You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
PLANI MËSIMOR GJUHA SHQIPE 9<br />
35 javë x 5 orë në javë = 175 orë gjithsej<br />
Linjat<br />
orët<br />
1. Të lexuarit 65 orë<br />
2. Të dëgjuarit dhe të folurit 13 orë<br />
3. Të shkruarit 22 orë<br />
4. Gjuhë 50 orë<br />
Morfologji<br />
14 orë<br />
Sintaksë<br />
18 orë<br />
Drejtshkrim/drejtshqipt. pikësim 10 orë<br />
Kulturë gjuhe<br />
3 orë<br />
Leksikologji<br />
5 orë<br />
5. Orë të lira 25 orë<br />
Gjithsej<br />
175 orë<br />
Ndarja e temave sipas linjave<br />
1. Teksti rrëfimtar letrar (proza) – të folurit<br />
2. Legjenda e qytetit të Beratit – të lexuarit<br />
3. Përemri vetor. Trajtat e shkurtra dhe trajtat e shkurtra të bashkuara – morfologji<br />
4. Ushtrime për përemrin - morfologji<br />
5. Miti – Kozmogoni dhe Teogoni – të lexuarit<br />
6. Miti – Arakna - të lexuarit<br />
7. Të shkruajmë mite – të shkruarit<br />
8. Të shkruajmë mite – të shkruarit<br />
9. Foljet ndihmëse dhe gjysmëndihmëse - morfologji<br />
10. Përralla – mbreti dhe gomari - të lexuarit<br />
11. Forma veprore dhe joveprore e foljes - morfologji
12. Rrëfenja – Tat Tanushi - Mitrush Kuteli – të lexuarit<br />
13. Proza e shkurtër – Rose Ausländer – të lexuarit<br />
14. E ardhmja e së shkuarës e dëftores dhe kushtorja – morfologji<br />
15. Ushtrime - morfologji<br />
16. Tregimi filozofik –Lumnija – Ernest Koliqi – të lexuarit<br />
17. Tregimi filozofik –Lumnija – Ernest Koliqi – të lexuarit<br />
18. Ç’është për ty lumturia? – të folurit<br />
19. Ushtrime për foljen - morfologji<br />
20 - Tregimi fantastiko-filozofik - Liria - Dino Buzzati – të lexuarit<br />
21 - Tregimi fantastiko-filozofik - Liria - Dino Buzzati – të lexuarit<br />
22. Parafjalët. Grupimi sipas rasave – morfologji<br />
23. Novela – Shtëpia misterioze – Honore de Balzak – të lexuarit<br />
24. Novela – Shtëpia misterioze – Honore de Balzak – të lexuarit<br />
25. Misteri dhe njeriu - të folurit<br />
26. E mistershmja në tekstin rrëfimtar letrar - të shkruarit<br />
27. E mistershmja në tekstin rrëfimtar letrar - të shkruarit<br />
28. Novela sociale – Studenti në shtëpi – të lexuarit<br />
29. Novela sociale – Studenti në shtëpi – të lexuarit<br />
30. Krahasimi i parafjalëve me ndajfoljet dhe emrat - morfologji<br />
31. Novela psikologjike - Novela e shahut - Stefan Cvajg – të lexuarit<br />
32. Novela psikologjike - Novela e shahut - Stefan Cvajg – të lexuarit<br />
33. Pjesëzat. Llojet sipas kuptimit - morfologji<br />
34. Romani psikologjik - Suzana Tamaro - I thuaj zemrës po – të lexuarit<br />
35 Romani psikologjik - Suzana Tamaro - I thuaj zemrës po – të lexuarit<br />
36. Pasthirrmat – morfologji<br />
37. Romani satirik - Servantesi - Don Kishoti i Mançës – të lexuarit<br />
38. Romani satirik - Servantesi - Don Kishoti i Mançës – të lexuarit<br />
39. Lidhëzat – morfologji<br />
40. Dallimi i lidhëzave me përemrat, ndajfoljet e parafjalët - morfologji<br />
41. Romani shoqëror – Shosha - të lexuarit<br />
42. Romani shoqëror – Shosha - të lexuarit<br />
43. Ushtrime - morfologji<br />
44. Teksti poetik – të folurit<br />
45. Epi i Gilgameshit – të lexuarit
46. Imagjinata më thërret – të shkruajmë<br />
47. Imagjinata më thërret – të shkruajmë<br />
48. Bliri - Xhevat Syla - të lexuarit<br />
49. Drejtshkrimi i fjalëve të huaja në gjuhën shqipe – drejtshkrim<br />
50. Zemra e nënës - Zhan Rishpen – të lexuarit<br />
51. Drejtshkrimi i zanores ë fundore - drejtshkrim<br />
52. Tregimi i vajzës – Martin Camaj – të lexuarit<br />
53. Drejtshkrimi i nyjës së përparme të mbiemrave – drejtshkrim<br />
54. Ushtrime për drejtshkrimin e fjalëve - drejtshkrim<br />
55. Njoftim vjeshte – Nikolla Spathari – të lexuarit<br />
56. Njeriu dhe shoqëria – të folurit<br />
57. Tringa - Gjergj Fishta – të lexuarit<br />
58. Grupet e zanoreve ie, ye, ue, ua – drejtshkrim<br />
59. Peizazhi i pyllit të zgjuar - Dritëro Agolli – të lexuarit<br />
60. Pikëçuditja – pikësim<br />
61. E marta – Rrahman Dedaj – të lexuarit<br />
61. Sa i vlerësojmë paraardhësit tanë – të folurit<br />
62. Pikëpyetja – pikësim<br />
63. Shumëpikëshi – pikësim<br />
64. Rubairat - Omar Khajam – të lexuarit<br />
65. Përdorimi i thonjëzave – pikësim<br />
66. Ushtrime – pikësim<br />
67. Gjumi i shpirtit - Lasgush Poradeci – të lexuarit<br />
68. Fjalia. Llojet e fjalisë sipas gjymtyrës kryesore – sintaksë<br />
69. Nikias - Johan. V. Gëte – të lexuarit<br />
70. Fjalia njëkryegjymtyrëshe – sintaksë<br />
71. Ushtrime – sintaksë<br />
72. Korbi - Edgar Allan Poe – të lexuarit<br />
73. Gjymtyrët homogjenë – sintaksë<br />
74. Rreshti i këpucëve të burgosura - Visar Zhiti – të lexuarit<br />
75. Jam dhe unë poet – të shkruajmë<br />
76. Jam dhe unë poet – të shkruajmë<br />
77. Llojet e marrëdhënieve në fjalinë e përbërë bashkërenditëse – sintaksë<br />
78. Proza poetike – të shkruajmë
79. Llojet e marrëdhënieve në fjalinë e përbërë me nënrenditje – sintaksë<br />
80. Teksti dramatik – të folurit<br />
81. Monodrama - Vdekja e një mbretëreshe – Rexhep Qosja – të lexuarit<br />
82. Monodrama - Vdekja e një mbretëreshe – Rexhep Qosja – të lexuarit<br />
83. Marrëdhëniet rrethanore kohore dhe vendore në fjalinë e nënrenditur – sintaksë<br />
84. Ushtrime – sintaksë<br />
85. William Shakespeare – Makbethi – të lexuarit<br />
86. William Shakespeare – Makbethi – të lexuarit<br />
87. Borgjezi fisnik – Molieri – të lexuarit<br />
88. Borgjezi fisnik – Molieri – të lexuarit<br />
89. Marrëdhëniet rrethanore shkakore, rrjedhimore dhe sasiore në fjalinë e nënrenditur – sintaksë<br />
90. Ushtrime – sintaksë<br />
91. Dramatizimi i një pjese – të shkruajmë<br />
92. Dramatizimi i një pjese – të shkruajmë<br />
93. Marrëdhëniet rrethanore mënyrore dhe krahasore në fjalinë e nënrenditur – sintaksë<br />
94. Ushtrime – sintaksë<br />
95. Teksti përshkrues – të folurit<br />
96 Teksti përshkrues - Qyteti i çuditshëm – të lexuarit<br />
97 Teksti përshkrues - Kërcimtarja e Dukagjinit – të lexuarit<br />
98. Na<strong>ok</strong>oja (Pylli norvegjez) – Haruki Murakami – të lexuarit<br />
99. Marrëdhëniet rrethanore qëllimore, kushtore dhe lejore në fjalinë e nënrenditur – sintaksë<br />
100. Ushtrime – sintaksë<br />
101. Përshkruaj – të shkruajmë<br />
102. Përshkruaj – të shkruajmë<br />
103. fjalia e përbërë me më shumë se dy pjesë – sintaksë<br />
104. Ushtrime – sintaksë<br />
105.Teskti argumentues – të folurit<br />
106. Miti i Sizifit – Albert Kamy - të lexuarit<br />
107. Miti i Sizifit – Albert Kamy - të lexuarit<br />
108. Teksti argumentues – të shkruajmë<br />
109. Teksti argumentues – të shkruajmë<br />
110. Ligjërata e drejtë dhe e zhdrejtë – sintaksë<br />
111. Ushtrime – sintaksë<br />
112. Teksti rrëfimtar joletrar – të folurit
113. Teksti autobiografik - Intervistë me vetveten – Petro Marko – të lexuarit<br />
114. Teksti autobiografik - Intervistë me vetveten – Petro Marko – të lexuarit<br />
115. Autobiografia –Të shkruajmë<br />
116. Teksti monografik – Skënderbeu, jeta dhe vepra – Kristo Frashëri – të lexuarit<br />
117. Teksti monografik – Skënderbeu, jeta dhe vepra – Kristo Frashëri - të lexuarit<br />
118. Ligjërimet në gjuhën shqipe – kulturë gjuhe<br />
119. Stilet gjuhësore – kulturë gjuhe<br />
120. Udhëpërshkrimi – Lura-Mirdita (Brenga e Parisit) – Edit Durham – të lexuarit<br />
121. Udhëpërshkrimi – Lura-Mirdita (Brenga e Parisit) – Edit Durham – të lexuarit<br />
122. Udhëtoj ... – të shkruajmë<br />
123. Udhëtoj ... – të shkruajmë<br />
124. Intervista – mbi romanin “Guri i Durimit” të Atiq Rahim – të lexuarit<br />
125. Intervista – mbi romanin “Guri i Durimit” të Atiq Rahim – të lexuarit<br />
126. Diskutojmë për televizionin – të folurit<br />
127. Intervista - Të shkruajmë<br />
128. Historia e gjuhës shqipe – kulturë gjuhe<br />
129. Fjalimi – Le ta bajmë monumentin kombëtar: bashkimin e kombit – Anton Harapi – të lexuarit<br />
130. Fjalimi – Le ta bajmë monumentin kombëtar: bashkimin e kombit – Anton Harapi – të lexuarit<br />
131. Shkrimi motivues – Mësoni jetën - të lexuarit<br />
132. Shkrimi motivues – Mësoni jetën - të lexuarit<br />
133 Sa inkurajues jemi ne? – të folurit<br />
134. Motivimi im për ty - të shkruarit<br />
135. Fjala si njësi leksikore në gjuhën shqipe - leksikologji<br />
136. Kuptimi leksikor i fjalës - leksikologji<br />
137. ditari – Sytë e Tu – Niko Kazanzaqis - të lexuarit<br />
138. ditari – Sytë e Tu – Niko Kazanzaqis - të lexuarit<br />
139. Një ditë nga jeta ime – të shkruajmë<br />
140. Prejardhja e kuptimeve leksikore në gjuhën shqipe - leksikologji<br />
141. Kujtimet – Ditët e fundit të Lev Tolstoit – Vladimir Certkov - të lexuarit<br />
142. Reportazhi – Magjia e bregdetit Jon - të lexuarit<br />
143. Reportazhi – Magjia e bregdetit Jon - të lexuarit<br />
144. njeriu dhe mjedisi – të folurit<br />
145. reportazhi – të shkruajmë<br />
146. Leksikografia dhe fjalorët e shqipes – leksikologji
147. Ushtrime me fjalorët - leksikologji<br />
148. Letra - Letër babait – Franc Kafka – të lexuarit<br />
149. Letër babait – Franc Kafka – të lexuarit<br />
150. Letër... - të shkruajmë<br />
151 - 175. Orë të lira
Tema: Teksti rrëfimtar letrar (proza) – të folurit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të flasë rreth llojeve të teksteve të ndryshme.<br />
• Të shprehë mendimet e tij rreth llojeve letrare.<br />
• Të ushtrohet për të klasifikuar tekstet letrare dhe joletrare.<br />
• Të analizojë veçoritë e teksteve letrare (prozës).<br />
Teknika dhe metoda mësimore:<br />
bashkëbisedim, lexim i koduar, diskutim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Ora e parë e mësimit për vitin e ri mësimor nis me një bisedë të shkurtër<br />
rreth pushimeve verore. Mësuesi/ja shtron për bashkëbisedim pyetjet:<br />
- Si ndiheni ditën e parë të shkollës?<br />
- Çfarë patën të veçantë këto pushime?<br />
- A keni lexuar libra? Përmendni disa prej tyre.<br />
- Cili ju ka pëlqyer më tepër?<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë temën: “Teksti rrrëfimtar letrar”,<br />
për t’iu përgjigjur pyetjeve që ai/ajo shënon në tabelë.<br />
- Çfarë është teksti rrëfimtar?<br />
- Përse shërben ai? Si ka lindur?<br />
- Cilat ishin disa nga llojet e tekstit rrëfimtar letrar?<br />
- Ç’kuptoni me: ka si qëllim edukimin estetik të lexuesit?<br />
Nxënësit diskutojnë rreth pyetjeve të shtruara, plotësojnë njëri-tjetrin, pyesin.<br />
Hapi III. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit që të sjellin shembuj rreth veçorive të tekstit rrëfimtar letrar.<br />
Gjuha e tekstit rrëfimtar<br />
Rrëfimtari<br />
Tema<br />
Vendi<br />
Koha<br />
Personazhet
Subjekti<br />
Të gjitha shembujt do të merren nga tekstet e trajtuara në Gjuha shqipe 8.<br />
Proza:<br />
- më e çlirët se poezia<br />
- <strong>gjuha</strong> afër komunikimit të përditshëm<br />
- fjalia nuk fillon me rend të ri<br />
- kuptimi shprehet me fjali, fraza, tekste, pjesë, krerë, vëllime<br />
- rrëfim në vetën I, III<br />
- ligjërata e zhdrejtë<br />
- ligjërata e drejtë - dialog<br />
- monolog<br />
Tema: Legjenda e qytetit të Beratit – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e legjendës në letërsinë gojore.<br />
• Të përmbledhë legjendën në pak fjali dhe t`i vendosë një titull.<br />
• Të dallojë elementin fantastik nga ai real.<br />
• Të gjejë shprehje e figurshme dhe të shpjegojë rolin e tyre.<br />
Teknika dhe metoda mësimore:<br />
Stuhi mendimi, diskutim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I: Shkruhet tema e re në dërrasë dhe më pas nxënësit lexojnë legjendën “Legjenda e qytetit të<br />
Beratit”. Më pas pyeten:<br />
Ç’është legjenda? Cilat janë veçoritë e saj?<br />
Përgjigjet: Legjenda (klaster)<br />
elemente fantastike<br />
Lloj i veçantë i rrëfimit popullor<br />
mrekullia dhe legjenda flet për një ngjarje ose figurë historike<br />
e jashtëzakonshmja<br />
përcillet gojë më gojë<br />
Ka një qëllim, është trillim poetik: (hiperbolë,<br />
personifikim)
Hapi II: Nxënësit punojnë pyetjet rreth tekstit.<br />
Pyetja 1. Dallohen koha dhe personazhet.<br />
Pyetja 2. Përcaktohet metamorfoza e personazheve:<br />
Zana - kodrinëzë shkëmbore<br />
Tomori - mal me gropa<br />
Shpiragu - mal me brinjë të copëtuara<br />
Pyetja 3. Nxënësit përcaktojnë dashurinë si ndjenja që vendosi fatin tragjik për dy personazhet Tomorin<br />
dhe Shpiragun?<br />
Pyetja 5 dhe 6. Nxënësit dallojnë elementet reale duke e krahasuar me elementin fantastik që jepet<br />
përmes shndërrimit të personazheve. Ata japin mendimin e tyre nëse ky dënim ishte i drejtë ose jo.<br />
Pyetja 8. Tri epitet për zanën që duhet të gjejnë nxënësit janë:<br />
Zana<br />
e bukur<br />
hirëplotë<br />
hyjneshë<br />
Pyetja 9. Nxënësit imagjinojnë dyluftimin dhe e përshkruajnë me fjalët e tyre.<br />
Detyrë: nxënësit zgjedhin një nga alternativat<br />
a) Sillni në klasë legjenda të tjera që kanë në bazë të tyre metamorfozën. Mësoni t’i rrëfeni bukur ato.<br />
b) Shkruani për legjendën një mbyllje tjetër.<br />
Tema: Përemri vetor. Trajtat e shkurtra dhe trajtat e shkurtra të bashkuara –<br />
morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur përemrat vetorë.<br />
• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat e<br />
shkurtra të bashkuara të përemrave vetorë.<br />
• Të zbërthejë trajtat e shkurtra të bashkuara në tekste të ndryshme.<br />
Teknika dhe metoda mësimore:<br />
Klaster, punë në çift, diskutim.
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtëpisë. Mblidhen disa fletore tënxënësve të niveleve të<br />
ndryshme për t’u korrigjuar dhe për t’u vlerësuar me notë brenda orës së mësimit.<br />
Hapi II. Shkruhet në qendër të tabelës së zezë fjala përemrat dhe nxiten nxënësit të flasin për ta pa u<br />
shqetësuar për gabimet që mund të bëjnë.<br />
vetorë<br />
Përemrat<br />
Hapi III. Përqendrohet vëmendja te përemrat vetorë. Rikujtohen njohuritë së bashku me nxënësit duke i<br />
ndihmuar me pyetjet:<br />
- Çfarë tregon përemri vetor i secilës vetë?<br />
- Në cilat rasa dalin trajtat e shkurtra?<br />
- Si formohen trajtat e shkurtra të bashkuara?<br />
Duke kujtuar tabelën e lakimit të përemrave vetorë në rasën dhanore dhe kallëzore, sqarohet se të gjitha<br />
trajtat e shkurtra të rasës dhanore bashkohen me trajtën e shkurtër e të rasës kallëzore, veta e tretë, numri<br />
njëjës dhe me trajtën e shkurtër të rasës kallëzore i, veta e tretë, numri shumës. Në këtë mënyrë<br />
formohen trajtat e shkurtra të bashkuara.<br />
më + e = ma të + e = ta<br />
më + i = m’i të + i = t’i<br />
Mësuesi/ja sqaron se për të zbërthyer një trajtë të shkurtër të bashkuar, në fillim do të bëjmë pyetjen<br />
kujt? të rasës dhanore dhe pastaj pyetjen kë? të rasës kallëzore.<br />
Hapi IV. Hapet teksti “Gjuha shqipe 9”. Ndahen nxënësit në grupe dhe punojnë ushtrimet 1 dhe 2 ku<br />
dallojnë përemrin vetor ose vendosin në fjali përemrin vetor të duhur.<br />
Hapi V. Mësuesja mat njohuritë e nxënësve duke u bërë disa pyetje dhe ushtrime në fletoren e klasës.<br />
Detyrë: Ushtrimi 3 në <strong>libri</strong>n “Gjuha shqipe 9”
Tema: Ushtrime për përemrin - morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë në rasën, numrin dhe vetën e duhur trajtat e shkurtra dhe trajtat e<br />
shkurtra të bashkuara të përemrave vetorë.<br />
• Të formojë fjali dhe të argumentojë me anë të pyetjeve (kujt? dhe kë?) përdorimin<br />
e trajtave të shkurtra të bashkuara.<br />
• Të dallojë trajtën e shkurtër të vetës së parë njëjës më nga pjesëza më.<br />
• Të dallojë trajtën e shkurtër të vetës së tretë shumës u nga pjesëza u, që shërben<br />
për të formuar formën joveprore të foljeve.<br />
Metodat e teknikat e mësimdhënies:<br />
Diskutim, punë e drejtuar, punë në grup.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Për këtë temë mësimi mësuesja punon me ushtrime 4 – 9 në <strong>libri</strong>n “Gjuha shqipe 9”.<br />
Detyrë jepen ushtrime nga Fletorja e punës.<br />
Tema: Miti – Kozmogoni dhe Teogoni – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e mitit.<br />
• Të interpretojë shpjegimin mitologjik të fenomenit nga ai shkencor.<br />
• Të dallojë ngjashmëritë e hyjnive dhe njerëzve.<br />
• Të dallojnë epitet sinonemike<br />
Metodat e teknikat e mësimdhënies:<br />
Stuhi mendimesh, lexim i drejtuar, pema e mendimit.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja shkruan në dërrasë titullin “Kozmogoni dhe Teogoni”.<br />
U drejton pyetje nxënësve:<br />
- Cilat janë informacionet që keni për prejardhjen e t<strong>ok</strong>ës?<br />
- Ç’lloj fenomenesh janë faktet që sjellin si shkenca, si të dhënat folklorike për krijimin e botës?
