RECENZJENaukai praktykawobecbezpieczeństwawe współczesnejspołecznościlokalnejdr Józef NawójBezpieczeństwo, jako stan, w którym brak jest zagrożenia,nie istnieje w świecie realnym. W rzeczywistościjest ono jedynie postulatem, ideałem, do którego dążyczłowiek od samego początku swego istnienia. Historiacywilizacji uczy, że człowiek zmaga się z coraz nowszymizagrożeniami, których katalog powiększa się. Problematykazapobiegania zagrożeniom, radzenia sobie z nimijest bardzo trudna i skomplikowana. Na ogół to obywateleoczekują od państwa zapewnienia im bezpieczeństwa,a zatem ich poczucie bezpieczeństwa uzależnionejest od sprawnego funkcjonowania agend rządowychi samorządowych odpowiedzialnych za administrowaniebezpieczeństwem. Z tych względów istnieje potrzebaoceny i usprawnienia systemu bezpieczeństwa. W tymkontekście bezcenne wartości w sferze doskonaleniai optymalizacji systemu bezpieczeństwa wnosi publikacjapt. „Bezpieczeństwo we współczesnej społecznościlokalnej” wydana w 2008 roku przez PaństwowąWyższą Szkołę Zawodową w Raciborzu pod redakcjąnaukową Adama Szecówki, Joanny Dzieńdziory,Sabiny Musioł. Redaktorzy publikacji na wstępieprzypominają brutalną prawdę, o której na co dzieńsię nie pamięta, iż bezpieczeństwo jednostki ludzkiej,rodziny, społeczności lokalnej, narodu nie jest daneraz na zawsze. Zatem zagrożenia ciągle trzeba rozpoznawać,uczyć się jak nie stawać się ich ofiarą, o ilejest to możliwe, doskonalić systemy prewencyjne. Wspomnianapublikacja jest pracą zbiorową, w której znajdujesię 25 artykułów, zarówno naukowców z różnychśrodowisk akademickich, w tym z Państwowej WyższejSzkoły Zawodowej w Raciborzu, bądź raciborskiegośrodowiska lokalnego: A. Szecówka, H. Kaczorowski,R. Riedel, D. Hryniewicz, J. Dzieńdziora, S.Musioł, A. Musioł, S. Szwed, R. Morawski, jak i praktykówz różnych środowisk zawodowych, którzy realizujązadania związane z kształtowaniem bezpieczeństwana różnych szczeblach administracji rządowej i samorządowej.Praca została wysoko oceniona przez recenzentaprof. dr. hab. Jana Maciejewskiego z InstytutuSocjologii Uniwersytetu Wrocławskiego.W publikacji wyodrębniono trzy części. Pierwsza z nich,zatytułowana „Prawno – społeczne aspekty bezpieczeństwapublicznego”, zawiera 7 opracowań, których autoramisą: E. Pierzchała, K. Świderski, R. Riedel, H. Kaczorowski,L. Hofreiter, B. Stęplewski, A. Szecówka.Z lektury tej części pracy wynika szereg wniosków istotnychdla poprawy bezpieczeństwa publicznego. Istniejewciąż potrzeba doskonalenia podstaw prawnych zarządzaniabezpieczeństwem oraz ponoszenia kosztów osobowychi finansowych. Współczesne warunki życia społecznego,zagrożenia związane z kataklizmami, klęskamiżywiołowymi lub terroryzmem, stawiają wymóg ciągłegodostosowywania instytucji prawnych do potrzeb i oczekiwańspołecznych. Tragiczne doświadczenia powodziw 1997 r. zmieniły podejście organów centralnych i samorządowychdo reagowania na ewentualne katastrofy,nastąpiły zmiany w mentalnym podejściu do potencjalnychzagrożeń. Zmieniono prawo, utworzono zespołyreagowania kryzysowego na szczeblu lokalnym (powiatowym,gminnym i miast). Niestety na tych szczeblachbardzo mocno odczuwa się brak środków finansowych.Filozofia kształtowania bezpieczeństwa lokalnego uwrażliwiana dostrzeganie źródeł zagrożenia w szczególnościtych, pochodzących z organizacji społeczeństwa, wadliwychorganizacji społecznych, niskiej jakości społeczeństwaobywatelskiego, społeczeństwa nieobywatelskiego,generującego obniżony poziom bezpieczeństwa, a któryw skrajnych warunkach może oznaczać stan zagrożenia.W tej części książki został obalony mit, w dużej mierzestworzony przez media, mówiący o tym, że w sytuacjachzagrożenia w społeczności odżywają egoistyczne instynkty,tendencje do zachowań przestępczych (kradzieży,grabieży). Powódź tysiąclecia w 1997 r. dostarczyładowodów na to, że społeczność lokalna miasta Raciborzaw sytuacji klęski żywiołowej wykazała solidaryzm społeczny,a poziom przestępczości w tym roku był najniższyna przestrzeni kilku lat. Jest to ważna konstatacja,bowiem w oparciu o rzetelną wiedzę na temat postawspołecznych w sytuacji zagrożenia można budować adekwatnysystem ratownictwa i zapobiegania negatywnymskutkom powodzi.Część druga publikacji pt. „Kierunki optymalizacjibezpieczeństwa społeczności lokalnej” składa się22
