Wojewódzki Program Ochrony Dziedzictwa i Krajobrazu Kulturowego

WOJEWÓDZKI PROGRAM OCHRONY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO MA£OPOLSKIKalwaria – krajobrazowy zespó³ manierystyczny parku pielgrzymkowego w KalwariiZebrzydowskiejUznany za Pomnik Historii Zarz¹dzeniem Prezydenta RP z dnia 30 paŸdziernika 2000; Monitor Polski nr 98z 2000 r., poz. 1062).Wpis obejmuje zespó³ po³o¿ony w miejscowoœci Kalwaria Zebrzydowska, gmina loco, powiat Wadowice, WojewództwoMa³opolskie. Granica zespo³u obejmuje 44 obiekty architektoniczne po³o¿one na powierzchni 160ha. Przebiega od klasztoru oo. Bernardynów i koœcio³a g³ównego oraz dawnego pa³acu Czartoryskich, dalejw kierunku wschodnim kolejno do Brodów wraz z Gór¹ Oliwn¹ i zamku w Lanckoronie, nastêpnie na zachóddo mostu na Cedronie, dalej do Bugaju wraz z gór¹ Synaj, a¿ do zamku w Barwa³dzie i z powrotem w kierunkupó³nocno-wschodnim do Góry Oliwnej i klasztoru.Pole bitwy pod Rac³awicamiUznane za Pomnik Historii w 2004 r.Bitwa pod Rac³awicami uznawana jest przez historyków za jedno z najwa¿niejszych wydarzeñ militarnychi spo³ecznych w historii Polski. Ówczesne znaczenie bitwy by³o ogromne, budzi³o zapa³ powstania narodowego,dodawa³o Polakom wiary w mo¿liwoœæ ocalenia w³asnej pañstwowoœci. Do dnia dzisiejszego zachowa³ siênie zniekszta³cony dzia³alnoœci¹ gospodarcz¹ oryginalny, historyczny krajobraz pola bitwy. Krajobraz pola bitwycharakteryzuje siê urozmaicon¹ rzeŸb¹ terenu poroœniêtego zwartymi lasami, ze stromymi stokami, wyd³u-¿onymi w¹wozami i dominuj¹cym wzgórzem Zamczysko. W centrum wydarzenia historycznego znajduje siêobecnie wzgórze Zamczysko z ruinami XIV-wiecznego zamku. Ponadto na terenie w 1934 r. usypano pami¹tkowykopiec. U stóp wzgórza znajduje siê zespó³ dworski w Janowiczkach z oko³o 1930 r., w którym mieœci siêobecnie izba pamiêci, willa Walerego S³awka z 1935 r., obecnie muzeum, a tak¿e wzniesiony w 1994 r. pomnikBartosza G³owackiego, autorstwa Mariana Koniecznego. Wa¿nymi, zabytkowymi elementami znajduj¹cymisiê na terenie s¹ tak¿e koœció³ parafialny pw. œw.œw. Piotra i Paw³a w Rac³awicach z 1778 r. oraz zespó³dworski w Dziemiêrzycach z prze³omu XIX/XX w.4. LISTA ŒWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO UNESCO32. Konwencja Generalna Organizacji Narodów Zjednoczonych dla Wychowania, Nauki i Kultury, zebrana w Pary¿uw dniach 17-21 listopada 1972 r., stwierdza, ¿e „dziedzictwu kulturalnemu i naturalnemu coraz bardziejzagra¿a zniszczenie nie tylko wskutek szkód wywo³anych przyczynami tradycyjnymi, lecz tak¿e wskutek przeobra¿eñspo³ecznych i gospodarczych, które pogarszaj¹ sytuacjê przez zjawiska jeszcze groŸniejszych szkód lubzniszczeñ;zwa¿ywszy, ¿e uszkodzenie lub unicestwienie jakiegokolwiek dobra nale¿¹cego do dziedzictwa kulturalnego lubnaturalnego stanowi nieodwracalne zubo¿enie dziedzictwa wszystkich narodów œwiata;zwa¿ywszy, ¿e wobec rozmiarów i wagi niebezpieczeñstw zagra¿aj¹cych tym dobrom ca³a spo³ecznoœæ miêdzynarodowapowinna wzi¹æ udzia³ w ochronie dziedzictwa kulturalnego i naturalnego o wyj¹tkowej powszechnejwartoœci przez udzielenie zbiorowej pomocy która nie zastêpuj¹c dzia³ania zainteresowanego Pañstwa, bêdzieje skutecznie uzupe³nia³a (...)”W rozumieniu konwencji za „dziedzictwo kulturalne” uwa¿ane s¹:w zabytki; dzie³a architektury, dzie³a monumentalnej rzeŸby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym,napisy, groty i zgrupowania tych elementów, maj¹ce wyj¹tkow¹ powszechn¹ wartoœæ z punktuwidzenia historii, sztuki lub nauki,w zespo³y; budowli oddzielnych lub ³¹cznych, które ze wzglêdu na swoj¹ architekturê, jednolitoœæ lub zespoleniez krajobrazem maj¹ wyj¹tkow¹ powszechn¹ wartoœæ z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki,w miejsca zabytkowe; dzie³a cz³owieka lub wspólne dzie³a cz³owieka i przyrody, jak równie¿ strefy, a tak¿e stanowiskaarcheologiczne, maj¹ce wyj¹tkow¹ powszechn¹ wartoœæ z punktu widzenia historycznego, estetycznego,etnologicznego lub antropologicznego.Z obszaru Województwa Ma³opolskiego na Liœcie znajduj¹ siê:33. 4.1. Historyczny zespó³ urbanistyczno-architektoniczny miasta KrakowaZespó³ wpisano na Listê w 1978 r.Wpis obejmuje wzgórze wawelskie z zamkiem, œredniowieczne miasto w obrêbie Plant, œredniowieczne miastoKazimierz wraz z jego przedmieœciem Stradomiem.––––– 21 –––––