VI 2010.pdf - Zeus - strona główna - Lublin

Kartka z kalendarzaOdszedł jedenprzyrodników-Z przyjaciółmi na szlakuProf. Jan RayssPan Profesor Jan Rayss całeswoje życie i zawodowąkarierę związał z UMCS. ZainteresowaniaProfesora nieograniczały się do chemiii technologii światłowodów,szczególnie bliska mu byłaliteratura, sztuka, a przedewszystkim turystyka.Fot. z albumu rodzinnegoProfesor dr hab. JanRayss urodził się 19 marca1943 r. w Granatowiena Wołyniu na terenie dawnegoZSRR, skąd wkrótce, jeszcze w czasiewojny, jego rodzina przeniosła sięw okolice Puław. Stopień magistrachemii otrzymał w 1966 r., przedstawiającpracę „Budowa aparaturydo wyznaczania wielkości fizykochemicznychcharakteryzującychpowierzchnię adsorbentów metodąchromatografii gazowej”, wykonanąpod kierunkiem prof. dr. hab.Andrzeja Waksmundzkiego.Po ukończeniu studiów zostałzatrudniony jako stażysta w KatedrzeChemii Fizycznej UMCS i rozpocząłpracę dydaktyczną i naukowo-badawcząpod kierunkiem prof.dr. Andrzeja Waksmundzkiego.Rok później uzyskał etat asystenta.Na stanowisko starszego asystentaawansowano go w 1969 roku. Poobronie pracy doktorskiej „Badaniawłasności wypełnień z dwuskładnikowąfazą ciekłą w podziałowejchromatografii gazowej”, powstałejpod opieką prof. dr hab. AndrzejaWaksmundzkiego i nagrodzonejprzez Ministra Szkolnictwa Wyższegoi Techniki w roku 1975, zostaładiunktem w Zakładzie ChemiiFizycznej. Na przełomie lat 1976/7po nawiązaniu współpracy z prof.J. Serpinetem dr Jan Rayss odbyłroczny staż naukowy w UniwersytecieClaude Bernarda w Lyonie.Tematyka badań naukowych dr. J.Rayssa po obronie pracy doktorskiejdotyczyła właściwości wypełnień dopodziałowej chromatografii gazowej.Początkowo badania były związanez właściwościami powierzchniowymisilikażeli i nośników faz stacjonarnychoraz modyfikacją tych właści-wości, badaniami niejednorodnościenergetycznej powierzchni i zawartościwilgoci na powierzchni adsorbentów,jak również przydatnościtych adsorbentów do rozdziału substancjiorganicznych. Później zająłsię mechanizmem efektów adsorpcyjnychtowarzyszących podziałowiw chromatografii podziałowej.Dalsze rozwinięcie tej tematykikoncentrowało się na badaniach właściwościcienkich błonek adhezyjnienaniesionych na powierzchnięnośników, względnie adsorbentów.Do badania takich filmów dr J. Rayssstosował metody odwróconej chromatografiigazowej oraz różnicowejanalizy termicznej. Pozwoliły onestwierdzić, że cienkie filmy cieczypod wpływem sił powierzchniowychposiadają właściwości odmienne niżciecz objętościowa. Badania te zaowocowałyuzyskaniem w roku 1985 stopniadoktora habilitowanego na podstawierozprawy „O właściwościachbłonek substancji organicznych napowierzchni adsorbentów porowatych”.Uzyskane przez dr hab. J. Rayssawyniki niosły nie tylko walor nowościnaukowej, ale także posiadałyduże znaczenie praktyczne w odniesieniudo właściwości i roli cienkichfilmów cieczy na powierzchni ciał stałych,np. wpływu wielkości pokrycianośników na właściwości retencyjnew podziałowej chromatografii gazowej,powstawania zorientowanych filmówfarb lub smarów itp.W roku 1986 dr hab. Jan Raysszostał zatrudniony na stanowiskudocenta, początkowo w KatedrzeChemii Fizycznej, następniena stanowisku kierownika Pracownia później Zakładu TechnologiiŚwiatłowodów. Dzięki jego umiejętnościom,wiedzy i zaangażowaniu52 Wiadomości Uniwersyteckie czerwiec 2010