Planifikimi i Investimeve Kapitale - Emi-kosovo-rti.org

USAID/Kosovo Iniciativa për Komuna Efektive 

Planifikimi i Investimeve Kapitale 

Maj, 2009 

Ky doracak është përgatitur nga RTI International.

PËRMBAJTJA 

HYRJE 

i. Qëllimi i këtij doracaku ………………………….…..………………………................……….. 4 

ii. Përkufizimet …………………………………………………………….............………………. 5 

iii. Çka janë përmirësimet kapitale?………………………………..................…………………….. 5 

iv. Pse është i rëndësishëm programi i investimit kapital?…………………...........................…….... 5 

v. Transparenca dhe programi investimit kapitali ………………………................................…....... 6 

vi. Besimi për dhënie të kredisë dhe Programi për Investim Kapital ..………..….………....…….. 7 

vii. Rolet e akterëve në procesin e PIK ……………………..…………………...........................….. 8 

SEKSIONI I: PARIMET E PËRGJITHSHME …………………………………....………… 9 

1.1 Krijimi i një strukture efikase organizative ………………..................................................… 10 

1.1.1 Strukturat alternative organizative ………………………………….......................………. 11 

1.1.2 Nëpunësi i PIK dhe stafi ……………………………………………......................……….. 12 

1.2 Përpilimi i politikave lokale dhe rregulloreve të PIK…………...................................……… 12 

1.3 Hartimi i formularëve për kërkim të projekteve dhe udhëzime …........................................ 13 

1.3.1 Formularët për kërkim të projekteve ……………………………………....…………… 13 

1.3.2 Formularët për kërkim të pajimeve ……………………………………….......…………. 14 

1.3.3 Formularët për kërkesa të qytetarëve ……………………………………...…………… 14 

1.3.4 Udhëzime dhe trajnime ……………………………………………………................…… 14 

1.4 Vlerësimi i burimeve financiare në dispozicion …………………..................................…… 15 

1.5 Vlerësimi i nevojave kapitale …………………………………….........................………… 15 

1.6 Përpilimi i kritereve për prioritizimin e projekteve ……………...............................……… 16 

1.6.1 Menaxhimi i projekteve urgjente …………………………………………....…………… 17 

1.6.2 Mospërfshirja e projekteve ………………………………………………….…………… 18 

1.6.3 Grupimi i projekteve sipas kategorive bazike funksionale ……………………..........…… 19 

1.7 Kampanja e informimit për PIK……………………...............................................................… 20 

1.7.1 Çka duhet të komunikohet? ………………………………...................................………… 20 

1.7.2 Ku dhe kur? ………………………………………………................................…………… 20 

1.8 Mbajtja e dëgjimeve dhe mbledhjeve efektive publike ………………...............................… 21 

1.8.1 Dhënia e njoftimeve adekuate për dëgjimet dhe mbledhjet publike ………......………… 21 

1.8.2 Përgatitjet për dëgjimet publike ……………………………………………......………… 22 

1.8.3 Menaxhimi i dëgjimeve publike dhe mbledhjeve publike ………………......................…… 23 

SEKSIONI II: ÇËSHTJE PRAKTIKE (APLIKACIONET PRAKTIKE)…….......……… 25 

Hapi 1: Përgatitja për procesin PIK/PIP ………………………........................… 26 

Hapi 2: Nëpunësi i PIK përpilon listën e projekteve dhe finalizon vlerësimet e 

kostos ….................................................................................................................. 29

2.1 Përpilimi i listës së projekteve …………………….....………………………….. 29 

2.2 Shqyrtimi i kërkesave për projekte ……………………………...……………… 30 

2.3 Elementet e kostos së projektit ………………………………..……………….. 30 

2.4 Menaxhimi i të dhënave të projektit …………………………….........…………. 31 

Hapi 3: Prioritizimi i listës së projekteve dhe hartimi i draft PIK …….....…… 31 

3.1 Prioritizimi i projekteve ………………………………………………….……… 31 

3.2 Përgatitja e PIK 3-vjeçar ………………………………………………....………. 32 

3.3 Përgatitja e draft PIK ……………………………………………………………. 33 

3.4 Mbajtja e dëgjimit të parë publik …………………………………….......………. 33 

3.5 Dorëzimi i PIK në kuvendin komunal ………………………………....………… 33 

Hapi 4: Komiteti për Politikë dhe Financa finalizon PIK .................................. 34 

4.1 Ndihmesa e Komitetit për politika dhe financa ………………...……………..... 34 

4.2 Mbajtja e dëgjimit të dytë publik ……………………………………………..… 34 

4.3 Dorëzimi i PIK në kuvendin komunal ……………………………………….…. 35 

Hapi 5: Kuvendi komunal mban mbledhjen publike dhe miraton PIK dhe 

buxhetin ……………………………………………………………………… 35 

SEKSIONI III: MONITORIMI DHE RAPORTIMI I PROGRESIT TË ………..……….. 36 

SHTOJCAT 

1. Përshkrimi i sugjeruar i punës për nëpunësin e PIK…………………….................................…………… 39 

2. Projekt rregullorja e PIK …………………………………………………............................................…… 40 

3. Formularët për kërkim të projekteve nga qytetarët ………………………...........................…………… 42 

4. Formularët për kërkim të projekteve nga drejtoritë ………………………......................................…….. 43 

3

Hyrje 

Shumica e komunave në Kosovë duhet urgjentisht të bëjnë përmirësime të kapitalit në mënyrë që 

të ofrojnë shërbime bazike për qytetarë dhe të tërheqin dhe mbajnë bizneset për rritjen e 

punësimit dhe zhvillim ekonomik komunal. Kushtet e infrastrukturës komunale – rrugët 

komunale, parqet, trotuaret, sistemet e nxemjes dhe të ndriçimit, mbeturinat e ngurta, transporti 

publik, etj. janë në gjendje jo të mirë. Planifikimi dhe financimi i përmirësimeve të reja kapitale 

është gjithashtu një sfidë e madhe. Burimet komunale financiare janë të pakta dhe shpesh janë të 

kufizuara në të hyrat vetanake, të nuk janë të mjaftueshme për të financuar shumë nevoja 

thelbësore (përafërsisht 28 përqind të financimit të projekteve lokale vjen nga të hyrat vetanake, 

me përjashtim të Prishtinës).Të hyrat nga qeveria qendrore për projekte lokale janë në 

dispozicion përmes Programit për Investime Kapitale (PIP) i cili llogaritet të financojë afërsisht 72 

përqind të projekteve lokale, me përjashtim të Prishtinës. Burimet e tjera të të hyrave, siç janë 

grantet ndërkombëtare, shpesh zgjidhen nga donatorët të cilët i përmbushin objektivat e 

politikave të tyre. Në të njëjtën kohë, nuk ekziston qasje në tregun e kredive komunale dhe është 

e pamundur që komunat të marrin kredi komunale për t’i financuar projektet e tyre. 

Qytetarët e komunave të Kosovës, shumica prej të cilave paguajnë taksa dhe tarifa, gjithnjë e më 

shumë po humbin durimin dhe po kritikojnë udhëheqësit komunalë për mos adresimin e këtyre 

problemeve dhe për mos ofrimin e shërbimeve më të mira. Qytetarët nuk janë plotësisht të 

vetëdijshëm për sfidat e reja me të cilat po përballen qeveritë komunale sepse proceset e tyre 

komunale nuk janë transparente. Proceset komunale për t’i planifikuar dhe financuar investimet 

kapitale duhet të modernizohen në mënyrë që të rrisin në maksimum përfitimet nga këto burime 

të pakta dhe në mënyrë që t’i sigurojnë qytetarët se udhëheqësit e zgjedhur komunalë u 

përgjigjen nevojave të tyre. 

Procesi i PIK, siç përshkruhet në këtë dokument, përvijon rolet për kryetarin e komunës dhe 

stafin ekzekutiv, kuvendin komunal dhe qytetarët (dhe OJQ-të) dhe është në përputhje me Ligjin 

e ri për Vetëqeverisje Lokale. 

i. Qëllimi i këtij doracaku 

Qëllimi I këtij doracaku është që zyrtarëve komunalë në Kosovë t’u ofrojë sugjerime të vlefshme 

për sa i përket përmirësimit të praktikave të tyre kur zhvillojnë programet e investimit kapital 

dhe listën e tyre të projekteve prioritare. Këto praktika do t’i ndihmojnë zyrtarët komunalë që 

proceset dhe rezultatet e proceseve të tyre t’i bëjnë më transparente – listën e projekteve me 

prioritet të lartë – e cila do të shprehë konsensusin e tërë komunitetit. Duke i shfrytëzuar 

sugjerimet në këtë doracak, udhëheqësit komunalë kosovarë do t’i rreshtojnë proceset e tyre me 

praktikat që aktualisht përdoren në shumë qytete të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe në 

Evropë. Praktikat e sugjeruara këtu, duhet të modifikohen për t’iu përshtatur nevojave të secilës 

komunë. Doracaku është ndarë në tri pjesë: I) Parimet e Përgjithshme, II) Aplikacionet Praktike 

dhe III) Monitorimi dhe Raportimi i Progresit të PIK –ut. 