Mitet janë rrëfime të lashta për origjinën e botës, për dukuritë natyrore.<br />
Formë e thjeshtë tregimi me strukturë.<br />
Lindën me kultet dhe festat<br />
Personifikimi figura bazë.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re mësimore, të cilën e shkruan në tabelë “ Kozmogoni<br />
dhe Teogoni ”, I njeh me mitet, informacion i marrë në njohuritë e kaluara, lexojnë informacione “Mitet<br />
për dukuritë”.<br />
Përzgjidhen tre nxënës që të lexojnë. I nxit nxënësit që të lexojnë bukur, me intonacion, rrjedhshëm.<br />
Gjatë kohës që nxënësit lexojnë, nxënësit e tjerë do të nënvizojnë:<br />
fjalët që nuk i kuptojnë – shpjegimin e të cilave do ta bëjë mësuesi/ja,<br />
Hapi III. Kalohet te rubrikat e punës me tekstin.<br />
Pyetjet 1, 2 3. Nxënësit diskutojnë rreth krijimit të botës sipas mitit. Nëse janë fakte shkencore apo<br />
imagjinare.<br />
Pyetja 4. Nxënësit dallojnë ngjashmëritë midis hyjnive dhe njerëzve si p.sh. zënkat midis tyre etj.<br />
Në mit: ……………………………………………………….<br />
Në shkencë: …………………………………………………….<br />
Pyetja 5, 6. Nxënësit dallojnë rreth shkaqeve të luftës dhe diskutojnë nëse këto shkaqe janë edhe sot e<br />
kësaj dite shkaqet e luftërave.<br />
Pyetja 7. Nxënësve u lihet kohë të gjejnë në tekst epitet sinonemike.<br />
Detyrë: Bota e miteve sot duket e largët, por përsëri misterioze dhe tërheqëse në vorbullën e historive<br />
të ngarkuara me elemente fantastike. Nisur nga kjo, realizoni një ese të shkurtër me temë “E magjishmja<br />
dhe misteri në mite”.<br />
Tema: Të shkruajmë mite – të shkruarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të flasë për tematikën e miteve duke u nisur nga mitet e trajtuara.<br />
• Të shprehë opinionin e tij rreth fenomenit të krijimeve të miteve.<br />
• Të krijojë një ngjarje ku të shpjegojë një dukuri të caktuar me anë të një miti<br />
Teknika e metoda e mësimdhënies:<br />
Bisedë, komentim, shkrim i lirë
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Lexohet rreth mitit të Narcisit dhe nxënësit gjejnë:<br />
Temën e trajtuar<br />
Fenomenin e Narcisit<br />
Veçoritë e miteve<br />
Hapi II. Shkrim i lirë<br />
Ndahen në grupe dhe krijojnë rrëfime mitike mbi:<br />
Lindjen dhe perëndimin e Diellit<br />
Rrugën e Qumështit<br />
Rënien e shiut<br />
Shkumën e valëve te detit.<br />
Diskutoni mbi krijimet tuaja duke veçuar elementet fantastike të përdoruara në to.<br />
Tema: Foljet ndihmëse dhe gjysmëndihmëse - morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë kur e njëjta folje përdoret si folje ndihmëse dhe si folje me kuptim të plotë leksikor.<br />
• Të dallojë format foljore që formohen me anë të foljeve ndihmëse.<br />
• Të zgjedhojë format foljore, që formohen me anë të foljeve ndihmëse.<br />
• Të formojë fjali ku foljet kam dhe jam të përdoren si folje ndihmëse dhe si folje<br />
me kuptim të plotë.<br />
• Të dallojë foljet gjysmëndihmëse.<br />
• Të bëjë dallimin kur e njëjta folje përdoret si folje gjysmëndihmëse dhe kur<br />
përdoret me kuptim të plotë leksikor.<br />
Teknika e metoda e mësimdhënies:<br />
Diskutim, organizues grafik, punë e drejtuar, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja paraqet një tabelë, kohët e foljes si dhe shembuj fjalish ku të përdoren foljet<br />
gjysmëndihmëse dhe pyet nxënësit për të dalluar kallëzuesët e fjalive.
Ç’funksion kryejnë foljet kam dhe jam, apo foljet ……………. (varet nga shembujt që jep mësuesi/ja.<br />
Pastaj realizohet kjo ndarje:<br />
kam<br />
Foljet ndihmëse<br />
jam<br />
Foljet gjysmëndihmëse<br />
Folja këpujore Foljet modale Foljet që shprehin mënyrën<br />
Jam mund duhet do e zhvillimit të veprimit<br />
fillim vazhdim mbarim<br />
Hapi II. Nxënësit hapin tekstet dhe lexojnë shembujt.<br />
Diskutohet rreth fjalive për të sqaruar kur foljet kam dhe jam janë ndihmëse dhe kur janë me kuptim të<br />
plotë.<br />
Shkruhen në dërrasë të zezë përfundimet:<br />
- Foljet ndihmëse i paravendosen pjesores së foljes.<br />
- Folja jam nuk është ndihmëse, kur përdoret në kuptimin ndodhem, gjendem.<br />
- Folja kam nuk është ndihmëse kur ka kuptimin zotëroj.<br />
E njëjta gjë edhe për foljet gjysmëndihmëse.<br />
Hapi III. Ushtrimet 1-5. Këto ushtrime përcaktohen dhe sipas nivele bazë, mesatar dhe të lartë në bazë<br />
të vështirësisë.<br />
p.sh. ushtrimi 5<br />
Plotëso vendet bosh me foljet kam, jam, nis, filloj, duhet. Emërto si janë përdorur.<br />
Nxënësit janë nisur për në Vlorë. Ndihmëse<br />
Njeriu i mirë duhet të respektohet. Gjysmëndihmëse<br />
Erjona .................... të qeshte me të madhe. ....................<br />
Bora .................... nisur herët në mëngjes. ....................<br />
Vetë ekzistenca e botës .................... e çuditshme. ....................<br />
Pse njerëzit .................... shije të ndryshme? ....................<br />
Detyrë: ushtrimi 6 në <strong>libri</strong>n “Gjuha shqipe 9”
Tema: Përralla – Mbreti dhe gomari - të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar përrallën si lloj të letërsisë gojore.<br />
• Të zbërthejë strukturën e përrallës.<br />
• Të dallojë veçoritë gjuhësore të përrallës<br />
Teknika e metoda e mësimdhënies:<br />
lexim zinxhir, diagrami i Venit,<br />
praktikë e drejtuar, praktikë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Në këtë orë mësimi, nxënësit do të njihen me përrallën, si lloj i letërsisë rrëfimtare letrare.<br />
Në temat e kaluara nxënësit janë njohur me mitet. Mësuesi/ja mund të bëjë një përmbledhje të njohurive<br />
të marra në vitet e kaluara për përrallat. I njeh me temën e re: “Mbreti dhe gomari”. Lexohet<br />
informacioni i dhënë në libër për përrallën.<br />
Krahasoni mitet me përrallat<br />
Përrallat<br />
Mitet<br />
- tregime popullore ku gërshetohen - rrëfime të lashta<br />
elementet reale me ato fantastike<br />
a. për origjinën e botës<br />
- trillim i gjerë poetik, fantazia e b. për dukuritë natyrore<br />
guximshme, e pasur<br />
- lindën bashkë me kultet dhe festat<br />
- tema kryesore është: - formë e thjeshtë tregimi me strukturë<br />
a. e mira kundër së keqes, - personifikimi<br />
b. e bukura kundër së shëmtuarës,<br />
c. virtyti kundër vesit<br />
- personazhet – pozitive dhe negative<br />
- struktura – hyrja dhe mbyllja<br />
- mbizotëron fryma e aventurës<br />
- ka të papritura.<br />
- <strong>gjuha</strong> popullore e pasur<br />
- figuracion i fuqishëm<br />
- kthesa të papritura të ngjarjes
Hapi II. Mësuesi/ja përzgjedh nxënësit që të lexojnë zinxhir përrallën. Zgjedhja mund të jetë e rastit ose<br />
dy –tri nxënës që lexojnë më bukur. Gjatë leximit nxënësit e tjerë nënvizojnë figurat letrare, shprehjet<br />
frazeologjike dhe shprehjet popullore.<br />
Hapi III. Kalohet te rubrika e punës me tekstin.<br />
Si e konsideronte gomarin fshatari? Si ju duket sjellja e gomarit? A vini re ndonjë gjë jo të zakontë në<br />
të? Po veprimet e gomarit në fund si do t’i interpretonit? – nxënësit ilustrojnë me shembuj edhe nga<br />
teksti<br />
Cilësitë e mbretit: i drejtë, ....................................................<br />
Nxënësit dallojnë veçoritë e përrallës që i nxorën në fillim të orës te kjo përrallë.<br />
Interpretimi:<br />
Shprehja nga teksti<br />
Komenti im<br />
Ke hak të kërcesh, or gomar, se ke bërë mik<br />
mbretin!<br />
Sepse dihet që kush ka mik mbretin nuk ka frikë<br />
nga asnjë apo asgjë .......<br />
Puna me gjuhën: folje që nuk përdoren në kuptimin e tyre të parë.<br />
Detyrë: Sillni një përrallë që të përcjellë të njëjtin mesazh me përrallën “Mbreti dhe gomari”.<br />
Tema: Rrëfenja – Tat Tanushi - Mitrush Kuteli – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar rrëfenjën si llojin e tregimit.<br />
• Të dallojë situatën fantastike ku zhvillohet rrëfimi nëpërmjet vendit dhe<br />
personazheve.<br />
• Të gjejë veçoritë e përbashkëta të rrëfenjës me përrallën.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Lexim në role, ditari dypjesësh, vështrim krahasues
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja paraqet temën e re mësimore, të cilën e shkruan në tabelë.<br />
Më pas, përmes teknikës Pema e mendimit, rikujton njohuritë e marra për autorin Mitrush Kuteli. Për<br />
këtë ndihmohen nxënësit edhe me anë të pyetjeve:<br />
- Kush është Mitrush Kuteli?<br />
- Ç’dini për të?<br />
- Ç’vepra të tij keni lexuar?<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit se fragmenti është shkëputur nga tregimi me të njëjtin titull.<br />
Lexohet teksti me role dhe punohet me fjalët e fjalorit.<br />
Hapi III. Punohet me rubrikat e punës me tekstin.<br />
Rrëfimi mbi fatin e personazhit merr notat e një legjende të hershme përmes vendeve të hershme të<br />
përfshira në rrëfim dhe përshkrimit mitik të personazhit.<br />
Vendet që renditen në tekst ..............<br />
Ajo që e bën të largët kohën e ngjarjeve .....................................<br />
Portreti fizik i Tat Tanushit ..............................<br />
Nxënësit dallojnë:<br />
Bashkëbiseduesin: ............................................<br />
Shkakun e rrëfimit: ............................................<br />
Dënimin: ..................................................<br />
Diskutim<br />
Tema e kërkimit të përjetësisë është e lashtë sa vetë ekzistenca njerëzore. Në rastin e fatit të personazhit<br />
tonë, si do ta quanit përjetësinë e tij:bekim apo mallkim? Argumentoni duke u mbështetur në tekst.<br />
A ndodh që dhe ju të lidheni ngushtë me sende, njerëz përreth? Çfarë përjetoni ndaj tyre?<br />
Komentim im<br />
Shprehja nga teksti<br />
“Po iu kujtua fjala:urrej mëkatin, po jo<br />
mëkatarin…”<br />
Komentim im<br />
“Sepse e madhe fort është fuqia e fjalës: ajo hap<br />
rrugë nëpër ujra, ajo lidh erërat mos fryjnë, ajo
mban kohën më vënt.”<br />
Nxënësit dallojnë figurën letrare që zbulon dy anë të kundërta të jetës dhe shpjegonë funksionin artistik<br />
të saj.<br />
Detyrë: Jepini mbylljen e dëshiruar prej jush fatit të personazhit.<br />
Tema: E ardhmja e së shkuarës e dëftores dhe kushtorja – morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rastet e kohëve të foljeve që përdorin do të.<br />
• Të dallojë të përbashkëtat dhe ndryshimet që kanë foljet në të ardhmen e së<br />
shkuarës të dëftores dhe në të tashmen e kushtores.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Stuhi mendimi, bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
punë e pavarur, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kontroll dhe vlerësim i detyrave të shtëpisë të dhënë një orë më pare.<br />
Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë kartoni, ku janë shkruar fjalitë e tekstit:<br />
- Do t'i vëmë një emër kësaj gështenje, - tha Etleva. Të gjithë po mendonim ç'emër do t'i vinim, kur<br />
S<strong>ok</strong>oli ia priti: - Do ta quajmë gështenja e Kreshnikut.<br />
Po të mbante koha mirë, do të shkonim në pyll për të mbledhur bimë për kabinetin e biologjisë.<br />
Mësuesi/ja diskuton me nxënësit për formën e foljes do të shkonim. Duke përdorur edhe shembuj të<br />
tjerë, bëhet krahasimi midis foljes në të ardhmen e së shkuarës së dëftores dhe të tashmes së kushtores.<br />
dëftore<br />
i vërtetë<br />
habitore<br />
Veprimi<br />
i mundshëm<br />
lidhore<br />
kushtore<br />
dëshirore<br />
i dëshirueshëm<br />
urdhërore
Hapi III. Punë e pavarur: Punohen Ushtrimet 1 dhe 2. Kontrollohet e vlerësohet puna e pavarur.<br />
Hapi IV. Punë në dyshe: Punohen Ushtrimet 3 dhe 4. Bëhet lëvizje e nxënësve në mënyrë që ushtrimin<br />
3 ta zgjidhin nxënësit e nivelit mesatar, ndërsa ushtrimin 4 ta zgjidhin nxënësit e nivelit të lartë, sepse<br />
kthimi nga ligjërata një kohë në një kohë nuk është i lehtë për të gjithë nxënësit.<br />
Kontrollohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.<br />
Hapi V. Nxirren të përbashkëtat e dallimet ndërmjet së ardhmes të së shkuarës së dëftores dhe së<br />
tashmes së kushtores. Plotësohet së bashku me nxënësit Diagrami i Venit.<br />
Bëhet vlerësimi për orën e mësimit dhe vlerësimi i motivuar me notë i disa nxënësve<br />
të niveleve të ndryshme.<br />
Detyrë: Jepet Ushtrimi 6 në <strong>libri</strong>n “Gjuha shqipe 9”<br />
Tema: Tregimi filozofik –Lumnija – Ernest Koliqi – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të nxjerrë mesazhin filozofik të dëshirës për ndryshim, për lumturi.<br />
• Të dallojë simbolin në këtë tregim.<br />
• Të interpretojë simbolin e këtij tregimi.<br />
Metodat e teknikat e mësimdhënies:<br />
Diskutim, tabela, organizues grafikë,<br />
ditari dypjesësh, pema e mendimit.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi e fillon mësimin me një diskutim për jetën dhe veprën e Koliqit:<br />
- Ku lindi ai?<br />
- Ç’dini për jetën e tij?<br />
- Në cilin vend ndërroi jetë?<br />
- Çfarë temash trajtoi në krijimtarinë e tij?<br />
Hapi II. Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin “Lumnija”.
Çfarë sugjeron titulli i prozës:<br />
a) një botë që pret lumturi?<br />
b) një botë që pret lumturi?<br />
Nxënësit shprehin mendimin e tyre. Mësuesi/ja pranon të gjitha mendimet pa ndërhyrë dhe pa bërë<br />
vlerësime, duke i nxitur që të argumentojnë mendimin e tyre.<br />
Kjo veprimtari mund të zgjasë deri në 7 minuta.<br />
Hapi III. Mësuesi/ja lexon fragmentin duke shpjeguar fjalët në gegërishte, duke vendosur theksin<br />
logjik, për ta kuptuar më mirë.<br />
Në fund të leximit në heshtje nxënësit kanë bërë dhe vlerësimin për alternativën e zgjedhur në lidhje me<br />
titullin.<br />
Hapi IV. Punohet me rubrikat për të kuptuarit dhe të analizuari të tekstit.<br />
Cila është pyetja kryesore në tregim që ngacmon kujtesën e personazheve?<br />
Gjeni një fjali pyetëse në tekst e cila jep shpjegimin e fjalës lumturi.<br />
Ç’kuptim merr epiteti “e shëtitun” për Shotën në këtë tekst?<br />
“…përpiqet të nxjerri mësim më të madh prej një shoqeje të shëtitun…”<br />
Çfarë ngacmon përpjekjen e lumturisë te Shota?<br />
Loja<br />
Vallja<br />
Dashuria<br />
Po tek Gjizela?<br />
Admirimi i të tjerëve<br />
Lëvdatat<br />
Bukuria fizike<br />
Paqtimi shpirtëror<br />
Argumentoni zgjedhjen tuaj.<br />
Ditar dypjesësh – çfarë kanë të veçantë dy vajzat?<br />
Gjizela<br />
Shota
Çfarë kanë të përbashkët?<br />
Shkrim i lirë: Mendo për një çast të tillë dhe shkruaj për përjetimet e përftuara.<br />
Detyrë: Kërkoni edhe ju prej prindërve tuaj t’ju rrëfejnë momentet më të lumtura të jetës së tyre.<br />
Tema: Ç’është për ty lumturia? – të folurit<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të marrë pjesë në diskutim duke dhënë mendimin e vet.<br />
• Të dallojë të përbashkëtat dhe ndryshimet midis të qenit i lumtur dhe të qenit i pasur.<br />
• Të nxjerrë një përkufizim për lumturinë<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Diskutim – argumentim, ditar dypjesësh<br />
Hapi I. Diskutim rreth proverbave që renditen më poshtë dedikuar lumturisë.<br />
Kënaqësinë që të jep lumturia e ëndërruar nuk ta jep kurrë ajo e arritur.<br />
Jo pasuria, por morali sjell lumturinë ose fatkeqësinë.<br />
Lumturia nuk gjendet në pasuri, por në zemër! Njeriu nuk bëhet i lumtur duke arritur gjërat e vlefshme,<br />
por duke arritur çfarë i dëshiron zemra.<br />
Në botë nuk ka njeri as fare të lumtur, as fare fatkeq; më i lumturi e ka një brengë, më fatkeqi një<br />
shpresë.<br />
Lumturia në botë i ngjan dritës së shkreptimës, ndriçimi i një sekonde sjell pas furtunë disaorëshe.<br />
Nxënësit përzgjedhin cila është për ta më e preferuara.
Hapi II. Ditari dypjesësh<br />
Krahasoni çastet e lumturisë me të secilit prej jush, sh<strong>ok</strong>ut ose shoqes.<br />
Çastet e mia të lumturisë<br />
Çastet e lumturisë së sh<strong>ok</strong>ut tim<br />
Të përbashkëtat<br />
Të veçantat<br />
Hapi III. Nxënësit dalin me një konkluzion se ç’është për ta lumturia.<br />
Për ju, Lumturia është: ..................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................<br />
Tema: Parafjalët. Grupimi sipas rasave – morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë parafjalët në rasa të ndryshme.<br />
• Të dallojë të njëjtën fjalë kur përdoret si parafjalë dhe kur si pjesë tjetër ligjërate.<br />
• Të dallojë ç‘tregon gjymtyra e prirë nga parafjala.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Bisedë e kombinuar me shpjegim e diskutim,<br />
pema e mendimit, punë e drejtuar, punë e pavarur, organizimi grafik
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Formohet bashkë me nxënësit pema e mendimit për pjesët ligjëratës:<br />
emri mbiemri folja<br />
përemri<br />
Pjesët e ligjëratës<br />
numërori<br />
parafjala<br />
lidhëza ndajfolja pjesëza<br />
pasthirrma<br />
Hapi II. Zhvillohet me nxënësit një bisedë duke rikujtuar njohuritë për parafjalët.<br />
Vendoset në dërrasën e zezë një tabelë, që përmban përkufizimin e parafjalës, shembuj me parafjalë,<br />
parafjalë të formuara nga ndajfoljet dhe emrat, si dhe parafjalë të ndryshme sipas rasave.<br />
Shpjegohen njohuritë duke u mbështetur në shembujt e tabelës dhe diskutohet<br />
rreth tyre duke sjellë argumente për çdo rast.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar. Punohet ushtrimi 1 me ndihmën e mësueses, ku dallohen parafjalët dhe rasat<br />
e tyre.<br />
Hapi IV. Punë e pavarur. Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur ushtrime 2 dhe 3. Kujdes kërkohet<br />
me zhvillimin e ushtrimit 3 ku të mos ngatërrohen parafjalët me pjesë të të tjera të ligjëratës.<br />
Ndaj: Ndaj teje ai mbajti një qëndrim kritik. (e kështu me radhë)<br />
Nën: ........................................................................................................<br />
Buzë: ........................................................................................................<br />
Në sajë: ........................................................................................................<br />
Pas: ........................................................................................................<br />
Pa: ........................................................................................................<br />
Tek: ........................................................................................................<br />
Detyrë: Ushtrimi 4 në <strong>libri</strong>n “Gjuha shqipe 9”.
