Wojsko i Technika 3/2024 (nr 102) short
by ZBiAM
by ZBiAM
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Samoloty bojowe<br />
Dassault Rafale B F3-R w barwach HRZ i PZO kołujący w BA118 w Mont-de-Marsan. Wrzesień 2023 r.<br />
Marek Łaz,<br />
współpraca Andrzej Kiński<br />
Przez wiele lat, od momentu<br />
wprowadzenia do służby w 2002 r.<br />
we francuskim lotnictwie pierwszych<br />
egzemplarzy wielozadaniowego<br />
samolotu bojowego Dassault Rafale,<br />
próby jego sprzedaży za granicę<br />
kończyły się porażką. Było to<br />
zaskakujące, jako że dotychczasowe<br />
konstrukcje Dassault Aviation odnosiły<br />
duże sukcesy na rynkach poza granicami<br />
Heksagonu. Począwszy od pierwszego<br />
odrzutowca MD 450 Ouragan,<br />
a skończywszy na Mirage 2000 różnych<br />
wersji, kontrakty eksportowe były<br />
powodem do dumy, jak również<br />
przyniosły znaczne dochody firmie.<br />
W przypadku Rafale sytuacja zmieniła<br />
się diametralnie dopiero w 2015 r.<br />
wraz z podpisaniem pierwszej umowy<br />
na sprzedaż tych maszyn do Egiptu.<br />
Fotografie w artykule: Armée de l’air et de<br />
l’espace, Armée de l’air et de l’espace/J. Mortreuil,<br />
Ministerstwo Obrony Republiki Chorwacji, Hrvatski<br />
Vojnik, via Patrick Bigel, Maciej Świderski.<br />
Dassault Rafale w Hrvatskom<br />
ratnom zrakoplovstvu<br />
Wnastępnych latach doszło do zawarcia<br />
kolejnych kontraktów z: Katarem,<br />
Indiami, Zjednoczonymi Emiratami<br />
Arabskimi i ostatnio – w 2022 r. – z Indonezją.<br />
Mimo intensywnych zabiegów, na terenie Europy<br />
znaleziono dotąd jedynie dwóch nabywców<br />
– Grecję (dwie umowy z 2021 i 2022 r.)<br />
oraz Chorwację (2021).<br />
❚ Hrvatsko ratno zrakoplovstvo<br />
– trudne początki<br />
Po rozpadzie Socjalistycznej Federacyjnej Republiki<br />
Jugosławii powstało na jej gruzach kilka<br />
nowych państw, w tym Republika Chorwacji.<br />
25 czerwca 1991 r. Słowenia i Chorwacja ogłosiły<br />
niepodległość, i wystąpiły z SFRJ. W obliczu<br />
wojny domowej, poszczególne państwa od<br />
razu zaczęły budować własne siły zbrojne,<br />
przede wszystkim bazując na uzbrojeniu i sprzęcie<br />
znajdującym się na swoim terytorium lub<br />
przebazowanym na własne lotniska przez pilotów<br />
danej narodowości. Weszły w posiadanie<br />
uzbrojenia będącego dotychczas w zasobach<br />
tego państwa. Jeśli chodzi o samoloty bojowe<br />
i szkolno-bojowe były to sowieckie bądź jugosłowiańskie<br />
konstrukcje. W przypadku Chorwacji<br />
12 grudnia 1991 r. zostały powołane do życia<br />
Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej Chorwacji<br />
(chorw. Hrvatsko ratno zrakoplovstvo i protuzraćna<br />
obrana – HRZ i PZO). Ich trzonem stały<br />
się samoloty MiG-21bis – pierwszy pojawił się<br />
w 1992 r. na lotnisku w Puli, kiedy to maszynę<br />
„17133” uprowadził nocą 4 lutego z bazy w Bihaću-Željavie<br />
kpt. Danijel Borovi. Kolejne dwa<br />
samoloty tej wersji, pilotowane przez lotników<br />
Jugosłowiańskich Sił Powietrznych i Obrony<br />
Przeciwlotniczej narodowości chorwackiej,<br />
przeleciało w kolejnych miesiącach na terytorium<br />
Chorwacji i stworzyły podstawę wyposażenia<br />
lotnictwa na początku wojny domowej.<br />
Wkrótce dawne jugosłowiańskie maszyny uzupełniły<br />
kolejne bojowe MiG-i-21bis (23) i szkolno-treningowe<br />
UM (trzy) oraz US (jeden) zakupione<br />
w Kirgistanie w 1993 r., a także kilkanaście<br />
dalszych maszyn różnych wersji pozyskanych<br />
na Ukrainie w latach 1992–1996 (ponoć najwyższy<br />
„papierowy” stan posiadania HRZ i PZO to 41<br />
MiG-ów-21, choć sprawnych było ok. 25). Przydzielono<br />
je dwóm eskadrom samolotów myśliwskich:<br />
21. elz (chorw. Eskadrila lovačkih zrakoplava)<br />
91. Bazy Lotniczej (chorw. Zrakoplavna<br />
baza), stacjonującej na lotnisku Zagrzeb-Pleso,<br />
i 22. elz 92. Bazy Lotniczej z Puli. Cechą charakterystyczną<br />
działań maszyn chorwackich w wojnie domowej<br />
było ich wykorzystanie głównie do wsparcia<br />
wojsk lądowych, stąd duże straty od środków<br />
OPL wojsk lądowych (cztery maszyny). Manewrowych<br />
walk powietrznych nie odnotowano.<br />
Po zakończeniu w 1995 r. działań wojennych<br />
chorwackie lotnictwo kontynuowało eksploatację<br />
ok. 20 MiG-ów-21 wraz z kilkoma samolotami<br />
szkolno-bojowymi produkcji jugosłowiańskiej<br />
(dwa Soko G-2 Galeb, po jednym J-20<br />
Kraguj i J-21 Jastreb). Na początku nowego stulecia<br />
w lotnictwie bojowym pozostały tylko<br />
MiG-i-21 (do wsparcia wojsk lądowych mogły<br />
68 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> • Marzec <strong>2024</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language