4

ii. Përkufizimet. Në shumicën e komunave në gjithë botën, PIK është proces shumëvjeçar (3-6) i 

planifikimit të përmirësimeve fizike publike, në bazë të të hyrave në dispozicion. PIK i referohet 

përmirësimeve që janë planifikuar për t’u implementuar në një periudhë shumëvjeçare. Buxheti për 

investime kapitale është një listë e investimeve kapitale që zotohen në vitin e parë fiskal të programit 

të investimit kapital. Në kontekstin e Kosovës, dhe në kohën kur ky doracak po shkruhet, programi i 

investimit kapital është një listë e investimeve fizike që janë planifikuar për një periudhë trevjeçare, 

2010-2012. Buxheti për investime kapitale është një listë e investimit kapital që është ndarë për vitin 

2010. Shkurtesa “PIK” mund t’i referohet Programit për Investim Kapital dhe Planit për Investime 

Kapitale. Këto terme janë pak a shumë të ngjashme. 

iii. Çka janë investimet (përmirësimet) kapitale? Shpenzimet komunale zakonisht janë dy 

kategori themelore: Investimet kapitale dhe shpenzimet operuese. Dy kritere i ndajnë këto kategori: 

kostoja dhe shpeshtësia e përsëritjes. Në përgjithësi, përmirësimet individuale kapitale janë shumë të 

shtrenjta, nuk paraqiten çdo vit, dhe janë për një kohë të gjatë. Përmirësimet kapitale zakonisht janë 

asete të fiksuara, siç janë infrastruktura, ndërtesat publike dhe pjesët e shtrenjta të pajisjeve. Kostoja e 

investimit kapital është aq e lartë sa për të kërkuar vend të posaçëm në buxhet. Investimet kapitale 

nuk duhet të përfshijnë shpenzimet për pajimet rutinore dhe shërbimet që i takojnë buxhetit operues 

dhe të cilat duhet të financohen nga të hyrat vjetore aktuale. 

Shpenzimet e drejtpërdrejta të investimit kapital zakonisht përfshinë shpenzimet vetëm për 

përmirësime fizike. Shpenzimet shpesh përfshijnë punët inxhinierike, përgatitjen e punishtes, 

përvetësimin e tokës, shkatërrimin dhe hapat e tjerë të nevojshëm për të përgatitur dhe përfunduar 

projektin kapital. Projektet e mëdha kapitale mund të kenë nevojë për disa vite planifikime, për të 

projektuar dhe ndërtuar që do të thotë se këto punë mund të ndikojnë në buxhetet e njëpasnjëshme. 

Është krejtësisht normale që një projekt kapital të zgjasë disa vite. 

Qeveria e Kosovës gjithashtu shfrytëzon Programin për Investim Publik (PIP) i cili është i integruar në 

procesin e planifikimit të investimeve kapitale në çdo komunë. Në kornizën e sotme të decentralizuar, 

komunave u jepet liri veprimi e gjerë për mënyrën se si ato i strukturojnë dhe implementojnë 

proceset e tyre të investimeve kapitale. Ky proces është nën përgjegjësinë e komunës, i cili është 

subjekt i këtij doracaku. 

iv. Pse Programi për Investim Kapital është i rëndësishëm? 

Shumë njerëz, veçanërisht qytetarët që paguajnë taksa, i konsiderojnë vendimet për mënyrën e 

shpenzimit të të hyrave komunale si vendime më të rëndësishme, të cilat zyrtarët e zgjedhur i marrin. 

Kur të hyrat janë të kufizuara, vendosja si të shpenzohet paratë publike-për ndërtimin e një shkolle të 

re, apo për shtruarjen e një rruge të frekuentuar, riparimin e një ure apo blerjen e një kamioni për 

largimin e borës-është e vështirë dhe mund të bëhet shumë çështje kontraverse. Qytetarët duhet të 

dinë se ky vendim është marrë me arsye dhe në interesin më të mirë të tërë komunës. Programi i 

Investimit Kapital krijohet për të sjellë racionalitet dhe transparencë në vendimin e marrë. PIK dhe 

pjesa buxhetore e PIK-ut shpesh janë pjesët më interesante të buxhetit nga këndvështrimi i 

qytetarëve. 

Nga perspektiva buxhetore, Projektet Kapitale duhet të jenë të ndara nga pjesa operuese e buxhetit 

komunal për disa arsye. Së pari, përmirësimet kapitale shpesh kërkojnë më shumë se një vit financim 

dhe shpenzimet shpërndahen në disa vite. Kjo dallon dukshëm me pjesën tjetër të buxhetit vjetor i cili 

llogaritet vetëm për dymbëdhjetë muaj. Së dyti, përmirësimet kapitale marrin një pjesë të madhe të 

buxhetit komunal, duke përfshirë pjesën më të madhe të të hyrave vetanake komunale. Duke pasur 

buxhet të ndarë dhe të posaçëm për këto shpenzime, komunikimi me qytetarë është më i favorshëm 

5

– kjo i mundëson komunës që të tregojë në mënyrë transparente saktësisht ku po shpenzohen fondet 

e saj. Së treti, projektet kapitale mund të përfshijë burime të shumta të financimit, siç janë të hyrat 

vetanake, grantet, rezervat dhe madje edhe borxhet. 

Ekziston një numër përfitimesh të cilat mund të rezultojnë nga përpilimi i Programit të Investimit Kapital 

efikas. PIK-u u lejon komunave që të: 

• Koordinojnë – PIK-I është një vegël kryesore për bashkimin e planeve të drejtorive komunale në 

një vend, në mënyrë që të gjitha planet për bërjen e investimeve kapitale për komunitetin të 

shikohen bashkërisht. 

• Fokusohen në objektivat e komunitetit – duke i bashkuar planet nga drejtoritë e posaçme në një 

vend, ato mund të maten kundruall objektivave të komunitetit, dhe jo vetëm kundrejt objektivave 

të drejtorive të posaçëm. 

• Informojnë publikun – PIK-i është mjet i shkëlqyeshëm për informimin e publikut rreth nevojave 

dhe projekteve kapitale dhe ndihmon në ndërtimin e mbështetjes nga ana e publikut.. 

• Planifikojnë në faza dhe radhisin projektet në mënyrë efikase – identifikimi i përmirësimeve fizike 

kryesore në një vend mundëson që projektet të realizohen me radhë njëri pas tjetrit. 

• Koordinojnë me buxhetin operues – Procesi i PIK-it identifikon ndikimin e projektit të ri në 

buxhetin operues duke identifikuar kërkesat për mirëmbajtje dhe stafin shtesë që nevojitet për 

ndërtimin dhe mirëmbajtjen e objekteve të reja. 

v. Transparenca dhe programi i përmirësimit kapital 

PIK-i ofron një lidhje të rëndësishme ndërmjet qytetarëve dhe qeverisë komunale. Qytetarët shpesh i 

konsiderojnë vendimet për mënyrën e shpenzimit të të hyrave komunale si vendime më të 

rëndësishëm të cilat zyrtarët e zgjedhur i marrin. Kjo është për arsye se këto janë paratë e qytetarit 

që shpenzohen dhe së dyti se ato shpenzohen në shërbimet dhe objektet që shfrytëzohen nga ata. 

Fitimi i besimit të qytetarit fillon me procesin e planifikimit participues dhe transparent. Qytetarët 

dëshirojnë që qeveritë e tyre lokale të performojnë në nivel të lartë dhe me kompetencë si dhe 

dëshirojnë që ata të jenë të përgjegjshëm në vendimet e tyre. Në mënyrë që komunat të jenë të 

përgjegjshme, ato duhet të jenë transparente. Transparenca në qeverinë lokale është gjëja kryesore në 

ndërtimin e besimit. 

Ligjet e Republikës së Kosovës dhe ligjet që rregullojnë çështjet e qeverive komunale, të zyrtarëve të 

zgjedhur dhe të emëruar si dhe të shërbyesve civil parashohin se nuk do të ketë konflikte të interesit 

në mesin e zyrtarëve gjatë përpilimit të buxhetit kapital. Asnjë nga individët që hartojnë buxhetin e 

PIK-ut nuk mund të vendosin për buxhetin, nëse ata apo anëtarët e familjes së tyre kanë interes 

personal apo financiar në rezultatin e procesit. 

Në komunat e Kosovës, qytetarët dhe udhëheqësit e bizneseve kanë mundësi të japin sugjerime për 

projektin dhe t’i identifikojnë prioritetet e tyre me iniciativën e tyre, apo në dëgjimet publike dhe në 

mbledhjet publike. Sugjerimet e këtyre individëve duhet të jenë faktorë të rëndësishëm në 

vendimmarrjen komunale. Prandaj, i tërë procesi i zgjedhjes si dhe i llogaritjes së kostos së projekteve 

duhet të jetë i hapur për publikun. Në vijim jepen disa sugjerime: 

• Projektet e listuar në Programin e Investimit Kapital duhet të jenë projekte diskrete (siç është 

“Asfaltimi i rrugës Tërstenik 2”, jo kategoritë e projekteve, si “asfaltimi i rrugëve”. 

6

• Qytetarët duhet të jenë në gjendje që t’i marrin informacionet e njëjta për secilin projekt të cilat 

zyrtarët komunal i kanë, në rastet kur i shqyrtojnë prioritetet, duke përfshirë përshkrimet e 

projekteve dhe llogaritjen e shpenzimeve të tyre. 

• Rezultatet e programit të PIK-ut veçanërisht është mirë të futen në UEB-faqen e komunës. 