Tema: Misteri dhe njeriu - të folurit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të flasë rreth misterit në jetën e përditshme.<br />
• Të shpjegojë lidhjen e frikës me misterin, të panjohurën.<br />
• Të flasë rreth zhvillimit të shkencës për misteret.<br />
• Të shprehë opinionin e tij për anët pozitive dhe negative të këtyre zhvillimeve.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Bisedë, Di – Dua të di – Mësova.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesja e nis këtë temë mësimi me bisedë ku Nxënësit shprehin me fjalët e tyre se cilat janë<br />
gjërat që kanë frikë, që i trembin më shumë.<br />
Gjatë të folurit të nxënësve mund të ketë gjëra të përbashkëta, por duhet të bëjnë kujdes në<br />
individualitetin e interpretimit të ndjesive, përjetimeve, duke shmangur përsëritjen.<br />
Hapi II. Diskutohet dhe mbahet një qëndrim lidhur me konstatimet e mëposhtme:<br />
a) Rezultatet e ADN-së janë përdorur<br />
për të ndihmuar shkencën e kriminalistikës.<br />
b) Shkenca sot ka prodhuar krijimin<br />
e qenieve njerëzore nga qeliza.<br />
c) Shumë nga ushqimet që ne përdorim janë<br />
të prodhuara në rrugë jonatyrale.<br />
Hapi III. Mësova – di – dua<br />
A jeni dakord me ju me klonim artificial?<br />
Kujtoni informacione që dini për teoritë e ndryshme që ekzistojnë për krijimin e botës, të njeriut apo<br />
galaktikave.<br />
Cili është zbulimi i fundit për të cilin keni dëgjuar? Diskutoni rreth tij.
Tema: Novela sociale – Studenti në shtëpi – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e novelës sociale.<br />
• Të lexojë për të dalluar përshkrimin e personazhit.<br />
• Të japë gjykimet e tij rreth sjelljes së personazheve.<br />
• Të diskutojë rreth rolit të njeriut në qytetërimin e një vendi.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Bisedë, lexim zinxhir, punë me grupe,<br />
tabela e personazheve, ditari dypjesësh<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kjo orë mësimi do të nisë me leximin e detyrës së shtëpisë së temës së mëparshme. Dëgjohen<br />
dy nxënës, të cilët i përzgjedh mësuesi, por mund të aktivizohen edhe ata, që kanë dëshirë të lexojnë<br />
detyrën. Nxënësit vlerësojnë punën e sh<strong>ok</strong>ëve. Mësuesi/ja shkruan në tabelë mesazhin e detyrës.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. Informon nxënësit për autorin duke<br />
zgjedhur ndonjë detaj interesant për jetën dhe veprën e tij. Nxënësit që kanë dëshirë ose të përzgjedhur<br />
nga mësuesi lexojnë fragmentin “Studenti në shtëpi”, ndërsa nxënësit e tjerë të ndarë në grupe do të<br />
nënvizojnë.<br />
Grupi I - Nënvizoni të dhënat dhe detajet që përdor autori për përshkrimin e personazhit.<br />
Grupi II - Nënvizoni detajet që përshkruajnë brengën e Nushit.<br />
Grupi III - Nënvizoni detajet që përshkruajnë brengën e motrës së Nushit.<br />
Përfaqësuesit e grupeve lexojnë paragrafin.<br />
Hapi III. Mësuesi/ja shënon në tabelë.<br />
Tema: “Studenti në shtëpi”<br />
Vendi ku zhvillohet ngjarja.<br />
Personazhet dhe kë përfaqësojnë.<br />
Nxënësit përgjigjen dhe mësuesi/ja shkruan në tabelë.<br />
Hapi IV. Punohet rubrika Hap pas hapi
Vini re fjalinë e takimit të studentit me babanë e tij kur kthehet në shtëpi. Çfarë atmosfere<br />
paralajmërohet nga ajo? “A t’u mbush mendja me ardhë”<br />
Në rrëfimin e tij autori thekson disa ngërçe të shoqërisë, të cilat vijnë në formën e brengave të heroit<br />
kryesor. Këto brenga zbulohen përmes personazheve familjare. Ilustroni nga teksti ku jepet:<br />
Raporti i ftohtë mes brezave<br />
Fati i vajzave të kushtëzuara nga vendimet e të tjerëve për to<br />
Mohimi i shjimit të jetës me të gjitha ngjyrat e saj<br />
Zinxhiri i trashëgimisë anakronike<br />
Nga veprimet e tij, Nushi duket i bindur ndaj të atit. A është ai duke iu bindur shpirtërisht?<br />
Si e justifikon Nushi karakterin dominues në familje të të atit? A pajtoheni dhe ju me të?<br />
Ora e dytë<br />
Punohen ushtrimet e rubrikës “Vlerësojmë dhe analizojmë tekstin”.<br />
Cilësitë e babait që theksohen përmes fjalive të tij: (ditar dypjesësh)<br />
Fjalitë e babait<br />
Cilësitë e tij<br />
“S’ke marre! Nesër do të martohesh!...”<br />
“Edhe ti, - tue iu sjell Nushit, - s’je i vogël. Shyqyr<br />
që paske ardhë sonte herët! – i tha i ati vranët.<br />
“Mos të më korisin, - mendon kryetari i familjes,<br />
tue i shikue me rend të gjith pjestarët. Mos të më<br />
korisin, prandaj shtrëngo frenat, shtrëngo sa të<br />
mundesh, e nse nuk mund të marrin frymë – të<br />
pëlcasin.”<br />
Sa vështirë asht me rritë fëmi në kohë të soçme!<br />
Sa vështirë është me ruejtë varzat! Eh kohët e<br />
kalueme! – Por a e dini ju, morë fëmi, se unë njaq<br />
sa ju ishe, kur fillova me fitue bukën...”<br />
Diskutim<br />
Për çfarë ka nostalgji ai? Çfarë kontrasti krijohet mes vendlindjes së tij dhe viseve ku studion?<br />
Sipas jush, çfarë e pengon shoqërinë të qytetërohet? Nga duhet të fillojë ndryshimi?
Pyetja 8. Migjeni arrin të depërtojë mendim dhe përmes retiçensës së përdorur. Komentoni kur përdoret<br />
ajo për të:<br />
theksuar një fjalë kur ndërpritet ligjërimi<br />
treguar vazhdimësinë e mendimit tek lexuesi<br />
treguar vonesë përgjigjeje<br />
Pyetja 9. Nxënësit gjejnë fjalitë e shkurtra dhe funksionin e tyre.<br />
Detyrë:<br />
Shkruani një ese mbi realitetin migjenian dhe atë bashkëkohor me titull “Legjendë që përsëritet”.<br />
Përpiquni të sugjeroni rrugët për qytetërimin e vendit.<br />
Tema: Novela psikologjike - Novela e shahut - Stefan Cvajg – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e novelës psikologjike.<br />
• Të njihet me elementin karakteristik të prozës së Cvajgut.<br />
• T’i përgjigjet pyetjeve për fragmentet e tregimit.<br />
• Të komentojë lidhjen nënvetëdija - vetëdija<br />
• Të diskutojë rreth vullnetit dhe dëshirës<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
parashikim, lexim, bisedë, punë në çift.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan në tabelë: “Novela e<br />
shahut”. Shpjegohen veçoritë e novelës. Pastaj nxënësve iu tërhiqet vëmendja te imazhi në faqene<br />
<strong>libri</strong>t. Diskutohet rreth lojës së shahut: sa e dinë ta luajnë, sa e luajnë, çfarë vështirësie ka si lojë etj.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja zgjedh një nxënës të lexojë fragmentin. Nxënësit njihen me autorin dhe me veçoritë<br />
e prozës së tij. Ndahet tregimi në fragmente nga mësuesi/ja dhe hartohen pyetje rreth të kuptuarit si:<br />
Loja e shahut konsiderohet si një lojë që zhvillon aftësinë logjike tek njeriu. Po heroi ynë përpiqet të<br />
sfidojë diçka përmes saj. Cila është ajo?<br />
Frika
Koha<br />
Vetmia<br />
Vetja<br />
Zbrazëtia shpirtërore<br />
Argumentoni përgjigjen tuaj.<br />
2. Cili paragraf thekson forcën e imagjinatës së personazhit. Ilustro.<br />
3. Nisur nga kërkesat shpirtërore të personazhit në raport me lojën e shahut, fragmentin mund ta ndajmë<br />
në dy pjesë. Gjejini ato dhe vendosini nga një titull.<br />
Ora e dytë<br />
Punohet me rubrikën “Vlerësojmë dhe analizojmë tekstin”.<br />
Pyetja 4. Nxënësit përshkruajnë gjendjen “jonormale” të personazhit.<br />
Pyetja 6. Përshkruani një gjendje të tillë shpirtërore kur jeni ndier i kufizuar nga gjithçka, por ju jeni<br />
përpjekur për të sfiduar rrethanat. Që ta keni më të thjeshtë, hartoni një paralelizëm mes jush dhe heroit.<br />
Pyetja 7. Rrëfimi bëhet në vetën e tretë.<br />
Pyetja 8. Nxënësit dallojnë fjalët kyç që krijojnë kontrastin mes dy gjendjeve shpirtërore: para dhe pas<br />
lojës së shahut.<br />
Para lojës së shahut<br />
Pas lojës së shahut<br />
Pyetja 9. Në fund nxënësit dallojnë antitezën me të cilën shpjegohet vetia e lojës së shahut.<br />
Detyrë: Heroi nuk po e shijon më lojën e shahut, por po stërmundohet të dyjëzohet si individ për të<br />
trilluar kundërshtarin.<br />
Mendoni veten tuaj si një psikolog që komenton paragrafin e fundit.
“…Kur luan një person i vetëm krijohet një gjendje jonormale sepse një mendje e vetme duhet diç të<br />
dijë dhe njëkohësisht të mos dijë, sepse, duke përfaqësuar partnerin, që luan në katrorthët e bardha, ai<br />
duhet t'i harrojë patjetër lëvizjet që ka bërë një çast më parë si partner i katrorthëve të zinj.<br />
Një lojë e tillë, që kërkon mendim të dyfishtë, pa dyshim e lodh trurin që punon pareshtur si një aparat<br />
mekanik; të luash shah kundër vetes është një gjë e çuditshme dhe të duket sikur kërkon të kapërcesh<br />
hijen tënde.”<br />
Tema: Pjesëzat. Llojet sipas kuptimit - morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e pjesëzave sipas ngjyrimit kuptimor që kanë.<br />
• Të dallojë se kur e njëjta fjalë është pjesëz dhe kur është pjesë tjetër e ligjëratës<br />
(lidhëz, ndajfolje, emër).<br />
• Të vendosë pjesëzën e duhur në një tekst ku ajo mungon.<br />
• Të përdorë pjesëza sinonimike në një tekst të dhënë.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Bisedë e kombinuar me shpjegim e<br />
diskutim, punë në grupe, punë e drejtuar,<br />
punë e pavarur, pema e mendimit.<br />
Hapi I. Bisedë e kombinuar me shpjegim dhe diskutim. Hapet <strong>libri</strong> dhe lihen nxënësit të lexojnë për<br />
disa minuta. Në fund plotësohet pema e mendimit për pjesëzat.<br />
Nuk kanë kuptim leksikor të pavarur<br />
dëftuese<br />
Pjesëzat<br />
saktësuese<br />
përcaktuese<br />
përafruese<br />
mohuese
Hapi II. Punë e drejtuar. Ushtrimi 1 ku nxënësit dallojnë pjesëzat dhe llojet e tyre.<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 2. Me këtë ushtrim duhet punuar me kujdes për të dalluar fjalët me të zeza<br />
nëse janë pjesëza apo i përkasin një tjetër klase fjale.<br />
p.sh.<br />
Unë eca vetëm në pjesën më të madhe të rrugës, pastaj u bashkova me sh<strong>ok</strong>ët. ndajfolje<br />
Vetëm unë isha pjesëmarrës nga shkolla jonë. pjesëz<br />
Ja do ecim, ja do qëndrojmë, duhet të vendosim. .......................<br />
Ja klasa, ja banka, ja dhe sh<strong>ok</strong>ët e rinj. .......................<br />
Ishte bërë më e bukur me atë fustan. .......................<br />
Më sill <strong>libri</strong>n një herë, pastaj flasim. .......................<br />
Mend rashë nga drita e fortë. .......................<br />
Mend kanë të gjithë, edhe unë, edhe ti. .......................<br />
E, nesër! Ashtu thotë ai. .......................<br />
Eja para meje e më thuaj çke. .......................<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 3. Nxënësit lihen për disa minuta të ndërtojnë fjali me pjesëzat.<br />
Detyrë: Ushtrime nga Fletorja e Punës<br />
Tema: Romani satirik - Servantesi - Don Kishoti i Mançës – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit satirik.<br />
• T’u përgjigjet pyetjeve rreth subjektit, duke e vendosur veprën në kontekstin e saj.<br />
• Të ndërtojë organizuesin grafik të personazheve mbështetur në fragmentin e dhënë.<br />
• Të flasë rreth fantazisë së personazhit<br />
Teknika e metoda e mësimdhënies:<br />
Diskutim, stuhi mendimesh, lexim me role,<br />
organizues grafik.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Stuhi mendimesh.<br />
Ç’dini për Don Kishotin? A e kishit dëgjuar më pare këtë emër?<br />
Po për Servantesin a keni pasur informacion? Plotëso:
Servantes<br />
Hapi II. Nxënësit njihen me temën e re “Don Kishoti i Mançës”. Diskutojnë rreth pyetjeve të skedës së<br />
punës, duke iu referuar edhe fragmentit.<br />
Hapi IV. Punohet me rubrikën “Hap pas hapi”<br />
Dallimet midis Don Kishotit dhe Sanço Panços<br />
Don Kishoti<br />
Sanço Panço<br />
Nxënësit ilustrojnë me shembuj nga fragmenti pyetjet 2, 3 4 dhe 5.<br />
Diskutim – argumentim - A mendoni se pas kësaj fatkeqësie Don Kishoti do të heqë dorë nga aventurat<br />
e tij?<br />
Pyetja 6. Ilustroni nga teksti idenë që thekson ndikimin e madh që kanë në fantazinë e Don Kishotit<br />
librat dhe heronjtë kalorsiakë.<br />
Ora e dytë<br />
Punohet me rubrikën “Vlerësojmë dhe analizojmë tekstin”<br />
Pyetja 7. Si ndikon Sanço Panço te Don Kishoti?<br />
Pyetja 8. A mund të themi që Don Kishoti dhe Sanço Pançoja plotësojnë njëri-tjetrin? Nëse po, si?<br />
Ilustroni nga teksti.<br />
Pyetja 9. Çfarë e bën komik personazhin tonë:<br />
Veprimet e tij<br />
Qëllimet e tij<br />
Mendimet e tij<br />
Mjetet që ai përdor? = e saktë pika a<br />
Pyetja 10. Duke iu referuar tekstit, me ç’kuptim vijnë fjalët:<br />
Don Kishot<br />
Luftë me mullinjtë e erës
Pyetja 12. Fusha leksikore e botës së Don Kishotit<br />
mullinj ere<br />
Don Kishoti dhe fantazia e tij<br />
Detyrë: Realizoni një intervistë imagjinare me Don Kishotin, tashmë të penduar për aventurat e tij.<br />
Tema: Dallimi i lidhëzave me përemrat, ndajfoljet e parafjalët - morfologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë veçoritë e përbashkëta dhe ndryshimet nga ndajfoljet, parafjalët dhe përemrat.<br />
• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si ndajfolje dhe si lidhëz.<br />
• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si parafjalë dhe si lidhëz.<br />
• Të formojë fjali ku e njëjta fjalë të përdoret si përemër lidhor dhe si lidhëz.<br />
Metoda dhe teknika e mësimdhënies:<br />
bisedë e kombinuar me diskutim,<br />
punë e drejtuar, punë dyshe, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Rikujtohen së bashku me nxënësit njohuritë për lidhëzat, ndajfoljet dhe<br />
parafjalët duke i ndihmuar me pyetjet:<br />
- Ç’janë lidhëzat? Përse shërbejnë ato?<br />
- Ç’janë ndajfoljet? Përse shërbejnë ato? Sa llojesh janë? Shembuj.<br />
- Cili është funksioni i parafjalëve?<br />
Hapi II. Vendoset në dërrasë të zezë një tabelë e parapërgatitur që përmban fjali,<br />
ku e njëjta fjalë të përdoret:<br />
1. Si lidhëz dhe si ndajfolje.<br />
2. Si lidhëz dhe si parafjalë.<br />
3. Si lidhëz dhe si përemër.<br />
Bëhet diskutim rreth tyre duke dhënë argumente për çdo rast.
Hapi III. Punë e drejtuar. Punohet Ushtrimi 1<br />
Dalloni lidhëzat dhe përemrat lidhorë në fjalitë e mëposhtme.<br />
Filmi që pashë dje më pëlqeu shumë. P.lidhor.<br />
Nuk mbaj mend që të thashë gjë për këtë. Lidhëz<br />
Porosia erdhi ditën që e pritëm. Lidhëz<br />
Nuk erdhe këtu që të dembelosesh. Lidhëz<br />
Ky është vendi që kam kaluar çastet më të gëzuara. P.lidhor<br />
Njeriu lind që të jetojë, për aq sa natyra i ka dhënë mundësi. P.lidhor<br />
Hapi IV. Punë e pavarur.<br />
Ushtrimi 2. Dalloni lidhëzat dhe ndajfoljet në fjalitë e mëposhtme.<br />
Ku shkon kështu me kaq nxitim? ndajfolje<br />
Ajo mendonte se do ta ndiqte kudo ku të shkonte. Lidhëz (e me radhë)<br />
Ngado të hedhësh sytë, sheh vetëm mjegull. ...........................<br />
Se di pse nuk erdhi dhe ai me ne? ...........................<br />
Kishim përse të flisnim. ...........................<br />
Ushtrimi 3. Dalloni lidhëzat dhe parafjalët në fjalitë e mëposhtme.<br />
Tek ne çdo gjë është rrëmujë. Parafjalë<br />
Në do të dalësh, ja dera. ...........................<br />
Tek fliste, herë pas here lëvizte dhe duart. Lidhëz (e me radhë)<br />
Nuk prisja të kishe ndaj meje këtë mendim. ...........................<br />
Qëndruam edhe për disa minuta në errësirë. ...........................<br />
E di që nuk ke kuptuar asgjë, ndaj dua të ulesh e të më dëgjosh. ...........................<br />
Punë dyshe. Ushtrimi 4 Dalloni lidhëzat, parafjalët, ndajfoljet dhe përemrin lidhor në fjalitë e<br />
mëposhtme.<br />
Mbaj mend që kam kënduar se një kalorës spanjoll i quajtur Diego Perez de Vargas, kur iu thye shpata<br />
në një betejë, shkëputi një degë të rëndë a një trung prej një dushku, dhe me këtë kopaçe bëri atë ditë<br />
gjëra aq të mëdha dhe rrahu aq shumë arabë, sa i mbeti llagapi i Kopaçes, dhe kështu ai e zbritësit e tij u<br />
quajtën që atë ditë e këtej Varga Kopaçe. Këtë ta thashë se nga i pari dushk a lis që të më dalë përpara<br />
kam ndër mend të shkëput një kopaçe të atillë a më të shëndoshë se ajo, besoj se do të bëj trimërira aq të
mëdha, sa ta quash veten të lumtur që u vlerësove të vish e t'i shikosh e të jesh shahiti i këtyre gjërave, të<br />
cilat mezi do të jetë e mundur të besohen.<br />
Detyrë: Ndërtoni fjali ku të përdorni të njëjtën ndajfolje, përemër lidhor dhe parafjalë edhe si lidhëz.<br />
Tema: Romani shoqëror – Shosha - të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar llojin e romanit social.<br />
• Të lexojë për të kuptuar subjektin.<br />
• Të përshkruajë personazhet duke u nisur nga mbresat e çastit.<br />
• Të flasë rreth situatave të ngjashme.<br />
Teknika e metoda e mësimdhënies:<br />
diskutim, pema e mendimit,<br />
lexim zinxhir, organizues grafik.<br />
Hapi I. Kontroll detyrat e dhëna një orë më parë dhe vlerësimi i dy-tre nxënësve.<br />
Hapi II. Nxënësit njihen me temën e re “Shosha”.<br />
Nxënësit lexojnë zinxhir për t’u njohur me fragmentin. Më pas mësuesi/ja bashkë<br />
me nxënësit plotësojnë Pemën e mendimit.<br />
-Ç’kuptojmë me roman social?<br />
rrëfimi bëhet nga personazhi në<br />
këndvështrimin e autorit<br />
Romani social<br />
temë sociale<br />
logjikës së personazhit<br />
Diskutim: pyetjet e skedës së punës.<br />
shkrim origjinal i<br />
besueshëm<br />
autori i nënshtrohet<br />
Hapi III. Kalohet te rubrika “Hap pas hapi”<br />
- Ç’po ndodhte me Shoshën? Cili ishte shkaku? – po ndiente për herë të parë se ishte një grua e jo më<br />
një fëmijë.<br />
- Krahasoni dy periudhat e Shoshës duke i përcaktuar me mbiemra:
Shosha dikur Shosha tani<br />
....................... .......................<br />
....................... .......................<br />
....................... .......................<br />
....................... .......................<br />
- Çfarë i bën më shumë përshtypje rrëfimtarit te Shosha? – Është sinqeriteti i saj, pafajësia, çiltërsia etj.,<br />
që te njerëzit e tjerë ai nuk e gjen.<br />
Detyrë: Përpiquni të bëni një krahasim të vetes dikur dhe tani. Theksoni ndryshimet që kanë ndodhur te<br />
ju.<br />
Ora e dytë.<br />
Hapi I. Kontroll dhe vlerësim nga vetë nxënësit për detyrat e shtëpisë.<br />
Hapi II. Punohet me rubrikën “Vlerësojmë dhe analizojmë tekstin”<br />
- Në cilën vetë rrëfehet në fragment? – veta e parë<br />
- Nxënësit shpjegojnë kuptimin që marrin dy fjalët në tekst, sigurisht në lidhje dhe me personazhin<br />
“mister” ...........................................................................................................<br />
“mrekulli” ...........................................................................................................<br />
- Rrëfimtari ndalet te të tria, te:<br />
pamja fizike<br />
ana shpirtërore<br />
apo karakteri i Shoshës? – por karakteri është ai që e tërheq më shumë.<br />
- Diskutim: Lexoni me kujdes pyetjet që ngre herë pa here Shosha? A kanë ato lidhje me ndryshimet që<br />
po pëson Shosha, apo ajo përherë është kërkuese, kureshtare?<br />
Tema:. Drejtshkrimi i fjalëve të huaja në gjuhën shqipe – drejtshkrim<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shqiptojë si duhet fjalët e huaja që kanë bashkëtingëllore /d/, /t/, /l/ dhe /c/.<br />
• Të formojë fjalë të prejardhura nga fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyre<br />
bashkëtingëlloret e përmendura më lart.
