Gramatyka i stylistyka. Podręcznik klasa 8

Fonetyka, strona
9
PRZYPOMNIJ SOBIE
Głoska i litera
CO TO JEST GŁOSKA
I CO TO JEST LITERA?
Gdy Polacy zaczęli posługiwać
się pismem, okazało się,
że trudno jest zapisać
wszystkie głoski, gdyż
w języku polskim jest ich znacznie
więcej niż liter w alfabecie łacińskim.
Dlatego zapisanie dźwięków typowych
dla polszczyzny wymagało tworzenia
różnych kombinacji liter oraz dodania
znaków diakrytycznych.
Głoska to najmniejsza, niepodzielna
słyszalna i mówiona cząstka ludzkiej
mowy.
Litera to graficzny znak głoski,
najmniejsza pisana cząstka ludzkiej
mowy.
Liczba liter i głosek w tym samym
wyrazie jest często inna.
Jak zobaczymy na podanych
przykładach, głoska może być zapisana:
• jedną literą, np. d-o-m, u-s-t-a;
• dwiema literami, np. cz-a-p-k-a,
sz-y-sz-k-a;
• trzema literami, np. dzi-e-c-k-o.
UWAGA NA LITERĘ i!
Litera i może być znakiem graficznym
samogłoski (gdy znajduje się przed
spółgłoską), np. w wyrazie igła (i-g-ł-a)
czy idę (i-d-ę), lub tylko znakiem
miękkości poprzedzającej spółgłoski
(w pozycji przed samogłoską),
np. wiedza (w’-e-dz-a), niebo (ń-e-b-o).
Bez względu na pozycję w wyrazie
i zawsze zmiękcza poprzedzającą je
spółgłoskę, np. wiara (w’-a-r-a), nadzieja
(n-a-dź-e-j-a), miłość (m’-i-ł-o-ś-ć).
GŁOSKA I LITERA
ortografi czna
Znaki diakrytyczne to znaki graficzne dodawane
do liter: kreska w literach ń, ś, ć, ź, ó, ł; kropka w ż;
ogonek w ę, ą. Dzięki dodaniu takiego znaku litera
oznacza inną głoskę – w taki sposób można
np. zaznaczyć jej miękkość (np. kos – koś).