Informacionet për secilin projekt, duke përfshirë përshkrimet e projekteve dhe llogaritjen e 

kostos lehtë mund të futen në UEB-faqe. Vendimet dhe rekomandimet e marra nga komiteti i PIKut, 

Komiteti për Politikë dhe Financa dhe vetë kuvendi mund të futen në UEB-faqe. 

• Qytetarët presin që autoritet lokale të ndjekin praktikat të mira etike dhe t’u shmangen 

konflikteve të interesit në procesin e planifikimit të përmirësimit kapital. Të njejtit individë të cilët 

janë anëtarë të komitetit të PIK-ut nuk mund të votojnë në Komitetin për Politike dhe Financa. 

• Nëpunësit komunal nuk duhet t’i promovojnë projektet e tyre të preferuar në dëgjimet dhe 

mbledhjet publike. 

vi. Besimi për dhënie të kredive dhe Programi i Përmirësimit Kapital 

Shumë komuna në Evropë dhe në Shtetet e Bashkuara, duke përfshirë edhe ato në Kosovë, kanë rol 

qendror në prioritizimin e përmirësimeve kapitale dhe në aranzhimin e investimeve lokale përmes 

mekanizmave të cilat i kanë në dispozicion. Kjo mund të përfshijë gjenerimin e të hyrave lokale, vjeljen 

e taksave dhe tarifave, zhvillimin e partneriteteve publike-private, aranzhimin e ndarjes së drejtë të 

projekteve kapitale dhe borxhet. 

Komunat po bëhen gjithnjë e më të vetëdijshme se investitorët ndërkombëtar dhe të brendshëm, 

huadhënësit dhe agjencitë kreditore i konsiderojnë qeveritë lokale si klientë të mirë për biznes, me 

kusht që ato t’i ndjekin praktikat e mira të afarizmit. Kjo përfshinë zhvillimin e programeve për 

investim kapital. Megjithatë, investitorët privat financiar gjithashtu i marrin parasysh këta faktorë kur 

përcaktojnë rrezikun e dhënies së huas për komuna: 

• Të dhënat financiare komunale duhet të auditohen në mënyrë të pavarur, apo të përgatiten sipas 

standardeve ndërkombëtare, 

• Borxhi komunal duhet të jetë në nivel të pranueshëm, 

• Detyrimet kontingjente duhet të menaxhohen mirë (për shembull, kompanitë komunale duhet të 

kenë pasqyra financiare të qëndrueshme, garancionet e dhëna nga komunat nuk duhet të jenë të 

shumta dhe detyrimet për pensionet të mund të mbulohen), 

• Shkalla e vjeljes së taksave dhe tarifave duhet të jetë e lartë, 

• Shënime për menaxhim të shkëlqyeshëm financiar duke përfshirë shënimet për pagesën e 

borxheve dhe 

• Të dhënat demografike dhe socio-ekonomike për komunën duhet të jenë të kompletuara dhe të 

përditësuara. 

Nën rrethanat në dispozicion të qeverisë komunale në Amerikën Veriore dhe në shumë vende 

evropiane, komunat mund t’i financojnë përmirësimet kapitale me prioritet të lartë përmes kredive 

afatmesme dhe afatgjata dhe përmes detyrimeve komunale. Besimi për dhënie të kredive është i 

rëndësishëm për të gjitha komunat që janë të interesuara për marrjen e borxhit, sepse ky shpesh 

është faktor kryesor dhe vendimtar që investitorët dhe bankat i shfrytëzojnë për të vlerësuar riskun e 

huadhënies. Komunat që kanë rangim të lartë në këtë aspekt mund të marrin hua në kushte më të 

favorshme-shkallë më të ulëta të interesit dhe kushte më të mira të pagesës së borxhit. Për të 

inkurajuar investimin në sektorin privat komunat duhet të ndërmarrin hapa për të rritur 

transparencën dhe për t’i ndjekur praktikat më të mira në procedurat e tyre financiare. Komunat 

duhet të zhvillojnë dhe ndjekin planin e përmirësimit kapital i cili identifikon dhe radhitë investimet 

prioritare. Komuna duhet të administrojë në mënyrë efikase vjeljen e taksave dhe tarifave, të 

7

mirëmbajë të hyra stabile dhe të mbajë shënime të përhershme për pagesën e kredisë. Pa këto 

praktika, investitorët mund të rrisin koston apo mund t’i refuzojnë komunat për të pasur qasje në 

këto burime financiare. 

vii. Rolet e akterëve në procesin e PIK-ut. Programi i Investimi Kapital është proces që 

angazhon shumë akterë në nivel komunal të qeverisë dhe në komunitet. Sipas ligji të ri për 

vetëqeverisje lokale në Kosovë, ekzistojnë këto role: 

• Roli i kryetarit të komunës. Si ekzekutiv, kryetari i komunës dhe stafi komunal është përgjegjës 

për përgatitjen e buxhetit, i cili përfshinë programin e investimit kapital dhe buxhetin. Si i tillë, 

ekzekutivi është përgjegjës për llogaritjen e të hyrave për vitin aktual dhe për vitet e ardhshme, 

duke bërë vlerësime komunale, duke hartuar dhe prioritizuar projekte në programe të investimit 

kapital tre vjeçar dhe në buxhet kapital një vjeçar, duke mbajtur dëgjime publike dhe duke 

prezantuar programin e PIK-ut në kuvendin komunal.. 

• Roli i kuvendit komunal. Si organ legjislativ, kuvendi komunal dhe komiteti i tij për politika dhe 

financa janë përgjegjës për të shqyrtuar në mënyrë të pavarur programin e PIK-ut dhe për të 

miratuar buxhetin e PIK-ut i cili u prezentohet atyre nga kryetari. Ky proces i shqyrtimit dhe 

miratimit është paraparë me ligj që të jetë i pavarur nga involvimi i kryetarit dhe stafit komunal. 

Stafi komunal nuk duhet të marrë pjesë në procesin e aprovimit nga ana e kuvendit për t’ju 

shmangur konflikteve të interesit – ata nuk duhet të miratojnë buxhetin e drejtorive të tyre. 

Kuvendet komunale gjithashtu janë përgjegjëse për mbajtjen e dëgjimeve dhe mbledhjeve publike 

për të marrë mendime nga qytetarët për buxhetin. 

• Rolet e përbashkëta të kryetarit dhe kuvendit komunal. PIK-u është dokument kompleks i cili 

shpreh politikën financiare komunale dhe zoton burimet fiskale të komunës. Ekzistojnë disa 

komponente të PIK-it për të cilat funksionet ekzekutive dhe legjislative janë bashkërisht përgjegjës. 

Këto përfshijnë përcaktimin e projektit kapital, themelimin e kalendarit të projekteve të kapitalit, 

përcaktimin e kritereve për vlerësimin e projekteve kapitale, caktimin e kohës dhe metodës së 

pjesëmarrjes qytetare 

• Rolet e qytetarëve, udhëheqësve të bizneseve OJQ-ve, etj. Qytetarët – individët që nuk janë 

zgjedhur apo punësuar nga komuna- kanë rol të rëndësishëm në rezultatin e PIK-ut. Projektet e 

zgjedhura në procesin e PIK-ut përmirësojnë shërbimet komunale dhe paguhen nga taksat dhe 

tarifat e këtyre individëve. Qytetarët kanë rol të rëndësishëm në zhvillimin e PIK-ut. Si anëtar të 

komunitetit, ata, fëmijët e tyre dhe familjet e zgjeruara marrin shërbimet të cilat u ofrohen nga 

komuna. Gjendja e rrugëve, parqeve, ndriçimit, mbeturinave të ngurta, shkollave dhe klinikave 

shëndetësore janë nga ato të cilat nuk janë ide abstrakte për qytetarët. Me përvojë të 

drejtpërdrejtë, ata kanë njohuri për shërbimet dhe objektet dhe ata dhe të inkurajohen që të japin 

sugjerime për projekte – shërbime dhe objekte të reja. 

8

Seksioni 1 

Modernizimi i Procesit të Planit për Investim Kapital 

Parimet e përgjithshme 

1.1 Krijimi i një organizimi efikas 

1.2 Zhvillimi i politikave dhe rregulloreve 

1.3 Shfrytëzimi i formularëve të kërkesave të projektit dhe udhëzimeve 

1.4 Përcaktimi i burimeve financiare në dispozicion 

1.5 Realizimi i vlerësimeve për nevojat kapitale 

1.6 Shfrytëzimi i kritereve për prioritizimin e projekteve 

1.7 Kampanja informative për procesin e PIK-it 

1.8 Mbajtja e dëgjimeve dhe mbledhjeve efektive 

9

1.1 Krijimi i një strukture efikase organizative 

Për shumë qytetarë, vendimet më të rëndësishme të cilat udhëheqësit komunal i marrin kanë të bëjnë me 

mënyrën se si ata i shpenzojnë të hyrat e vjelura nga taksat dhe tarifat, domethënë cilat projekte do të 

realizohen apo cilat shërbime do të fillojnë apo do të përmirësohen. Në të njëjtën mënyrë dhe ndoshta 

edhe më e rëndësishme, tani komunat po vërejnë se gatishmëria e qytetarëve për të paguar taksa dhe 

tarifa fuqimisht varet ose ndikohet nga besimi i tyre se komuna do t’i shfrytëzojë këto të hyra mençurisht 

dhe në mënyrë të drejtë për të përmirësuar kushtet e komunitetit. 

