <strong>powiatu</strong> bytomskiego. Z wyjątkiem drobnych<br />
zmian pozostało w takim układzie wszystko aż do nowszych czasów.<br />
W początkach interesującego <strong>na</strong>s okresu, czyli w pierwszych latach<br />
XIX w. pszczyński powiatowy inspektorat szkolny nie pokrywał się<br />
ani z granicami <strong>powiatu</strong>, ani deka<strong>na</strong>tu, gdyż przez powiat polityczny przebiegała<br />
jeszcze granica między biskupstwem krakowskim i wrocławskim.<br />
10 Dlatego w jego obrębie mieściły się jedynie te obwody szkolne,<br />
które w granicach diecezji krakowskiej leżały w zasięgu deka<strong>na</strong>tu<br />
pszczyńskiego oraz ziemi mysłowickiej. Były to miasta: Bieruń Stary,<br />
Acta betreffend die Anstellung und Verbesserung der Schullehrer im Plesser Inspectorate,<br />
Vol. III: 1851—1856 = AVSP vol. III<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. I: 1856—1859 = SV API vol. I<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. II: 1860—1862 = SV API vol. II<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. III: 1863—1865 = SVAPI vol. III<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. IV: 1865—1866 = SVAPI vol. IV<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. V: 1867—1872 = SVAPI vol. V<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless I Anteil, Vol. VI: 1872 = SVAPI vol. VI =<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuvanten in der Schulinspection Pless I,<br />
Vol. I: 1856—1864 = AVSPI vol. I<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuvanten in der Schulinspection Pless I,<br />
Vol. II: 1864—1871 = AVSPI vol. II<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuvanten in der Schulinspection Pless I,<br />
Vol. III: 1871—1872 = AVSPI vol. III<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless II Anteil, Vol. I: 1856—1862 = SVAPII vol. I<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless II Anteil, Vol. II: 1863—1868 = SVAPII vol. II<br />
Schul-Visitations-Acta, Pless II Anteil, Vol. III: 1867—1871 = SVAPII vol. IE<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuventen in der Schulinspection<br />
Pless II, Vol. I: 1856—1864 = AVSPII vol. I<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuventen in der Schulinspection<br />
Pless II, Vol. II: 1864—1869 = AVSPII vol. II<br />
Acta betreffend die Anstellung der Lehrer und Adiuventen in der Schulinspection<br />
Pless II, Vol. III: 1869—1873 = AVSPII vol. III<br />
Acta visitationis deca<strong>na</strong>tus Plessnensis = AVP<br />
Archiwum Kurii Diecezjalnej w Katowicach = AKDK<br />
łfl<br />
Ks. F. M a r o ń, Proces kształtowania wschodniej granicy biskupstwa wrocławskiego...<br />
W: Śląskie Studia historyczno-teologiczne, t. IV, Katowice 1971 r., 187 nn.
Change language