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë, shpjegim, punë dyshe,<br />
punë e pavarur, diskutim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Shkruhet tema në dërrasë të zezë me shkumës me ngjyrë. Bisedohet me<br />
nxënësit për futjen e fjalëve të huaja në gjuhën shqipe. Theksohet se drejtshqiptimi<br />
dhe drejtshkrimi i këtyre fjalëve bëhet sipas disa rregullave. Sqarohen duke i shkruar<br />
në dërrasë të zezë fjalët:<br />
Drejtshkrim – sistem rregullash për t’i shkruar drejt e njëlloj fjalët në gjuhën letrare.<br />
Drejtshqiptim – sistem rregullash për t’i shqiptuar drejt e njëlloj fjalët në gjuhën letrare.<br />
Hapi II. Hapen librat. Shpjegohet se për shkrimin dhe shqiptimin si duhet të fjalëve, duhet të kemi<br />
parasysh disa rregulla. Këto rregulla u përcaktuan në Kongresin e Drejtshkrimit të gjuhës shqipe, në<br />
nëntor të vitit 1972. U tregohen nxënësve librat, që na vijnë në ndihmë për drejtshkrimin dhe<br />
drejtshqiptimin e gjuhës shqipe:<br />
1. Drejtshkrimi i gjuhës shqipe<br />
2. Fjalori drejtshkrimor i gjuhës shqipe<br />
3. Fjalori i gjuhës shqipe<br />
4. Shqipja standarde (Rami Memushaj)<br />
Hapi III. Paraqitet në dërrasën e zezë një tabelë me:<br />
o fjalë të huazuara nga greqishtja e vjetër, që shkruhen dhe shqiptohen me /d/, /t/ e jo me /dh/, /th/;<br />
o fjalë të huaja, që shkruan e shqiptohen me /l/.<br />
o fjalë dhe emra të përveçëm me burim të huaj, që shkruhen e shqiptohen me /c/.<br />
Diskutohet rreth tyre.<br />
Shkruhen në dërrasë duke përdorur shkumësa me ngjyra rastet e veçanta, që paraqiten në tekst e që<br />
bëjnë përjashtim nga kjo rregull. Në mungesë të tabelës, ecuria metodike e hapit të tretë mund të bëhet<br />
edhe duke përdorur dërrasën e zezë.<br />
Hapi IV. Ushtrime<br />
Punë e drejtuar. Ushtrimi 1<br />
Ushtrimi 2. Zëvendësoni fjalët e huaj me një fjalë gjegjëse shqip.
avancoj përparoj<br />
gjiton fqinj (e me radhë)<br />
konfuz .........................<br />
konkluzion .........................<br />
legjendë .........................<br />
seleksionoj .........................<br />
proporcion .........................<br />
neutral .........................<br />
manifestoj .........................<br />
legjislativ .........................<br />
literaturë .........................<br />
Për ushtrimin 3 fjalët e sakta që duhet të gjejnë nxënësit janë ato me italik:<br />
agjensi<br />
Dëgjova një lajmesh.<br />
agjenci<br />
Është<br />
publicist<br />
publiçist<br />
i njohur.<br />
Komunikimi është<br />
proçes<br />
proces<br />
i rëndësishëm.<br />
Korrigjimin<br />
Korigjimin<br />
e hartimit do ta bëjmë nesër.<br />
E pritën me<br />
prot<strong>ok</strong>ol<br />
prot<strong>ok</strong>oll<br />
të rregullt.<br />
diplomë
Mori një<br />
dipllomë<br />
të shkëlqyer.<br />
Punë e pavarur. Në vend të pikave vini bashkëtingëlloren c ose ç:<br />
...entral, pro...es, ...isternë, elektri...ist, pulbi...istikë, bi...ikletë, pro...edurë, re...ension, kon...iz, klasi...ist,<br />
...ertifikatë.<br />
Detyrë: Merrni një artikull gazete dhe gjeni në të fjalë të huaja.<br />
Tema: Drejtshkrimi i nyjës së përparme të mbiemrave – drejtshkrim<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përdorë ku duhet nyjën të dhe së te mbiemrat e nyjshëm.<br />
• Të përdorë në fjali në rasën gjinore, dhanore ose rrjedhore në trajtën e shquar<br />
dhe të pashquar emrat e nyjshëm, si: e sotme, e djeshme, e mërkurë, e ardhme, e<br />
folme etj.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
shpjegim, diskutim, punë e drejtuar,<br />
punë dyshe, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Shkruhet tema e mësimit në dërrasë të zezë. Vendoset para nxënësve një tabelë, ku është<br />
shkruar teksti, që ndodhet në fillim të faqes 217. Diskutohet për përdorimin e nyjave me shkronja të<br />
zeza në tekst, të cilat në tabelë janë të<br />
nënvizuara.<br />
Hapi II. Vendoset një tabelë tjetër, ku janë shkruar rregullat e përdorimit të nyjave të dhe së. Në tabelë<br />
janë shkruar edhe fjalitë e tekstit. Mësuesi/ja diskuton rreth përdorimit të nyjave të dhe së në këto fjalë<br />
dhe pastaj shkruan rregullën në dërrasë të zezë.<br />
Hapi III. Ushtrime<br />
Punë e drejtuar. Ushtrimi 1. Dalloni nëse në fjalitë e mëposhtme janë shkruar si duhet nyjat.
Punimet e stinës së verës, së pranverës dhe të vjeshtës janë më të rëndësishmet në bujqësi.<br />
Muret e rrethinës së ngushtë së madhe të kalasë binin menjëherë në sy.<br />
Veshjet e krahinës të Mirditës, të Matit, së Shkodrës etj., janë pëlqyer edhe nga turistët.<br />
Prej fjalëve së kota ndodhi një grindje e madhe.<br />
Vajzës të madhe i bleu një enciklopedi për kafshët, sepse e dinte që do t’i pëlqente.<br />
Pas hyrjes së burrit të moshuar, heshtja në sallë u bë më e thellë.<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 2. Vendosni nyjën që mungon në vend të pikave.<br />
Të gjithë u habitën. Edhe miku edhe të zotët e shtëpisë. ( e me radhë)<br />
Gratë nervoze filluan të fantazonin rreth një fanatiku ... çmendur.<br />
Ai u akuzua për vrasje ... shkallës ... dytë.<br />
Prej kësaj ëndrre ... madhe morën të gjithë nga një pjesë.<br />
Qielli u vesh me një mjegull ... mugët, vagëlluese, dielli humbi matanë Adriatikut ... avulluar në<br />
perëndimin e ndezur si furrë.<br />
Në dritën e plotë të hënës i mbërtheheshin qiellit mijëra bebëza ... vdekura njerëzish e kuajsh.<br />
E njëjta gjë kishte ndodhur pas kometës ... dyzetedyshit, pastaj në prag ... hyrjes ... gjermanëve e, pas<br />
tyre, ... komunistëve, pas së cilëve dikush kishte thënë: tani s’vjen më.<br />
Ushtrimi 3. Punë dyshe. Me sh<strong>ok</strong>un ose shoqet ndërtoni fjalitë dhe i shkëmbeni me njëri-tjetrin duke<br />
vlerësuar punën tuaj.<br />
shkollë:e folura: era: pasuri: zbehtësi:<br />
Detyrë: Ushtrimi 4. Gjeni një artikull gazete dhe vëreni përdorimin e nyjeve të e së.<br />
Tema: Njoftim vjeshte – Nikolla Spathari – të lexuarit<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar lirikën e mallit.<br />
• Të zbulojë mjetet që përdor autori për të kuptuar motivin e mallit.<br />
• Të komentojë si paraqitet artistikisht motivi i mallit.<br />
• Të zbulojë ritmin melodioz të poezisë nëpërmjet mjeteve që përdor autori.<br />
• Të kthejë poezinë në një prozë të shkurtër poetike.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Klaster, Lexim, Tabela e figurave letrare<br />
Rrjeti i diskutimit, Ditari dy-tri pjesësh, Punë e pavarur
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja rikujton njohuritë që kanë marrë nxënësit për tekstin poetik me anë të pemës së<br />
mendimit.<br />
Ligjërimi epik<br />
Elemente të formës<br />
Tingëllim - efekte zanore<br />
Ligjërimi didaktik Teksti poetik Zgjedh leksik të veçantë<br />
Përdor një rend jo të drejtë sintaksor<br />
Ligjërimi lirik<br />
Gjuhë poetike - figura letrare të pasura<br />
patriotike<br />
filozofike<br />
e dashurisë<br />
e peizazhit<br />
meditative<br />
Hapi II. Mësuesi\ja lexon poezinë. E veçanta e kësaj poezie është se i mungojnë shenjat<br />
e pikësimit. Gjatë leximit nxënësit do të përqendrohen për t’u dhënë përgjigje pyetjeve:<br />
- Çfarë motivi trajton poeti në poezi?<br />
- Cilat janë fjalët që përsëriten?<br />
- A ka rimë apo muzikalitet poezia?<br />
Hapi III. Kalohet te rubrikat e punës me tekstin.<br />
5. Autori zgjedh vjeshtën në kopshtin e tij për të shpjeguar një gjendje shpirtërore të trishtë. Kujtoni<br />
figurën e paralelizmit figurativ.<br />
6. Shpjegoni kuptimin e strofës së fundit.<br />
vargjet<br />
komenti im<br />
Unë u ngrita të lexoj shpalljen e vjeshtës,<br />
Mbi batërdinë e gjetheve hodha një sy,<br />
Dhe u çudita me k<strong>ok</strong>ëfortësinë e stinëve<br />
Që rregullisht vijnë, edhe pa ty…<br />
7. Dalloni llojin e strofës.<br />
8. Cilat janë figura stilistike që dalloni në këtë poezi?
figura<br />
Vargjet ku gjendet<br />
8. Shpjegoni efektin e retiçensës.<br />
Detyrë: Bëni një përshkrim ku të përdorni figurën e paralelizmit figurativ.<br />
Tema: Grupet e zanoreve ie, ye, ue, ua – drejtshkrim<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shkruajë si duhet fjalët, që kanë grupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
diskutim, shpjegim, punë e drejtuar,<br />
punë dyshe, punë e pavarur, thesi i fjalëve.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Shkruhet tema në dërrasë të zezë. Hapen librat. Lihen nxënësit disa minuta<br />
të njihen me përmbajtjen e tekstit “Gjon Shllaku midis legjendës dhe reales”. Lexohet<br />
pjesa nga një nxënës që lexon bukur. Diskutohet me nxënësit se ç’gjë të përbashkët<br />
kanë fjalët me shkronja të zeza. Arrihet në përfundimin se këto fjalë kanë të përbashkët<br />
grupet e zanoreve ie, ye, ua dhe ue. Shpjegohen nga mësuesi/ja rregullat që duhet<br />
të kemi parasysh për fjalët që shkruhen:<br />
a) me grupin e zanoreve ie,<br />
b) me grupin e zanoreve ye,<br />
c) me grupin e zanoreve ua,<br />
d) me grupin e zanoreve ue.<br />
Shkruhen rregullat në dërrasë të zezë duke dhënë edhe shembuj me fjalë të<br />
ndryshme, grupet e zanoreve brenda fjalëve shkruhen me shkumësa me ngjyra.
Hapi II. Ushtrime<br />
Ushtrimi 1. Përgjigjja e saktë e nxënësit duhet të jetë fjala e bërë italik.<br />
zjeva qumështin<br />
zieva qumështin<br />
zieva qumshtin<br />
zjeva qumshtin<br />
përzij brumin e petullave<br />
përzjej brumin e petullave<br />
përziej brumin e petllave<br />
përziej brumin e petullave<br />
kam një parandienjë të këndshme<br />
kam një parandjenjë të këndëshme<br />
kam një parandjenjë të këndshme<br />
kam një parandienjë të këndëshme<br />
Ushtrimi 2. Në vend të pikave vini zanoren e duhur dhe shpjegoni arsyen.<br />
a..., f...shek, fr...tdhënës, nat...rë, temperat...rë, ars...e, f...ell, l...ej, q...llim, gërr...ej, F...er.<br />
Ushtrimi 3. Përgjigjja e saktë e nxënësit duhet të jetë fjala e bërë italik<br />
bjerini po jo<br />
shpieruni po jo<br />
ndjeva po jo<br />
i rrëmbyeshëm po jo<br />
i vijushëm po jo<br />
mjel po jo<br />
botus po jo<br />
të shtierë po jo<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 4. Shkruani fjali ku të përdorni foljet e mëposhtme në të kryerën e thjeshtë.<br />
çjerr: ......................................................................................................<br />
nxjerr: ......................................................................................................<br />
përziej: ......................................................................................................<br />
quaj: ......................................................................................................
Detyrë: ushtrimi 5. Vazhdoni sipas përfytyrimit tuaj tekstin e dhënë në fillin të mësimit. Vendosini atij<br />
një titull. Përdorni fjalë që kanë në trup të tyre takime të dy zanoreve.<br />
Tema: E marta – Rrahman Dedaj – të lexuarit<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•Të lexojë për të identifikuar llojin e lirikës moderne.<br />
• Të zbulojë përmes detajeve të poezisë imazhet që sjell autori.<br />
• Të përshkruajë përmes metaforës konceptin e kohës që rrëmben gjithçka me vete.<br />
• Të përcaktojë efektet muzikore që ndihen në poezi.<br />
• Të zbulojë kuptimet e fshehura nëpërmjet kuptimit fillestar.<br />
• Të analizojë metrikën e poezisë.<br />
• Të komentojë lidhjen ndërmjet poezisë dhe muzikës.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
lexim i detajuar, punë me grupe, klaster<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën që do të punojë dhe autorin. Para se<br />
të lexohet poezia do të kalohet te rubrika “Reflektimi kuptimor”:<br />
1. lexohet dhe, nëse është e nevojshme, sqarohet informacioni;<br />
2. lexohen fjalët e shpjeguara (fjalori).<br />
Hapi II. Mësuesi\ja zgjedh një nxënës që reciton bukur për të lexuar poezinë.<br />
Pyetje: - Ç’lidhje mund të vendosni midis titullit dhe përmbajtjes së poezisë.<br />
- Nga ç’nota përshkohet poezia?<br />
Përgjigjet mund edhe të shkruhen në dërrasë.<br />
Hapi III. Punohen rubrikat për analizën e tekstit.<br />
Pyetja 3. Nxënësit dallojnë ç’lloj marrëdhënieje sheh poeti te fshatarët.<br />
a) marrëdhënie thjesht tregtie<br />
b) marrëdhënie domosdoshmërie
c) marrëdhënie e ngrohtë miqësore<br />
d) marrëdhënie e ftohtë<br />
Pyetja 4. Gjeni figurat letrare që përdor poeti në pjesët e shkëputura nga poezia:<br />
Vargu ose shprehja<br />
Figura stilistike<br />
Sjellin në treg zemrën e vendlindjes<br />
E marta e verdhë<br />
E marta e blertë<br />
Blejmë një pjesë të verës se pjekur<br />
Qytet i bardhë<br />
Mollët e arta<br />
Diskutim: nxënësit diskutojnë rreth përdorimit të fjalës “e martë”<br />
Pyetja 7. Ç’lloj strofash ka kjo poezi? Kujtoni llojet e stofave.<br />
Detyrë: Cili është mesazhi i poezisë? Ndërtoni një ese të shkurtër me tematikë mesazhin që nxorët.<br />
Tema: Gjumi i shpirtit - Lasgush Poradeci – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë grafikisht veçoritë e lirikës.<br />
• Të lexojë për të identifikuar poezinë filozofike, si lloj të lirikës moderne.<br />
• Të dallojë kuptimin fillestar të poezisë.<br />
• Të zbulojë idenë qendrore dhe meditimin poetik, që fshihet te poezia “Gjumi i shpirtit”.<br />
• Të dallojë në ç’pozicion qëndron uni poetik në këtë poezi.<br />
• Të analizojë strukturën poetike të kësaj poezie duke ilustruar me strofat përkatëse.<br />
• Të analizojë ritmin, rimën dhe muzikalitetin e poezisë “Gjumi shpirtit”.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Diskutim, pema e mendimit,<br />
tabela e interpretimit, punë me grupe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orë me një rikujtim të njohurive mbi lirikën e veçoritë e saj, me teknikën<br />
Pema e mendimit.
shoqërore e dashurisë atdhetare<br />
meditative-filozofike<br />
e peizazhit<br />
lloji<br />
poezi të shkurtra<br />
shpreh ndjenjat e mendimet<br />
e poetit<br />
lirika<br />
nuk rrëfen ngjarje<br />
është në vetën I<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë veçoritë që nxjerrin nxënësit, të cilët i shkruajnë edhe në fletoret e tyre<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit dhe autorin e përmbledhjet e Lasgush<br />
Poradecit. Mësuesi/ja informon nxënësit për vlerësimet që ka për këtë poet, si poeti i parë<br />
modern shqiptar që zhvilloi në poezinë shqipe traditën e simbolistëve francezë. Mësuesi/ja paraqit një<br />
tabelë ku është pema e mendimit: Lirika moderne dhe veçoritë e saj.<br />
mbështetet në lirikën tradicionale<br />
zotërojnë përjetimet dhe mbresat e poetit<br />
<strong>gjuha</strong> e re poetike (figuracioni)<br />
Lirika moderne struktura të reja stilistike<br />
vargu i matur lidhet me vargun e lirë<br />
përmbledhjet poetike nuk ndërtohen sipas tematikës<br />
Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë në heshtje poezinë “Gjumi i shpirtit”, duke<br />
vendosur në sfond CD me tinguj, ndërsa në tabelë shkruan pyetjet të cilave do t’u përgjigjen nxënësit:<br />
- Si e kuptoni titullin e poezisë?<br />
- Ç’lloj lirike është: poezi peizazhi apo filozofike?<br />
- Çfarë imazhesh përftuat gjatë leximit të shoqëruar me muzikë?<br />
Nxënësit punojnë rreth 5 minuta në fletoret e tyre dhe mësuesi/ja dëgjon mendimet dhe pa<br />
bërë ndërhyrje.<br />
Hapi III. Kalohet te rubrikat e punës me tekstin<br />
Detyrë: Bëni përshkrimin e mbrëmjes në një prozë poetike.<br />
Kujtoni: Ç’është proza poetike?