Procesi i zgjedhjes së këtyre projekteve është i rëndësishëm dhe kompleks. I rëndësishëm sepse komuna 

dhe qytetarët varen nga procesi për të përcaktuar se si t’i shpenzojnë të hyrat në dispozicion dhe të bëjnë 

përmirësime në kushtet e komunitetit. Kompleks sepse procesi duhet të garantojë se paratë shpenzohen 

në mënyrë përkatëse, por në të njëjtën kohë duhet të përkujdeset që zërat e shumë individëve 

(qytetarëve, drejtorive komunale dhe zyrtarëve të zgjedhur) të dëgjohen dhe të merren parasysh në 

mënyrë të drejtë dhe transparente. 

Programi i investimit kapital përgatitet me udhëzim të kryetarit të komunës mbi bazën e kërkesave të 

projekteve që janë dorëzuar nga drejtoritë, anëtarët e kuvendeve komunale, qytetarët dhe OJQ-të. 

Kryetari i komunës rekomandon programin dhe buxhetin në kuvendin komunal i cili është përgjegjës për 

ta shqyrtuar atë në mënyrë të pavarur dhe miratuar programin dhe fondet përkatëse. Në sistemin e 

decentralizuar të qeverisjes lokale në Kosovë, çdo komunë mund të themeloje strukturën e saj 

organizative për t’i përmbushur nevojat e veta dhe për të mbështetur këtë proces. 

Meqë procesi i PIK-it është proces i vazhdueshëm vjetor, komunat tashmë kanë përvojë me këtë proces 

dhe me strukturën organizative të cilën e shfrytëzojnë për të implementuar procesin e PIK-it në komunat 

e tyre. Komunat duhen të shqyrtojnë strukturën e tyre organizative për t’u siguruar se procesi i 

rëndësishëm dhe kompleks do të funksionojë në mënyrë efektive për t’i përmbushur objektivat në vijim: 

• Përpilimi dhe miratimi i listës së projekteve prioritare të cilat mund të realizohen më të hyrat në 

dispozicion, 

• Menaxhimi i procesit kompleks komunal që përfshin shumë drejtori të ndryshme, komitete, 

dëgjime dhe mbledhje publike brenda një kohe të kufizuar, 

• Sigurimi i qytetarëve në komunitet se procesi i zgjedhjes është i drejtë dhe promovon interesin 

më të madh të të gjitha pjesëve dhe individëve të komunitetit. 

Komunat e ndryshme kërkojnë struktura të ndryshme organizative. Në komunat më të mëdha, zyra e 

PIK-ut mund të ketë pozitën e përhershme me orar të plotë dhe të kërkojë disa nëpunës. Në komunat 

më të vogla pozita e PIK-ut mund të jetë me orar jo të plotë ose pozitë e përbashkët me detyra të tjera. 

Në minimum, komunat duhet të përcaktojnë një nëpunës të PIK-ut i cili është përgjegjës për realizimin e 

objektivave të lartpërmendura. Aftësia e personit për t’i arritur këto objektiva shpesh varet nga 

kualifikimet dhe përvoja e saj/tij, ose edhe nga mbështetja administrative dhe e menaxhmentit, e cila jepet 

nga kryetari dhe nga drejtorët e drejtorive. Nëpunësi i PIK-ut nuk merr vendim përfundimtar për 

projektet që duhet të përfshihen në PIK. Nëpunësi i PIK, përderisa punon për kryetarin, menaxhon një 

proces kompleks dhe puna e tij varet nga bashkëpunimi, informacionet dhe ndihma nga një numri madh i 

njerëzve. 

Ekzistojnë disa zgjedhje organizative për PIK brenda një komune. Zgjedhja do të varet nga rrethanat 

lokale, duke përfshirë madhësinë e komunës, madhësinë buxhetit të PIK dhe rëndësinë e programit të 

PIK-ut. 

10

1.1.1. Strukturat alternative organizative: 

a) Një qasje organizative është që përgjegjësia administrative t’i caktohet një individi (nëpunësit të 

PIK) i cili drejtpërdrejt i raporton kryetarit të komunës. Kjo qasje i ofron kryetarit të komunës 

kontroll të përditshëm të zhvillimit të programit të PIK. Për komuna e mesme dhe të mëdha, ky 

person do të ketë nevojë për staf shtesë apo një komitet të përbërë nga individët që caktohen nga 

drejtoritë e tjera. 

PIK Officer 

Kryetari 

Drejtoria Drejtoria Drejtoria 

b) Qasja tjetër është që një drejtorie t’i caktohet përgjegjësi administrative siç është drejtoria për 

buxhet dhe financa, drejtoria për planifikim hapësinor, etj. Nga ana tjetër, drejtoritë do të 

përcaktojnë apo punësojnë njerëz për të qenë drejtpërdrejt përgjegjës për tërë aktivitetin e PIK. 

Në këtë alternativë, nëpunësi i PIK nuk merr udhëzime ditore nga kryetari, por mund të veprojë 

mbi baza ditore me anëtarët e tjerë të stafit që punojnë në drejtorinë e njejtë. Një e metë e kësaj 

alternative është se ekziston përceptimi se një drejtori mund të ushtrojë ndikim jo të drejtë për 

një projekt, krahasuar me drejtoritë e tjera. 

Kryetari 

Drejtoria Drejtoria Drejtoria 

c) Alternativa e tretë është që të caktohet pozita e nëpunësit të PIK (dhe stafit) si pozita të 

përkohshme, të caktuara për të punuar për apo me komunitetin e PIK i cili formohet për procesin 

e gjithëmbarshëm të PIK. Përparësia e këtij rregullimi qëndron në faktin që nëpunësi i PIK do të 

kishte qasje të drejtpërdrejt në të gjitha drejtoritë, përfaqësuesit që janë në komitetin e PIK-ut 

dhe do të punonte drejtpërdrejt me kryetarin e komunës. Meqë, një pjesë e madhe e suksesit të 

nëpunësit të PIK varet nga kontributet e drejtorive, ky organizim ka shumë merita. 

Drejtoria Drejtoria 

Nëpu. PIK 

Komiteti I 

Kryetari Nëpu.PIK 

PIK 

Drejtoria 

Komiteti i 

PIK 

Komiteti i 

PIK 

Komunat në Kosovë kanë mundësinë që të zhvillojnë dhe korrigjojnë strukturat e tyre organizative në 

mënyrë që ato t’u përshtaten më së miri kushteve të tyre. Në rastet kur komunat shqyrtojnë situatën dhe 

11

urimet e personelit, është me rëndësi që organizimi të matet me kriteret që sigurojnë formimin e 

strukturës efikase. Nëpunësi i njësisë së PIK duhet të ketë: 

• Autoritet të deleguar për t’u siguruar se procesi i PIK i përmbush afatet e shumta, 

• Kohë të mjaftueshme për t’ia kushtuar procesit, 

• Staf të trajnuar për të ofruar ndihmë teknike, administrative dhe të TI-së, 

• Nivel të lartë të aftësive komunikuese, 

• Aftësi për të punuar me kredibilitet dhe në bashkëpunim me qytetarë dhe mediat, 

• Kredibilitet me kuvendin komunal. 

1.1.2. Nëpunësi i PIK dhe stafi. Përgjegjësia e menaxhimit të PIK-it mund t’i jepet një personi 

relativisht të lartë i cili mund të komunikojë lehtë me drejtorët e drejtorive dhe kryetarin e komunës. 

Është një përvojë e përbashkët se drejtoritë shpesh vonohen në dorëzimin e kërkesave të projekteve të 

tyre të kompletuara dhe shpesh parashtrojnë sfida për nëpunësit e PIK. Vetë pozita kërkon që personi me 

aftësi të fuqishme në organizim, komunikim dhe shkathtësi kompjuterike dhe me kombinim të njohurisë së 

financave dhe projekteve ( Shih Shtojcën I për shembull të përshkrimit të punës së nëpunësit të PIK). 

1.2 Zhvillimi i politikave lokale dhe rregullorja e PIK 

Komunat në Kosovë përpilojnë lista vjetore të projekteve prioritare në bashkëpunim me përpilimin e 

buxhetit vjetore dhe në bashkëpunim me Programin për Investim Publik të Ministrisë së Ekonomisë dhe 

Financave (PIP). Kalendari për buxhetin dhe procesin e PIP-it është identifikuar në një udhëzim me shkrim 

që u jepet komunave nga MEF-i në fillim të çdo viti. Procesi i PIP-it zgjat përafërsisht shtatë muaj, hapi 

përfundimtar i të cilit kërkon që çdo komunë të miratojë buxhetin komunal i cili përfshin listën e 

projekteve prioritare dhe dërgimin e tij në MEF. Në këtë doracak ne do t’i referohemi procesit të 

Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave si proces i “PIP-it”, dhe çdo procesi të brendshëm të komunës si 

proces i PIK. 

Zgjedhja e projekteve në PIK vjetor udhëhiqet nga një numër politikash qendrore dhe lokale të cilat 

themelojnë parametrat për zgjedhjen e projekteve. Këto politika janë të rëndësishme sepse ato shpesh 

ndihmojnë në përcaktimin e investimeve politike. Politika të veçanta shpesh shqyrtohen prej vitit në vit, 

sikurse politikat nacionale, kushtet lokale dhe llojet e të hyrave shkojnë nëpër ndryshimet normale. 

Për shkak të rëndësisë së këtyre politikave, IKE sugjeron që çdo komunë të hartojë rregullore lokale e cila 

specifikon politikat e PIK të cilat do të udhëzojnë dhe të cilat mund të shqyrtohen dhe adoptohen çdo vit, 

kur procesi i PIK fillon. Kjo siguron që politikat kryesore që udhëheqin PIK të përforcohen me funksionin 

legjislativ (kuvendin komunal) dhe të jenë të njohura për secilin, kur ky proces fillon. Shtojca 2 përfshin një 

rregullore të sugjeruar komunale e cila mund të miratohet nga çdo komunë. 

Qeveritë lokale duhet të mendojnë për miratimin e politikave të cilat: 

1. Definojnë dhe japin shembuj të projekteve të përmirësimeve kapitale. Projekteve të cilat janë më 

të lira (p.sh. 10,000 Euro për komunitete më të mëdha, 2000 Euro për komunitete më të vogla) 

në mënyrë që projektet kapitale të dallohen lehtë nga shpenzimet operuese. 

2. Përcaktojnë natyrën dhe kohën e përfshirjes së qytetarëve. Në komunat e Kosovës MEF-i kërkon 

dy dëgjime publike dhe një mbledhje publike. Megjithatë, komuna ka të drejtë të mbajë edhe 

mbledhje të tjera. 

12

3. Të identifikojë kriteret që duhet të shfrytëzohen për prioritizimin e projekteve. Kjo mund të jetë 

një listë e përgjithshme e kategorive apo mund të përfshijë kritere të posaçme me peshë. 

4. Të përcaktojë metodat e financimit të projekteve të kapitalit. Kjo mund të përfshijë të hyrat 

vetanake, grantet qendrore dhe ndërkombëtare, përqindje të të hyrave e përgjithshme operuese, 

shitja e pasurisë dhe të hyrave të tjera të njëhershme. 

5. Të përcaktojë nëse shpenzimet e ardhshme operuese duhet të identifikohen bashkë me 

shpenzimet e projektit. Shpenzimet e ardhshme operuese, siç janë anëtarët shtesë të stafit dhe 

shpenzimet e mirëmbajtjes të cilat mund të jenë shtesë në investimin kapital fillestar dhe të cilat 

duhet të përfshihen si informacione të rëndësishme gjatë zgjedhjes së projektit. 

6. Të përcaktojë cilat çështje duhet të përfshihen në koston e projektit, siç është kostoja e tokës, 

demolimit, përgatitjen e vendit të ndërtimit, planet e ndërtimit, etj. Zakonisht, këto shpenzime 

shtesë përfshihen, por duhet të detajizohen. 

7. Identifikojnë kalendarin e PIK i cili është në përputhje me kalendarin buxhetor të MEF por i cili 

përmban më shumë detaje. 

1.3 Hartimi i Formularëve për Kërkesë të Projekteve dhe Udhëzime 

Sugjerimi i projekteve të reja është çështje e hapur për një numër individësh, duke përfshirë qytetarët e 

zakonshëm, anëtarët e kuvendit, nëpunësit komunal dhe drejtorët e drejtorive. Ajo që është e rëndësisë 

shumë të madhe është që projektet duhet të identifikohen në mënyrë diskrete në çdo formular. Rregulli 

standard është: një formular për një projekt. Shfrytëzimi i formularëve standard është thelbësor për të 

gjithë këta individë sepse formularët e bëjnë të mundur që nëpunësi i PIK t’i fusë kërkesat e projektit në 

format elektronik në mënyrë që ai projekt të mund të krahasohet me projekte të tjera, të përcaktojë 

prioritetin dhe madje të vendosë apo përcaktojë përshtatshmërinë për PIK. Formularët standard dhe 

udhëzimet gjithashtu sigurojnë që informacione të plota dhe të njejta të shfrytëzohen në vlerësimin dhe 

prioritizimin e projekteve. Formulari për kërkesë të projektit i PIP-it është shumë i vlefshëm për procesin 

e PIP-it, por nëpunësi i PIK mund të ketë nevojë për formular shtesë, veçanërisht për pajime, për 

qytetarët dhe anëtarët e kuvendit. Këto duhet të disenjohen ashtu që të ofrojnë informacione praktike të 

cilat gjithashtu janë në përputhje me kriteret e zgjedhjes të cilat miratohen në rregulloren e PIK. 

1.3.1 Formularët për projekte. Formularët për projkte përdoren për të mbledhur 

informacione të detajuara për çdo projekt të propozuar (shih shtojcën 4 për shembuj të tillë). 

Informacionet përkatëse të projektit mund të përfshijnë çështjet në vijim: 

• Emri i projektit 

• Vendi 

• Përshkrimi 

• qëllimi (i ri, vazhdimi apo projekt i 

modifikuar) 

• Arsyetimi i nevojës 

• Kostoja e llogaritur 

• Shpenzimet për një vit 

• Statusi i planifikimit dhe projektimit 

• Shpenzimet operuese 

• Relacioni me projekte të tjera 

• Përputhshmëria me planet lokale 

• Financimi i sugjeruar 

• Drejtoria që bën kërkesën 

• Numri i prioritetit (brenda drejtorisë) 

13

1.3.2 Formularët për kërkim të pajimeve. Pajimet e shtrenjta dhe të përhershme, siç janë 

makinat zjarrfikëse dhe pajimet për mbeturinat të ngurta gjithashtu konsiderohen si përmirësime 

kapitale. Formulari i posaçëm shpesh shfrytëzohet për të mbledhur informacione lidhur me pajimin në 

fjalë. Këto informacione mund të përfshijnë si në vijim:: 

• emrin 

• përshkrimin 

• përdorimin e propozuar 

• nëse është i ri apo i vjetër 

• mënyra e përfitimit, blerje apo huazim 

• numrin e njësive të kërkuara 

• vlera e artikujve të zëvendësuar 

• shpenzime bruto dhe neto 

• kohëzgjatja e pajimit 

• informacioni për pajimin 

1.3.3 Formularët për kërkim të projekteve nga qytetarë. Qytetarët dhe anëtarët e 

kuvendeve nuk mund të ofrojnë informacione të njejta teknike sikur anëtarët e drejtorive me rastin e 

kërkimeve të projekteve. Megjithatë, qytetarët shpesh kuptojnë nevojën për një projekt në një mënyrë 

krejtësisht tjetër nga anëtari i stafit komunal. Ata në të shumtën e rasteve përballen me problemin të 

cilin projekti i propozuar e korrigjon dhe shpeshherë shprehin ndjenja të fuqishme për nevojën e një 

projekti. 

Qytetarët dhe anëtarët e kuvendeve duhet megjithatë t’i dorëzojnë projektet e tyre në formularët të 

cilat janë hartuar për përdorim nga ata. Formularët duhet të thjeshtëzohen në mënyrë të dukshme nga 

ata të cilët i shfrytëzojnë nëpunësit komunal dhe mund të përfshijnë vetëm kategoritë e para nga listat 

më lartë. Qytetarët gjithashtu duhet të informohen për faktin se kur dhe ku mund t’i marrin formularët 

dhe afatet për dorëzim. Projektet e tyre të propozuara duhet të dorëzohen në zyrën e PIK për 

përpunim të mëtejmë. Kjo shpesh nënkupton dërgimin e projektit në drejtorinë komunale për vlerësim 

dhe përfshirje të mundshme në listën e drejtorisë për projektet e propozuara. Shembuj të formularëve 

të qytetarëve për kërkim të projektit mund të gjenden në Shtojcën 3. 

Formular i qytetarëve për kërkim të projektit Formulari i qytetarëve për kërkim të 

pajimit 

• Emri i projektit 

• Vendi 


• Qëllimi apo nevoja 

• Emri i pajimit 


• Shfrytëzimi i propozuar 

• Arsyetimi apo nevoja 

1.3.4 Udhëzimi dhe trajnimi. Nëpunësi i PIK duhet të bashkëpunojë ngushtë më një apo dy 

drejtoritë kryesore në përpilimin e formularëve, në mënyrë që ata të jenë të përshtatshëm për 

shfrytëzim. Udhëzime të detajuara për plotësimin e formularëve dhe modele të formularëve të plotësuar 

duhet t’u bashkangjiten këtyre formularëve. Nëpunësi i PIK duhet të ofrojë trajnim për mënyrën e 

përgatitjes së formularëve dhe t’u ofrojë ndihmë të vazhdueshme teknike drejtorive. Formularët e 

paplotësuar shpesh janë pengesat kryesore për të qenë në plan dhe shpesh paraqesin shenjën e parë se 

projekti nuk duhet të merret parasysh për programin e përmirësimit kapital. Pilot testimi i formularëve 

dhe udhëzimet do të ndihmojë në identifikimin e problemeve përkatëse. 

