Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie

II. Metodologia badań własnych1. Teoria ugruntowana jako opcja paradygmatyczno – metodologicznaMoje badania miały z samego założenia charakter eksploracyjny. Zaczynającbadania miałem niewielką wiedzę na temat badanej grupy społecznej. W pierwszejfazie badań pomocnymi okazały się wywiady nieformalne – luźne, nierejestrowane zapomocą dyktafonu rozmowy z rolnikami, będącymi dostawcami łódzkich sklepówz żywnością ekologiczną. Równocześnie zapoznawałem się z prasą skierowaną dorolników ekologicznych i publikacjami poświęconymi tej tematyce. Po dokonaniuwstępnego rekonesansu, przeszedłem do bardziej usystematyzowanych badań,stosując obserwację (również uczestniczącą), wywiady narracyjne i swobodne, analizętreści.Jak podkreśla Krzysztof Konecki (2000), użycie określonej techniki nie jestrównoznaczne z przyjęciem określonego paradygmatu, gdyż podziałyparadygmatyczne sięgają głębiej poza techniki używane w badaniach i dotyczągłównie założeń ontologicznych i epistemologicznych leżących u podstawokreślonych perspektyw teoretycznych (s. 23). Nie istnieje bowiem sprzecznośćpomiędzy samymi technikami uznawanymi za ilościowe (kwestionariusze, analizystatystyczne, cenzusowe, itd.), jak i technikami jakościowymi (wywiady swobodne,obserwacje uczestniczące, dokumenty osobiste). Uznaną procedurą metodologicznąjest triangulacja technik, czyli stosowanie różnego rodzaju metod, równocześnie tychuznawanych za jakościowe i ilościowe. Zdaniem Koneckiego (ibidem), najlepiej dlarzetelności badań jest, gdy używa się do zbadania danego problemu wiele technik.Kontrolują się one nawzajem, pozwalając spojrzeć na dane zjawisko z wielupunktów widzenia. Jak konstatują Miles i Huberman (2000), triangulacja jestprzede wszystkim drogą uzyskiwania wyników – poprzez wysłuchiwanie lubprzyglądanie się wielu przypadkom, pochodzącym z różnych źródeł przy użyciuróżnych metod i przez wzajemne dopasowanie jedynych wyników do drugich, doktórych należy je dopasować (s. 277).Sprzeczność pojawić się może dopiero na poziomie paradygmatów, czylisposobów ujmowania rzeczywistości (Konecki 2000: 17) lub fundamentalnychmodeli czy układów odniesienia, których używamy, by uporządkować naszeobserwacje i rozumowanie (Babbie 2003: 56). Paradygmat obejmuje przede10