Tema: Nikias - Johan. V. Gëte – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar elegjinë si lloj të lirikës tradicionale.<br />
• Të komentojnë detajet me të cilat shprehen notat pikëlluese të poetit.<br />
• Të veçojë fjalët që mbartin një ngarkesë emocionale duke bërë komentin e tyre.<br />
• Të analizojë strukturën e poezisë, mjetet që përdor autori, vargëzimin për të<br />
shprehur unin lirik.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Diskutim, lexim zinxhir.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e mësimit, me autorin dhe llojin e lirikës, kujt i kushtohet.<br />
Elegjinë “Nikias” e lexojnë zinxhir nxënës që dalin vullnetarisht apo që i përzgjedh mësuesi/ja. Leximi<br />
i poezisë shoqërohet në sfond me CD me muzikë të lehtë. Gjatë leximit nxënësit do të nënvizojnë<br />
vargjet që përshkruajnë Gëten dhe veprën e tij.<br />
Hapi II. Nxënësit do të gjejnë figurat letrare dhe do të shpjegojnë funksionin e tyre kuptimor.<br />
Vargjet Funksioni kuptimor Lloji i figurës<br />
Nxënësit lexojnë informacionin në heshtje dhe pastaj punojnë me tabelën që ka përgatitur mësuesi/ja.<br />
Vargjet Kujt i drejtohet Funksioni kuptimor
Hapi III. Punohet rubrika “Vlerësojmë dhe analizojmë tesktin”.<br />
- Kujtoni poezinë në kolonë. Ku ndryshon poezía e vargjeve në kolonë nga poezitë e tjera për nga<br />
struktura?<br />
- Ç’mund të thoni për pyetjet që përdor autori?<br />
A mundet ta ndalosh stuhinë? A nuk vërtitet nga maja e zenitit në fund të detit?<br />
A s’e ushqeva vetë, dhe a s’u rrit për mua?<br />
A nuk janë mpleksur gjethet e kulprit me të miat, Sa nuk mundem t’i dalloj dot nga njëra-tjetra?<br />
- Kujtoni figurën e shpirtëzimit dhe personifikimit. Gjejeni atë në vargjet e Gëtes.<br />
- Si do t’i interpretonit ju vargjet e fundit të poezisë?<br />
- Gjeni kuptimin e fjalës: kulpër. A është përdorur me të njëjtin kuptim edhe në poezi?<br />
Detyrë: Bëni një përshkrim letrar artistik me vargun e fundit për temë.<br />
Tema: Fjalia njëkryegjymtyrëshe – sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalitë njëkryegjymtyrëshe nga fjalitë dykryegjymtyrëshe.<br />
• Të dallojë llojet e fjalive njëkryegjymtyrëshe (foljore, vetore, pavetore, me vetë<br />
të përcaktuar, me vetë të papërcaktuar, me vetë të përgjithësuar, emërore:<br />
përshkruese e treguese).<br />
• Të ndërtojë një tekst të shkurtër me fjali njëkryegjymtyrëshe.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim<br />
e diskutim, punë e drejtuar,<br />
punë e pavarur, pema e mendjes.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Rikujtojmë së bashku. Kërkohet nga nxënësit të thonë:<br />
- dy fjali të thjeshta njëkryegjymtyrëshe,<br />
- dy fjali të thjeshta dykryegjymtyrëshe,<br />
- dy fjali të përbëra.
Hapi II. Vendoset në dërrasë tabela ku është shkruar teksti në fillim të faqes. Lexohen fjalitë nga një<br />
nxënës që lexon bukur. Nxënësit e tjerë duhet të gjejnë fjalitë e thjeshta me një gjymtyrë kryesore.<br />
Duke u nisur nga shembujt, arrihet në përfundim se gjymtyra kryesore e fjalisë njëkryegjymtyrëshe<br />
mund të shprehet me folje ose me emër. Kur shprehen me folje quhen fjali foljore, ndërsa kur shprehen<br />
me emër quhen fjali emërore.<br />
Hapi III. Vazhdohet shpjegimi për fjalitë njëkryegjymtyrëshe foljore, që mund të jenë fjali vetore ose<br />
fjali pavetore.<br />
Fjalia vetore shpjegohet duke përdorur shembuj e duke dhënë përkufizimet për tri llojet e saj:<br />
a) Fjali foljore me vetë të përcaktuar – folja është në vetën I e II, njëjës e shumës.<br />
b) Fjali foljore me vetë të papërcaktuar – folja është në vetën III, shumës<br />
c) Fjali foljore me vetë të përgjithësuar - folja është në vetën II, njëjës.<br />
Shpjegohen edhe fjalitë njëkryegjymtyrëshe pavetore.<br />
Në fund, shpjegohen edhe fjalitë njëkryegjymtyrëshe emërore, duke dhënë edhe shembuj për fjalitë<br />
emërore përshkruese dhe treguese.<br />
Hapi IV. Ushtrime<br />
Punë e drejtuar. Ushtrimi 1. Dalloni fjalitë me dy gjymtyrë kryesore dhe fjalitë me një gjymtyrë<br />
kryesore.<br />
Pranverë e acartë. Ditët e marsit rr<strong>ok</strong>ulliseshin si copa akulli. - Na gëzuat zemrën me këto këngë të<br />
bukura. Në shkollë flitnin shumë për atë aksident. Buzëmbrëmje. Në pjesën perëndimore të kryeqytetit<br />
qielli ishte përskuqur. Tërë ashtën e bjeshkëve e ka mbuluar terri i natës. Heshtje. Dy çadra të mëdha<br />
ushtarake. Një kamp i vogël në një lëndinë malore. Mbi k<strong>ok</strong>ë ngrihen pyjet e bredhave dhe të pishave.<br />
S'gjen domate më të mira se këto. Blertës nuk i flihej.<br />
• Për fjalitë me dy gjymtyrë kryesore,tregoni kryefjalën dhe foljen. Për fjalitë me një gjymtyrë kryesore,<br />
nënvizoni gjymtyrën e vetme kryesore dhe thoni në është shprehur me emër apo me folje.<br />
Për çdo fjali njëkryegjymtyrëshe thoni ç'lloj është:<br />
me vetë të përcaktuar, me vetë të papërcaktuar, me vetë të përgjithësuar apo pavetore<br />
emërore përshkruese, treguese apo emërtuese.<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 4. Gjeni fjalitë me një gjymtyrë kryesore me vetë të përcaktuar dhe shpjegoni<br />
pse quhen kështu.<br />
Një shi i tillë bie një herë në katër vjet. Kështu thonë. Më quajnë Resul Bonjaku... Mbiemrin Bonjaku<br />
ma vunë fshatarët e mi... Më kanë folur për qytetin tuaj. Aty mimozat çelin si mijëra topa të artë.
Makina u nis që pa gdhirë. Gazetat i shpërndajnë në mëngjes herët. Këtij fyelli i thonë fyelli i Tanës. Për<br />
Skënderbeun tregojnë shumë legjenda.<br />
Ushtrimi 5. Nënvizoni fjalitë me një gjymtyrë kryesore me vetë të përgjithësuar dhe shpjegoni pse<br />
quhen kështu.<br />
Peshkatari ishte i shkurtër, i thinjur, i thatë e muskuloz. Të binte në sy për energjinë e tij... Njeriut<br />
shikoji shpirtin dhe punën. Kuzhinën e lyejmë më shpesh se dhomat e tjera. Gjak në vetull të merrkeni,<br />
o djemtë e shqipes! Nga lulja e bukur pi ujë edhe qypi. Fëmijët i quajmë lulet e jetës. Ky dialog është i<br />
zhdërvjellët. Dialog quajmë bisedën ndërmjet dy a më shumë personash.<br />
Detyrë: Ushtrimi 6<br />
Tema: Gjymtyrët homogjenë – sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë gjymtyrët homogjene në fjalinë e thjeshtë e të përbërë.<br />
• Të dallojë llojet e gjymtyrëve homogjene, sipas marrëdhënieve që vendosen<br />
ndërmjet gjymtyrëve të tyre.<br />
• Të përdorë drejt shenjat e pikësimit te gjymtyrët homogjene.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
diskutim e argumentim, punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Rikujtohen së bashku me nxënësit njohuritë për gjymtyrët homogjene.<br />
Nxënësve u drejtohen këto pyetje:<br />
- Ç’dini për gjymtyrët homogjene?<br />
- Cilat gjymtyrë mund të jenë homogjene?<br />
- Me cilat gjymtyrë lidhen: kryefjalët homogjene?<br />
- Po gjymtyrët e tjera?<br />
Nxënësit ndërtojnë fjali që të kenë kryefjalë, kallëzues dhe gjymtyrë të dyta<br />
homogjene.
Hapi II. Pasi të lexohet tekstin së bashku me nxënësit nxjerrin përkufizimin dhe mësuesi bën në dërrasë<br />
skemën.<br />
gjymtyrë homogjene<br />
kryejnë të njëjtin funksion<br />
lidhen me të njëjtën gjymtyrë<br />
Përkufizimi i gjymtyrëve homogjene shkruhet në dërrasë të zezë.<br />
Shpjegohet se gjymtyrët homogjene bashkohen ndërmjet tyre me lidhëza bashkërenditëse, me<br />
intonacion ose me të dyja bashkë. Jepen shembuj për çdo rast.<br />
Shpjegohet se kur gjymtyrët homogjene nuk lidhen me lidhëza, ndërmjet tyre vihet presja, p.sh., Liri u<br />
ngrit, u la, u vesh dhe iku.<br />
Shpjegohen llojet e gjymtyrëve homogjene sipas marrëdhënieve që vendosin ndërmjet tyre:<br />
a) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie këpujore.<br />
b) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie veçuese.<br />
c) Gjymtyrë homogjene me marrëdhënie kundërshtore.<br />
Ilustrohet me shembuj çdo rast. Shembujt shkruhen në dërrasë të zezë. Sqarohen edhe fjalët<br />
përgjithësuese.<br />
Hapi IV. Punohen ushtrimet 1 dhe 2<br />
Detyrë: ushtrimi 3<br />
Ora e dytë<br />
Punohen ushtrimet dhe kontrollohet detyra e shtëpisë.<br />
Tema: Jam dhe unë poet – të shkruajmë<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të bëjë një fjalor poetik.<br />
• Të shkruajë poezi duke u nisur nga imazhet dhe modelet e dhëna.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Krijimi zinxhir, punë në grupe, punë me shkrim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit. Shkruan në tabelë titullin dhe fjalorthin e<br />
udhëtimit dhe u kërkohet nxënësve ta plotësojnë me fjalë të tjera.
Hapi II. U kërkohet nxënësve që me këto fjalë, duke bërë kombinacionin e duhur, të krijojnë një poezi.<br />
Të mos shqetësohen për rimën e vargjeve, mund të jetë dhe me vargje të lira. Nëse nxënësit kanë<br />
vështirësi, mësuesi krijon vargun e parë dhe i kërkon secilit të ndërtojë nga një varg. Poezia krijohet nga<br />
disa nxënës zinxhir.<br />
Hapi III. Punë me grupe: Fjalë të panjohura. Nxënësit udhëzohen të punojnë sipas të dhënave në tekst.<br />
Ata lexojnë çiftet e fjalëve dhe vargjet poetike që kanë krijuar.<br />
Shkrim i lirë. Nxënësit trajtojnë një temë të përzgjedhur nga ata vetë. Kjo vazhdon edhe orën e dytë.<br />
Tema: Llojet e marrëdhënieve në fjalinë e përbërë bashkërenditëse – sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e marrëdhënieve që vendosen ndërmjet pjesëve në fjalinë e<br />
përbërë me nënrenditje (shtuese, kundërshtuese, veçuese e përmbyllëse).<br />
• Të përcaktojë mjetin që lidh pjesët në fjalinë e përbërë me bashkërenditje.<br />
• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim e<br />
diskutim, punë e pavarur, punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kujtoni.<br />
Fjali të përbëra me bashkërenditje janë ato fjali që kanë dy e më shumë pjesë të cilat nuk janë të varura<br />
nga njëra-tjetra, por secila prej tyre kumton diçka duke shtuar, kundërshtuar, veçuar apo sqaruar në të<br />
dhënë.<br />
Hapet teksti dhe lexohet duke argumentuar çdo rast.<br />
Hapi II. Ushtrime<br />
Punë e drejtuar<br />
Ushtrimi 1. Nënvizoni me dy vija foljet që janë në një nga mënyrat vetore dhe me një vijë format e<br />
pashtjellura. Thoni nëse fjalitë janë të thjeshta apo të përbëra. Pse?
Pasi lë pas qytetin e bukur muze të Beratit, rruga automobilistike vazhdon për në Skrapar. Ajo ndjek<br />
luginën e Osumit duke gjarpëruar në shpatet e kodrave në të djathtë të lumit. Kushdo që kalon këtej për<br />
herë të parë, nuk ngopet me peizazhin e bukur e çlodhës të kësaj lugine... Ky territor ka qenë i banuar<br />
qysh në lashtësi. Këtë e dëshmojnë gjetjet e ndryshme arkeologjike, të cilat janë datuar të shekujve IV-II<br />
para Krishtit.<br />
Ushtrimi 2. Dalloni fjalitë e thjeshta dhe fjalitë e përbëra. Ndani me një vijë të pjerrët pjesët e fjalive të<br />
përbëra.<br />
Ariani po ngjitej shpejt në shpatin që vende-vende kishte edhe akull. Ai lëvizte me shkathtësi dhe<br />
nganjëherë kthente k<strong>ok</strong>ën për të parë sh<strong>ok</strong>ët. Zemra i rrihte me forcë edhe nga ngazëllimi dhe dëshira<br />
për ta pushtuar sa më parë Kodrën e Veriut. Në majë të saj po kotej një mjegull gati e tejdukshme. Duke<br />
shkuar drejt majës, Artani shëmbëllente me një shpend të panjohur, që shkon i sigurt drejt folesë se vet.<br />
Ushtrimi 3. Dalloni fjalitë e përbëra. Nënvizoni lidhëzat dhe thoni ç'lloj fjalish të përbëra janë: me<br />
bashkërenditje apo me nënrenditje.<br />
Punëtorët kishin ngrënë drekën dhe po pushonin. Meqë ishte ftohtë, tani ndiznin edhe zjarr. Nuk<br />
shtriheshin më nën rrezet e diellit për të marrë ndonjë sy gjumë. Afroheshin rreth zjarrit dhe bisedonin.<br />
Nuk kishin shumë për të thënë ndaj biseda ishte e qetë dhe e ngadaltë.<br />
Punë e pavarur<br />
Ushtrimi 5. Nga dy fjalitë e thjeshta krijoni një fjali të përbërë me bashkërenditje shtuese. Shkruani<br />
fjalitë e formuara.<br />
Drini i Zi ishte veshur me cipë akulli. Nën cipën e akullt rridhnin ujërat.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Retë përplaseshin njëra me tjetrën. Zigzaget e shndritshme të vetëtimave shtriheshin në fushën e qiellit.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Kajsitë çelën. Pranvera harlisej duke u ngjitur shpejt e më shpejt kodrave.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Majat e maleve ngjeshën kësulën e blertë prej gjethesh ahu. Ajri u mbush plot aroma dehëse.<br />
.......................................................................................................................................<br />
P. sh. Erdhën ditë të ngrohta. Kumbullat e egra çelën lule përnjëherësh.<br />
Erdhën ditë të ngrohta dhe kumbullat e egra çelën lule përnjëherësh.<br />
Ushtrimi 6. Nga dy fjalitë e thjeshta krijoni një fjali të përbërë me bashkërenditje kundërshtore dhe e<br />
shkruani. Kujdes në përdorimin e presjes.<br />
Kishte kaluar mesnata. Mua nuk më flihej.<br />
Kishte kaluar mesnata, por mua nuk më flihej.
Kuajt e Kolshit ishin me famë. Ata nuk mund të haheshin me gjogun e Hasit.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Ilirët fituan. Në betejë u vra vetë Bardhyli.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Gjyshja i solli Borës gotën e qumështit. Ajo nuk e vuri në gojë.<br />
.......................................................................................................................................<br />
Dy herë me radhë kali hingëlliu. Djali nuk u kujtua për të.<br />
Detyrë: ushtrimi 7. Shkruani dy fjali të përbëra me bashkërenditje përmbyllëse dhe dy veçuese.<br />
Tema: Marrëdhëniet rrethanore kohore dhe vendore në fjalinë e nënrenditur –<br />
sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë marrëdhëniet kohore e vendore në një fjali të përbërë me nënrenditje.<br />
• Të dallojë marrëdhëniet që vendosen ndërmjet pjesës kryesore dhe asaj të varur<br />
në fjalitë e përbëra me nënrenditje (njëkohësi, parakohësi, paskohësi).<br />
• Të përdorë pjesën në fjalinë e përbërë me marrëdhënie nënrenditëse kohore e vendore.<br />
• Të përcaktojë mjetet (lidhëzat), që shprehin marrëdhëniet kohore e vendore në një fjali të<br />
përbërë.<br />
• Të shkruajë një tekst të shkurtër, ku të përdorë fjali të përbëra me marrëdhënie<br />
nënrenditëse të llojeve të ndryshme.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me argumentim<br />
e diskutim, punë e drejtuar,<br />
punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Rikujtojmë së bashku:<br />
- Ç’dimë për rrethanorin e kohës?<br />
- Po për rrethanën e vendit?<br />
- Me se shprehen?
- Me cilat pyetje gjenden?<br />
Jepen shembuj dhe diskutohen.<br />
Sqarohet nga mësuesi/ja se rrethanorët e kohës shprehin rrethanat e kohës në fjalinë e thjeshtë. Në<br />
fjalinë e përbërë rrethanat e kohës shprehen me anë të pjesës së nënrenditur kohore. Ata vendorë<br />
shprehin ngjyrimet e marrëdhënieve vendore.<br />
Llojet e rrethanorëve:<br />
Kohe<br />
Vendi<br />
Sasie<br />
Mënyre<br />
Qëllimi<br />
Shkaku<br />
Hapi II. Puna me tekstin.<br />
Hapi III. Ushtrimet 1 dhe 2<br />
1. Ndani pjesët e fjalive të përbëra dhe thoni llojin e tyre. Flitni për rendin e pjesëve dhe shpjegoni<br />
përdorimin e presjes.<br />
Sa herë që sëpata godiste në dru, nga kurora e pemës lëshohej një shi fletësh. Besniku po ecte përpara<br />
Galerisë së Arteve, kur takoi Dianën. Pas një ore, si kaluan lajthishtet. ranë në një pyll me pisha të rralla.<br />
Kur u kthyen gjeologët përsëri në fshat, atje kishte rënë dëborë. Ne të vegjlit pritnim pranë vatrës, gjersa<br />
prushi të mbulohej me atë miellin e bardhë. Tek shikoja një ditë një peizazh të mikut tim piktor,<br />
padashur m'u kujtua një ngjarje.<br />
2. Dalloni pjesën kryesore dhe të nënrenditurën dhe nënvizoni mjetin lidhës. Thoni nëse fjalitë tregojnë<br />
parakohësi, njëkohësi apo paskohësi.<br />
Ndërsa vraponim, era e detit na rrihte gj<strong>ok</strong>sin. Pasi kapërcyem grykën, para nesh sikur u hapën<br />
horizontet. Më bëhet zemra mal, kur ju shoh të lumtur. Ndërsa çobanët milnin qumështin e ngrohtë,<br />
qielli i nxirë filloi të lëshonte një shi të rrëmbyer. Pasi i hapën gropat e themeleve, filloi vendosja e<br />
gurëve të mëdhenj. Kur e varrosën mbretin Bardhyl në sarkofagun prej mermeri, i vunë edhe<br />
përkrenaren. Shpesh, ndaj natave, si iknin pleqtë e burrat, të rinjtë ia thonin ndonjë kënge të moçme.<br />
Lumi mblidhte fuqitë, përpara se të sulej.<br />
Detyrë: ushtrimi 3
Ora e dytë<br />
Hapi I. Kontroll detyra e shtëpisë<br />
Hapi II. Ushtrime<br />
4. Ndërtoni dhe shkruani tri fjali të përbëra me pjesë të nënrenditur kohore që të<br />
shprehin marrëdhënie:<br />
parakohësie (përpara se) .............................................................................................................<br />
njëkohësie (sa) .............................................................................................................<br />
paskohësie (mbasi) .............................................................................................................<br />
5. Ndani pjesët e fjalive të përbëra dhe thoni llojin e tyre.<br />
Ndanë xhadesë, atje ku nuk shkelnin rrotat e makinave, kishte një shtresë gjethesh të rëna. Ndreka ktheu<br />
k<strong>ok</strong>ën andej nga dukej stacioni i ri i fushës. Të dilnin përpara vetëm ndërtesa të reja, ngado që të hidhje<br />
sytë. Në qafën e malit, atje tek kalonte një shteg i parrahur e i vështirë, u dukën kuajt e dasmorëve. Tek<br />
mbaronte pylli, binte si thikë një shkëmb i zhveshur e i lartë. Ku binte hija e pishave, rëra dukej më e<br />
errët. Ngado që të hidhje sytë, vetëm gjelbërim shihje. Pilo Shpiragu u nis nga ta shpinin këmbët.<br />
- Për çdo pjesë të nënrenditur thoni në saktëson një ndajfolje të pjesës kryesore apo plotëson foljen e saj.<br />
- Shpjegoni përdorimin ose jo të presjes në çdo fjali të përbërë.<br />
6. Ç'funksion kryejnë pjesët e nënrenditura të këtyre fjalive të përbëra?<br />
Atje ku ngushtohej përroi, dukeshin siluetat e katër njerëzve. Në shtypshkronjën "Albania" vizitojmë<br />
repartet e ndryshme ku shtypen librat. Ku ka zemër, ka edhe krahë. Gurët ku ishe caktuar kufiri, ishin<br />
më poshtë, nën arën e Avdi Mazes.<br />
Tema: Teksti dramatik – të folurit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të flasë për strukturën e tekstit dramatik.<br />
• Të bëjë dallimin midis tekstit dramatik dhe atij rrëfimtar.<br />
• Të klasifikojë veprat e njohura sipas llojeve dramatike.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Diskutim, lexim me role.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan në tabelë. Më pas,<br />
mësuesi/ja u shpërndan nxënësve nëpër banka një fragment nga komedia “Katërmbëdhjetë vjeç
dhëndër” (ose pjesë tjetër), dhe përzgjedh një çift që ta lexojë. Nxënësit vlerësojnë lexuesin me të mirë.<br />
Ata diskutojnë rreth materialit, duke iu përgjigjur pyetjeve:<br />
1. Çfarë lloj është teksti që sapo lexuat: - rrëfimtar,<br />
- poetik,<br />
- dramatik?<br />
2. Si ju pëlqen më tepër: ta lexoni tekstin dramatik apo ta shihni të luhet në skenë?<br />
3. A ka dallim midis tekstit dramatik dhe dramatizimit? Midis teatrit dhe dramës?<br />
4. Nga se përbëhet struktura e tekstit dramatik?<br />
Përbëhet nga dialogu, monologu, didaskalitë.<br />
Nxënësit pasi lexojnë pyetjet shkruajnë në tabelë përgjigjet duke i argumentuar ato.<br />
Hapi II. Me teknikën e Diagramit të Venit nxënësit bëjnë krahasimin ndërmjet<br />
tekstit dramatik dhe atij rrëfimtar.<br />
Teksti rrëfimtar<br />
Ka përshkrim, rrëfim, veta e parë, e tretë. Ka krerë, legjenda, mite, përralla, tregim, novelë,<br />
roman<br />
Teksti dramatik<br />
Dialog, monolog, didaskalitë veta e dytë konflikt me veten me individë me forca të mëdha<br />
Natyrore akte, skena, tragjedi, dramë, komedi<br />
Të përbashkëtat<br />
funksioni estetik<br />
arti i fjalës<br />
strukturë<br />
Hapi III. Disa prej këtyre teksteve nxënësit i kanë parë të luhen në teatër. Mësuesi/ja<br />
do të kërkojë prej tyre një mendim të zgjeruar për lojën në skenë, qëllimin, komunikimin<br />
me shikuesin.<br />
A) Teatri është:<br />
- lloj arti<br />
- bashkëveprim i disa arteve: letërsisë, pikturës, muzikës, koreografisë.<br />
B) Në skenë personazhet komunikojnë me njëri-tjetrin dhe përcjellin te publiku ngjarjen, konfliktin, pa<br />
komunikuar drejtpërdrejt me të.<br />
Publiku e merr këtë informacion dhe reagon, komunikon me aktorët. Kjo realizohet nëpërmjet:
- duartr<strong>ok</strong>itjeve<br />
- të qeshurave<br />
- emocioneve të tjera.<br />
C) Dialogu mban peshën kryesore të situatave dramatike të zhvillimit dhe konfliktin kryesor.<br />
Personazhet dialogojnë me njëri-tjetrin si në skenë të mos ketë asnjë njeri.<br />
Publiku e ndien veten të përfshirë në këtë konflikt merr pjesë me emocione, mendime.<br />
Ai përjeton ngjarjen sepse loja e aktorëve luhet me vërtetësi, ngjarja, konflikti i zgjedhur është aktual<br />
për shoqërinë.<br />
Tema: William Shakespeare – Makbethi – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar tragjedinë si lloj dramatik.<br />
• Të lexojë për t’iu përgjigjur pyetjeve të parapërgatitura.<br />
• Të analizojë heroin tragjik si zëdhënës i ideve të autorit.<br />
• Të zbulojë rolin e monologut në tekstin dramatik.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Lojë me role, intervistë, lexim i detajuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Punë përgatitore: Mësuesi/ja ka përzgjedhur disa nxënës që do të interpretojnë<br />
fragmentin Makbethi. Të gjithë nxënësit janë udhëzuar të lexojnë tragjedinë.<br />
Hapi I. Nxënësit e përzgjedhur interpretojnë në lojë me role fragmentin Makbethi. U<br />
sugjerohet nxënësve të tjerë që po t’iu lindin pyetje gjatë interpretimit, t’i shkruajnë në<br />
fletore. Pas interpretimit, nxënësit e tjerë bëjnë pyetje, të cilave u përgjigjet nxënësi<br />
në rolin e Shekspirit, i cili është ulur në qendër të klasës.<br />
1. Nga e keni marrë subjektin e tragjedisë?<br />
2. makbethi është një nga portrete më të thellë që ka dalë nga pena juaj. Çfarë<br />
keni pasur parasysh kur e keni përshkruar atë?<br />
Hapi II. Nxënësit lexojnë me role duke nënvizuar detaje, që do t’u nevojiten në<br />
përshkrim dhe argumentim.<br />
- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?
