Wojsko i Technika 3/2024 (nr 102) short
by ZBiAM
by ZBiAM
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Technika</strong> wojskowa<br />
Paweł Przeździecki<br />
Wśród środków bojowych<br />
wyspecjalizowanych w zwalczaniu<br />
celów opancerzonych najbardziej<br />
rozpowszechnione są pociski<br />
z głowicami kumulacyjnymi.<br />
W tym artykule omówiono te wzory<br />
uzbrojenia przeciwpancernego<br />
tej kategorii, których wykorzystywanie<br />
przez Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej<br />
w wojnie na Ukrainie znajduje<br />
potwierdzenie w materiałach<br />
wizualnych.<br />
Przeciwpancerny pocisk kierowany Korniet tuż po opuszczeniu wyrzutni. To najpotężniejszy z rosyjskich przenośnych<br />
systemów tej kategorii.<br />
Rosyjska amunicja kumulacyjna<br />
Fotografie w artykule: Ministerstwo Obrony Federacji<br />
Rosyjskiej, Federalna Służba ds. Współpracy<br />
<strong>Wojsko</strong>wo-Technicznej, russianpress.com,<br />
Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy, Internet.<br />
w wojnie na Ukrainie<br />
Zalety broni wykorzystującej zjawisko kumulacji<br />
są znane od lat. Podstawowym atutem<br />
jest wysoka przebijalność. W przypadku<br />
przegród stalowych głębokość drążonego krateru<br />
może stanowić ponad ośmiokrotność średnicy<br />
wkładki kumulacyjnej. Drugą najważniejszą cechą<br />
amunicji tego rodzaju jest stosunkowa łatwość zastosowania.<br />
W odróżnieniu od pocisków wykorzystujących<br />
do penetracji pancerza energię kinetyczną,<br />
kumulacyjne nie potrzebują długolufowych<br />
armat, gdyż ich skuteczność nie zależy od prędkości<br />
uderzenia w cel. Z tego powodu głowice kumulacyjne<br />
znalazły zastosowanie m.in. w: miotanych<br />
ręcznie granatach przeciwpancernych, granatnikach<br />
piechoty, pociskach kierowanych, granatach<br />
moździerzowych, subamunicji bomb kasetowych,<br />
minach, a także w amunicji krążącej.<br />
Przeważająca większość wzorów uzbrojenia<br />
wykorzystywanego przez Siły Zbrojne Federacji<br />
Rosyjskiej na Ukrainie, a zawierających głowice<br />
kumulacyjne, została opracowana w czasach<br />
Związku Sowieckiego. Co więcej, wiele konkretnych<br />
egzemplarzy wyrzutni i amunicji również<br />
wtedy wyprodukowano.<br />
Ogólnie rosyjską broń kumulacyjną cechują<br />
wysokie osiągi. Są one wynikiem między innymi<br />
precyzyjnie zaprojektowanych wkładek i dbałości<br />
o wolną przestrzeń w miejscu formowania się<br />
strumienia. Od wielu lat, nawet w prostych środkach<br />
przeciwpancernych, stosowane są przesłony<br />
służące do właściwego kształtowania czoła fali detonacyjnej.<br />
W przypadku niektórych głowic w celu<br />
poprawienia przebiegu procesu formowania strumienia<br />
wykorzystuje się wkładki z materiałów wybuchowych<br />
o różnych właściwościach.<br />
W trakcie rozwoju dalszy wzrost osiągów odbywał<br />
się głównie dzięki zwiększeniu średnicy<br />
ładunku. W latach 80., wobec pojawienia się<br />
celów chronionych pancerzami specjalnymi<br />
i reaktywnymi, zaczęto stosować głowice tandemowe,<br />
a zatem takie, w których właściwy ładunek<br />
poprzedza mniejszy prekursor. Zadaniem<br />
prekursora jest pobudzenie osłony<br />
