02.05.2017 Views

qronika+187

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

avtokefaliis gauqmebasTan er-<br />

Tad gauqmda saqarTvelos kaTolikos-patriarqis<br />

institutic. saqar-<br />

Tvelos eklesiaSi umaRlesi ierarqi<br />

mcxeTisa da qarTlis mitropoliti<br />

gaxda, romelsac sxvanairad saqarTvelos<br />

egzarqosi ewodeboda. politikurTan<br />

erTad ruseTma saqar-<br />

Tvelos sulieri aneqsia ganaxorciela,<br />

romelic saukuneze met xans<br />

gagrZelda.<br />

saqarTvelos samociqulo mar-<br />

Tlmadidebeli eklesia, marTlmadidebel<br />

qristianul eklesiebs Soris,<br />

erT-erTi uZvelesia. qarTulma<br />

eklesiam avtokefalia, anu sruli eklesiuri<br />

damoukidebloba, jer kidev,<br />

V saukuneSi, vaxtang gorgaslis<br />

periodSi moipova. miuxedavad imisa,<br />

rom saukuneebis ganmavlobaSi saqarTvelo<br />

islamur garemocvaSi iyo,<br />

qveyanam, udidesi Zalisxmevis Sedegad,<br />

qristianobisa da eklesiis avtokefaliuri<br />

mdgomareobis SenarCuneba<br />

mainc moaxerxa. Tumca arsebuli<br />

viTareba XVIII saukunis miwuruls Seicvala,<br />

rodesac saqarTvelo erTmorwmune<br />

marTlmadidebeli mezoblis<br />

_ ruseTis politikuri gavlenis<br />

qveS moeqca.<br />

1783 wels georgievskSi qarTlkaxeTis<br />

samefosa da ruseTs Soris<br />

xeli moewera traqtats, romlis mixedviTac<br />

qarTl-kaxeTis samefo ruseTis<br />

uzenaes xelisuflebasa da<br />

mfarvelobas cnobda. traqtatis ZaliT,<br />

qarTl-kaxeTis samefo taxtze<br />

mefes, amieridan, ruseTis imperatori<br />

amtkicebda. ruseTi valdebulebas<br />

iRebda, rom mefe erekle da misi<br />

memkvidreni qarTl-kaxeTis taxtze<br />

daculni iqnebodnen. qveynis saSinao<br />

marTva, samarTlis warmoeba da gadasaxadebis<br />

akrefa mTlianad saqarTvelos<br />

mefis uflebebSi rCeboda.<br />

marTalia, traqtati zRudavda, magram<br />

ar auqmebda qarTl-kaxeTis saxelmwifoebriobas<br />

da mis samefo<br />

32<br />

294 69 77; qronikaqronika@gmail.com<br />

gauqmebuli avtokefalia da rusuli<br />

1811 wlis 30 ivniss ruseTis im-<br />

1811 wlis 30 ivniss ruseTis im-<br />

mixeil basilaZe<br />

peratorma aleqsandre I-ma specia-<br />

luri proeqti daamtkica, romlis<br />

mixedviTac gauqmda saqarTvelos eklesiis uZvelesi avtokefa-<br />

lia. qarTuli eklesia ruseTis saeklesio sistemis Semadgene-<br />

li nawili gaxda.<br />

taxts.<br />

georgievskis traqtatiT SeizRuda<br />

saqarTvelos eklesiis damoukideblobac.<br />

SeTanxmebis merve muxlis<br />

mixedviT, qarTuli eklesiis meTauri<br />

kaTalikosi anton I ruseTis sinodis<br />

rigiT wevrad cxaddeboda. am<br />

gansazRvrebiT dairRva saeklesio<br />

samarTali, radgan avtokefaliuri<br />

eklesiis meTauri SeuZlebeli iyo,<br />

sxva eklesiis wmida sinodis wevri<br />

yofiliyo.<br />

ruseTma imperiuli ambiciebi<br />

georgievskis SeTanxmebis dadebidan<br />

Zalian maleve gamoavlina. 1801 wels<br />

ruseTis imperatorma pavle I-ma manifesti<br />

gamoaqveyna, romelic qarTlkaxeTis<br />

