Wojsko i Technika 3/2024 (nr 102) short
by ZBiAM
by ZBiAM
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Okręty wojenne<br />
Naval Group zbuduje holenderskie Orki<br />
Tomasz Grotnik<br />
Niespodzianki nie było. 15 marca<br />
w bazie Koninklijke Marine w Den Helder,<br />
sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony<br />
Christophe van der Maat, w imieniu<br />
rządu Królestwa Niderlandów, oficjalnie<br />
ogłosił wygraną francuskiej państwowej<br />
spółki stoczniowej Naval Group<br />
w programie wymiany okrętów<br />
podwodnych typu Walrus (vervanging<br />
Walrusklasse onderzeeboten). Oznacza<br />
to tymczasową decyzję o udzieleniu<br />
zamówienia, która poprzedza<br />
negocjacje z oferentem. W praktyce<br />
wiadomość ta była tajemnicą poliszynela<br />
od kilku tygodni. Decyzja rządu<br />
w Hadze wywołała przy tym falę dyskusji<br />
i kontrowersji, związanych głównie<br />
z przyszłą kondycją holenderskiego<br />
przemysłu stoczniowego oraz<br />
zatrudnieniem w tym sektorze.<br />
Ilustracje w artykule: Naval Group, thyssenkrupp<br />
Marine Systems, Saab Kockums.<br />
Wraz z nowiną Van der Maat upublicznił<br />
nazwy nowych jednostek. Będą to: Zr.Ms.<br />
Orka, Zr.Ms. Zwaardvis, Zr.Ms. Barracuda,<br />
Zr.Ms. Tijgerhaai. Program wymiany czterech Walrusów<br />
zakłada zakup tej samej liczby jednostek, które<br />
wejdą do eksploatacji w latach 30. Mimo bogatych<br />
doświadczeń w projektowaniu i eksploatacji okrętów<br />
podwodnych, Holandia nie podążyła drogą<br />
Szwecji i nie podjęła próby samodzielnego opracowania<br />
nowych jednostek, oceniając ryzyko za zbyt<br />
wysokie, w związku z czym rozpisała międzynarodowy<br />
przetarg. Nowe okręty podwodne Królewskiej<br />
Marynarki Wojennej Niderlandów będą po raz<br />
pierwszy w ponad 100-letniej historii budowane<br />
(przynajmniej częściowo) za granicą.<br />
❚ Długa droga z przeszkodami<br />
Koninklijke Marine już na początku tego stulecia<br />
informowała władze o potrzebie inwestowania<br />
w siły podwodne i utrzymanie ich potencjału.<br />
Stało się to jeszcze istotniejsze po wycofaniu<br />
morskich samolotów patrolowych Lockheed<br />
P-3C Orion (w 2005 r.) i sześciu z ośmiu fregat<br />
typu M (2004–2009), co negatywnie wpłynęło na<br />
zdolność zwalczania okrętów podwodnych. Zadanie<br />
to w jeszcze większym zakresie spoczęło<br />
na Walrusach. Tak więc droga do pozyskania ich<br />
zmienników rozpoczęła się od przekonywania<br />
władz o potrzebie dysponowania jednostkami<br />
tej klasy w ogóle. Efektem była modernizacja<br />
Walrusów, co pozwoliło na przedłużenie ich eksploatacji<br />
do połowy lat 20.<br />
Wizja przyszłej Orki i obecnego Walrusa. Naval Group mają dostarczyć dwie pierwsze Blacksword Barracudy w ciągu 10 lat.<br />
Wtedy taki obrazek stanie się realny. Wygrana Francuzów w Holandii jest pierwszą w kraju NATO od kilkudziesięciu lat.<br />
Pierwsze kroki w kierunku zakupu nowych jednostek<br />
haskie Ministerie van Defensie podjęło w 2013 r.,<br />
podpisując z Niemcami i Norwegią list intencyjny<br />
w sprawie pozyskania nowych okrętów podwodnych.<br />
W tym okresie rozważano dwie opcje realizacji<br />
tego planu – zakup okrętów za granicą i zaprojektowania<br />
wersji rozwojowej Walrusa oraz jego produkcję<br />
lokalną. W końcu 2014 r. ministerstwo ogłosiło, że<br />
nie kupi jednostek wspólnie w Niemcami i Norwegami,<br />
zaś na początku 2015 r. holenderska grupa<br />
stoczniowa Damen wraz ze szwedzką stocznią Saab<br />
Kockums rozpoczęły współpracę w obszarze okrętów<br />
podwodnych. Było to nie po myśli resortu obrony,<br />
który planował skłonić lokalnego giganta branży<br />
okrętowej do kooperacji z zagranicznym podmiotem,<br />
wybranym na drodze przetargu.<br />
Formalne działania rządowe rozpoczęły się w marcu<br />
2016 r. od debaty w Izbie Reprezentantów. Trzy<br />
miesiące później Ministerstwo Obrony przesłało jej<br />
tzw. list A (A-Brief ), otwierający procedurę pozyskania<br />
sprzętu wojskowego. Po zatwierdzeniu przetargu<br />
przez parlament, wiosną 2017 r. ministerstwo rozesłało<br />
wstępne zapytanie o informację RFI (Request<br />
for Information) do: thyssenkrupp Marine Systems<br />
(tkMS), konsorcjum Damen i Saab Kockums, Naval<br />
Group oraz Navantii. W 2018 r. zakup okrętów podwodnych<br />
ujęto w planie budżetowym i kontynuowano<br />
rozmowy z potencjalnymi dostawcami.<br />
List B trafił do parlamentu z rocznym opóźnieniem,<br />
13 grudnia 2019 r.<br />
W tej fazie programu tkMS, Damen i Saab Kockums,<br />
Naval Group oraz Navantia przedstawiły łącznie<br />
sześć projektów (Naval Group i Saab po dwa). Na<br />
kanwie pozyskanych informacji założono cztery warianty<br />
wymagań w stosunku do nowego okrętu.<br />
Oznaczone od A do D różniły się wielkością i zakresem<br />
funkcjonalności, a przez to ceną. Ministerstwo<br />
Obrony, po rekomendacji Trybunału Obrachunkowego,<br />
wybrało wersję B, której założenia spełniały<br />
trzy stocznie. Z rywalizacji odpadła Navantia. Jednocześnie<br />
przyjęto, że umowa z wykonawcą zostanie<br />
zawarta dopiero w 2022 r., a ponadto ogłoszono<br />
pominięcie etapu listu C (faza badawczo-rozwojowa)<br />
i skupienie się na ofercie, która będzie odpowiadała<br />
wymaganiom. W liście B opisano jednostkę jako<br />
„Wielozadaniowy okręt podwodny dalekiego zasięgu<br />
z napędem konwencjonalnym, z akceptowalnymi<br />
kompromisami w stosunku do zamierzonych<br />
potrzeb. W porównaniu do wariantu A ma mniejszy<br />
zapas torped, co zapewnia mniejszą elastyczność,<br />
ale jest to wystarczające do wielu misji (z pewnymi<br />
ograniczeniami). Mniejszy kadłub w porównaniu<br />
z wariantem A ogranicza liczbę załogi, możliwości<br />
sensorów i zasięg. Jednakże wariant ten może być<br />
stosowany na obszarze traktatowym NATO, jak również<br />
do bardziej dalekosiężnych interesów Holandii”.<br />
W kwietniu 2022 r. sekretarz Van der Maat ogłosił<br />
podjęcie decyzji dotyczących programu podwodnego.<br />
Pierwszą czynnością było sporządzenie zapytania<br />
ofertowego. Drugą kolejne przedłużenie eksploatacji<br />
jednostek typu Walrus. Usprawniono także<br />
zarządzanie projektem. Ujawniono przy tym wymóg<br />
zdolności użycia przez nowe okręty pocisków manewrujących.<br />
Aby było możliwe dalsze użycie Walrusów,<br />
z wycofanego prototypu (było to 12 października<br />
2023 r., po 31 latach służby) wykorzystane zostaną<br />
niektóre części, aby utrzymać sprawność pozostałej<br />
trójki. Z czasem drugi okręt czeka ten sam los co<br />
Walrusa. Koninklijke Marine będzie więc nadal korzystać<br />
z dwóch jednostek, dopóki nie pojawi się pierwsza<br />
nowej generacji. Remonty mają umożliwić ich<br />
służbę do połowy lat 30.<br />
16 listopada 2022 r. Ministerie van Defensie rozesłało<br />
do trzech stoczni zapytania ofertowe RFP<br />
(Request for Proposal). Oferty złożono do 28 lipca<br />
2023 r. Trzy stocznie przedstawiły swoje projekty<br />
wraz z wycenami. Zawierały one szczegółowe<br />
dane techniczne i handlowe. Ich ocena trwała do<br />
końca stycznia br. Zwycięska firma musiała osiągnąć<br />
porozumienie w sprawie tzw. umowy<br />
o współpracy przemysłowej ICA (Industrial Cooperation<br />
Agreement). Ma to na celu wzmocnienie<br />
holenderskiej bazy technologiczno-przemysłowej<br />
w dziedzinie obronności NLDTIB (Nederlandse Defensie<br />
Technologische en Industriële Basis). Musi<br />
również wnieść do niej swój wkład. Propozycje ICA<br />
otrzymane od stoczni oceniało Ministerstwo Gospodarki<br />
i Klimatu. Opinia ICA była przygotowywana<br />
oddzielnie od oceny ofert dokonanej przez Ministerstwo<br />
Obrony. Po dyskusji w Ministerialnym<br />
74 <strong>Wojsko</strong> i <strong>Technika</strong> • Marzec <strong>2024</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language