Topsrbija br38

duhovnosti i kulturnog nasleđa
Manastir Tronoša
Muzej ranog Vukovog školovanja u Manastiru Tronoša
rićima, prvim komšijama. Pošto su ljudi
bili domaćini, seljaci, imanje su pretvorili
u njivu, drveće iskrčili i sejali kukuruz, da
bi se došlo do toga da 30 godina od Vukove
smrti u njegovom rodnom mestu skoro
niko nije ni znao gde mu je bila rodna
kuća. Osim Perića i par starijih. Velika je
sreća što su ti Perići sačuvali kućno ognjište.
U to vreme narod je smatrao strašnim
grehom ako se nečije ognjište uništi. Posebno
ako se preore s namerom. Njegovi
posmrtni ostaci preneseni su iz Beča u
Beograd 12. oktobra 1897., i tada su dva
čoveka iz Tršića napravila veliki krst od
hrastovine i zaboli ga na mesto ognjišta.
Taj krst je sačuvan i 1931. godine, kada je
u Loznici, od strane najviđenijih ličnosti
iz kraja toga vremena, osnovan Odbor za
obnovu Vukove kuće, njihova namera je
bila da kupe ovo kućno imanje a potom i
obnove kuće. Međutim, druga generacija
komšija Perića je znala vrednost imanja i
tek uz podršku celog sela otkupljen je njegov
središnji deo.
Prvi Sabor održan je na dan otvaranja
obnovljene Vukove kuće, 17. septembra
1933. godine, koji je imao karakter velike
narodne svetkovine. U vreme Drugog
svetskog rata okupatori kuću nisu dirali,
a narod se i dalje redovno okupljao pred
Malu Gospojinu. Posle rata, u novoj državi
vladaju druga pravila i otkupljeno je celo
imanje Karadžića po ceni koju je odredila
komisija. Godine 1971. Odbor Vukovog
sabora je u Tršić doveo stručnjake za naše
narodno graditeljstvo koji su išli po selima
u okolini kupujući pomoćne objekte i prenosili
ih. Gledalo se i razmišljalo o tome
da svemu ovom vrati izgled od pre nego
Tršić - najlepše etno selo u Srbiji
što je bilo uništeno. Od objekata koji su
u ono vreme postojali a nisu obnovljeni,
su oni u kojima su držane domaće životnje,
malo gore iza kuće, gde je ravniji deo
dvorišta, ali sve ostalo što je danas tu postojalo
je i u Vukovo vreme. I to ne samo
u njihovom, već i u svakom domaćinstvu:
mlečarnik, gde je svako domaćinstvo držalo
mleko, pravilo sir, surutku; dva vajata,
„drvene garsonjere“, u vreme kada
su porodice bile velike i važilo pravilo da
koliko sinova toliko vajata, u koje su se
čim se ožene, selili mladi par. Najveći od
pomoćnih objekata je bila kačara, gde su
čuvane šljive i od njih pekli rakiju. U čardaku
su držali kukuruz, u ambarima druge
žitarice. Ljudi koji su u sve ovo bili uključeni,
osim što su želeli da obnove Vukovu
kuću cilj je bio da obnove i sve pomoćne
objekte kako bi posetioci mogli da steknu
uvid kako se u Srbiji živelo u XIX veku na
selu. I u tome se uspelo.
Predeo izuzetnih odlika „Kulturni predeo
Tršić-Tronoša“ u sistemu zaštićenih
područja nalazi se od 2019. godine kao dobro
proglašeno za područje izuzetnog značaja,
odnosno I kategorije, i prvi Kulturni
predeo koji uvažava interakciju prirodnog
i kulturnog nasleđa.
Znamenito mesto Tršić i ove godine je u
konkurenciji za najbolje turističko selo na
svetu i tim povodom snimljen je promotivni
film o Tršiću u produkciji Turističke
organizacije grada Loznice.
55