182007_preprint his ZR_mntaz

W początkach IV tysiąclecia p.n.e. w Mezopotamii znacznie powiększyła się liczba osad,
nastąpił duży wzrost liczby mieszkańców, być może osiedliła się na tym terenie nowa ludność.
Skromne dotychczas wioski zaczęły przekształcać się w otoczone murami miasta, względnie
zamożne trwałe osady były bowiem zmuszone do obrony przed ewentualnymi najeźdźcami
z uboższych terenów (zwłaszcza koczowników z gór). Prowadziło to do wznoszenia fortyfikacji.
Ludność zamieszkiwała głównie teren obwarowany lub przynajmniej miała możliwość schronienia
się za murami miejskimi w razie najazdu.
Proces urbanizacji, czyli powstawania i rozwoju miast (łac. urbs – miasto), nasilił się w końcu
IV tysiąclecia p.n.e. Zapewne wówczas na dużych obszarach Mezopotamii klimat stał się suchszy,
bardziej dogodny dla rozwoju osadnictwa. W tym samym czasie mieszkańcy Mezopotamii
zaczęli też posługiwać się brązem. Było to świadectwo wysokiego poziomu technologicznego,
a także rozwiniętych kontaktów zewnętrznych, ponieważ surowce potrzebne do wytwarzania
tego stopu metali nie występują w Mezopotamii.
Za twórców pierwszych miast w południowej Mezopotamii uważa się – ciągle dla nas tajemniczy
– lud Sumerów. Niektórzy uczeni przypuszczają, że byli oni przybyszami z zewnątrz, którzy
osiedlili się w południowej Mezopotamii zapewne ok. połowy IV tysiąclecia p.n.e. Od ich nazwy
cały ten region nazywa się Sumerem (ale trzeba pamiętać, że nigdy nie doszło do powstania
jednolitego państwa obejmującego cały Sumer). Do największych miast sumeryjskich należały:
Uruk, Ur, Kisz, Lagasz. W początkach III tysiąclecia p.n.e. Uruk zajmowało obszar ok. 5,5 km2,
miało zwartą zabudowę i było otoczone murami. Prawdopodobnie do miasta należał też rozległy
obszar za jego murami.
Każde miasto panowało nad okolicznym terenem rolniczym. Uprawianie roli wymagało prowadzenia
stałych prac irygacyjnych (łac. irrigare – nawadniać), a więc budowy sieci kanałów
i zbiorników. Z jednej strony chroniły one pola przed nadmiarem wody w okresie wylewów rzek,
z drugiej umożliwiały nawodnienie gruntów w miesiącach suchych. Do budowania systemu irygacyjnego
konieczne było zespołowe działanie dużych grup ludzi. Funkcjonowanie rozrastającego
się miasta oraz koordynowanie prac irygacyjnych wymagały powstania zorganizowanej władzy.
?
37