- Ç’lojë po luan Makbethi, po zonja Makbeth?<br />
- Cili është kurthi që i ngre mbretit?<br />
- Cilët njerëz përfshihen?<br />
Ora e dytë<br />
Punohet me rubrikën “Vlerësojmë dhe analizojmë tesktin”<br />
- Cilët mendoni se e kanë kryer krimin e vërtetë: Makbethi dhe zonja Makbeth apo Ambicia për pushtet<br />
Diskutim. Sipas jush, ç’vlera ka ambicia:pozitive apo negative?<br />
- Makbethi kthehet pasi ka përfunduar krimin me një seri pyetjesh. A vënë këto pyetje në lëvizje dallgët<br />
e dyshimit për krimin<br />
që ka bërë?<br />
- Pamja e duarve të tij prej xhelati, bën që Makbethi të identifikojë tashmë veten me një vrasës të<br />
pamëshirshëm. Çfarë i sugjeron zonja Makbeth për ta kapërcyer këtë vrasje të ndërgjegjes?<br />
A do ta ndihmojnë ato për të gjetur qetësinë shpirtërore?<br />
- Tashmë është tepër vonë. Makbethi ka kryer një vrasje të dyfishtë: Mbretin, por dhe gjumin e tij të<br />
pafajshëm. Ç’kuptim zbulon vargu metaforik?<br />
“Makbethi vrau gjumin!”-gjumin e pafajshëm.<br />
- Krimi merr përmasa hiperbolike në ndërgjegjen e Makbethit. Gjeni strofën ku shprehet kjo dhe<br />
komentojini atë.<br />
- Në këtë tragjedi Makbethi është: Vrasës dhe viktimë sepse kryen vrasjet por i shtyrë nga ambicia<br />
qoftë edeh e tija.<br />
Detyrë Shkruani një monolog të Makbethit si vazhdim të skenës.<br />
Tema: Borgjezi fisnik – Molieri – të lexuarit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar komedinë si lloj dramatik.<br />
• Të flasë për kontekstin historik-shoqëror dhe temën që trajton Molieri.<br />
• Të gjejë raste të përdorimit të satirës, komizmit, si dhe të dallojë funksionin e tyre<br />
kuptimor.<br />
• Të zbulojë rolin e satirës në karakterizimin e personazheve.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:
Lojë me role, diskutim, punë në grupe,<br />
tabela e koncepteve, dramatizim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, titullin e komedisë dhe autorin. Mësuesi/ja<br />
në bashkëpunim me nxënësit shkruan në dërrasë veçoritë e gjinisë dramatike (komedisë), njohuri që<br />
nxënësit i kanë nga viti i kaluar.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja përzgjedh disa nxënës që të lexojnë me role fragmentin e dhënë, nxënësit do të jenë<br />
të vëmendshëm për leximin e rrjedhshëm, me intonacion, respektimin e të folurit me dialektizma<br />
krahinore. Nxënësit vlerësojnë sh<strong>ok</strong>ët për leximin dhe lexuesin më të mirë.<br />
Punohet me skedën e punës dhe rubrikën Hpa pas hapi.<br />
Ora e dytë<br />
- Kontrasti mes 2 personazheve krijohet:<br />
Mes dijes dhe padijes<br />
Zhdërvjelltësisë së ligjërimit të filozofit dhe varfërisë gjuhësore të Zhurdenit.<br />
Ilustroni këto nga teksti.<br />
- Ku vihet re që filozofi është një njeri përfitues?<br />
- Përveç paditurisë, Zhurdeni në dialog vizaton dhe disa cilësi të tjera të tij. Cilat jnë ato nga citimet e<br />
mëposhtme?<br />
“Posi, posi, po le ta zëmë sikur nuk e di: pa ma shpjegoni pak, ç'domethënë ? »<br />
« Edhe unë jam nervoz si gjithë djajtë e tjerë dhe s'ka moral në botë që të më mbajë, kur më vjen në<br />
majë të hundës. Dua ta vjell gjithë vrerin tim, sa herë që kam nevojë të zbrazem».<br />
« Hiç, or, ju thashë, vetëm këto fjalë dua unë në një copë pusullë, po të shkruhen sipas modës, të<br />
renditen ashtu si duhet. Ju lutem të më tregoni pak mënyrat e ndryshme, që të shohim si thuhen më<br />
bukur ».<br />
- Shkruani një monolog të shkurtër të filozofit që kërkon të përfitojë sa më shumë para nga Zhurdeni<br />
duke shtirur sikur i mëson shkencën.<br />
“Këtij i them fat unë….”<br />
Detyrë: Dramatizoni në klasë pjesën.
Tema: Teksti përshkrues – të folurit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë për të identifikuar përshkrimin e vendit në tekste letrare.<br />
• Të dallojë fjalët kyç që krijojnë një imazh të qartë të vendit që përshkruhet.<br />
• Të komentojë përfytyrimin që i krijohet.<br />
Teknika dhe metoda e mësimdhënies:<br />
Kllaster, stuhi mendimesh, lexim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, të cilën e shkruan në tabelë. Informon<br />
nxënësit se ç’duhet kuptuar me tekst përshkrues, duke plotësuar klasterin së bashku me nxënësit.<br />
Të përshkruash cilësi e karakteristika<br />
vend<br />
objekt<br />
qenie të gjallë<br />
dukuri<br />
përshkrim objektiv<br />
letrare<br />
joletrare<br />
kuptimi teksti përshkrues qëllimi<br />
Kohët e foljeve,<br />
zakonisht e tashmja,<br />
e pakryera<br />
mbizotërojnë mbiemrat<br />
që tregojnë: formë,<br />
ngjyrë, aromë, tingull<br />
Hapi II. Nxënësit lexojnë fragmentin e dhënë nga mësuesi. Gjatë leximit nënvizojnë<br />
detaje dhe fjalë kyç që shërbejnë për të përshkruar vendin dhe plotësojnë tabelën.<br />
Objekti i<br />
përshkrimit<br />
Fjalët kyç<br />
Çfarë mbizotëron<br />
në përshkrim<br />
Përfytyrimi që ju<br />
krijohet
Nxënësit lihen të lirë të bëjnë komentet e tyre për përfytyrimin që krijojnë. Në vend të komentit me<br />
shkrim, mund ta bëjnë edhe me vizatim.<br />
Nxënësit punojnë në fletoret e tyre apo fletë formati për të prezantuar punën. Mësuesi/ja dëgjon disa<br />
punime të nxënësve, bën dhe vlerësimin për to.<br />
Tema: Fjalia e përbërë me më shumë se dy pjesë – sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalitë e përbëra vetëm me bashkërenditje dhe vetëm me nënrenditje.<br />
• Të paraqesë në skemë tipat e fjalive të përbëra të përziera.<br />
• Të ndërtojë një tekst me fjali të përbëra të përziera.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
me diskutim e analizë, punë dyshe,<br />
punë e pavarur; shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Punohet me shembujt në libër<br />
Hapi II. Ushtrime (të ndahen në dy orë)<br />
1. Dalloni me nënvizime të ndryshme pjesët e fjalive të përbëra. Thoni llojin e tyre (e pavarur, kyesore, e<br />
nënrenditur e shkallës...) dhe tregoni mjetin lidhës.<br />
Vite të tëra kishte udhëhequr Shota me trimëri atë grusht burrash dhe askush nuk e dinte se i shoqi kishte<br />
vdekur. Prapa shtëpisë u dëgjua fëshfëritja e barishteve të shkelura, u thye një bisk i thatë, tr<strong>ok</strong>iti një<br />
tjegull. Mëngjesi ishte aq i ftohtë, sa dukej avulli që dilte nga goja. Çobani shikonte flakët që lëpinin<br />
drurët dhe tymin e hollë që ikte përpjetë. Dita e nesërme do të ishte e kthjellët, se retë ishin arratisur<br />
dhe (se) mjegullat e fundit po treteshin.<br />
2. Secila nga fjalitë e përbëra të mësipërme është ndërtuar sipas njërës nga skemat që trajtohen më<br />
lart në mësim.
Vini për çdo skemë numrin përkatës të fjalisë.<br />
Skema 1 – fjalia ................<br />
Skema 2 – fjalia ................<br />
Skema 3 – fjalia ................<br />
Skema 4 – fjalia ................<br />
Skema 5 – fjalia ................<br />
3. Dalloni pjesët, thoni llojin e tyre dhe bëni skemat e këtyre fjalive të përbëra.<br />
Nata e thellë, që kishte marrë një ngjyrë të thellë pis, u pre vende-vende nga gjuhët e zjarreve që<br />
kishin ndezur udhëtarët. Babai hapi lesën e ullishtës dhe mori shtegun që të shpinte në pemëtore.<br />
Hëna u fsheh si një nuse e turpshme prapa majave, doli përsëri me rrëmbim dhe nisi udhën drej<br />
kupës bojë plumbi të qiellit. Në Tr<strong>ok</strong>th ra një muzg i bukur, siç janë këtej muzgjet e thata të<br />
vjeshtës, që vijnë menjëherë pas ditëve me shi. Mbretëronte kudo një qetësi e thellë, sepse binte<br />
dëborë e butë me slloga të mëdha dhe në thellukat e pyjeve era sikur mbante frymën.<br />
4. Prej fjalive të thjeshta formoni dhe shkruani fjali të përbëra tripjesëshe ku të<br />
përdorni lidhëzat dhe fjalët lidhëse që jepen në kllapa.<br />
Ai u hodh përpjetë nga lumturia. Pa gjithë ata peshq. Peshqit përpëliteshin në zall. (kur, që).<br />
Rrija shtrirë. Po shikoja pikat e vesës. Ato ishin të mëdha si lot fëmije. (ndërsa, që)<br />
...........................................................................................................................<br />
Tërë lodhjen e asaj dite të gjatë vere ia kishte hequr uji i liqenit. Në ujin e liqenit ishte zhytur. Po<br />
kthehej nga puna, (ku, kur)<br />
...........................................................................................................................<br />
Ai dilte nga shtëpia herët. Në trotuare ende kishte pak njerëz. Dielli fshihej prapa ndërtesave të<br />
mëdha (kur, dhe, kur)<br />
...........................................................................................................................<br />
Shembull. Ai u hodh përpjetë nga lumturia, kur pa gjithë ata peshq që përpëliteshin në zall.<br />
5. Ç'lloj fjalish janë? Me fjalitë e çdo grupi formoni dhe shkruani fjali të përbëra<br />
tripjesëshe.<br />
a. Fusha me grurin e porsakorrur ishte si e mbuluar me një gëzof të verdhë. Asgjë nuk lëvizte<br />
përveç tufave të harabelave. Harabelat nxitonin për ushqimin e fundit të ditës. b Lugina ishte<br />
larg. Kur gdhihej, mezi shquhej nëpër cipën e mjegullës. C. Në mëngjes, kur i ranë në fytyrë<br />
rrezet e ngrohta e të këndshme të diellit, Petriti hapi sytë me druajtje. Nguli vështrimin në kupën<br />
llamburitëse të qiellit. d. Ishte ngrysur. Jashtë vendi ndriste si ditën. Kishte dalë hëna.<br />
6. Bëni skemën e fjalisë dhe përcaktoni llojin e secilës pjesë.
Ndihej shumë i gëzuar, i lumtur dhe nuk e kuptonte dot nlëse e gjithë kjo lumturi buronte nga qielli<br />
i thellë dhe i kaltër i qershorit, nga shkëlqimi i veprave të lumit, që të merrte sytë, nga mali, nga<br />
t<strong>ok</strong>at e gjelbra me misër ku lëkundeshin si një valle shamitë e bardha të çupave, nga era e bedunicës<br />
apo nga një kreshtë e bardhë e Tomorit, si në mjegull, prapa së cilës ishte fusha e madhe ku<br />
lumenjtë janë të gjatë e të qetë.<br />
Detyrë: 7. Ndërtoni dhe shkruani dy fjali të përbëra sipas skemave.<br />
Tema:. Teksti argumentues – të folurit<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të flasë për veçoritë e tekstit argumentues.<br />
• Të gjejë pjesët e strukturës së tekstit argumentues.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Pema e mendimit, diskutim,<br />
lexim i detajuar, punë në grupe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i informon nxënësit për temën e re të mësimit dhe rubrikën që do punojnë.<br />
Ai/ajo udhëzon nxënësit të rikujtojnë njohuritë që kanë marrë për tekstin argumentues dhe kërkon<br />
prej tyre të plotësojnë veçoritë. Në këtë veprimtari do të punohet me teknikën “Pema e mendimit”,<br />
ku do të vendosin këto përfundime:<br />
përkufizimi apo mbyllja qëllimi të bindë lexuesin për tezën e shtruar<br />
rrëzim argument analizë e çështjes përmes arsyetimit<br />
antitezë opinion duke respektuar dhe mendimet e të tjerëve<br />
gjuhë e gërshetuar prova, fakte në funksion të argumentit<br />
argumentim + letrar propozim - ide<br />
tekst joletrar<br />
Hapi II. Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë në heshtje materialin libër mbi strukturën e tekstit<br />
argumentues të dhënë [përmes fragmentit. Nxënësit do të lexojnë vetëm paragrafi n duke mbuluar të
dhënat mbi pjesët e tekstit dhe me laps shënojnë emërtimin për çdo pjesë dhe paragraf. Më pas,<br />
krahasojnë përgjigjet e tyre me të dhënat në tekst.<br />
Hapi III. Shënojnë në fl etore udhëzimet që duhen ndjekur për të shkruar një tekst argumentues<br />
(kjo veprimtari përfshin një kohë të shkurtër). Mësuesi/ja ndërkohë shpërndan nëpër banka një ese<br />
argumentuese të fot<strong>ok</strong>opjuar, për të cilën nxënësit do të punojnë në çift.<br />
E dashur nënë<br />
Ti e di që po planifi koj të shkoj në universitet vitin që vjen. E di se do të pëlqente që unë më mirë të<br />
rrija në shtëpi dhe të ndiqja ndonjë nga universitetet e vendit, që në të vërtetë janë shumë të mira,<br />
por me ketë rast do të doja të provoja të jetoja larg shtëpisë.<br />
Një nga gjërat që do të fi toja nga largimi, do të ishte përgjegjësia më e madhe, çka e di se të<br />
pëlqen. Do të kem përgjegjësi të kujdesem për veten, të ha, të fl e sa duhet, të mësoj gjithnjë e më<br />
shumë, si dhe të administroj paratë. Kur jam në shtëpi, këto gjëra i lë pas dore, sepse e di që ti do të<br />
jesh gjithmonë aty për të më ndihmuar, çka më pëlqen shumë, por që s‛do të më përgatisë të<br />
përballem me të ardhmen.<br />
Njohja e miqve të rinj ka qenë gjithmonë e rëndësishme për mua dhe, nëse largohem, do të kem<br />
mundësinë të takoj njerëz të rinj. Një nga gjërat që kam vënë re tek ata që studiojnë këtu në<br />
universitet, është: ulesh në auditor, profesori mban leksionin, më pas të gjithë largohen pa i thënë<br />
asnjë fjalë sh<strong>ok</strong>ëve të kursit. Mendoja se, në një farë mënyre, largimi të detyron të bësh lidhje të<br />
reja. Atje gjen njerëz nga vende të tjera, të cilët nuk njohin njeri. Dikush ka thënë se universiteti<br />
është vendi ku takon miqtë e vërtetë të jetës. Edhe pse e dua shumë qytetin tim, mendoj se ka<br />
ardhur koha të lëviz drejt një mjedisi të ri. Gjithë jetën time kam jetuar këtu, kurrë s‛kam provuar të<br />
jetoj diku tjetër. Ajo çka më pëlqen, është se do të kthehem në shtëpi në pushimet e semestrave dhe<br />
në verë. Në këtë mënyrë s‛do të largohem përfundimisht nga qyteti im dhe në të njëjtën kohë,<br />
do të provoj të jetoj diku tjetër. Kjo do të më përgatisë për ditën kur do të largohem përgjithmonë. E<br />
di se e urren idenë e largimit tim, por është koha që të largohem e të mendoj për të ardhmen. Vajtja<br />
në universitet do të më bëjë më të përgjegjshme e më të pavarur. Përvojat e reja sot, do të<br />
më përgatitin për të ardhmen.<br />
Nxënësit do të përcaktojnë pjesët e tekstit argumentues:<br />
1- Problemi: Po planifi koj të shkoj në universitet larg shtëpisë. 2- Teza: Largimi im mund të jetë i<br />
dobishëm e i vlefshëm.<br />
3- Argumente në favor të tezës: Përgjegjësia më e madhe, njohja e miqve të rinj, do të përgatitem<br />
kur të largohem përgjithmonë.
