03.07.2018 Views

ud#49 (25664)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2<br />

№<br />

49 (<strong>25664</strong>)<br />

2018-тӥ ар 3-тӥ пӧсьтолэзь<br />

КИБАШЛЫОС<br />

Киужъёс<br />

АДӞЫТОН<br />

Зарнилэсь но дуно<br />

Ангелина СНИГИРЁВА<br />

Сьӧлта ёросысь Киужъёсъя<br />

центрын<br />

114 пумо пӧртэм<br />

ӵушконъёс радэн ошылэмын<br />

- отын али соослы<br />

сӥзем нимысьтыз<br />

адӟытон мынэ.<br />

Татын люкамын 9 муниципал<br />

кылдытэтъёсысь<br />

ӵушконъёс: туала вакытэ но<br />

кылем дауре куэм-пужыятэмъёсыз,<br />

18-тӥ даурлэн пумаз<br />

быдэстэмъёсыз.<br />

- Удмуртъёслэн улоназы<br />

ӵушкон бадӟым инты<br />

басьтылӥз, - вера Киужъёсъя<br />

юртысь пужыосъя методист<br />

Татьяна Пчельникова. - Со<br />

вылэ вордӥськем нылпиез<br />

кутылӥзы, ӵушконъёс<br />

утиськылӥзы нылашлэн бызьыны<br />

дасям сандыказ, соосты<br />

кутылӥзы кулэм муртэ<br />

берпуметӥ сюресэ келян<br />

дыръя но. Соин нылкышноос<br />

ӵушконэз чеберъянлы нимысьтыз<br />

саклык висъяллязы.<br />

Учке ай, сьӧлтаос кыӵе<br />

усточиос вылӥллям, ужъёссы<br />

макем чебересь, туж<br />

ӝикыт лэсьтэмын, мыш<br />

ласянь но кыӵе вольытэсь.<br />

Песянайёсмы нокыӵе чеберлыкъя<br />

школаосыз быдтэмын<br />

ӧй вал ук, куд-огез<br />

школаын но рос-прос дышетскымтэ,<br />

но ужъёссы,<br />

вашкала сям-йылолъёсты<br />

утьыса, удмуртъёслэсь<br />

улон шоры учконзэс чакласа,<br />

лэсьтэмын. Кылсярысь,<br />

ваньмыз ӵушконъёс<br />

3 лыдпусэн герӟаськемын:<br />

3 одӥг кадь суред пуктэ-<br />

Туспуктӥз Ангелина СНИГИРЁВА<br />

мын яке пужыос 3 гож кылдыто,<br />

яке гожъёс огъя суредэз<br />

3-лы люко. Со возьматэ<br />

удмуртъёслэн осконысьтызы<br />

вылӥ, шор но улӥ дуннеосты.<br />

Ваньмаз ужъёсын<br />

пужыос улонлэсь пумтэм<br />

луэмзэ возьматӥсь пус<br />

кылдыто. Угось удмуртъёс<br />

оско, кулэм бере но улон<br />

вань шуыса.<br />

Вань ужъёс сярысь туж<br />

трос вераны луэ. Но нимысьтыз<br />

дугдысал 2-ез вылэ.<br />

Одӥгез - бызён ӵушкон. Со<br />

1870-тӥ аръёсы лэсьтэмын.<br />

Отын 3 оградэ пуктэм пужыос<br />

бордысь висъяськись<br />

люкетэз вань - со, малпасько,<br />

возьматэ мукет семьяе<br />

выжись нылмуртэз. Дураз<br />

сьӧд лента но чильпам вуремын<br />

на. Экскурсие лыктэм<br />

нылпиослэсь юасько ке,<br />

Сьӧлта ёросысь Киужъёсъя юртысь<br />

методист Т. Пчельникова<br />

вашкала ӵушконъёсын тодматэ.<br />

малы шулдыръяськонлы<br />

сӥзем ӵушконын сьӧд буёл<br />

вань, соос мар вераны шугъясько.<br />

Удмуртъёс озьы кулэм<br />

ӵыжы-выжыоссэс гажамзэс<br />

возьмато, шуисько.<br />

Нош мукетыз ӵушкон<br />

дунъяны луонтэм, шуысал.<br />

Куке сое татчы<br />

вуттӥзы, мынам сыӵе<br />

мылкыды ӝутӥськиз, машина<br />

кузьмазы кадь. Со<br />

Кыргуртын утиськемын.<br />

Ӵушкон 3 пӧртэм амалъёсын<br />

пӧрмытэмын - куэмын,<br />

чильпамын, пужыятэмын.<br />

Татын сокем векчи но<br />

аспӧртэмлыко пужы пуктэмын<br />

- та дырозь ӧм на валалэ:<br />

оло со пунэмын, оло курикен<br />

чильпамын.<br />

АС КИЫН - КУЗЬЫМ<br />

Пеймытын ӝуась флешка<br />

Татьяна ВЕКШИНА<br />

Туала вакытэ ас киын но мылкыдын лэсьтэм<br />

кузьым зол дунъяське. Дэмласько тӥледлы<br />

пӧрмытыны пулэсь флешка но сое возён шыкыс.<br />

Тазьы тӥ выль «дӥсь» лэсьтыны быгатоды<br />

тӥяськем выло флешкаостылы но.<br />

Кулэ: флешка, беризь пум, 2 пичи ӟиры, 4 пичи магнит,<br />

морилка, лак, пеймытын ӝуась краска.<br />

Мугорыз<br />