RECENZJEz siedmiu artykułów autorstwa: L. F. Korzeniowskiego,D. Hryniewicz, J. Dzieńdziory, K. Dojwy, S. Musioł,E. Kostrzewy, A. M. Sosnowskiego oraz J. Libery.Autorzy omawiają możliwości usprawnienia bezpieczeństwaw społeczności na różnych płaszczyznach, m. in.z wykorzystaniem zasobów psychologicznych, społecznychsłużb ratowniczych i interwencyjnych, optymalizacjiroli kobiet pracujących w służbach wzmacniającychbezpieczeństwo państwa, edukacji na rzecz bezpieczeństwai kształtowania bezpieczeństwa w środowiskulokalnym (zapobieganie przestępczości), co jest realnei możliwe poprzez kreowanie bezpiecznej przestrzeniwokół nas. Wymaga ona współdziałania mieszkańców,władz, policji. Policja, jako grupa dyspozycyjna w demokratycznympaństwie i obywatelskim społeczeństwieposiada wysokie zaufanie i szacunek, co daje szansęna taką współpracę ze środowiskiem lokalnym, któreowocować może jej bezpieczeństwem.Trzecia, największa część publikacji pt. „Instytucjonalnedziałania na rzecz bezpieczeństwa publicznego”obejmuje 11 opracowań, których autorami są: A. Musioł,M. Kordaczuk-Wąs, M. Bodziany, A. Wierzbicki,L. Čech, J. Mądrzyk, T. Gądek-Hawlena,J. Pieniek, S. Szwed, R. Morawski, D. Trojszczak,B. Trzaska. Największa grupa artykułów poświęconajest roli poszczególnych grup dyspozycyjnych (policji,straży miejskiej, służby celnej) w kształtowaniubezpieczeństwa lokalnego. Na uwagę zasługuje artykułpoświęcony problemom bezpieczeństwa lokalnegow kontekście wystąpienia sytuacji kryzysowych podpostacią katastrof naturalnych. Doświadczenia tragicznejpowodzi w 1997 r. miały ogromny wpływ na wypracowaniesystemu reagowania kryzysowego, w tymwspółpracy cywilno-wojskowej w aspekcie przeciwdziałaniakatastrofom naturalnym oraz usuwania ich skutków.W tej części książki zostały wyeksponowane dwarodzaje zagrożeń, które mają lub mogą mieć wpływna poczucie bezpieczeństwa. Po pierwsze, nowe technologiew obrębie mediów i technologii informacyjnej,które generują nowe zagrożenia. Gama tych zagrożeńciągle się rozszerza. Drugim zagrożeniem, które mawpływ na poczucie bezpieczeństwa w społeczności lokalnej,jest korupcja. Zjawisko to ma znaczne rozmiary.Na pytanie, czy istnieje skuteczna metoda zwalczaniakorupcji nie ma jednoznacznej odpowiedzi.Prezentowana praca zawiera ogromne bogactwotreści, bowiem problematyka bezpieczeństwa lokalnegoma charakter wielopłaszczyznowy i interdyscyplinarny.Poczucie bezpieczeństwa jest wartością, którejwszyscy oczekują, pożądają, cenią. Potocznie poczucieto jest mierzone ilością policji, straży miejskiej w najbliższymotoczeniu (ulicy, osiedlu, gminy). „Doświadczeniainnych państw uczą – pisze jeden z autorów, że poczuciebezpieczeństwa to nie tylko zwiększenie ilości sił porządkupublicznego i struktur ratowniczych, ale jest to przedewszystkim ustawiczna praca nad kształtowaniemświadomości społecznej w kierunku rozwijania odpowiedzialnościza swoje miasto, gminę – czyli dobrze rozumianegopatriotyzmu lokalnego”. Myślę, że lekturatej niecodziennej i ważnej książki spełni motywującąrolę w kształtowaniu tego rodzaju świadomości. Zachęcamwięc do sięgnięcia po tę książkę przez ludzi światanauki i praktyki, którzy mają lub powinni mieć wpływna kształtowanie nowoczesnego, sprawnego, racjonalnego,optymalnego systemu bezpieczeństwa w społecznościlokalnej.PS. W czasie pisania tekstu na zachodzie i południu Polski szalejąburze. Ulewne deszcze i nawałnice niszczą dorobek życia.Ludzie spoglądają w niebo. Kataklizm powodziowy przypominaten z 1997 r. W Sejmie dobiega końca sprawozdanie rząduo walce z żywiołem. Słucha go 48 posłów. Tylko 48 posłów!Adam Szecówka, Joanna Dzieńdziora, SabinaMusioł (red.) Bezpieczeństwo we współczesnejspołeczności lokalnej, Wydawnictwo PaństwowejWyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu, <strong>Racibórz</strong>2008, ss. 260.23