You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Leszek A. Wieliczko<br />
Japoński przemysł lotniczy<br />
podczas drugiej wojny światowej<br />
38<br />
Podczas drugiej wojny światowej<br />
japoński przemysł<br />
lotniczy musiał zmierzyć<br />
się z nowymi wyzwaniami.<br />
Z jednej strony był to nieustanny<br />
nacisk sił zbrojnych<br />
na zwiększenie tempa i wolumenu<br />
produkcji, a z drugiej<br />
– narastające problemy<br />
materiałowe i kadrowe. Pod<br />
koniec 1944 r. doszły do tego<br />
amerykańskie bombardowania<br />
strategiczne, a w ich<br />
konsekwencji ewakuacja<br />
fabryk. Wszystkie te czynniki<br />
skumulowały się w 1945 r.,<br />
prowadząc do załamania<br />
produkcji. Mimo to większość<br />
firm działała do ostatnich<br />
dni wojny.<br />
W<br />
pierwszym roku wojny z mocarstwami<br />
zachodnimi na Dalekim Wschodzie<br />
i Pacyfiku japoński przemysł lotniczy<br />
nie odczuł praktycznie żadnych zmian.<br />
Rozbudowa sił lotniczych i konieczność<br />
uzupełniania ponoszonych strat sprawiły,<br />
że zwiększyło się zapotrzebowanie na nowe<br />
samoloty. W ślad za tym całkowita produkcja<br />
wzrosła z 5088 egz. w 1941 r. do 8861 egz.<br />
w 1942 r., w tym samolotów bojowych z 3180<br />
do 6335, czyli niemal dwukrotnie. Sposób<br />
zarządzania przemysłem nie uległ jednak<br />
zmianie. Całkowitą kontrolę nad ustalaniem<br />
i realizacją planów produkcyjnych i inwestycyjnych<br />
oraz wykorzystaniem parku maszynowego<br />
i materiałów konstrukcyjnych nadal<br />
sprawowały siły zbrojne poprzez Główne<br />
Biura Lotnictwa Wojsk Lądowych (Rikugun<br />
Kōkū Honbu) i Marynarki Wojennej (Kaigun<br />
Kōkū Honbu), podlegające odpowiednio Ministerstwu<br />
Armii (Rikugunshō) i Ministerstwu<br />
Marynarki Wojennej (Kaigunshō). Proces<br />
projektowania i budowy prototypów oraz<br />
produkcji seryjnej i dostaw był nadzorowany<br />
przez inspektorów z obu biur, rezydujących<br />
w wytwórniach lotniczych i mających decydujący<br />
głos w kwestiach spornych.<br />
Jedyną poważną zmianą w porównaniu<br />
z przedwojenną praktyką było odejście<br />
od formuły konkursu przy zamawianiu projektów<br />
i prototypów nowych samolotów.<br />
Zamiast tego zlecenia były kierowane przez<br />
odpowiednie Główne Biuro Lotnictwa do arbitralnie<br />
wybranych wytwórni lotniczych.<br />
W założeniu miało to przyspieszyć proces<br />
pozyskiwania nowych samolotów i zminimalizować<br />
obciążenie biur konstrukcyjnych.<br />
Problem polegał na tym, że gdy prototyp nie<br />
spełnił oczekiwań sił zbrojnych, to nie było<br />
pod ręką gotowego konkurencyjnego samolotu,<br />
który mógłby go szybko zastąpić. Prace<br />
projektowe i badawczo-rozwojowe prowadziły<br />
również ośrodki sił zbrojnych – Instytut<br />
Badawczy Techniki Lotniczej Wojsk Lądowych<br />
(Rikugun Kōkū Gijutsu Kenkyūsho;<br />
w skrócie Kōgiken lub Giken) w Tachikawie<br />
i Arsenał Techniki Lotniczej Marynarki Wojennej<br />
(Kaigun Kōkū Gijutsushō; w skrócie<br />
Kūgishō) w Yokosuce. Produkcja seryjna projektowanych<br />
w nich samolotów była następnie<br />
zlecana komercyjnym wytwórniom.<br />
W drugiej połowie 1942 r. pojawiły się<br />
pierwsze oznaki kryzysu w zakresie materiałów<br />
konstrukcyjnych i siły roboczej. Zgromadzone<br />
przed wybuchem wojny i nadzorowane<br />
przez państwo zapasy materiałów<br />
A6M Reisen był przez całą wojnę podstawowym myśliwcem lotnictwa Marynarki Wojennej i najliczniej<br />
produkowanym japońskim samolotem – zakłady Mitsubishi i Nakajima zbudowały łącznie<br />
ponad 10 tys. egzemplarzy.
Change language