14

1.4 Vlerësimi i Burimeve Financiare në Dispozicion 

Në fillim të ciklit buxhetor për çdo vit, është e domosdoshme që të bëhet vlerësimi i të hyrave 

komunale të cilat mund të shfrytëzohen për përmirësime kapitale. Kryetarët e komunave, drejtorët e 

drejtorive, anëtarët e Komitetit për Politikë dhe Financa, qytetarët dhe anëtarët e kuvendeve komunale 

do të donin të dinin sa para janë në dispozicion për adresimin e nevojave kapitale. Është e zakonshme që 

nevoja për përmirësime kapitale të kërkojë më shumë para se sa që janë në dispozicion. 

Drejtorët e buxhetit dhe financave zakonisht janë më të njohur me burimet financiare në dispozicion. 

Burimi më i qëndrueshëm i financimit për komunat e Kosovës janë të hyrat vetanake. Këto vilen nga 

komuna dhe janë të hyra të cilat më së lehti mund të shfrytëzohen. Duke filluar me vitin 2009, komunat 

duhet t’i bëjnë vlerësimet e veta përsa i përket vjeljes së të hyrave vetanake. Megjithatë, në disa komuna, 

një pjesë e të hyrave vetanake shfrytëzohet për qëllime të tjera e jo për përmirësime kapitale. 

Fondet e qeverisë qendrore për projekte lokale u komunikohen qeverive lokale në muajin prill kur fillon 

cikli buxhetor. Llogaritjet e këtyre fondeve mund të bëhen para kohe duke i shikuar shumat e ndara në 

vitet e kaluara. Kategoritë e tjera kryesore përfshijnë grantet ndërkombëtare dhe participimin financiar 

nga qytetarët dhe fshatrat. Për të filluar me procesin preliminar të PIK, është me rëndësi që të fillohet 

me vlerësimin e përgjithshëm të të hyrave në një fazë më të hershme. 

1.5 Vlerësimi i nevojave kapitale 

Në shumë komuna të Kosovës, projektet e dorëzuara për procesin e PIK dalin nga drejtoritë komunale. 

Kjo është për arsye se stafi profesional në drejtori di më së shumti për nevojat urgjente të komunës të 

cilat janë nën kompetencë të tyre. Një pjesë përgjegjësisë së tyre është që t’i monitorojnë nevojat 

aktuale në tërë komunën dhe jo vetëm në një pjesë apo tjetrën. Në shumë komuna nuk ekziston 

koncensus për prioritetet urgjente për të cilat vendos stafi komunal, anëtarët e kuvendit dhe qytetarët. 

Ekzistojnë vetëm mendime personale në këtë çështje. Vlerësimet vjetore nga çdo drejtori janë 

përmbledhje të cilat informojnë stafin komunal, anëtarët e kuvendit dhe qytetarët, të cilat duhet të 

përfshihen në dokumentet e PIK. 

Drejtoritë duhet të zhvillojnë dhe mirëmbajnë bazën e të dhënave me informacione për t’i përcjellur 

fushat dhe asetet nën përgjegjësinë e tyre. Informacionet për asetet kapitale përmbajnë fakte dhe të 

dhëna për çdo aset (rruga, shkolla, parku, mjetet transportuese, etj). Ky inventar shpesh përmban të 

dhëna si më poshtë: 

• Përshkrimi i asetit 

• vendi 

• vjetërsia 

• dimensionet fizike 

• metoda e ndërtimit dhe materialet 

• gjendja 

• historia e riparimit dhe kostoja 

• data e propozuar për zëvendësim 

• kostoja e zëvendësimit 

• kostoja operuese. 

Hartat, diagramet dhe fotografitë ndihmojnë në identifikim. Ky proces merr kohë dhe është i shtrenjtë, 

por është shumë i rëndësishëm për menaxhimin e mirë të aseteve. 

Informacionet në këto baza të të dhënave japin arsyetim për një projekt të ri të PIK. Është më lehtë për 

një drejtor të drejtorisë që t’i bind të tjerët për nevojën e një projekti nëse ai mbështetet me të dhëna 

të mirëfillta. Në minimum çdo drejtor i drejtorisë i cili dorëzon projekte për PIK duhet t’ia bashkëngjesë 

kërkesës shpjegimin përkatës. Megjithatë, në fillim të procesit të PIK drejtorët e drejtorive duhet të japin 

një vlerësim përmbledhës të fushave për të cilat drejtoritë janë përgjegjëse. Vlerësimi përmbledhës nuk 

15

duhet të jetë i gjatë, por ai duhet të adresojë nevojat më kryesore dhe prioritetet e komunitetit për atë 

vit. Përmbledhja duhet gjithashtu të diskutojë ndikimet për mos adresimin e këtyre problemeve 

kryesore. 

Për shembull, nëse një drejtori e shërbimeve publike dorëzon kërkesë për asfaltimin e rrugëve të 

caktuara në komunë, drejtori i drejtorisë duhet të japë arsyetim pse rrugët duhet të asfaltohen. 

Megjithatë, drejtori i drejtorisë duhet të përgatisë një diskutim përmbledhës për gjendjen e rrugëve në 

komunë dhe probleme me mirëmbajtjen e tyre. Ai duhet të identifikojë ku janë problemet kryesore në 

komunë. Drejtori i Planifikimit Hapësinor duhet të ofrojë një përmbledhje të statusit të planeve 

hapësinore në komunë dhe arsyen pse disa plane rregulluese urbane duhet të hartohen para të tjerëve. 

Vlerësimet mund të plotësohen nga anketimet e qytetarëve dhe përmbledhjet për gjendjen ekzistuese 

mund të gjenden në planet komunale, planet për zhvillim ekonomik, etj. 

1.6 Përpilimi i kritereve për prioritizimin e projekteve 

Çdo vit, ekzistojnë më shumë projekte se sa duhet të realizohen dhe për të cilat ekzistojnë fonde. Madje 

edhe profesionisti më me përvojë i PIK ka vështirësi në vendosjen e rëndësisë komparative në listën e 

projekteve të përmirësimit kapital. Kjo, veçanërisht është e vërtetë kur vendoset se cili projekt është 

më i mirë për komunitetin dhe jo vetëm për vetveten. Kur bëhet krahasimi ndërmjet dy projekteve të 

ngjashëm, siç janë projekti për shtrimin e dy rrugëve, krahasimi është relativisht i lehtë. Duke i krahasuar 

faktorët siç janë numri i automjeteve që qarkullon në një rrugë brenda një dite, gjatësia e rrugës ose sa 

aksidente trafiku mund të eliminohen, është më lehtë të zgjidhet investimi më efikas. Por, bërja e këtij 

krahasimi është shumë më i vështirë kur bëhet krahasimi ndërmjet dy projekteve jo të ngjashëm. 

Keni parasysh krahasimin e rëndësisë relative të katër projekteve në vijim: 

• Zëvendësimi i një shkolle fillore të vjetër me një të re dhe moderne. Shkolla ka 2000 nxënës në 

vit. 

• Shtrimi i një rruge kryesore prej 10 km që ka pasur shumë aksidente trafiku. 20,000 automjete 

qarkullojnë në atë rrugë 

• Blerja e tri kamionëve zjarrfikëse për një komunë e cila këto pajime i ka të vjetruara. 

• Hartimi i planit të ri rregullues për një pjesë urbane të komunës e cila po përjeton një presion të 

madh zhvillimi. 

Nëse i pyetni përfituesit e këtyre projekteve për rëndësinë e tyre, siç janë: 

- prindërit të cilët kanë fëmijë në shkollë, 

- pronarët e bizneseve të cilët janë të vendosur në atë rrugë që duhet të riparohet 

- pronarët e shtëpive shtëpitë e të cilëve janë djegur dhe të cilëve ndoshta dikush i ka vdekur 

vitin e kaluar nga zjarri për shkak të pajimeve zjarrfikëse joefikase, 

- drejtorin e drejtorisë së planifikimit hapësinor / urbanizmit, 

Do të shihni qëndrime krejtësisht të ndryshme të rëndësisë komperative të këtyre projekteve. Komunat 

duhet t’i tejkalojnë mendimet personale në zgjedhjen e këtyre projekteve dhe duhet të përdorin një 

sistem objektiv të menaxhimit, i cili ju ndihmon në vlerësimin dhe prioritizimin e projekteve. Ky sistem 

jo vetëm që i ndihmon nëpunësit të PIK dhe drejtorëve të drejtorive me bërjen e rekomandimeve 

mbrojtëse, por ai gjithashtu u jep besim qytetarëve se komuna po përkujdeset në procesin e zgjedhjes së 

projekteve dhe investimeve kapitale. Përfundimisht kuvendi komunal duhet të jetë i bindur se PIK të cilin 

e miratojnë bazohet nën nevoja të njëmendta të komunitetit nga i cili përfiton i tërë komunitetit. 

16

Vlerësimi i projekteve dhe procesi i prioritizimit mund të jetë më objektiv, racional dhe mbrojtës nëse 

përpilohen kritere dhe ato përcaktohen në mënyrë të qartë për vlerësim të projekteve. Edhe me këtë, 

asnjë sistem vlerësues nuk është i përsosur. Jo të gjitha kriteret do t’i përshtaten çdo projekti. 

Megjithatë, kriteret e përpiluara me kujdes do të ndihmojnë në bërjen e dallimeve ndërmjet projekteve, 

do të ngushtojnë mundësinë e mospajtimit dhe do të ofrojë bazë për diskutim. Është shumë e 

rëndësishme që zgjedhja e projekteve të mbështet me informacione të besueshme, të qarta dhe të 

rëndësishme të cilat kërkohen në një sistem të menaxhimit. 

