agkyra_47-2008

More documents

Recommendations

Info

Ἄγκυρα Ἐλπίδος πρώτη φορά τό 1327 ἀπό τό Σουλτάνο Ὀρχάν καί μόνον ἐπί τοῦ Σουλτάνου Μαχμοῦτ ἐπιτεύχθηκε τό 1826 ἡ ἐξόντωσή τους. Στήν Κρήτη, μετά τήν κατάληψή της τό 1669, ὁρίστηκαν γιά τή φρούρησή της 9 ὀρτάδες (= τάγματα) γενιτσάρων (5 στή διοικητική περιφέρεια τοῦ Χάνδακα, 3 στά Χανιά καί 1 στό Ρέθυμνο). Ἡ Ἐπαρχία Σητείας, πού ὑπαγόταν διοικητικά στήν περιφέρεια τοῦ Χάνδακα, εἶναι πιθανό, κατά τόν Ἀγγελάκη, νά εἶχε μιά ὀρτά γενιτσάρων. Ἡ ὑποψία αὐτή τοῦ Ἀγγελάκη ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τήν ἀναφορά τοῦ Ὀθωμανοῦ Ἐβλιᾶ Τσελεμπί, πού περιηγήθηκε τήν Κρήτη κατά τά ἔτη 1668-1671, σύμφωνα μέ τήν ὁποία, μετά τήν κατάκτηση τοῦ φρουρίου τῆς Σητείας, μέ διαταγή τοῦ πορθητῆ τοῦ Χάνδακα, Φασίλ Ἀχμέτ Πασᾶ, ὁ Ἀγκεμπούτ Ἀχμέτ Πασᾶς ἀνέλαβε τήν ἐπισκευή τοῦ κάστρου τῆς Σητείας κι ὅλων τῶν 260 καστελλιῶν τοῦ νησιοῦ. Ὁ ἴδιος περιηγητής προσθέτει τήν πληροφορία ὅτι τοποθετήθηκαν στό κάστρο τῆς Σητείας ἀπό ἕνας ὀντάς (=σταθμός, τμῆμα) γενιτσάρων, ὁπλουργῶν καί κανονιοβο- ὅπως π.χ. στούς Βαβέλους, στή Τά ὀστᾶ τῶν Σκαλιωτῶν Ἡρώων στόν λιστῶν καί σπαχῆδες (= ἔφιπποι ∆άφνη, στό Λαμνώνι, στή Ζάκκαθο, στόν Κατελιώνα καί πι- Ἱ. Ναό τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στή Ζῆρο. στρατιωτικοί ἀξιωματοῦχοι) ἐλαιώνων ἑνός σαντζακιοῦ» (Σαντζάκι= ὑποδιαίρεση τοῦ ἐγιαλετίου, μέ ἔκταση μεγαλύτερη, συ- τῶν πρώτων χριστιανῶν ἀνταρτῶν πού ἔβγαιναν θανῶς καί σ’ ἄλλα χωριά, ὅσο καί τή δημιουργία νήθως, ἀπό τήν ἔκταση τῶν σημερινῶν νομῶν τῆς στά βουνά, μή ἀνεχόμενοι τίς καταπιέσεις καί τίς χώρας). αὐθαιρεσίες τους. Οἱ Τοῦρκοι ὀνόμασαν τούς Οἱ γενίτσαροι καί οἱ σπαχῆδες ὅμως αὐτοί, ἀντάρτες αὐτούς Χαΐνηδες (= ἀποστάτες). ἀφοῦ κατανεμήθηκαν σέ διάφορα μεγάλα χωριά Κάτω ἀπό αὐτές τίς ἰδιαίτερα ἐπικίνδυνες γιά τή μέ ἀρχηγό κάποιον τιμαριοῦχο ἀπ’ αὐτά, ἀντί νά ζωή τους συνθῆκες οἱ ἡρωικοί Σκαλιῶτες, μέ ἀρετή καί τόλμη, κατά τόν ποιητή, «ὅρισαν στή ζωή τηροῦν τήν τάξη καί νά προστατεύουν τόν κόσμο ἀπό τούς κάθε λογῆς κακοποιούς, ἐπιδίδονταν μέ τους νά φυλάγουν Θερμοπύλες». μανία στή διαρπαγή τῶν περιουσιῶν τῶν χριστιανῶν, στήν ἀτίμωση τῶν γυναικῶν τους, στή 4. Τί εἶναι γνωστό ἀπό τήν παράδοση γιά τή σφαγή τῶν Σκαλιωτῶν; θανάτωση ὅσων ἀντιστέκονταν καί σέ κάθε ἄλλης Ἀπό ντόπιες πηγές καί συγκεκριμένα, κατά τήν μορφῆς βαρβαρότητα. Ἀποτέλεσμα τῆς