Gramatyka i stylistyka. Podręcznik klasa 8
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Fonetyka, strona<br />
19<br />
wyraz następny mogą powstać<br />
upodobnienia międzywyrazowe,<br />
które są zawsze wsteczne.<br />
Na przykład w wyrażeniu jak dobrze<br />
głoska d może udźwięcznić głoskę k<br />
i wtedy wymawiamy [jag dobrze]<br />
– występuje udźwięcznienie<br />
międzywyrazowe wsteczne.<br />
W wielu regionach Polski także<br />
samogłoska rozpoczynająca drugi wyraz<br />
może nadać dźwięczność spółgłosce<br />
kończącej wyraz poprzedni (ponieważ<br />
wszystkie samogłoski są dźwięczne).<br />
Na przykład ktoś umie w szybkim<br />
mówieniu możemy wymówić<br />
[ktoź um’e].<br />
Wyróżniamy następujące rodzaje<br />
upodobnień pod względem dźwięczności:<br />
• udźwięcznienia (głoskę<br />
bezdźwięczną wymawiamy dźwięcznie<br />
pod wpływem sąsiedniej głoski<br />
dźwięcznej), np. w wyrazie prośba<br />
głoska b nadaje dźwięczność głosce ś<br />
i wymawiamy [proźba], podobnie wyraz<br />
liczba wymawiamy [l’idżba], wyraz<br />
także wymawiamy [tagże];<br />
• ubezdźwięcznienia (głoskę<br />
dźwięczną wymawiamy bezdźwięcznie<br />
pod wpływem sąsiedniej głoski<br />
bezdźwięcznej),<br />
np. w wyrazie krzak głoska k „zabiera”<br />
dźwięczność głosce rz i wymawiamy<br />
[kszak].<br />
W zależności od kierunku przebiegu<br />
upodobnienia wyróżniamy:<br />
• upodobnienia postępowe<br />
(naprzód), np. trzask<br />
– ubezdźwięcznienie<br />
wewnątrzwyrazowe postępowe głoski rz<br />
pod wpływem t;<br />
• upodobnienia wsteczne<br />
(do tyłu), np. odpowiedź<br />
– ubezdźwięcznienie<br />
wewnątrzwyrazowe wsteczne<br />
głoski d pod wpływem p; liczba<br />
– udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe<br />
wsteczne głoski cz pod wpływem b.<br />
Większość spółgłosek dźwięcznych<br />
na końcu wyrazu (w wygłosie)<br />
wymawia się bezdźwięcznie, np. łeb<br />
wymawiamy [łep], miód wymawiamy<br />
[m’ut]. Takie zjawisko fonetyczne<br />
nazywamy ubezdźwięcznieniem<br />
w wygłosie. Nie dotyczy ono<br />
spółgłosek m, n, r, l, ł (ponieważ nie<br />
mają one bezdźwięcznych<br />
odpowiedników).<br />
UPODOBNIENIA FONETYCZNE<br />
DOBRA RADA<br />
W<br />
razie wątpliwości co do pisowni spółgłoski<br />
na końcu wyrazu znajdź taką jego formę,<br />
w której spółgłoska znajdzie się przed samogłoską<br />
(np. grad – grady, snop – snopy).
Change language