Topsrbija br38

Manastir Voljavča
U ambijentu manastira Voljavča
Mnogo je razloga zašto treba posetiti manastir Voljavču nadomak Stargara
(Kragujevac), uživati podno planine Rudnik u prelepom prirodnom
okruženju i duhovnom i istorijski značajnom centru.
Na skrovitom mestu, u gustim šumama, uz Voljavački potok, pet kilometara
od centra Stragara smešten je kompleks manastira Voljavča.
Tačno vreme osnivanja manastira nije potvrđeno, ali se iz osnivačke povelje
manastira godina 1050. navodi kao moguća godina njegovog osnivanja. Prema
podacima zasnovanim na starijim manastirskim dokumentima, navodi se da
je obnovljen 1551. godine, na temeljima starijeg. Njegov ktitor bio je Mihailo
Končinović, vojvoda despota Stefana Lazarevića, koji je na brdu Ljubičevac
iznad Stragara, samo dva kilometra od manastira Voljavča, uz reku Srebrnicu,
podigao grad Srebrnac (danas vidljivi samo ostaci), gde je Đurađ Branković
zvanično proglašen i prihvaćen za naslednika despota Stefana Lazarevića. Uz
manastir, Mihailo Končinović je manastiru darovao 350 ha zemljišta (šuma) i
tri vodenice.
Godine 1759. manastir je teško postradao od
Osmanlija i tri godine ostao zapečaćen. Godine
1765. izgrađen je konak sa istočne strane crkve, u
kojem će 1805. kraće vreme biti sedište prve sprske
ustaničke vlade - Praviteljstvujuščeg sovjeta
srpskog. U znak sećanja na zasedanje Karađorđeve
vlade sa protom Matejom Nenadovićem kao predsedavajućim,
povodom 200-godišnjice tog događaja.
2005. zasedala je tadašnja srpska vlada na čelu
sa Vojislavom Koštunicom.
Sto godina nakon prvog, podignut je sa nad podrumom
sa južne strane, pored potoka nov konak.
Prema urezanom zapisu na ploči u hodniku podigao
ga je „nastojatelj Josif uz pomoć naroda, za vreme
knjaza Mihaila Obrenovića, za 408 dukata cesarskih.
Kao i mnoge druge srpske svetinje, manastir
je puno puta pljačkan i paljen. Jedno od najvećih
stradanja doživeo je u vreme austrijsko-turskog
rata (1787 - 1791), a njegovo obnavljanje je izvršio
arhimandrit manastira Blagoveštenja Grigorije
1796/7. godine.
Nakon Drugog svetskog rata i Zakona o agrarnoj
reformi, zemljišni posed manastira sveden je na 15
ha (10 šuma i pet oranica). Nešto kasnije manastir
sa Karađorđevim konakom stavljen je pod državnu
zaštitu. Godine 1960. u manastir je dovedena električna
struja, iste godine podignuta velika zgrada sa
prostranim tremom.
Današnja crkva je skromnih dimenzija, sa trikonhalnom
osnovom u obliku lista deteline, dužine sa
pritvorom 14m, širine 4 i visine kubeta osmougaonog
oblika, oko 10 m. U manastiru je danas pohranjeno
nekoliko relikvija, ali nema starih ikona veće
umetničke vrednosti. Mnogo šta drugog iz domena
istorijskog, kulturnog, duhovnog čine ga posebnim.
U manastirskoj crkvi pohranjena je glava Tanaska
Rajića, čuvenog barjaktara ustaničke Srbije,
čiji spomenik danas krasi centar Stragara, njegovog
rodnog mesta. Tanasko Rajić je rođen 1754. godine.
Nakon vojevanja se vratio u svoj rodni kraj i pored
toga što je bio čuveni vojskovođa vodio je Srbe
u borbi sa Turcima, okupljao hajduke Šumadije i
narod podno Rudnika i vodio u srpske čete, nikada
nije učestvovao u formiranju vlasti. Odazvao se
pozivu Miloša Obrenovića i tada već vremešni Tansko
Rajić ponovo je predvodio hajduke iz ovih krajeva.
Istorija beleži da je na brdu Ljubić kod Čačka,
gde su Šumadinci otišli da brane čačansku nahiju
od Osmanlija, isukao svoj jatagan i rekao da svoje
topove ne ostavlja, a Turke pozvao da ga poseku.
Oni su to i učinili. Njegova glava je pohranjena kraj
leve pevnice u manastiru Voljavča.
Voljavča je danas ženski manastir. Igumanija,
mati Evgenija, dočekuje namernike, osvetljavaju-
62