ἀποτρόπαιας δράσης τους αὐτῆς ἦταν ἡ συνεχής ἐλάττωση ἀφήγηση τοῦ Ἰωάννου Γ. ∆ασκαλάκη ἀπό τή Ζάκρο, ἀγραμμάτου, ἐτῶν 90 τό 1972, ὁπότε τήν κατέγραψα καθ’ ὑπαγόρευσή του, τά συμβάντα τά τοῦ πληθυσμοῦ, κυρίως ὅμως ὁ ἑκούσιος ἐξισλαμισμός τῶν χριστιανῶν, γιά νά γλιτώσουν ἀπό τά σχετικά μέ τά Σκαλιά ἔχουν ὡς ἑξῆς: βασανιστήρια καί τά ἄλλα κακά, ὅπως γράφει ὁ «Κοντά μία ᾽μιση ὥρα δρόμο ἀπό τή Ζάκρο Γάλλος περιηγητής Pouqueville. εἶναι τά Σκαλιά. Ἐκειά ζούσανε τότες ἄ σαράντα Πρέπει ἀκόμη νά λεχθεῖ ὅτι ἡ δράση τῶν γενιτσάρων, ἰδιαίτερα στήν Κρήτη, ἦταν τόσο παληκάρια πού τά κυνηγούσανε οἱ Τοῦρκοι νά τά ἔντονα προκλητική, ὥστε φόβιζε ὄχι μόνο τούς χριστιανούς, ἀλλά καί τούς ἴδιους τούς Τούρκους καί, κυρίως, τίς σουλτανικές ἀρχές πού μάταια μάχονταν νά τούς ἐλέγξουν. Τόσο οἱ αὐτοκρατορικοί, ὅσο καί οἱ ντόπιοι γενίτσαροι τῆς Κρήτης, ἦταν ἐντελῶς ἀνυπάκοοι καί δέν ἀνέχονταν κανένα περιορισμό, ὅπως ἀναφέρει ὁ ἱστορικός Θεοχάρης ∆ετοράκης: «Περιφρονοῦσαν καί καταπατοῦσαν καί αὐτά ἀκόμη τά σουλτανικά διατάγματα... Ὁ μόνος νόμος, γι’ αὐτούς, ἦταν ἡ θέληση καί οἱ ἄνομες ἐπιθυμίες τους. Σέ τέτοια μάλιστα ἀχαλίνωτη ἀσυδοσία εἶχαν περιέλθει οἱ «ξεκουκούλωτοι», ὅπως ὀνομάζονταν οἱ γενίτσαροι τῆς Κρήτης, πού συχνά ἀπειλοῦσαν καί τήν ἴδια τή ζωή τῶν πασάδων. Τό 1690, π.χ., δέν δίστασαν νά σφάξουν τόν πασά τῶν Χανίων, τόν Σουφικλαίρ, καί νά ρίξουν τό πτῶμα του στά σκυλιά, γιατί ἐπιχείρησε νά περιορίσει τίς ἐλευθερίες τους... Ἡ κατάσταση ἔγινε ἀφόρητη μετά τό 1750...». Ἡ ἀλλοπρόσαλλη καί ἐξοντωτική αὐτή τακτική τῶν γενιτσάρων κατά τῶν χριστιανῶν τῆς περιοχῆς εἶχε ὡς συνέπεια τόσο τίς ὁμαδικές ἐξωμοσίες,
Ἄγκυρα Ἐλπίδος σκοτώσουνε, γιατί τῶς ἐκάνανε μεγάλες ζημιές, μά δέν ἐμπορούσανε, ὅσα γιουρούσια κι ἄν ἐκάνανε. Σάν εἴδανε κι ἀπόδανε, ἐζητήξανε βοήθεια ἀπό τό Σουλτάνο καί αὐτός ἤστειλε ὀρντούς μέ καράβια κι ἐβγήκανε ἀπό ’τά ’πού τό γιαλό, ἀπού τήν Κάτω Ζάκρο κι ἤτυχε ὁ Κρουσταλλιώτης ἐκειά -πού ’χε κειά ὀζά- καί τόν εἴδανε, ὄντον ἀράξανε τά καράβια καί τόν ἐπιάσανε καί τοῦ ’πανε: -«Κατέχεις νά μᾶς-ε πᾶς στά Σκαλιά, ’ποῦ ’ναι τά παληκάρια; ἀλλιῶς σέ σφάζομε». Αὐτός ἐσκέφτουντονε -ἤτονε κι αὐτός ἀπού τά Σκαλιά- καί λέει: -«Ἐπαέ δά σφάξουνε τά παλληκάρια» καί τῶςε λέει: -«Ἔ, κατέχω, μέσες ἄκρες κατέχω». «Μά δέν τσί πήγαινε τό δρόμο-δρόμο, μόνο τῶς ἤδινε μία πέρα μία πῶδε, γιά νά περάσει ἡ γι-ὥρα καί νά νυχτιάσει καί τσί ξεθέωσε