J. C. VICKERY

24 An Sgeul GoiridAn Sgeul Goirid 25Nis, tha trì seòrsaichean de sgeòil ann: sgeulair rud a thachair; sgeul air nì nach do thachair,ach a dh' fhaodadh a chreidsinn gu'n do thachair;agus sgeul air ni nach gabhadh tachairt. 'Se'nsgeul air an nì a thachair is duilghe a dhèanamh.'S e eachdraidh is ainm da nuair is fada an sgeul,agus naidheachd nuair is goirid e; agus bho natha 'n sgrìobhaiche air a chuingeachadh leis anfheum a th' ann air bhi fìrinneach, no coltach risan fhìrinn, cha 'n 'eil e cho furasda ealain a churann. 'Se'n sgeul air an nì nach gabhadh tachairtis usa a dhèanamh; ach mur bi sgeul de 'n t-seòrsa sin fìor ealanta, cha'n fhiach e; a chionn,cha'n eil aobhar ann ach a thaisbeanadh ealain.Bha na seann sgeòil, air a' chuid is mò, de'n t-seòrsa so; agus a chionn gu'm bheil a' chuid mhòrdhiubh a dh' easbhuidh ealain, cha'n 'eil mòranmaith annta. Tha, gun teagamh, a h-aon no dhàa tha fìor ealanta, agus, air a cheann sin, freagarrachmar aobhar teagaisg do sgeulaiche. Achcha mholainn iad do neach a bha miannachadhcomas air a' Ghàidhlig a bhuileachadh le cumhachdair gnothuichean an latha 'n diugh. Ach mholainndo gach neach a tha cur roimhe a bhi 'nasgeulaiche, a bhi tòiseachadh air an dara seòrsade sgeòil a chleachdadh, a roghainn air seòrsa eiledhiubh, a chionn gu'm biodh e saor bho chuing nafìrinn agus an ro-ealain.gu'm bu chòir do'n sgeulaiche gach ni a th' aige riràdh, a ràdh air seòl goirid dìreach, agus gun abhi dinneadh na ghabhadh roinn na thrì no 'nacheithir ràidhean, an aon ràdh, a chionn gu'mbheil sin a' fàgail a' chèill ruaimleach agus dolèirsinn.'S iad an fheadhainn a tha fo bhuaidhna cànain Shasunnaich is buailtiche do'n drochchleachdadh sin. Lean àbhaist nam Frangach aroghainn air àbhaist nan Sasunnach's nan Gearmailteach; agus, air gaol a' mhathais, na tugadh anSgeulaiche Gaidhealach oidhirp air nì a chur annsan sgeul a bhuineas do dhìomhaireachd na h-inntinnagus a' chridhe. Cha 'n 'eil math 'sam bithan sin; agus taing do'n Fhreasdal, cha'n 'eil dèidhar cinnidh—a mheud 's a dh' fhan dìleas d'ancànain co-dhiùbh—air a leithid de bhaoth-fhiosrachadh.Is coingeis leam fèin sgeul a bhi fada nogoirid; ach is beachd leam gu'm meudaich ansgeul goirid àireamh nan leughadairean—agustha mòr fheum ann air sin—na's mò na ni ansgeul fada e. Ach biodh e fada no goirid, 's e'n sgeul a theasraigeas a' Ghàidhlig bho dhol as,ma ghabhas sin idir a dhèanamh.Anns a' chomh-dhùnadh, so na theirinn: Cha'n'eil aon mhodh air comh-chur nan sgeul is fearr naam modh dìreach. 'S e tha mi ciallachadh le sin: