Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
kwakuyiyona ndlela yokuvikela izilwane ukuba zingashabalali. lmiphumela yale<br />
mithetho yamakhosi ekuvikeleni izilwane yiyo kanye egcine isiholele ukuba abelungu<br />
bakhe iziqiwi.<br />
U-Gcumisa no-Ntombela (1993: 3) bancoma kakhulu Inkosi uShaka bathi:<br />
Izilwane zathola ukuvikeleka okukhulu ekubuseni<br />
kwenkosi uShaka. Inkosi uShaka yiyona eyaqala ukonga<br />
nokuvikela izilwane ikakhulukazi kwelakwazulu<br />
ngaphambili kakhulu kweminyaka yawo-1824 okwafika<br />
ngayo abelungu abafana noFynn kuleli lenkaba.<br />
Kuphakathi kwazo izimfolozi (Emnyama nemhlophe)<br />
lapho okaSenzangakhona ayelolongela khona amabutho<br />
akhe. Phela wayewalolonga ebuchwephesheni bokuzingela<br />
nokuWabana. Wayewazingelisa izinyamazane nezilwane<br />
ezinolaka njengamabhubesi, izingwe, izindloyu nezinye.<br />
Izilwanekazi zazikakwa ngamabutho angabazingeli<br />
zigqutshwe zilwa zigoloza zifa nezifa nabo zisiwa<br />
emiseleni okuthiwa yimiwowane. lzilwane ezazigqutshwa<br />
zisiwa kule misele kwakuyilezo ezazisuke zifunwa yinkosi.<br />
Ezinye zazingathintwa nhlobo. Abazingeli babezikhetha<br />
ngokucophelela okukhulu njengokuyala kwenkosi.<br />
Izinyamazane ezazisencane, ezizele nezincelisayo<br />
zazingalokothwa zizingelwe noma nini. Nezikhathi<br />
zokuzingela zaziWelwa ziqokwe yiyo inkosi<br />
uNodumehlezi.<br />
2.3 UkwehIukaniswa kwezilwane<br />
Kulolu cwaningo izilwane zehlukaniswe imikhakha emine. Kuzoba yilezo zilwane<br />
ezinkulu nezidumile esizweni samazulu. Lezi zilwane zaziwa ngezilwane zasendle.<br />
Ngeke siziqede zonke izilwane ngoba ziningi ngendlela emangalisayo. Umcwaningi<br />
uzothinta lezo kuphela ezivame ukugqama ebukhosini bakwazulu nasesizweni samazulu<br />
sonkana. Kuzoba zilwane eziyisishiya galombili kuphela.<br />
18