Kriteret efikase për vlerësim: 

• Janë të thjeshtë, të përcaktuar në mënyrë të qartë dhe të kuptueshëm për shfrytëzuesit 

• Ndërlidhen me qëllimet e komunitetit dhe politikat kapitale 

• Janë të matshëm dhe mbështeten me informacione të rëndësishme dhe të besueshme 

• Bëjnë dallimin ndërmjet projekteve të rëndësishëm dhe jo të rëndësishëm 

• Aplikohen për një numër të madh projektesh të ndryshme 

• Marrin parasysh ndikimet kryesore të projektit 

• Janë praktik përsa i përket kohës së shfrytëzimit dhe aplikimit 

Praktikat më të mira komunale sugjerojnë shfrytëzimin e kritereve për zgjedhjen e projekteve për arsye 

të njejta të cilat janë paraqitur më lartë. Ekziston një varg mënyrash për të hartuar kritere dhe çdo 

komunë duhet të zgjedhë mënyrën e cila është më e suksesshme për atë. Disa nga procedurat kërkojnë 

më shumë burime njerëzore dhe mund të shfrytëzohet më së miri nga komunat e mëdha. Të tjerat, 

përfshijnë më pak kategori dhe mund të realizohen me një numër më të vogël të stafit. 

1.6.1 Thjeshtëzimi i punës së PIK. Para fillimit të prioritizimit të projekteve, nëpunësi i PIK 

duhet të bëjë përpjekje që të thjeshtëzojë punën e tij duke i mënjanuar projektet të cilat nuk duhet të 

merren parasysh për shkak të burimeve të kufizuara. Janë dy lloje të projekteve të cilat përfshihen në 

këtë kategori: projektet urgjente dhe projektet të cilat nuk do të arrijnë prioritet të lartë për shkak të 

një plasaritje të pandashme në vetë projektin. 

1.6.1.1 Përjashtimi i projekteve urgjente. Procesi i zgjedhjes së projekteve të PIK është proces që 

kërkon gati tetë muaj për të përfunduar. Përderisa ky proces kërkon që komuna të identifikojë një 

program të projekteve për një periudhë tri vjeçare, viti i parë kërkon zotimin e fondeve nga komuna. 

Komunat në disa raste përballen me situatat të cilat kërkojnë përmirësime urgjente kapitale. Këto janë 

situatat të cilat kërcënojnë jetën, shëndetin apo mirëqenien e qytetarëve të komunës. Situatat që kanë 

probabilitet të lartë të paraqitjes nëse komuna nuk merr masa të drejtpërdrejta. Shembuj të situatave 

urgjente: 

- Kontaminimi i ujit të pijshëm shkakton rrezik për shëndet, 

- Rreziku për përmbytje për shkak të shkatërrimit të sistemeve mbrojtëse, 

- zbulimi i asbestit në klasa të shkollës fillore shkakton rrezik për shëndet 

Procesi i PIK normalisht nuk është vendi më i mirë për t’i zvogëluar situatat urgjente. Fondet rezervë të 

komunave apo ndihmë e drejtpërdrejt financiare nga qeveria qendrore,(apo kredi bankare nën rrethana 

normale) janë burimet më të zakonshme për t’u shfrytëzuar për situata urgjente. Kur komuna t’i kenë 

shterur të gjitha mundësitë financiare në dispozicion të tyre dhe qytetarët ende përballen me një situatë 

urgjente, vetëm atëherë PIK mund të ndërmarrë veprime. Për këtë arsye të gjitha kriteret për zgjedhje 

të projekteve duhet të bëjnë të mundshme që projektet urgjente të radhiten me prioritetin më të lartë 

të mundshëm. Shpresojnë se kjo kategori nuk do të shfrytëzohet, nëpunësi i PIK nuk duhet të lejojë që 

projektet të cilët nuk futen në përkufizimin “urgjent” të vendosen në këtë kategori. 

17

1.6.1.2 Përjashtimi i projekteve tjera. Në komunat me numë të madh të projekteve, përcaktimi 

i prioriteteve mund të thjeshtëzohet me përjashtimin e projekteve të caktuara nga procesi të cilët nuk 

duhet të përfshihen për arsye të caktuara. Ekziston një numër projektesh që duhet përjashtohen 

menjëherë, si: 

• Projekte të cilët zbusin emergjencën (këto duhet të ndërmerren jashtë procesit të PIK) 

• Projektet e vogla apo margjinale (të cilët nuk i përmbushin minimum të kostos) 

• Projektet nën procedurë gjyqësore (projektet të cilat do të vonohen për shkak të vonesave 

gjyqësore) 

• Projektet e konceptuar në mënyrë jo përkatëse që kërkojnë analiza të mëtejme 

• Projektet e shtrenjta kur ekzistojnë vetëm fonde të kufizuara në dispozicion 

Në seksionin 2.2 më poshtë (faqe 34), ky doracak rekomandon që nëpunësi i PIK të jetë përgjegjës për 

pasqyrim të plotë të të gjitha projekteve për të eliminuar punët jo të nevojshme për komitetin e PIK. 

1.6.2 Grupimi i projekteve sipas kategorive bazike funksionale. Pjesa më e madhe e 

projekteve dorëzohet nga drejtoritë komunale. Me grupimin e projekteve në kategori funksionale, bëhet 

largimi i projekteve nga konteksti i drejtorisë dhe lehtësohet krahasimi i projekteve me njëri tjetrin. 

Grupimi i projekteve në këtë mënyrë gjithashtu lehtëson punën e zyrtarëve komunal për t’ua shpjeguar 

projektet qytetarëve. Shumë komuna përdorin këtë qasje dhe krijojnë listën e tyre të kategorive, si: 

• Rrugët, rrugicat dhe urat 

• Mjetet për mbeturinat e ngurta 

• Parqet dhe rekreacioni 

• Furnizimi me ujë 

• Shërbimet shëndetësore 

• Objektet shkollore 

• Kanalizimet për ujërat e zeza, 

ujërat atmosferik dhe 

drenazhimet 

• Objektet e sigurisë publike 

• Ndërtesat publike 

• Planet rregulluese urbane 

• Zhvillimi ekonomik 

• Pajimet kompjuterike 

• Pajimet e tjera 

• Të ndryshme 

1.6.2.1 Radhitja e thjeshtë e prioriteteve. Mënyrë më e thjeshtë për t’i prioritizuar projektet 

kërkon që secila drejtori t’i vendosë projektet në radhitjen prioritare para se ato t’ia dorëzojë nëpunësit 

të PIK. Për shembull, nëse drejtoria e urbanizmit ka gjithsej 11 projekte për shtrimin e rrugëve, ata 

thjesht mund t’i radhisim ato sipas prioritetit prej 1- 11 nën kategorinë “Rrugët, Rrugicat dhe Urat”. Kjo 

i jep mundësi nëpunësit të PIK që t’i listojë projektet sipas kategorive dhe gjithashtu sipas prioritetit të 

drejtorisë, por gjithashtu mundësinë që t’i grupojë projektet me prioritet më të lartë në një vend. Ky 

është një proces i thjeshtë të cilin madje edhe komunat më të vogla mund ta përdorin. 

1.6.2.2 Prioritet sipas kategorive të nevojave elementare. Një teknikë tjetër e thjeshtë, por më 

kuptimplote është që drejtoritë së pari t’i identifikojnë projektet sipas kategorive funksionale dhe 

shfrytëzuese, sipas seksionit 1.6.3 më lartë, dhe pastaj të identifikojnë rëndësinë e projekteve sipas 

kritereve të përcaktuar paraprakisht. Ky grupim i jep mundësi nëpunësit të PIK që të krijoje një listë të 

përgjithshme të projekteve sipas kategorive dhe niveleve të ndryshme të prioritetit. Është me rëndësi që 

të kihet parasysh se duhet pasur korrespondencë ndërmjet projekteve me prioritet të lartë dhe 

vlerësimeve të drejtorive, të bëra në seksionin 1.5 më lartë. Çdo drejtori mund t’i grupojë projektet e 

tyre në listën vijuese të projekteve prioritare: 

18

KRITERET KARAKTERISTIKAT 

Urgjent Kërcënon shëndetin, sigurinë apo mirëqenien e anëtarëve të komunitetit 

i 

domosdoshëm 

i 

dëshirueshëm 

i pranueshëm 

i shtyeshëm 

Shumë i rëndësishëm për mirëmbajtjen e integritetit të sistemit komunal 

Përfundon projektin e filluar në vitin paraprak 

Ofron lehtësi për nëj shërbim tejet të nevojshëm 

Projekt bazik koha dhe financimi i të cilit nuk është fleksibil 

Ruan apo përmirëson objektet ekzistuese 

Zëvvendëson një objekt të vjetëruar apo të shkatërruar 

Zvogëlon shpenzimet operuese dhe për mirëmbajtje 

Rrit standardin e shërbimit 

Nxit zhvillim të ri dhe shton të hyrat komunale 

Adreson shërbimin standard 

Ofron jnjë shërbim të ri 

Rrit komoditetin dhe rehatinë e publikut 

Zvogëlon grumbulimin 

Financimi dhe koha janë fleksibil 

Mund të shtyhet për më vonë 

Ka nevojë për planifikim dhe analiza shtesë 

Duhet të shtyhet për t’u koordinuar me projekte të tjera 

Ka përfitime të kufizuara 

1.6.3 Përdorimi i kritereve të rëndësishëm. Përdorimi i kritereve të rëndësishëm është një 

qasje pak më e komplikuar dhe merr kohë më shumë, por e cila kërkon që të balancojë vlerat dhe 

nevojat e ndryshme garuese të cilat shpesh gjenden në komunë. Përdorimi i kritereve të rëndësishme së 

pari mund të bëhet nga nëpunësi i PIK para se komitetit i PIK të fillojë, ose kjo mund të bëhet nga vet 

komitetit i PIK. Ideja është që çdo projekt të vlerësohet në përputhje me listën e kritereve të cilat 

reflektojnë vlerat më të rëndësishme të komunës apo komunitetit. Listat e kritereve si kjo më poshtë 

mund të përpilohet në bashkëpunim me zyrtarët e zgjedhur. 

