Povlašivanje Srba ili posrbljivanje Rumuna (Vlaha) istočne Srbije

172 Slavoljub Gacović
prihvativši ruski jezik i kulturu. Dakle, nisu Srbi krivi što su se navikli
na ţeste seobe, razume se, iz nuţde, veš Rumuni, koji su po mišljenju
Đokiša morali ţuvati 180 napuštenih srpskih sela da bi se Srbi,
ukoliko poţele, imali gde vratiti. Đokiš nastavlja sa iznošenjem
neistina kada kaţe: „U svojoj knjizi Kneţevina Srbija M. Miliševiš
pominje, da u selu Ranovcu sreza mlavskog okruga poţarevaţkog
postoji predanje, da su stanovnici tog sela kao Srbi od Turaka begali u
Rumuniju, tamo se povlašili i otuda se kao povlašeni Srbi vratili natrag
na svoja stara ognjišta u Ranovcu.” 580 Takvu domišljatu priţu podrţao
je i Tihomir ĐorŤeviš, ali, što bi rekli Rumuni, tot un drac (isti Ťavo
ili svejedno). On to iznosi na takav naţin da ţitalac ima utisak da su
Srbi Ranovčani išli u Rumuniju na kratak kurs savladavanja
rumunskog jezika i tradicionalne kulture, a u meŤuvremenu im je neko
ţuvao imanja i kuše pa su se brţe-bolje sada veš kao Vlasi Ranovčani
ponovo vratili u svoje selo svojim imanjima i svojim kušama.
Zanimljiva priţa. Đokiš bi se mogao oprobati u pisanju bajki jer bi u
tome, verujem, bio uspešniji od Hansa Kristijana Andersena, a zašto
da ne i od srpskih guslara koji su korene srpske epike nalazili u
sveslovenskoj i indoevropskoj mitologiji. 581 Ali to nije sluţaj samo s
Ranovcem, jer kako kaţe Đokiš, „Neprestanim pridolaţenjem novih
rumunskih doseljenika u selo (Neresnicu – S. G.), Srbi su morali u
toku vremena podleći rumunštini, jer o njima niko nije vodio raţuna, a
doseljenim Vlasima uvek se je gledalo „kroz prste”. 582 Đokiš ne pravi
razliku, ţas pominje nove rumunske doseljenike zbog kojih su Srbi
Neresniţani toboţe podlegli rumunštini, ţas doseljene Vlahe kojima se
uvek „kroz prste” gledalo. Njemu je svejedno (tot un drac „isti Ťavo”),
valjda zato što izmeŤu ta dva naziva istog naroda Đokiš stavlja znak
jednakosti, što bi danas trebalo reši i ţlanovima Nacionalnog saveta
Vlaha. No, šta je to što se Rumunima (Vlasima) gledalo „kroz prste”
moţemo samo nagaŤati. Recimo da je nastava u školi bila na srpskom
jeziku, tumaţ je u sudskim procesima uvek prevodio kako mu drago u
580 Jovan Đokiš, op. cit., 209.
581 A. Loma, Prakosovo : slovenski i indoevropski koreni srpske epike, Beograd,
Balkanološki institut SANU, Posebna izdanja 78, Centar za nauţna istraţivanja
SANU i Univerziteta u Kragujevcu, 2002, 11253.
582 Jovan Đokiš, op. cit., 209.