Wojsko i Technika 3/2024 (nr 102) short

Wiropłaty wojskowe
Łukasz Pacholski
Na początku lutego br. Departament
Obrony Stanów Zjednoczonych ogłosił
nowe rekomendacje dotyczące realizacji
programów modernizacji technicznej
US Army Aviation. W przypadku
zamknięcia programu FARA można
uznać je za niechlubną tradycję, ale
niektórzy nie zawahają się nazwać tego
kompromitacją. Pozostałe otwierają
nowe światło na przyszłość rozwoju
amerykańskich wojskowych wiropłatów.
Kolejna zadyszka lotnictwa
amerykańskich wojsk lądowych
Fotografie w artykule: Bell Textron,
US Army/Nathaniel Letson, Boeing.
Powyższe rekomendacje to efekt prac nad budżetem
Departamentu Obrony Stanów
Zjednoczonych na rok podatkowy 2025, który
rozpocznie się 29 września 2024 r. Projekt dokumentu
został sygnowany 11 marca i przesłany do
Kongresu w celu zatwierdzenia przez obydwie izby
władzy ustawodawczej. Jak wskazują decydenci
z Pentagonu, propozycje są powiązane z rosnącą
liczbą analiz obejmujących pełnoskalową fazę konfliktu
na Ukrainie, a także rozwój techniki, umożliwiający
szersze wykorzystanie platform bezzałogowych.
Wnioski z wojny rosyjsko-ukraińskiej dobitnie
wskazały, że nie wszystkie planowane do wdrożenia
zaawansowane rozwiązania będą miały sens na
polu walki najbliższej przyszłości.
❚ Future Vertical Lift bez jednego elementu
Z całą pewnością największą sensacją rekomendacji
Departamentu Obrony jest skasowanie programu
FARA (Future Attack Reconnaissance
Aircraft), którego celem było pozyskanie zaawansowanego
śmigłowca rozpoznawczo-uderzeniowego
mającego wspierać pododdziały uzbrojone
w bojowe wiropłaty Boeing AH-64E Apache
Guardian. Jeśli decyzji tej nie zmieni Kongres, finansowanie
prac rozwojowych zakończy się we
wrześniu tego roku bez wskazania zwycięskiego
wykonawcy. Przypomnijmy, w finałowej rozgrywce
znalazły się korporacje Bell Textron (Model
360 Invictus) i Lockheed Martin (S-97 Raider).
Pierwszy z finalistów, uskrzydlony zwycięstwem
w programie następcy UH-60 Black Hawk FLRAA
(Future Long-Range Assault Aircraft), liczył na
kontynuację dobrej passy, która jednocześnie
otwierała drogę do zapoczątkowania prac nad
następcą AH-1Z Viper, opracowanych dla US Marine
Corps, i możliwością zdobycia nowych rynków
eksportowych.
Według rekomendacji Departamentu Obrony,
taki krok wynika z dwóch kluczowych czynników –
opóźnień programu jednostek napędowych nowej
generacji (silników General Electric T901) i doświadczeń
z Ukrainy, gdzie zadania rozpoznawcze przejęły
na szeroką skalę bezzałogowce różnych klas. Podobna
sytuacja ma mieć miejsce w US Army, gdzie już
Rekomendacja Departamentu Obrony dotycząca przerwania realizacji programu FARA, którego celem był zakup
nowego śmigłowca rozpoznawczo-bojowego, to sensacja, a zarazem skandal, biorąc pod uwagę, że podzielił on los
programu LHX zainicjowanego pod koniec zimnej wojny. Wśród pretendentów był Bell 360 Invictus.
obecnie AH-64E mają możliwość tworzenia mieszanych
ugrupowań z bezzałogowymi statkami powietrznymi
(BSP), m.in. GA-ASI MQ-1C Gray Eagle.
Wielu komentatorów wskazuje, że wybór nowego
śmigłowca rozpoznawczo-bojowego dla
US Army stanowi kolejny przykład braku pełnego
zaangażowania decydentów. Przypomnijmy,
w 1982 r. Departament Obrony Stanów Zjednoczonych
uruchomił projekt LHX (Light Helicopter
Experimental), który był pierwszą próbą wyboru
następcy Bell OH-58 Kiowa. Ostatecznie w 1991 r.
zwycięską ogłoszono ofertę konsorcjum Boeing
i Sikorsky – RAH-66 Comanche. Niestety, skokowy
wzrost kosztów, opóźnienia w rozwoju nowych
rozwiązań i technologii, a także zmiana priorytetów
rozwoju US Army na przełomie stuleci zaowocowały
anulowaniem programu w 2004 r., po wydatkowaniu
niemal 7 mld USD. W tym samym
roku uruchomiono nowy projekt – ARH (Armed
Reconnaissance Helicopter), w którym również
doszło do wyboru oferenta (Bell ARH-70 Arapaho).
Pomimo zastosowania sprawdzonej komercyjnej
platformy w postaci śmigłowca Bell 407, także
w tym przypadku doszło do opóźnień i gwałtownego
wzrostu kosztów programu, który ostatecznie
zarzucono w październiku 2008 r. W 2012 r.
Departament Obrony zainicjował trzecie podejście
do wyboru następcy Kiowy – AAS (Armed Aerial
Scout), które także anulowano w październiku
2013 r. po przeanalizowaniu dostępnych rozwiązań.
Wówczas podjęto decyzję, że przyszła maszyna
rozpoznawczo-bojowa będzie jednym z elementów
floty wiropłatów nowej generacji,
opracowywanych w ramach szeroko zakrojonego
programu Future Vertical Lift.
Wycofanie ostatnich śmigłowców Bell OH-58D
Kiowa Warrior w 2017 r. doprowadziło do powstania
luki sprzętowej, którą obecnie wypełniają bojowe
AH-64D/E Apache i BSP klasy MALE (przede
wszystkim MQ-1C Gray Eagle). Uzupełnieniem
tych rozwiązań ma być także szersze wykorzystanie
rozpoznania kosmicznego i nowej generacji
satelitów rozpoznawczych.
❚ UH-60 Black Hawk – pokonany,
ale ciągle w grze
W przypadku wielozadaniowych śmigłowców
transportowych decyzje Departamentu Obrony są
zaskakujące. Pierwszą z nich jest bowiem wstrzymanie
finansowania programu modernizacji starszych
UH-60L Black Hawk do standardu UH-60V,
którego głównym wykonawcą jest korporacja Northrop
Grumman. Zgodnie z niedawnymi planami,
program miał objąć prace przy niemal 760 UH-60L
na potrzeby US Army, a dodatkowo być oferowany
zagranicznym użytkownikom tych wiropłatów poprzez
procedurę Foreign Military Sales.
Dotychczas wdrożono do linii ok. 80 UH-60V,
które trafiły do wybranych jednostek Gwardii Narodowej
w stanach Tennessee i Illinois, ośrodka szkoleniowego
w bazie Fort Indiantown w stanie Pensylwania
oraz pojedynczego batalionu lotniczego
(A/1-214th AVN Aces) bazującego w Wiesbaden
w Republice Federalnej Niemiec. Już zawarte umowy
powodują, że program ma finansowanie na modernizację
kolejnych 71 UH-60L i to zostanie zrealizowane
do momentu zamknięcia projektu.
Jednym z powodów wstrzymania modernizacji
Black Hawków są analizy wskazujące, że gruntowna
modernizacja starych UH-60L jest nieopłacalna ze
66 Wojsko i Technika • Marzec 2024
www.zbiam.pl