VI 2010.pdf - Zeus - strona główna - Lublin

Nauka i LudzieKościółek pod pw. św. Wojciecha; jedyny w Polsce świadek uderzenia piorunakulistego (1964 r.). Kąclowa k. Grybowaskiej. Groźnie wyglądający piorunkulisty jest łatwy do unicestwieniaprzy odrobinie odwagi. W roku1936 pewien szanowany amerykańskigospodarz domu roztrzaskał kilkomauderzeniami podręcznej deskiognistą kulę o średnicy 20 cm, nieponosząc żadnego uszczerbku. NaFlorydzie w domku w Crystal Riverognistą kulę trzepnęła packą na muchypani domu, po czym kula ta eksplodowałaz głośnym hukiem i to bezżadnych szkód dla otoczenia.W latach 60. w mój rodzinny kościółekw Kąclowej koło Grybowarównież uderzył piorun kulisty. Relacjeo tym wydarzeniu są wiarygodnei złożone przez kilkunastu świadków.„Ognista kula” wielka jak głowaludzka wpadła z trzaskiem do wnętrzakościoła przez wydartą przez niąszparę na wieży kościelnej. Z wolna,zygzakami przemieszczała się nadgłowami przerażonych uczestnikównabożeństwa. Dość szybko zbliżyłasię do kilku dzwonków kościelnychpołożonych z boku u stóp głównegoołtarza. W końcu kula powoliskierowała się do wnętrza zakrystiiprzez uchylone jej drzwi. Stamtądwydostała się na zewnątrz i zginęła.Do dzisiaj zachował się śladuderzenia pioruna na drewnianejścianie wieży kościelnej w kształciewyraźnej, skośnej szpary, wielkości1 m. Jak dotąd jest to jedynyznany i udokumentowany w Polsceprzypadek uderzenia pioruna kulistegow kościół.Przeżyłem wiele burz z piorunami,kończących się szczęśliwie lubtragicznie. W moim rodzinnym BeskidzieNiskim widziałem śmiertelnieporażoną piorunem dziewczynkęwiejską. Boso, cała przemokniętazaganiała przed burzą do oboryswoje stadko krówek. Wielokrotniebyłem świadkiem momentu uderzeniapioruna w słomiany dach zabudowaniawiejskiego, który nagle stanąłcały w ogniu. Do dziś w myślachsłyszę rozpaczliwe płacze i krzykipogorzelców i przeraźliwe odgłosyumierających w ogniu krów,koni, świń, owiec i królików. Trudnouwierzyć, że na wsiach górskichdo lat 70. piorunochrony, odgromnikiposiadali tylko bogaci i bardziejzaradni gospodarze.Dwa razy w moim życiu osaczyłymnie nagłe, potężne burze z niezliczonymibłyskawicami i piorunami,zwykle podczas całodziennych,samotnych badań botanicznych namało dostępnych wzniesieniach najpierww Beskidzie Niskim (1964),a następnie w paśmie Chentejuw azjatyckiej Mongolii (1978). Odbłyskawic oślepłem mimo zamkniętychoczu. Od nieustającego hukupiorunów, walących w pobliskiedrzewa straciłem słuch. W upalny,słoneczny dzień nagle byłem całkiemprzemoknięty od deszczu, a nawetzmarznięty i trzęsący się z zimnai ze strachu. W zależności od kierunkuataku błyskawic przeskakiwałemjakby w tańcu krzesanego,z jednej strony ściany drzew podinne. Jako „z krwi i kości” chrześcijaninszukałem szczęśliwego ocaleniatylko z uproszonej łaski Opatrzności.Wszystko działo się wśródzagubionych, mało dostępnych beskidzkichi chentejskich szczytówgórskich, ale za to w nagrodę z przepięknymi,dzikimi załomami skalnymii to zarośniętymi nadzwyczajuroczymi lasami tak bardzo przezemnie ukochanymi. Te dwie przerażająceburze leśne w końcu z wolnaustąpiły i całkiem ucichły. Nadeszłazbawienna „cisza po burzy”. Wiatrustał, a las znieruchomiał. Górskieświątynie leśne wypełniły się powietrzembardzo rześkim, dość chłodnymi wilgotnym, z przyjemnie, alejakoś dziwnie pachnącym ozonem.Do dna lasu docierały płaskie smugimgły z iskierkami promieni słońca.Nie było już deszczu. Ale w lesie„dwa razy pada”, dlatego też z liścii koron drzew beskidzkich jodeł i bukóworaz chentejskich modrzewi syberyjskichspadały nagromadzoneduże krople wody deszczowej. Zaś napniach tych drzew sączyły się krętestrużki wody podeszczowej.Literatura:1. Daubenmire R. 1968. Ecology offire in grasslandes. Adr. in Ecology.London, New York2. Elsom D. 1996. Ziemia. Bielsko-Biała.3. Kaisser M. 2006. Jak pogodawpływa na zdrowie. Warszawa.4. Kreeb K. 1979. Ekofizjologia roślin.Warszawa.5. Niebrzegowska S. 2000. Przestrachw przestrachu. Roślinyw ludowych przekazach ustnych.Lublin.6. Tamulewicz J. 1997. Pogodai klimat Ziemi. Wielka EncyklopediaGeografii Świata. T. V.Warszawa.7. Włoczewski T. 1968. Ogólna hodowlalasu. Warszawa.8. Ponadto dane z Internetu oraz artykuływ „Wiadomościach Uniwersyteckich”,Lublin: 2003, nr1, 5, 7, 8, 10; 2004, nr 1.Fot. F. Święs, 1999 r.czerwiec 2010Wiadomości Uniwersyteckie51