4- Antiteza: Do të të pëlqente që unë më mirë të rrija në shtëpi, të ndiqja ndonjë nga universitetet e<br />
vendit.<br />
5- Argumente në favor të antitezës: Ti do të jesh gjithmonë aty për të më ndihmuar, çka më pëlqen<br />
shumë. E urren idenë e largimit tim.<br />
6- Rrëzimi i tezës: Është koha që unë të largohem e të mendoj të ardhmen. 7- Përfundimi: Vajtja në<br />
universitet do të më bëjë me të përgjegjshme e me të pavarur. Përvojat e reja sot, do të më përgatitin<br />
për të ardhmen.<br />
Dallohen edhe veçoritë gjuhësore: lidhëzat, fjalitë, shprehje etj.<br />
Në fund të orës së mësimit mësuesi/ja vlerëson nxënësit pjesëmarrës dhe përgjigjet e tyre.<br />
Tema: Teksti argumentues – të shkruajmë<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë në tekstin argumentues përbërësit e strukturës: hyrjen, zhvillimin,<br />
mbylljen (teza, antiteza, argumentet, rrëzimi, përfundimi)<br />
• Të evidentojë hapat që duhen ndjekur për shkrimin e tekstit argumentues.<br />
• Të shkruajë tekste të ndryshme argumentuese.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Stuhi mendimesh, diskutim, punë<br />
me shkrim, shkrimi me vetveten.<br />
Zhvillimi mësimit<br />
Hapi I. Mësuesi/ja informon nxënësit për rubrikën që do të punojnë dhe shkruan në tabelë titullin e<br />
mësimit: Teksti argumentues.<br />
Mësuesi/ja zhvillon një stuhi mendimesh mbi strukturën e tekstit argumentues:<br />
- problemi<br />
- teza<br />
- argumentet<br />
- antiteza<br />
- argumente<br />
- rrëzimi<br />
- mbyllja, përfundimi
U kërkon nxënësve të punojnë me tekstin argumentues për të nënvizuar idetë, argumentet, faktet,<br />
provat, shembujt dhe pjesët e tjera të strukturës. Pasi nxënësit diskutojnë për strukturën e tekstit<br />
argumentues, duhet të përqendrojnë vëmendjen te:<br />
- organizmi i ideve (cili është qëllimi?)<br />
- zgjedhja e fjalëve (argumentet e forta)<br />
- drejtshkrimi i fjalëve dhe uniteti gramatikor<br />
Më pas, mësuesi/ja diskuton me nxënësit.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja bën përmbledhje të asaj që u diskutua duke drejtuar pyetjen:<br />
- Cilat janë hapat që ndjekim për të shkruar një tekst argumentues?<br />
1) Njohja me problemin dhe tërheqja e vëmendjes së lexuesit me shprehjet e gatshme.<br />
2) Prezantimi i tezës dhe dhënia e argumenteve duke u mbështetur në fakte dhe shembuj.<br />
3) Njohja e antitezës dhe argumentet që mbrojnë antitezën.<br />
4) Përdorimi i një toni bindës duke përdorur shprehje që ulin rolin e autorit.<br />
5) Në mbyllje të tekstit jep përfundimin si ide.<br />
Hapat e shkrimit shënohen në tabelë.<br />
Ora e dytë<br />
Nxënësit ushtrohen për të shkruar tekstin argumentues.<br />
Mund të përdoren temat që janë në tekst apo të zgjidhet një temë që është e prekshme në realitetin<br />
ku jetojnë e punojnë nxënësit. Ata punojnë në fletoret e tyre, në fund udhëzohen të kontrollojnë<br />
punën me hapat që janë shkruar në tabelë.<br />
Nxënësit vlerësojnë punën e njëri-tjetrit.<br />
Tema: Ligjërata e drejtë dhe e zhdrejtë – sintaksë<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të formulojë përkufizimin e ligjëratës së zhdrejtë.<br />
• Të argumentojë ndryshimet që ndodhin kur një ligjëratë e drejtë kthehet në të zhdrejtë.<br />
• Të dallojë ligjëratat e drejta dhe të zhdrejta në një tekst.<br />
• Të ndërtojë tekste me ligjërata të drejta e të zhdrejta. Të përdorë drejt shenjat e<br />
pikësimit.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:
isedë e kombinuar me shpjegim,<br />
diskutim e argumentim, punë e drejtuar,<br />
punë dyshe, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Shkruhet tema e mësimit në tabelë. Shkruhen në tabelë edhe këto dy fjali:<br />
- Nëna tha e gëzuar: “Më pëlqen shumë sjellja jote, o bir”.<br />
- Nëna i tha e gëzuar të birit se i pëlqente shumë sjellja e tij.<br />
Nxiten nxënësit e niveleve të ndryshme të vërejnë ndryshimet midis këtyre dy<br />
fjalive. Nga diskutimet dhe argumentimet e nxënësve arrihet në këtë përfundim:<br />
Në fjalinë e parë kemi të bëjmë me një ligjëratë të drejtë, ndërsa në fjalinë e dytë<br />
kemi të bëjmë më një ligjëratë të zhdrejtë.<br />
Shkruhet në tabelë përkufizimi:<br />
Ligjërata e zhdrejtë është riprodhimi i fjalëve të një tjetri ose i fjalëve<br />
tona me ndryshime në formë.<br />
Shpjegohen të gjitha ndryshimet që ndodhin kur ligjërata e drejtë kthehet në ligjëratë<br />
të zhdrejtë. Çdo ndryshim ilustrohet më shembuj. Shembujt shkruhen në tabelë.<br />
Hapi II. Punë e drejtuar. Ndahet klasa në dy grupe.<br />
Grupi I - i jepet ushtrimi 1<br />
Grupi II - i jepet ushtrimi 2.<br />
Vlerësohen nxënësit që u përfshinë më shumë në diskutim dhe dhanë përgjigje të sakta.<br />
Hapi III. Punë dyshe. Ndahet klasa në dy grupe.<br />
Grupi I - i jepet ushtrimi 3,<br />
Grupi II - i jepet ushtrimi 4.<br />
Kontrollohet puna e nxënësve. Vlerësohen dy nxënës për çdo grup.<br />
Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit.<br />
Detyrë: Shkrim i lirë.
Tema: Ligjërimet në gjuhën shqipe – kulturë gjuhe<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të krijojë një përfytyrim të drejtë për sistemin stilistik të shqipes.<br />
• Të dallojë ligjërimet në gjuhën shqipe.<br />
• Të dallojë karakteristikat më të qenësishme të çdo ligjërimi në gjuhën shqipe.<br />
• Të ndërtojë tekste, që u përkasin ligjërimit të shkujdesur, bisedor dhe libror.<br />
• Të paraqesë në diagramin e Venit të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet ligjërimit<br />
të shkujdesur dhe atij bisedor.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim dhe<br />
diskutim, punë në grupe, punë e drejtuar,<br />
Diagrami i Venit, shkrim i lirë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Njihen nxënësit me temën. Shkruhet tema në tabelë. Rikujtohen bashkë me<br />
nxënësit njohuritë për llojet e ligjërimeve, që kanë mësuar në klasën e tetë. Plotësohet<br />
skema e mëposhtme:<br />
Ligjërimi<br />
i shkujdesur bisedor libror<br />
Së bashku me nxënësit nxirren karakteristikat e këtyre ligjërimeve dhe shkruhen disa prej tyre në<br />
dërrasë, si dhe fjalë e shprehje, që përdoren për çdo ligjërim.<br />
Ligjërimi i shkujdesur<br />
Ligjërimi bisedor<br />
E përdorin grupe të:<br />
- Përdoret në biseda të lira.<br />
- krahinave të ndryshme - Është më afër gjuhës<br />
- profesioneve të standarde.<br />
ndryshme.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar. ushtrimet 1, 2, 3<br />
Vlerësohen nxënës të niveleve të ndryshme që u aktivizuan më shumë dhe dhanë<br />
përgjigje më të sakta.
Hapi IV. Punë në grupe Shkrim i lirë. I jepet çdo grupi nga dy fleta të bardha A . Njërit grup i jepet<br />
detyrë të shkruajë një tekst, që i përshtatet ligjërimit të<br />
shkujdesur, ndërsa grupit tjetër i jepet detyrë për ligjërimin bisedor. Grupeve të tjera u jepet detyrë<br />
të shkruajnë një tekst, që të ketë karakteristikat e ligjërimit libror. Diskutohen e vlerësohen tekstet e<br />
hartuara nga nxënësit.<br />
Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi me notë.<br />
Detyrë: Ushtrimet 4<br />
Tema: Stilet gjuhësore – kulturë gjuhe<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë tekstet që u përkasin stileve të ndryshme.<br />
• Të dallojë mjetet gjuhësore me vlerë stilistike të pranishme në të gjitha stilet e gjuhës.<br />
• Të ndërtojë tekste sipas stileve të gjuhës.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
diskutim dhe argumentim,<br />
punë në grupe, punë e drejtuar,<br />
diagrami i Venit, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Shkruhet tema e mësimit në tabelë. Rikujtohen së bashku me nxënësit:<br />
- Cilat janë stilet e gjuhës standarde shqipe?<br />
- Kush do të na thotë disa karakteristika të tyre?<br />
Hapen librat në faqen 286. Udhëzohen nxënësit të lexojnë me vëmendje tekstet e dhëna. Kërkohet<br />
të gjejnë ndryshimet që kanë ndërmjet tyre. Përcaktohen stilet sipas karakteristikave.<br />
Shkruhen në tabelë ndryshimet themelore të këtyre teksteve, që u përkasin stileve të ndryshme:<br />
a) Kanë përmbajtje të ndryshme.<br />
b) Kanë shprehi gjuhësore të veçanta.<br />
c) Lidhen me fusha të ndryshme të veprimtarisë njerëzore.<br />
Shpjegohen, duke tërhequr edhe mendimet e nxënësve, veçoritë e stilit shkencor-teknik,
juridiko-administrativ, politiko-shoqëror dhe letrar-artistik.<br />
Hapi II. Punë në grupe. Ndahen nxënësit në katër grupe. Çdo grupi i jepet detyrë<br />
të gjejë ose të hartojë një tekst, që t’i përkasë njërit prej stileve. Lexohen e diskutohen<br />
tekstet e secilit grup.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar. Paraqiten në diagramin e Venit të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet:<br />
a. stilit tekniko-shkencor dhe stilit politiko-shoqëror<br />
a) Stilit letrar-artistik dhe stilit juridiko-administrativ<br />
Hapi IV. Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit, duke u drejtuar<br />
nxënësve edhe këto pyetje:<br />
- Cilat janë stile të shqipes standarde?<br />
- Cilat janë karakteristikat e tyre?<br />
Tema: Intervista - Të shkruajmë<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të hartojë pyetjet për dy personalitete nga fusha të ndryshme.<br />
• Të shkruajë intervistën për personalitetin e zgjedhur.<br />
Teknika dhe metoda të mësimdhënies:<br />
Klaster, kërkim – hulumtimi i materialeve,<br />
Zhvillimi i mësimit
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën dhe rubrikën që do të punojnë. Shkruan në tabelë<br />
fjalën INTERVISTA. Tërheq vëmendjen e nxënësve për strukturën e esesë, përmbajtjen, tematikën,<br />
ndërtimin e pyetjeve dhe për veçoritë gjuhësore. Mësuesi/ja i plotëson këto të dhëna në tabelë.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i ka informuar nxënësit se duhet të përzgjedhin dy personalitete të shquara dhe<br />
të marrin informacione rreth tyre. Mësuesi/ja shkruan në tabelë disa rregulla që duhet të mbahen<br />
mend gjatë intervistimit të personalitetit.<br />
1. Duhet të ruani interesin e personit që po intervistoni.<br />
2. Bëni pyetje në atë mënyrë që ju mundëson të merrni përgjigjen që doni.<br />
3. I regjistroni përgjigjet në mënyrë besnike (mund të përdorni regjistrues, shënime).<br />
4. Njerëzit meritojnë të trajtohen me dinjitet.<br />
5. I falënderoni për intervistën që po japin dhe po ju ndihmojnë.<br />
6. Përdorni gjatë intervistimit titujt e tyre.<br />
7. Mos bëni shumë pyetje dhe dëgjojini deri në fund, pa i ndërprerë.<br />
Hapi III. Punë e pavarur:<br />
Nxënësit hulumtojnë me materialet që janë sjellë në klasë:<br />
a) Duke nxjerrë ato të dhëna që janë të nevojshme për zhvillimin e intervistës.<br />
Mësuesi/ja udhëzon nxënësit.<br />
b) Shkruani pyetjet dhe përcaktoni se ku do të përqendroheni: në jetën personale<br />
apo në aktivitetin e tyre.<br />
c) Përdorni foto të personaliteteve nga jeta apo veprimtaria e tyre.<br />
Hapi IV. Nxënësit do të punojnë në fletoret e tyre ose në fletë formati A . Mund të vendosin në të<br />
foto të personalitetit.<br />
Hapi V. Nxënësit lexojnë punimet e tyre dhe sh<strong>ok</strong>ët vlerësojnë punën e njëri-tjetrit. Në fund të orës<br />
së mësimit, mësuesi mbledh punët e tyre dhe i vlerëson.<br />
Tema: Historia e gjuhës shqipe – kulturë gjuhe<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të krijojë një përfytyrim historik për shqipen e shkruar.
• Të njohë d<strong>ok</strong>umentet e para të shkruara në gjuhën shqipe.<br />
• Të dallojë disa karakteristika themelore të “Mesharit”, të Gjon Buzukut.<br />
• Të argumentojë pse shqipja është d<strong>ok</strong>umentuar vonë.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim e<br />
argumentim, punë e drejtuar, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Njihen nxënësit me temën. Shkruhet tema në tabelë. U shpjegohen<br />
nxënësve njohuritë për gjuhën shqipe si një ndër gjuhët më të vjetra të Ballkanit.<br />
Shkruhen në dërrasë d<strong>ok</strong>umentet e para të shqipes së shkruar:<br />
1. Formula e pagëzimit (1462).<br />
2. Fjalorthi i Arnold von Harfit (1497).<br />
3. Ungjilli i Pashkëve ose Perikopeja e Ungjillit (shek. XV).<br />
Tema: Kuptimi leksikor i fjalës - leksikologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rrafshet e kuptimit leksikor.<br />
• Të dallojë kuptimin leksikor nga ai gramatikor.<br />
• Të përkufizojë kuptimin e një fjale.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me diskutim,<br />
punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kontrollohen detyrat e shtëpisë. Vlerësohen dy nxënës për detyrat duke u nisur nga saktësia<br />
e zgjidhjes, cilësia e shkrimit, drejtshkrimit dhe pikësimit.<br />
Hapi II. Rikujtohen njohuritë e mësuara orën e parë për kuptimin leksikor të fjalës.<br />
Nxënësve u drejtohen këto pyetje:<br />
- Ç’është kuptimi leksikor i fjalës?
- Sa rrafshe ka ai?<br />
- Ç’është kuptimi leksikor i përgjithshëm?<br />
- Po ai kategorial?<br />
- Ç’është kuptimi leksikor i veçantë?<br />
- Nga dallohet kuptimi leksikor nga ai gramatikor?<br />
- Si përkufizohet kuptimi i një fjale?<br />
Hapi III. Shkruhet në tabelë përkufizimi i kuptimit leksikor:<br />
Kuptimi leksikor i fjalës është aftësia që ka ajo për të shënuar një realie.<br />
Shpjegohen tri rrafshet e kuptimit leksikor:<br />
a) Kuptimi leksikor i përgjithshëm.<br />
b) Kuptimi leksikor kategorial.<br />
c) Kuptimi leksikor i veçantë.<br />
Bëhet dallimi midis kuptimit leksikor dhe atij gramatikor.<br />
Me ndihmën e “Fjalori i gjuhës së sotme shqipe”, sqarohet me shembuj si<br />
përkufizohet kuptimi i një fjale.<br />
Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimet Vlerësohen<br />
nxënësit që u aktivizuan më shumë dhe dhanë përgjigje të sakta. Po të teprojë koha<br />
bëhen ushtrime nga Fletorja e punës.<br />
Bëhet përmbledhja e orës së mësimit dhe vlerësimi.<br />
Detyrë: Jepen ushtrime nga Fletorja e punës.<br />
Tema: Prejardhja e kuptimeve leksikore në gjuhën shqipe - leksikologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë kuptimin e parmë nga kuptimet e prejardhura të fjalëve.<br />
• Të zbulojë figurën gjuhësore në procesin e prejardhjes semantike (metaforë,<br />
sinekd<strong>ok</strong>ë, metonimi).<br />
• Të bëjë skemat themelore të prejardhjes kuptimore të fjalëve në gjuhën shqipe.<br />
• Të dallojë kuptimin konkret dhe të figurshëm të fjalëve.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
punë e pavarur, punë e drejtuar.
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Rikujtojmë së bashku. Gjejmë te “Fjalori i gjuhës shqipe” fjalën lagje. Për<br />
këtë fjalë do të gjejmë tri kuptime:<br />
1. Ndarje administrative e një qyteti ose e një fshati; njerëzit që banojnë në këtë<br />
ndarje. Lagja e sipërme (e poshtme).<br />
2. Grup, grumbull, tufë. Një lagje njerëz.<br />
3. Anë, palë. Ishte me lagjen tonë.<br />
- Shpjegohet se çdo fjalë ka një kuptim të parmë me të cilin ka hyrë e jeton në<br />
gjuhë. Ky është kuptimi historik fillestar i saj. Kështu, kuptimi i parë i fjalës lagje është<br />
ndarje, pjesë; i fjalës tryezë është orendi; i fjalës flori është metal etj.<br />
- Prej kuptimit fillestar, me kohë, kanë dalë kuptime të tjera. Jepen shembuj<br />
duke përmendur fjalët grykë, këmbë, faqe.<br />
- Shpjegohen kuptimet e reja leksikore (të prejardhura), që lindin nga përdorimi<br />
i figurshëm i fjalëve duke u mbështetur:<br />
a) Në ngjashmërinë e sendeve sipas një tipari të jashtëm të tyre (fl<strong>ok</strong>ë të artë,<br />
veshi i kazanit).<br />
b) Në afrinë në kohë dhe fqinjësinë në vend të sendeve të dukurive, p.sh., fjala<br />
drekë ka kuptimin e mesditës, si kohë; dhe kuptimin e të ngrënit në këtë kohë (ha<br />
drekë).<br />
Sqarohet nëpërmjet shembujve kuptimi për figurën gjuhësore të metaforës,<br />
metonimisë dhe sinekd<strong>ok</strong>ës.<br />
Paraqiten në dërrasë të zezë në një tabelë kartoni tri skemat themelore të lidhjeve<br />
ndërmjet kuptimit të një fjale: skema tufë, skema varg, skema e përzier<br />
Hapi II. Punë e pavarur. Ushtrimi 1 në faqen 300. Kontrollohet e vlerësohet puna<br />
e nxënësve.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2 dhe 3 në faqen 300. Njërit grup i jepet<br />
ushtrimi 2, kurse tjetrit ushtrimi 3.<br />
Vlerësohen nxënës te të dy grupet, ata që ishin të aftë të përdornin “Fjalori i gjuhës<br />
shqipe” dhe për saktësinë e plotësimit të kërkesave të ushtrimeve.<br />
Bëhet vlerësimi e përmbledhja e orës së mësimit.
Detyrë shtëpie: Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës.<br />
Tema: Reportazhi – të shkruajmë<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të shkruajë një reportazh sipas modelit të dhënë.<br />
• Të vlerësojë punimin e tij dhe të sh<strong>ok</strong>ut duke shkëmbyer materiale me njëri-tjetrin.<br />
Teknika dhe metoda e mësimdhënies:<br />
bisedë, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Nxënësit kanë sjellë pamje dhe materiale të ndryshme, të cilat transmetojnë shqetësimet e<br />
tyre, mendimet për problemet, sjelljet e reja të shoqërisë shqiptare. Mësuesi/ja zhvillon një bisedë<br />
me nxënësit për mendimet që kanë, të cilat do t’i ndihmojnë për të shkruar reportazhin.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të rilexojnë materialin për reportazhin:<br />
- përmbajtja/tema<br />
- problemi që shtrohet<br />
- mendimet që sugjeron<br />
- përshkrimin e problemit<br />
- argumentimi<br />
- mesazhi<br />
- <strong>gjuha</strong> me veçoritë e saj.<br />
Hapi III. Nxënësit punojnë të pavarur. Kjo punë vazhdon edhe orën e dytë.<br />
Mësuesi/ja kontrollon për ndonjë pasaktësi. Nxënësve u lihet kohë e mjaftueshme për të përfunduar<br />
punën e tyre.<br />
Mësuesi/ja mbledh mbresat, përshtypjet dhe vështirësitë që patën në realizimin e detyrës. Më pas,<br />
nxënësit shkëmbejnë fletoret dhe vlerësojnë njëri-tjetrin, duke u mbështetur në të dhënat për të<br />
shkruar një reportazh. Nxënësit vlerësojnë punët më të mira, të cilat autori (nxënësi) i lexon para<br />
klasës. Mësuesi/Mësuesi/ja vlerëson punën e të gjithë nxënësve,<br />
Vlerësimin përfundimtar të punës e bën mësuesi.