samefos gauqmebasa da mis<br />

ruseTTan SeerTebas gulisxmobda.<br />

saxelmwifoebriobis faqtobrivi<br />

gauqmebis Semdeg, sul male, eklesiis<br />

jeric dadga. struqturuli mowyobis<br />

TvalsazrisiT, rusuli eklesia<br />

Zireulad gansxvavdeboda qarTulisgan.<br />

jer kidev petre pirvelis<br />

dros, 1721 wels, ruseTSi patriarqis<br />

instituti saerTod gauqmda. mis<br />

nacvlad, uwmidesi sinodis saxiT,<br />

kolegialuri mmarTveloba dawesda,<br />

romelsac saero piri _ ober-prokurori<br />

xelmZRvanelobda. ober-prokurors,<br />

iseve rogorc uwmidesi sinodis<br />

yvela wevrs, imperatori niSnavda<br />

da aTavisuflebda. Sesabamisad,<br />

yvela mniSvnelovan gadawyvetilebas<br />

mxolod imperatori iRebda.<br />

rusuli sistemisTvis qarTuli<br />

eklesiis marTva-gamgeobis tradiciuli<br />

wesebi absoluturad miuRebeli<br />

iyo da amitom saqarTveloSi SemosvlisTanave<br />

arsebuli wyobis Secvla<br />

daiwyo. Seiqmna proeqti, romelic<br />

saqarTveloSi avtokefaliuri eklesiis<br />

faqtobriv gauqmebasa da mis<br />

nacvlad ruseTze damokidebuli specialuri<br />

mmarTvelobiTi organos _<br />

dikasteriis Camoyalibebas gulisxmobda.<br />

1810 wlis miwuruls saqarTvelodan<br />

peterburgSi gaiwvies kaTolikos-patriarqi<br />

anton I. gawvevis formaluri<br />

mizezi dikasteriis Seqmnas-<br />

Tan dakavSirebul sakiTxebze msjeloba<br />

gaxldaT, Tumca, sinamdvile-<br />

Si, patriarqis saqarTvelodan gawveva<br />

samSoblodan mis samudamo moSorebas<br />

niSnavda. patriarqis gawvevis-<br />

Tanave ruseTma mTlianad gaauqma<br />

qarTuli eklesiis avtokefaliuri<br />

ufleba da igi rusul eklesias dauqvemdebara.<br />

saqarTvelos eklesia,<br />

faqtobrivad, rusuli biurokratiuli<br />

sistemis danamatad gadaiqca.<br />

qarTl-kaxeTSi damkvidrebis Semdeg<br />

ruseTma saqarTveloSi gavlenis<br />

swrafi gafarToeba daiwyo. 1804 wlis<br />

25 aprils sofel elaznaurSi gaformda<br />

SeTanxmeba, romlis ZaliTac imereTma<br />

ruseTis mfarveloba miiRo.<br />

es SeTanxmeba georgievskis traqtatis<br />

analogiuri iyo. Tumca, rogorc<br />

qarTl-kaxeTis SemTxvevaSi, ruseTma<br />

xelSekruleba imereTTanac daar-<br />

Rvia. 1810 wels rusma generalma<br />

aleqsandre tormasovma quTaisSi imereTis<br />

samefos gauqmeba gamoacxada.<br />

droTa ganmavlobaSi msgavsi bedi<br />

ewia samegrelos, guriis, afxazeTisa<br />

da svaneTis samTavroebsac. saqarTvelo<br />

ruseTis eklesiis saegzarqoso<br />

gaxda, romelsac rusi egzarqosebi<br />

marTavdnen. qarTvelTa varaudi, rom<br />

erTmorwmune mezobelTan SeerTebiT<br />

saqarTvelos eklesia ganmtkicdeboda,<br />

ar gamarTlda. ruseTisTvis mar-<br />

Tlmadidebloba mxolod Sirma iyo,<br />

romelsac imperiuli miznebis misaRwevad<br />

iyenebda.<br />

egzarqosobis periodSi gauqmda<br />

uZvelesi eparqiebi, gaiZarcva eklesia-monastrebi,<br />

daikarga mravali<br />

qristianuli siwminde. Seuracxyofdnen<br />

da abuCad igdebdnen uZveles qarTul<br />

saeklesio sagaloblebs, devnidnen<br />

