„Kontrola Państwowa” nr 1/2010 - Najwyższa Izba Kontroli

50Elżbieta Chojna-Duch[50]3) ze względu na sposób badania dokumentów – kontrola formalna i kontrolamerytoryczna;4) ze względu na zakres przedmiotu kontroli – kontrola pełna i odcinkowa(lub problemowa);5) ze względu na usytuowanie lub stosunek organu kontrolowanego i kontrolującego– kontrola zewnętrzna i wewnętrzna;6) ze względu na rodzaj przedmiotu kontroli – kontrola merytoryczna procesówrzeczowych oraz kontrola finansowa.Kontrola wewnętrzna (stanowiąca część organizacji jednostki podlegającejkontroli) oraz kontrola finansowa (specjalistyczna, której przedmiotem jest gospodarkafinansowa) zaliczają się do rodzajów kontroli wykonywanych przezróżnorodne organy kontrolne w każdym państwie. Konieczna jest zatem wzajemnakoordynacja ich zadań, a zwłaszcza unikanie nakładania się kompetencjii dublowania czynności.Szczególnym rodzajem kontroli jest kontrola finansowa w jednostkach sektorafinansów publicznych, którą ustawa o finansach publicznych z 2005 r. określałajako kontrolę dotyczącą operacji związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniemśrodków publicznych, zaciąganiem zobowiązań finansowych, sposobemprowadzenia gospodarki finansowej oraz gospodarowania mieniem 4 .Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. stosuje wiele określeńdotyczących kontroli finansowej, jednak nie posługuje się samym pojęciem kontrolifinansowej czy kontroli wewnętrznej, ani nie definiuje i nie wyjaśnia zakresuznaczeniowego tych pojęć i pokrewnych 5 .Są to różne, następujące określenia.: „kontrola procesów związanych z gromadzeniemi rozdysponowywaniem środków publicznych oraz gospodarowaniemmieniem” (art. 1); „kontrola gospodarki finansowej” (art. 34); „wstępnakontrola” dokonywana przez głównego księgowego „zgodności operacji gospodarczychi finansowych z planem finansowym…” (art. 54); „kontrola nadsektorem finansów publicznych” ministra finansów (art. 74); „bieżąca kontroladochodów i wydatków” (art. 114); „kontrola wykonania zadania” przy udzielaniucelowej dotacji budżetowej (art. 150); „ogólna kontrola realizacji dochodówi wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa...” ministra finansów(art. 174); „nadzór i kontrola nad całością gospodarki finansowej...” dysponentówczęści budżetowych (art. 175). Celowe byłoby ich uporządkowanie.4Szerzej na temat elementów tego pojęcia: E. Chojna-Duch: Polskie prawo fi nansowe. Finansepubliczne, Warszawa 2007, s. 58.5DzU nr 157, poz. 1240.