στήν κούραση καί νυχτιασμένα μπλιό τσί πάει στόν Μαῦρο Κάμπο» καί τοτες-ά τῶς-ε λέει: -«Ὀρέ παιδιά, ἔχει ἀκόμη νύχτα πολλή κι ἄλλο τόσον-α δρόμο κι ἐγώ ’μαστανε κουρασμένοι, μόνο νά κάτσωμε ἐπαέ μιαολιά νά ξεκουραστούμενε». «Κι αὐτοί ’τανε τοσον-ά ταλαπωδαρμένοι, πού θέκανε οἱ κακόμοιροι κι ἀποκοιμηθήκανε ντελόγω, μά πιά πρώτας τόν ἐβάλανε στή μέση καί τοῦ βγάλανε τήν καλλίκωση, γιά νά μήν τῶςε φύγει». «Σάν ἐκοιμηθήκανε, παίρνει αὐτός ἀπάνω ἀγάλια ἀγάλια, νά μήν τοῦ ’κούσουνε οἱ Τοῦρκοι καί φτάνει στά Σκαλιά. Οἱ Σκαλιῶτες πού βλέπανε σκοπιά τοῦ λένε: -«Ποιός εἶσαι μωρέ;» καί λέει ντως: -«Ἐγώ, ὁ τάδες, κακόμοιροι, μόνο μή μιλεῖτε, ἐτσέ κι ἐτσέ τρέχει κι εἶναι στόν τάδε τόπο κι ἐκοιμηθήκανε κι ἐγώ ’ρθα νά σᾶς σέ πῶ, γιατί μέ πήρανε μέ τό ζόρε». «Καί παίρνουνε κάτω σιγά-σιγά τά σαράντα παλληκάρια καί τσί βρίσκουνε κι ἐκοιμοῦντονε καί τσί πιάνουνε ἕνα-ἕνα καί τσί σφάζουνε -γιά ’κειονά τό Μαῦρο Κάμπο τόν-ε λένε καί στοῦ Τούρκου τήν Κομμάτα- καί στήν ὑστεργιά ἀφίνουνε ἕνα ζωντανό, τοῦ κόψανε τ’ αὐτιά κι ἀπόι τοῦ λένε: -«Πῆνε νά πᾶ τό πεῖς στσι γι-ἐδικούς σου». «Μετά λίγο καιρό ὅμως, ἀπού τό σκοτωμό τῶν Τουρκῶ -μετά τρία χρόνια πιστεύω- ἐσκοτώσανε μέ προδοσά οἱ Τοῦρκοι τσί Σκαλιῶτες: Λένε στόν παπά τσῆ Ζῆρος: -«Πόσο νά σοῦ δώσομε νά πᾶ’ νά μᾶς-ε φέρεις τά Σκαλιώτικα παλληκάρια νά τά σφάξουμε; - δά πεῖς πώς δά τά μεταλάβεις». Καί πάει ὁ παπάς καί λέει ντως: -«Νά ’ρθῆτε, παιδιά μου, στή Ζῆρο, στήν Ἁγία Παρασκῆ, δά κάμω προσφορίδι, νά σᾶς-ε μεταλάβω, γιατί ’χετε πολλά κρίματα». «Τά παλληκάρια ξεγελαστήκανε καί τόν ἐπιστέψανε καί πᾶνε ἁρματωμένοι καί μπαίνουνε στήν ἐκκλησά καί λέει ντῶς ὁ παπάς: -«Παιδιά μου, δέν εἶναι πρεπό νά ’χετε τουφέκια μέσα στό μοναστήρι, μόνο νά τ’ ἀφήσετε ἀπ’ ὄξω». «Κι ἀφίνουνε, λοιπόν, ὄξω τά τουφέκια τά παλληκάρια καί μπαίνουνε στό μοναστήρι. Σέ λίγο ἔρχονται οἱ Τοῦρκοι - κατά πώς ἤτονε συνεννοημένοι μέ τόν παπά -καί πιάνουνε τήν πόρτα κι ἐπαίρνανε ἕνα-ἕνα τά παλληκάρια καί τά σφάξανε ὅλα -κι ἀκόμη φαίνουνται τά κόκκαλά τους στήν Ἁγιά Παρασκή τσῆ Ζῆρος- καί τό αἷμα ντως ἤφταξε ἴσαμε τή λίμνη». «Σάν ἐσφάξανε τσοί Σκαλιῶτες οἱ Τοῦρκοι, εἴπανε στόν παπά: -«Νά πᾶ’ νά φέρεις κλαδιά, γιατί ’χομε νά κάνομε πολύ ζυμωτό». «Ὁ παπάς, λοιπόν, ἐπῆγε -δέν ἐμπόρειε νά κάμει κι ἀλλιῶς- κι ἤφερε μίαν ἀγκαλιά κλαδιά, μά φανήκανε λίγα στσι Τούρκους καί τόν-ε ξαναστείλανε. Σάν τά ’φερε, τόν ἐβάλανε οἱ Τοῦρκοι κι ἦψε ὁ γ-ἴδιος τό φοῦρνο. Σάν ἤτονε ἕτοιμος ὁ φοῦρνος ‘‘γιά τό ψωμί’’, εἰδοποιήσανε τόν πασά κι αὐτός ἐδιάταξε κι ἐπετάξανε μέσα τόν παπά καί τόν ἐκάψανε ζωντανό, γιατί συλλοϊστήκανε πώς ‘‘ἄνθρωπος πού προδώνει τσί γι᾽ ἐδικούς του, δέ θά προδώσει καί τσ’ ἴδιους;’’». Αὐτά ἀναφέρονται στήν παράδοση, σχετικά μέ τήν προδοσία τῶν Σκαλιωτῶν, κρίνεται ὅμως σκόπιμο στό σημεῖο αὐτό νά τονιστεῖ ὅτι ὁ Μουρέλλος δέν δέχεται τήν ἄποψη ὅτι βρέθηκε Ἕλληνας ὀρθόδοξος ἱερέας πού νά πρόδωσε ὁμόθρησκούς του ἔναντι κάποιου χρηματικοῦ ἀνταλλάγματος, ἀλλά θεωρεῖ ὅτι αὐτόβουλα οἱ Σκαλιῶτες, καί ἀπό σεβασμό πρός τόν ἱερό χῶρο τῆς ἐκκλησίας, ἄφησαν τόν ὁπλισμό τους ἔξω ἀπ’ αὐτήν, ὅταν πῆγαν νά κοινωνήσουν, ὅπως ἀναφέρει ἡ παράδοση. 5. Σέ ποιά, περίπου, χρονική περίοδο ἐντάσσεται ἡ δράση τῶν Σκαλιωτῶν χαΐνηδων; Συγκεκριμένα καί ἀκριβῆ ἱστορικά στοιχεῖα γιά τό θέμα, ὅπως ἀναφέρθηκε, δέν ὑπάρχουν. Ὅσοι
Page 1 and 2: Δ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α Ε Κ Δ
Page 3 and 4: Πατριαρχική Ἀπόδε
Page 5 and 6: Ποιμαντορική Ἐγκύ
Page 7 and 8: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ἡ
Page 9 and 10: Ἄγκυρα Ἐλπίδος σί
Page 11 and 12: Ἄγκυρα Ἐλπίδος γῆ
Page 13 and 14: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ἰο
Page 15 and 16: Ἄγκυρα Ἐλπίδος δι
Page 17 and 18: Ὁ θάνατος τῆς ὕλη
Page 19 and 20: Ἄγκυρα Ἐλπίδος τή
Page 21 and 22: Ἄγκυρα Ἐλπίδος τε
Page 23 and 24: Ἄγκυρα Ἐλπίδος τή
Page 25 and 26: Ἄγκυρα Ἐλπίδος τε
Page 27 and 28: Ἄγκυρα Ἐλπίδος ρα
Page 29 and 30: Δαμασκηνός ὁ Ἁγιο
Page 31 and 32: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Κα
Page 33 and 34: Ἄγκυρα Ἐλπίδος μι
Page 35 and 36: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ὅσ
Page 37 and 38: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Γέ
Page 39 and 40: Ἀπόστολος Παῦλος-
Page 41 and 42: Ἄγκυρα Ἐλπίδος 5.
Page 43 and 44: Ἡ διά Χριστόν σαλό
Page 45 and 46: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ἡ
Page 47 and 48: Σκαλιωτῶν μνήμη Ἐ
Page 49: Ἄγκυρα Ἐλπίδος ρή
Page 53 and 54: Ἄγκυρα Ἐλπίδος λι
Page 55 and 56: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ἀπ
Page 57 and 58: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Τή
Page 59 and 60: Ἄγκυρα Ἐλπίδος συ
Page 61 and 62: Ἄγκυρα Ἐλπίδος Ο Σ
Page 63 and 64: Τό ἐγκόλπιο Ἡμερο

agkyra_47-2008

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?