qarTuli eklesiis wminda ada-<br />

Tebs, anadgurebdnen saeklesio siZveleebs.<br />

eklesia-monastrebSi aikrZala<br />

qarTul enaze wirva-locva. mTlianad<br />

SeaTeTres sveticxovlis, alaverdis,<br />

samTavisis unikaluri qarTuli<br />

freskebi. bevr eklesias rusul<br />

yaidaze Seucvales gumbaTebi.<br />

rusuli eklesiis CinovnikTa umetesoba<br />

saqarTvelos velur mxared<br />

aRiqvamda da aq gatarebul periods<br />

gamdidrebis saSualebad iyenebda.<br />

iSviaTi gamonaklisebis garda, saqarTveloSi<br />

Camosvlamde egzarqosebma<br />

araferi icodnen qarTuli eklesiisa<br />

da saqarTvelos Sesaxeb da saqmes<br />

uzneo, angarebiani, xarbi moxeleebis<br />

meSveobiT marTavdnen.<br />

ruseTis xazinam qarTuli eklesiis<br />

150 milioni maneTis Rirebulebis<br />

qoneba miiTvisa. qarTul eklesias<br />

CamoarTves, daaxloebiT, 460 000 hamde<br />

miwa. avtokefaliis gauqmebamde<br />

saqarTveloSi 26 eparqia iyo, maTgan<br />

rusebma mxolod 5 datoves. daixura<br />

1000-mde eklesia-monasteri.<br />

egzarqosebis meSveobiT ruseTi<br />

qarTul eklesias erovnul saxes<br />

ukargavda. amis Sedegad daiwyo eklesiisa<br />

da qarTuli sazogadoebis gaucxoebis<br />

procesi. xalxi aRar dadioda<br />

eklesiebSi, naklebad ambobda aRsarebas,<br />

ar eziareboda. qveyana zneobrivi<br />

gadagvarebis gzas daadga. sarwmunoebam<br />

erovnuli identobisa da<br />

eris gamaerTianebeli funqcia dakarga<br />

da mas mxolod garegnuli daniSnuleba<br />

SerCa.<br />

pirveli rusi egzarqosi Teofilaqte<br />

rusanovi iyo, romelic saqarTveloSi<br />

1817 wels Camovida. rusanovma<br />

moqmedeba dasavleT saqar-<br />

Tvelodan daiwyo, sadac eklesiis<br />

rusifikacias Tavidanve Zlieri winaaRmdegoba<br />

Sexvda. mokle droSi daiketa<br />

aseulobiT eklesia, eklesiebidan<br />

gamoyares umrevlod darCenili<br />

mRvdlebi, xolo upatronod<br />

darCenili taZrebi daundoblad gaiZarcva.<br />

eklesiis mimarT aseTma damokidebulebam<br />

imereTSi aRSfoTeba<br />

gamoiwvia, romelic, sul male, ajanyebaSi<br />

gadaizarda. saxalxo mRelvareba<br />

ori weli ar cxreboda da misi<br />

Caqroba, rusuli armiis meSveobiT,<br />

mxolod 1820 wlisTvis moxerxda.<br />

quTaTeli mitropoliti dosiTeosi<br />

da gaenaTeli mitropoliti eqvTime,<br />

romlebmac rusuli Zaladobis<br />

winaaRmdeg gailaSqres, 1820 wlis<br />

4 marts, didmarxvaSi, daapatimres.<br />

isini jer scemes, Semdeg xelebi Seukres,<br />

Tavze tomrebi Camoacves da<br />

badragis TanxlebiT ruseTis gzas<br />

gauyenes. quTaTeli mitropoliti<br />

dosiTeosi gzaSi gardaicvala. rogorc<br />

varaudoben, xiStebiT daWrili<br />

mitropoliti tomaraSi uhaerobisgan<br />

gaiguda. dosiTeosi ananuris eklesiamde<br />

ise atares, rom xalxma misi<br />

sikvdilis Sesaxeb veraferi gaigo.<br />

gardacvalebidan 4 dRis Semdeg igi<br />

ananuris eklesiis ezoSi damarxes.<br />

marTalia, gaenaTeli mitropoliti<br />

32 N10 (187) 21.03-27.03.2017 w.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!