Tema: Leksikografia dhe fjalorët e shqipes – leksikologji<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përkufizojë objektin e leksikografisë si degë e gjuhësisë, që merret me hartimin<br />
e fjalorëve.<br />
• Të dallojë tipat e fjalorëve: nga mënyra se si jepet përmbajtja e fjalëve, nga shkalla<br />
e pasqyrimit të shtresave të leksikut dhe nga lënda që përmban.<br />
• Të dallojë tipat e shpjegimit të fjalëve në gjuhën shqipe<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
bisedë e kombinuar me shpjegim,<br />
punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit:<br />
Hapi I. Bashkëbisedohet me nxënësit për llojet e ndryshme të fjalorëve.<br />
Hapi II. Hapen librat në faqen 301. Diskutohen bashkë me nxënësit si janë shpjeguar fjalët.<br />
U shpjegohet nxënësve se çfarë është leksikografia. U sqarohen nxënësve llojet e fjalorëve<br />
gjuhësore, ndalohet te fjalorët shpjegues të gjuhës shqipe. Nxënësve mund t’u tregohen disa nga<br />
këta fjalorë, që merren në bibliotekën e shkollës.<br />
U sqarohet nxënësve si bëhet shpjegimi i kuptimeve të fjalëve:<br />
a) me perifrazim<br />
b) me përshkrim<br />
c) me përkufizim<br />
d) me sinonimi<br />
Çdo tip shpjegimi ilustrohet me shembuj.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet<br />
Punë e drejtuar. Diskutoni për Fjalorin e gjuhës shqipe. Kur është botuar ai për herë të parë? Sa fjalë<br />
përmban? Si jepet shpjegimi i fjalëve?<br />
Punë e pavarur. Ushtrimi 2, 3 dhe 4
Nga shembulli i dhënë në fillim të mësimit, dalloni sa kuptime ka fjala fëmijë? Ç’do të thotë për ju<br />
fig. kuptim i figurshëm i fjalës?<br />
Në cilin fjalor do ta gjejmë shpjegimin e fjalës:<br />
Planet - shkencor<br />
Metaforë - terminologjik<br />
Çikë .........................................................<br />
Nënkresë ................................................<br />
Ia ka hyrë lepuri në bark ........................................<br />
Në bazë të njohurive që keni nga gjuhët e huaja, shkruani në gjuhën përkatëse fjalët shqip:<br />
Shqip anglisht frëngjisht italisht<br />
lule flower<br />
nxënës ....<br />
fjalor ...<br />
mendim<br />
shkruaj<br />
Detyrë: Gjeni përkufizimin e fjalëve: pranoj, shi, trëndafil dhe i shkathët në fjalorin e gjuhës<br />
shqipe.<br />
Tema: Letra.<br />
Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë letrën personale nga ajo zyrtare.<br />
• Të shkruajë letra duke respektuar veçoritë e secilës letër.<br />
• Të flasë për mjetet e komunikimit në distancë.<br />
Metoda dhe teknika mësimore:<br />
Stuhi mendimesh, diagram i Venit,<br />
bisedë.<br />
Zhvillimi i mësimit:<br />
Hapi I. Mësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re të mësimit, rubrikën, temën e shkruan në tabelë. E<br />
fillon temën e mësimit me teknikën Stuhi mendimesh duke drejtuar pyetjen:<br />
- Ç’është letra?<br />
Mjet komunikimi në distancë.
Letra Kemi dhënësin dhe marrësin.<br />
Ka një regjistër gjuhësor/ një tekst.<br />
Llojet: letër zyrtare, personale, miqësore etj.<br />
Hapi II. Mësuesi/ja shpërndan në çdo bankë një fletë formati A4, në të cilën janë shkruar: një letër<br />
zyrtare dhe një personale. Me teknikën “Diagram i Venit”, nxënësit punojnë në çift për të bërë një<br />
krahasim midis dy tyre. Pas kohës së punës të përcaktuar nga mësuesi/ja nxënësit japin përgjigjet e<br />
tyre, të cilat mësuesi i shkruan në tabelë.<br />
Hapi III. Nxënësit udhëzohen të lexojnë informacionin e dhënë në tekst plotësojnë në diagram<br />
njohuritë e marra.<br />
Letra zyrtare<br />
letra personale<br />
Hapi IV. Nxënësit do të shkruajnë në fletoret e tyre dy letra, një personale dhe një zyrtare.<br />
Punojnë deri në 20 minuta, më pas ata lexojnë letrat e tyre. Gjatë leximit nuk<br />
bëhet ndërhyrje, por mund të shënojnë në fletore pyetjet që u lindin. Pas leximit këto<br />
diskutohen me njeri –tjetrin. Nxënësit vlerësojnë punë e tyre.<br />
Mësuesi/ja bën vlerësimin e punës së nxënësve dhe të orës së mësimit.<br />
Sqarim:<br />
Për çështjen telegrami, faksi dhe e-postës (e-mail), mësuesi mund të shfrytëzojë<br />
orët në dispozicion për të parë konkretisht në postë apo internet, si shkruhen dhe<br />
transmetohen letrat, telegramet dhe e-mail. Në këto mjedise nxënësve mund t’u jepet<br />
mundësia për të shkruar tekste<br />
Ora e dytë<br />
Punohet me pjesën “Letër babait: të Franc Kafkës
PROJEKTE PËR KLASËN IX<br />
1– Publicitet dhe reklamë (për shkollën)<br />
Qëllimi: nxënësit të aftësohen për të paraqitur idetë dhe mendimet e tyre origjinale gjatë<br />
një fushate publicitare.<br />
Objektivat: nxënësit të aftësohen në punën kërkimore (shqyrtojnë modele reklamash për<br />
t’i përshtatur në punën e vet)<br />
nxënësit të ndihen të angazhuar dhe të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, të<br />
vlerësojnë dhe të diskutojnë mendimet e njëri-tjetrit<br />
nxënësi të arrijë të aplikojë në fusha pak të njohura për të<br />
të përshtasë aftësitë dhe dijet e tij letrare e artistike në projekt<br />
Planifikimi i aktiviteteve<br />
Për datat 7-8 mars nxënësit do të paraqesin punët e tyre dhe do të vlerësohen nga të pranishmit,<br />
qoftë bashkëmoshatarët, mësuesit dhe prindërit e tyre.<br />
Fillimisht ata do të kërkojnë informacion rreth kësaj fushe. Do të zgjedhin disa modele që i<br />
përshtaten projektit.<br />
Do fotografojnë imazhe apo dhe incizojnë me kamer imazhe të shkollës.<br />
Do përzgjedhin pre tyre dy ose tre për t’i përdorur në projekt.<br />
Do bëjnë tre modele projektesh.<br />
Do konsultohen me mësuesen për të paraqitur më të mirën.<br />
Afati kohor<br />
Shkurt-7/8 mars<br />
Vlerësimi:
Do të vlerësohet reklama ose publiciteti më i mirë (stimul nota)<br />
2 – Projekte mbi autorë shqiptarë<br />
“Kadare në sytë e të rinjve”<br />
“Dritëro Agolli para dhe pas viteve ’90”<br />
“Krijimtaria e Migjenit i përshtatet edhe realitetit të sotëm”<br />
Qëllimi: Nxënësit të aftësohen në hartimin e një projekti në bazë të një plani të caktuar<br />
pune, të thellohen në pikëvështrimin për një autor të caktuar<br />
Objektivat: nxënësit të njihen me jetën dhe veprat e shkrimtarëve shqiptarë<br />
të aftësohen në punën kërkimore dhe në përzgjedhjen e materialit të<br />
nevojshëm<br />
të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, të vlerësojnë dhe të diskutojnë mendimet e<br />
njëri-tjetrit<br />
Planifikimi i aktiviteteve<br />
Ngritja e grupeve të punës<br />
Kërkime në internet, biblioteka, librari<br />
Leximi i veprave studimorë për secilin autor<br />
Nxjerrja e shënimeve të nevojshme<br />
Sistemimi dhe klasifikimi i materialeve<br />
Përgatitja e variantit të parë<br />
Diskutimi me mësuesen i këtij varianti<br />
Plotësimi ose rregullimi i nevojshëm<br />
Përgatitja e variantit përfundimtar<br />
Paraqitja në letër ose imazh, ose kompjuter<br />
Afati kohor<br />
Janar-maj<br />
Vlerësimi:
Do të vlerësohen projektet më të mira për çdo shkrimtar.<br />
Teste<br />
Test 1<br />
LOGJIKA<br />
Shumë kohë më parë, në një fshat kinez, që ishte larg Shangait, në atë kohë kryeqyteti i Kinës, një plak<br />
pyeti një ditë një djalë të vogël: “Kush është më afër, Shangai apo dielli?”.<br />
- Natyrisht që dielli, - i tha djali pa asnjë hezitim.<br />
- Mirë, - tha plaku duke buzëqeshur. - Pse mendon kështu?<br />
- Është e thjeshtë, - tha djali. - Ne mund ta shikojmë diellin, por nuk mund ta shikojmë<br />
Shangain.<br />
Plaku mendoi se djali ishte jashtëzakonisht i zgjuar. Ditën tjetër e mori me vete dhe<br />
shkuan në tregun e qytetit. Turma njerëzish nga kryeqyteti kalonin përmes këtij fshati të vogël, sepse ai<br />
ishte pranë rrugës kryesore. Plaku dhe djali qëndruan nën një pemë. Plaku i tregonte se nga vinin gjithë<br />
këta njerëz, ndërsa djali shikonte gojëhapur rrobat e tyre të bukura dhe të çuditshme.<br />
- Atëherë, - e pyeti plaku, kur pa se një grup njerëzish ishin grumbulluar rreth e qark<br />
pemës kur ta ishin ulur, - na thuaj se kush është më afër, Shangai apo dielli?<br />
- Shangai, sigurisht, - u përgjigj djali pa u menduar fare.<br />
Goja e plakut u shtrembërua duke shprehur hapur pakënaqësinë e tij.<br />
- Por dje më the se dielli ishte më afër.<br />
- Po, - tha djali, - por kjo ndodhi para se ne të shikonim gjithë këta njerëz që vinin<br />
nga Shangai. A keni parë ndonjëherë nd<strong>ok</strong>ënd të vijë nga dielli?<br />
1. Në fund të kësaj historie plaku është i pakënaqur. Por më pas djali i shpjegoi përgjigjen e tij. Si është<br />
ndier plaku kur dëgjoi fjalët e djalit? Përgjigjen mbështete në ilustrime nga pjesa.<br />
2 pikë<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
2. Cila nga fjalët e mëposhtme e përmbledh më mirë kuptimin e kësaj historie?<br />
a) Një njeri shpesh beson vetëm atë që shikon
) Edhe një njeri inteligjent mund të veprojë në mënyrë jo të zgjuar.<br />
c) Fëmijët shpesh mendojnë si të rriturit<br />
d) E vërteta është e ndryshme për njerëz të ndryshëm. 1 pikë<br />
3. Autori i kësaj pjese jep pak detaje rreth fshatit ku jetonin plaku dhe djali. Shkruaj dy gjëra që mund të<br />
marrësh me mend në lidhje me fshatin, duke u bazuar në informacionin e kufizuar që jep kjo histori.<br />
2 pikë<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
4. Cili është mesazhi i kësaj pjese?<br />
a) Shpesh përshtypjet e para janë më të mirat.<br />
b) Vëzhgimi nga afër jep informacion të saktë.<br />
c) Të rinjtë vëzhgojnë më mirë se të mëshuarit.<br />
d) Ne mund t’i ndryshojmë mendimet tona kur gjejmë informacion të ri. 1 pikë<br />
5. Në fjalor ka dy përcaktime për fjalën “logjikë”: 2 pikë<br />
a) gjykim i arsyeshëm<br />
b) çdo lloj lidhjeje midis fakteve që duket i arsyeshëm.<br />
Cili nga këto përcaktime mund t’i shkojë për shtat kësaj pjese? Shpjego përgjigjen.<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
6. A mendon djali në mënyrë logjike? Shpjego përgjigjen duke u mbështetur me ilustrime nga pjesa.<br />
2 pikë<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
7. Nëse do të duhej ta klasifikoje këtë tekst në llojin e teksteve që ke mësuar, duke u mbështetur në<br />
veçoritë e tij, do ta klasifikoje si:<br />
a) epike<br />
b) lirike<br />
c) dramatike<br />
d) asnjërën nga këto
Argumentoje përgjigjen tënde.<br />
................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................................................<br />
2 pikë<br />
8. Përcakto klasën e fjalëve të nënvizuara në fjalitë e mëposhtme:<br />
Djali e vështroi një çast ngultazi dhe pastaj mbylli sytë.<br />
A keni parë ndonjëherë nd<strong>ok</strong>ënd të vijë nga dielli?<br />
çast .......................<br />
ndonjëherë ....................... 2 pikë<br />
9. Shkruaj shumësin e grupeve emërore të mëposhtme:<br />
një d<strong>ok</strong>ument i rëndësishëm ................................................<br />
një talent i jashtëzakonshëm ............................................<br />
2 pikë<br />
10. Nënvizo mbiemrin. Trego nëse është cilësor apo marrëdhënior.<br />
Djali shikonte gojëhapur rrobat e tyre të çuditshme.<br />
.................................. 2 pikë<br />
11. Në cilën prej fjalive të mëposhtme folja është kalimtare?<br />
a) Djali nuk foli asnjë fjalë.<br />
b) Ne mund ta shikojmë diellin.<br />
c) Plaku qëndroi pa folur me orë të tëra.<br />
d) Fëmijët shpesh mendojnë si të rriturit. 1 pikë<br />
12. Formoni fjali me foljen flas duke e përdor atë si folje j<strong>ok</strong>alimtare. 1 pikë<br />
................................................................................................................................................<br />
13. Qarko fjalinë ku është përdorur folja pavetore.<br />
a) Ç’të shihte?<br />
b) Ishte ende dimër.<br />
c) Duhet ndalur djali të hipë në majë të pemës.<br />
d) Kishte frikë të rrinte vetëm. 1 pikë
14. Gjeni rrënjën dhe prapashtesën e fjalës së prejardhur ëmbëlsi.<br />
Rrënja .......................<br />
Prapashtesa .....................<br />
2 pikë<br />
15. Gjeni lidhëzën në fjalinë e mëposhtme dhe përcaktoni llojin e saj.<br />
Ne mund ta shikojmë diellin, ndërsa Shangain nuk mund ta shikojmë.<br />
Lloji ..................................................<br />
2 pikë<br />
16. Shkruaj me shkronja numërorin:<br />
1374 ...................................................... 1 pikë<br />
17. Plotëso me shkronjën që mungon (e ose ë).<br />
z . mra<br />
sh . njues<br />
sh . një<br />
3 pikë<br />
18. Shkruaj nyjet që mungojnë në grupin e fjalëve të mëposhtme:<br />
I fola nxënëses .. klasës me zë .. lartë dhe .. egër.<br />
3 pikë<br />
19. Qarko variantin e drejtë.<br />
a) k<strong>ok</strong>ërrat e ëmbla<br />
b) k<strong>ok</strong>rrat e ëmbla<br />
c) k<strong>ok</strong>ërrat e ëmbëla<br />
d) k<strong>ok</strong>rrat e ëmbëla 1 pikë<br />
20. Vendos shenjat e pikësimit që mungojnë në tekstin e mëposhtëm:<br />
Një fshatar po mblidhte në fushë orizin. Afër tij, hipur në kalë, ndalon një nëpunës i lartë dhe e pyet:<br />
- Sa kallinj ke shkulur sot<br />
Fshatari i habitur mendoi Ja, çfarë i ra ndër mend të pyesë! Ku mund ta mbash mend?!.<br />
Mendohet e mendohet dhe i thotë nëpunësit të lartë:<br />
- Po ju, zotëri, mund të të më thoni sa hapa ka bërë kali juaj sot? 3 pikë<br />
nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
pikët 0-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-33 34-36
Test 2<br />
Ese: “Gjuha”<br />
A ka gjë më të mirë se <strong>gjuha</strong>?<br />
Gjuha na bashkon. Pa gjuhë ne s’do të mundnim të shprehnim asgjë. Gjuha është kyç i shkencës, arma e<br />
së vërtetës dhe arsyes. Me ndihmën e gjuhës ndërtohen qytetet, me ndihmën e gjuhës ne shprehim<br />
dashurinë tonë. Me gjuhë japim mësim, bindim, detyrojmë, lutemi, shpjegohemi, këndojmë,<br />
përshkruajmë, vërtetojmë, vendosim. Me gjuhë shqiptojmë “nënë”, “e dashur”, “atdhe”. Me gjuhë themi<br />
“po”. Gjuha i urdhëron ushtarët të korrin fitore. Me gjuhë lavdërojmë poezinë e Homerit. Gjuha kujton<br />
botën e Eskilit dhe fjalën e Demostenit. Gjithë bota o Ksant, që nga shtyllat e Panteonit deri te statujat e<br />
Fidias, nga skllevërit e Athinës deri tek tregimet për Trojën, nga idetë e poetit deri tek mësimet e<br />
filozofit, gjithë bota, nga njëri skaj tek tjetri është krijuar me anë të gjuhës, me gjuhën e bukur e të qartë<br />
të njerëzve, e cila do të tingëllojë ndër shekuj...<br />
Gjuha, o Zoti im është gjëja më e keqe që ka bota. Gjuha është burimi i gjithë intrigave, është prodhimi i<br />
gjithë fjalëve. Gjuha është nëna e të gjitha grindjeve. Gjuhën e përdorin poetët e këqij që na lodhin në<br />
pjacë. Tek <strong>gjuha</strong> shkojnë filozofët që s’dinë të mendojnë. Gjuha shpif, mbulon, shtrembëron, shan, fyen,<br />
fshihet me frikë, <strong>gjuha</strong> mallkon, pështyn, shpreh urrejtje, thotë djallëzira, tradhton, shet, thotë<br />
maskarallëqe. Me gjuhë themi “vdis”, themi “qen” dhe “skllav”. Me gjuhë themi “jo”. Me gjuhë Akili<br />
shprehu mërinë e tij, me gjuhë Odisea përgatiti kurthet e tij.<br />
Ja pse <strong>gjuha</strong> o Ksant, është më e keqja nga ato që njohim ne.<br />
1. Cilat janë karakteristikat e gjuhës si mjet i marrëveshjes njerëzore?<br />
1 pikë<br />
2. Cilat janë argumentet e esesë së mësipërme?<br />
___________________________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________________________<br />
_________________________________________
2 pikë<br />
3. Ç’përfundim nxirrni nga kjo ese?<br />
___________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________<br />
1 pikë<br />
4. Komentoni fjalët e urta:<br />
Gjuha e ka rrënjën në zemër.<br />
_____________________________________________________________________<br />
Gjuha kocka s’ka e kocka bluan.<br />
_____________________________________________________________________<br />
2 pikë<br />
5 Formoni një fjali ku rrethanori i vendit të jetë i shprehur me grup emëror dhe një fjali ku rrethanori i<br />
vendit të shprehet me pjesë e nënrenditur që tregon vendin ku drejtohet lëvizja.<br />
___________________________________________________________________________________<br />
_______________________________________________________<br />
2 pikë<br />
6 Thoni ç’funksion kryen gjymtyra e nënvizuar në fjalinë:<br />
Pa gdhirë, mori rrugën për në qytet.<br />
_______________<br />
Me se është shprehur kjo gjymtyrë?<br />
_______________<br />
Kthejeni këtë fjali të thjeshtë në një fjali të përbërë ku gjymtyra e nënvizuar të shndërrohet në pjesë e<br />
nënrenditur.<br />
____________________________________________________________________<br />
3 pikë
7 Nënvizoni rrethanorët dhe thoni llojin e tyre:<br />
Po në atë çast i preku faqen e djathtë.<br />
....................<br />
3 pikë<br />
8 Plotësoni fjalinë fillimisht me një rrethanor shkaku, pastaj në një fjali të dytë me një rrethanor qëllimi.<br />
Ai mbështeti mjekrën mbi gjunjë...<br />
_____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
Rishkruajini fjalitë duke i kthyer rrethanorët në pjesë të nënrenditura shkakore e qëllimore.<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
4 pikë<br />
9 Ndërtoni fjali ku rrethanori i mënyrës dhe i sasisë të shprehen me ndajfolje.<br />
Mënyre:_____________________________________________________________<br />
Sasie:________________________________________________________________<br />
2 pikë<br />
10 Bëni skemën e fjalive”<br />
Poshtë ishte mjegulla e dendur dhe avioni lëkundej aq fort sa disa herë kujtuam se ishte prekur t<strong>ok</strong>a.<br />
11. Bëni analizën sintaksore të fjalisë.<br />
Kishte diçka të padurueshme në atë shikim.<br />
______________ ______________ _______________<br />
_______________<br />
_____________<br />
5 pikë<br />
SUKSESE!
Change language