Тӥяськем выло флешкае ӧй вал бере, магазинысь басьтӥ<br />

выльзэ. Вылзэ куштӥ, кылиз на флешкалэн пушкыз гинэ.<br />

Солэсь быдӟалазэ ик чакласа, беризь пул мертай но вандӥ<br />

- со мынам кузьдалаезъя 4 но ӝыны сантиметр, пасьталаезъя<br />

2 сантиметр, ӝуждалаезъя 1 но ӝыны сантиметр луиз.<br />

Прямоугольной пулэз валлин (кузьдалаезъя) шори люкыса,<br />

котькуд палаз гопчиськи - ваче карыса, пушказ флешкалэн<br />

пуштӥрлыкез мед тэроз. Табере флешкалэсь мугорзэ ляконо.<br />

Таӵе амалэн ик лэсьтӥ кыр пытсэтсэ но - кузьдалаезъя но<br />

пасьталаезъя 2 сантиметр луиз. Табере шлифовать карись<br />

станокен флешкалэсь мугорзэ волятоно - потоз-а тӥляд сое<br />

сэрего ик кельтэмды, яке дуръёссэ волятэмды, асьтэос тододы<br />

ни. Мон кари овал порма. Пӧрмытэмме нырысь зӧк, собере<br />

векчи шкуркаен волятӥ. Морилкаен буяй, мед чилялоз<br />

шуыса, вылтӥз лакен ортчи на.<br />

Табере вылаз пужы лэсьтомы, мон бырйи пеймытын<br />

ӝуась краска. Со магазинын вузаське. Ачим суредаськыны<br />

чебер уг быгатӥськы бере, шедьтӥ кельшись трафарет, со<br />

пыр ик флешка вылэ пеймытын ӝуась краскаен суред пуктӥ.<br />

Шыкысэз<br />

Таиз понна бадӟымгес беризь пул кутӥ - кузьдалаезъя 9 но<br />

ӝыны сантиметр, пасьталаезъя 4 сантиметр, ӝуждалаезъя<br />

2 сантиметр луиз. Пуэз нош ик валлин шори люки - озьы<br />

шыкыслэн вылыз но улыз пӧрмизы. Котькуд люкетлэсь<br />

шорзэ гопчоно, ворсаса отчы дась флешкады мед тэроз шуыса.<br />

Шыкыслэсь улзэ-вылзэ ваче 2 пичи ӟирыосын кутоно. Со<br />

понна, нырысь кулэ интыоссэ гопчыса, ӟирыослы кар лэсьтоно.<br />

Шыкыс ас понназ медаз усьтӥськылы шуыса, вылаз но,<br />

улаз но магнит интыяно.<br />

Табере шыкыстэс шлифовать кароно, бӧрысь волятоно<br />

шкуркаен, буяно морилкаен но лакен. Вылаз трафарет пыр<br />

ик пуктоно пеймытын ӝуась краскаен суред.<br />

СИНМАСЬКЫМОН<br />

Чильпаськыны дышиз Венгриын<br />

Любовь МИХАЙЛОВА<br />

Марина Федосеева -<br />

киужлы усточи, веньёсыз<br />

котькыӵе шортлэсь<br />

мар ке но чеберзэ,<br />

мусозэ, небытсэ<br />

пӧрмыто.<br />

Марина вордӥськемын<br />

Пичи Пурга ёросысь Шор<br />

Кечол гуртын. Али улэ Ижкарын.<br />

Марина тэк пукыны<br />

уг быгаты. Пичи гинэ ваньмон<br />

дырыз луэ ке, соку ик<br />

киуж борды басьтӥське.<br />

Чильпаськыны со дышем<br />

Венгриын. Удмурт кун университетын<br />

дышетскыкуз,<br />

ӝыны арзэ отын стажировка<br />

ортчем. Общежитиын ӵош<br />

улон эшез ялан киужен, пе,<br />

выре вал. Солэсь гочаса, Марина,<br />

Интернет пыр видеоосты<br />

учкыса, чильпаськыны<br />

дышетскем. Нырысь кироснылызлы<br />

сарафан чильпам.<br />

Ижысь М. Федосеева киужез<br />

гажа.<br />

Бӧрысь Индонезиысь эшезлы<br />

шарф кузьмам. Озьы<br />

огез бере мукет эшшо но секытгес<br />

схемаосъя арбериос<br />

пӧрмытъяны кутскем.<br />

Марина бадӟым семьяын<br />

вордӥськемын. 5-тӥ ныл<br />

бере, воргорон ужез но вала.<br />

Атаезлы гид пуктыны но<br />

юрттэ, мотикез но рос-прос<br />

нуллэ.<br />

Апайёсызлэн нылпиоссы<br />

будо ини бере, кузьымъёс<br />

трос кулэ луо. Мариналэн<br />

небыт шобыръёсыз, изьыосыз,<br />

пӧзьёсыз, дэремъёсыз<br />

огезлэсь мукетыз чебересь.<br />

Тужгес синмаськымонэсь<br />

шудонъёсыз: обезьянъёс,<br />

лудкечъёс, пуныос но мукет.<br />

Соосты нимысьтыз плюшевой<br />

шортэн чильпа, озьы<br />

шудонъёсыз магазинысь<br />

кадь ик небыт-небытэсь, пе,<br />

пӧрмо.<br />

Туспуктӥз Татьяна ВЕКШИНА<br />

Флешка но солэн шыкысэз.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!