reaktywnej lub uszkodzenie zewnętrznych<br />
warstw ochronnych. Ładunek zasadniczy detonuje<br />
z opóźnieniem, dzięki czemu, przynajmniej<br />
teoretycznie, strumień kumulacyjny trafi<br />
w odsłonięty pancerz, a jego trajektorii nie<br />
będą zakłócać rozlatujące się fragmenty przedniej<br />
części pocisku i ekranów. Przebijalność prekursorów,<br />
ładunków o niewielkiej średnicy, pozostaje<br />
znacznie mniejsza niż właściwej<br />
głowicy. W przypadku pocisku 9M119M Inwar<br />
prekursor może pokonać 110÷150 mm stali,<br />
a ppk Korniet ok. 200 mm.<br />
Zadaniem tego artykułu nie jest omówienie<br />
wszystkich rodzajów i wzorów broni kumulacyjnej<br />
używanej przez SZ FR, lecz tych, w których przypadku<br />
udało się potwierdzić wykorzystanie<br />
w wojnie z Ukrainą. Źródłem są bogate materiały<br />
wizualne obydwu stron konfliktu, przedstawiające<br />
zastosowanie własnego uzbrojenia albo zdobycze<br />
wojenne. Sytuacja, w której to uzbrojenie znajduje<br />
się w centrum uwagi dokumentującego, nie są<br />
częste, dlatego dokładna identyfikacja broni jest<br />
czasem utrudniona. Tego procesu nie ułatwia zbliżony<br />
wygląd niektórych wzorów, nieczytelne napisy<br />
na pojemnikach transportowo-startowych,<br />
całkowicie kryjących w sobie pociski, a także stan<br />
tych ostatnich na materiałach z pobojowisk.<br />
❚ Ręczne granatniki przeciwpancerne<br />
Granatniki RPG-7 wprowadzono do uzbrojenia<br />
sowieckich sił zbrojnych w 1961 r. Ze względu<br />
m.in. na niską masę (6,3 kg własna, 7 kg z celownikiem<br />
PGO-7, masa granatu 2÷4,5 kg), prostotę<br />
obsługi i wielozadaniowość, którą zawdzięcza<br />
różnym rodzajom amunicji, broń ta pozostaje nadal<br />
w uzbrojeniu SZ FR.<br />
RPG-7 jest granatnikiem wielorazowego użytku.<br />
Przed wystrzałem należy przykręcić część przednią<br />
naboju, w której znajduje się pocisk wraz z silnikiem<br />
rakietowym, do sekcji tylnej, składającej się<br />
ze złożonego stabilizatora brzechwowego i ładunku<br />
prochowego, służącego do wyrzucenia pocisku<br />
z lufy. Uruchomienie silnika rakietowego następuje<br />
dopiero po opuszczeniu wyrzutni.<br />
Najstarszym z wzorów pocisków przeciwpancernych<br />
zaobserwowanych na Ukrainie jest<br />
PG-7M (ozn. kompletnego naboju PG-7WM).<br />
Powstał jeszcze w 1969 r. jako następca wprowadzonych<br />
wraz z RPG-7 pocisków pierwszej generacji<br />
PG-7. Opracowano go w moskiewskim Państwowym<br />
Biurze Konstrukcyjnym <strong>nr</strong> 47 (GSKB-47).<br />
Zasięg skuteczny pocisku o masie 2 kg wynosi<br />
ok. 500 m. Dzięki swoim osiągom – przebijalności<br />
wynoszącej ok. 300 mm RHA – PG-7M przez<br />
wiele lat był groźną bronią dla ówczesnych czołgów<br />
średnich/podstawowych.<br />
W 1972 roku do uzbrojenia wdrożono PG-7S.<br />
Średnica głowicy wzrosła nieznacznie, z 70 do<br />
72 mm, ale elaborowano ją silniejszym materiałem<br />
kruszącym. Wykorzystywany wcześniej heksal,<br />
bazujący na heksogenie (RDX) flegmatyzowanym<br />
woskiem, o oznaczeniu A-IX-2, zastąpiono okfolem<br />
lub A-IX-1, których bazą był oktogen (HMX).<br />
36 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> • Marzec <strong>2024</strong><br />
www.zbiam.pl