KRITERET MATJA PIKAT 

Shëndeti publik dhe siguria Urgjent 20 

I kërkuar 7 

Përmirëson efikasitetin 5 

Mbrojtja e investimeve I rëndësishëm për integritetin e investimit 15 

ekzistuese kapitale Riparon mangësi 7 

Mirëmban investimin 5 

Zhvillim ekonomik Rrit bazën e taksave, punësimin, investimin privat 10 

Ruan bazën e taksave, punësimin 5 

Ndikimi në buxhetin Zvogëlon koston e buxhetit operativ 10 

operativ 

Ndikim neutral apo minimal në buxhetin operativ 7 

Projekti do të shkaktojë rritje të vogël të buxhetit 

operues 

2 

Kohëzgjatja e projektit 20 vite apo më shumë 10 

10-19 vite 7 

5-9 vite 2 

Përqindja e popullatës që 50% apo më shumë 10 

përfiton drejtpërdrejtë nga 25% - 49% 7 

projekti 10% deri 24% 5 

19

1.7 Kampanja informative për PIK 

Proceset komunale për të planifikuar dhe financuar përmirësimet kapitale duhet të jenë transparente dhe 

të diskutohen me qytetarët për t’i siguruar qytetarët se liderët e zgjedhur komunal përkujdesen për 

nevojat e tyre. Qytetarët shpesh nuk janë plotësisht të bindur për kufizimet që u imponohen komunave 

dhe shpesh janë të zhgënjyer me shpejtësinë e modernizimit në komunitetet e tyre. Shumë njerëz, 

veçanërisht qytetarët taksa pagues vendimet për shpenzimet e të hyrave komunale i konsiderojnë si më 

të rëndësishmet, të cilët zyrtarët e zgjedhur mund t’i marrin. Ky interes në punët komunale është një 

mundësi që zyrtarët komunal t’i sensibilizojnë qytetarët për procesin e PIK dhe të punojnë në 

partneritet në përmirësimin e kushteve të komunitetit të tyre. 

Realizimi i kampanjës informative të PIK për qytetarë është shumë efikase dhe relativisht e thjesht. 

Nëpunësi i PIK duhet të bashkëpunojë me nëpunësin për informim të komunës për të realizuar 

kampanjën informative e cila do të informojë sa më shumë qytetarë. Kjo kampanjë informon qytetarët 

për procesin të cilin komuna e përdor në zgjedhjen e projekteve si dhe ofron mundësi për pjesëmarrjen 

të qytetarëve. 

1.7.1 Çka duhet të komunikohet? 

• Informacione bazike. Hartimi i një broshure me përshkrim të përgjithshëm të procesit të PIK 

dhe përgjigje në pyetjet bazike: çka është PIK, pse është i rëndësishëm, shembuj nga projektet 

paraprake të PIK, shuma e buxhetit të PIK, krahasimi i pjesëmarrjes së komunave në projektet e 

PIK si dhe pjesëmarrjen e qeverisë qendrore, pse qytetarët duhet të përfshihen, pse ata duhet të 

participojnë, etj. Nëse komuna ka zhvilluar kritere për të vlerësuar projekte, kriteret duhet të 

diskutohen me qytetarët në mënyrë që ata plotësisht ta kuptojnë procesin. 

• Kalendari i PIK. Qytetarët duhet të dinë orarin e ngjarjeve më të rëndësishme, si dhe vendimet 

kryesore brenda komunës dhe kuvendit, në mënyrë që të dinë kur të marrin pjesë dhe të 

provojnë të ndikojnë në proces. Kalendari duhet të përmbajë afatet kur qytetarët duhet t’i 

dorëzojnë idetë e tyre për projekte të caktuara. 

• Formularët. Si të dorëzohen idetë për projektet dhe pajimet e nevojshme. Kjo ofron 

informacione për vendin se ku duhen të merren formularët , ku duhet të merret ndihmë për 

plotësimin e formularëve dhe ku duhet të dorëzohen formularët. Afatet për dorëzimin e 

formularëve duhet të përfshihen në formularë. 

• Rezultatet. Qytetarët duhet të informohen për procesin e zhvillimeve të ciklit. Kjo përfshin 

listën e projekteve të sugjeruar në faza të ndryshme për procesin-komitetin e PIK, komiteti për 

politikë dhe financa, lista përfundimtare i miratuar në buxhetin komunal. 

• Njoftimet për dëgjimet dhe mbledhjet publike. Procesi i PIK përfshinë disa mbledhje të 

rëndësishme me qytetarë. Qytetarët duhet të njoftohen paraprakisht për dëgjimin publik rreth 

PIK në mënyrë që ata të mund të ndjekin këtë tubim dhe të marrin dhe japin informacione 

zyrtarëve komunal. 

1.7.2 Ku dhe kur të njoftohen? 

• Përmes kanaleve të mediave. Informimi publik duhet të ketë informacione dhe kanale të mediave 

të cilat përdoren për t’i njoftuat qytetarët dhe këto duhet të përdoren për kampanjën 

informative të PIK. PIK është proces dinamik dhe komunikimi duhet të bëhet me kohë për t’i 

informuar qytetarët rreth hapave kryesorë në këtë proces. 

• UEB-faqja. PIK është produkt i shkëlqyeshëm për UEB-faqen e komunës. Megjithatë, nëse 

komuna vendosë që të fusë informacionet e PIK në faqe në UEB-faqe, ato duhet të jenë të 

20

përditësuara sepse në të kundërtën qytetarët do të ndjehen të mashtruar me informacione jo të 

sakta. 

• Njoftimet publike. Komuna duhet të vendosë njoftime në fazat kryesore të procesit të PIK, në 

vendet ku qytetarët shpesh mblidhen, si në tregjet publike, bibliotekat, etj. Shkollat mund të 

shpërndajnë njoftime nxënësve të cilët pastaj i dërgojnë në shtëpi. 

1.8 Mbajtja e dëgjimeve dhe mbledhjeve efikase publike 

Çka janë dëgjimet publike? 

Dëgjimet publike janë mbledhjet që kanë për qëllim mbledhjen e informacioneve nga qytetarët, bizneset, 

OJQ-të dhe publiku i përgjithshëm për rregullimet e propozuara, planet projektet apo ndryshimet e tjera 

komunale të cilat mund t’i prekin qytetarët dhe anëtarët e publikut. Qëllimi parësor i dëgjimit publik 

është që të marrë komente publike e jo të bëjë biznes apo marrë vendime. Dëgjimet publike dallojnë nga 

mbledhjet publike në disa aspekte. Edhe pse, pjesëmarrja publike mund të lejohet në mbledhjet publike, 

kjo jo domosdoshmërisht kërkohet për dëgjimet publike. 

Pse të mbahen dëgjimet publike? 

Dëgjimet publike shërbejnë për një funksion të rëndësishëm në qeverinë lokale. Ato ofrojnë mënyrë për 

të komunikuar informacione ndërmjet komunës në njërën anë dhe qytetarëve, bizneseve, grupeve të 

interesit dhe palëve të tjera në anën tjetër. Zakonisht, dëgjimi publik duhet të jetë i ndërthort apo 

proces i komunikimit në dy kahje. Kjo do të thotë se komuna dhe publiku i përgjithshëm duhet të kenë 

rast për të dhënë dhe marrë informacione të reja në dëgjimin publik. 

Dëgjimet publike mbahen për disa arsye: 

• Për ta informuar publikun dhe palët e interesuara për rregullimet e propozuara, planet, 

projektet apo çështjet e tjera të cilat mund t’i prekin ata. 

• Për të marrë mendime dhe informacione për propozimet e tilla nga qytetarët dhe grupet e tjera 

të interesuara. 

• Për të qenë në pajtim me ligjet dhe rregulloret që kërkojnë mendime publike. 

Edhe pse dëgjimet publike marrin kohë të gjatë për përgatitje dhe për mbajtje, ato mund të kursejnë 

kohë në aspektin afatgjatë. Informacionet e marra në dëgjimet publike mund të kenë peshë për çështjet 

që shqyrtohen në dëgjim. Për shembull, qytetarët mund të japin informacione në dëgjimin publik për një 

plan të propozuar i cili do të mund t’i bindë zyrtarët qeveritarë për ta ndryshuar apo madje edhe 

tërhequr planin nga shqyrtimi. Në të njejtën mënyrë, zyrtarët qeveritar mund të japin informacione në 

dëgjimin publik të cilat zvogëlojnë apo eliminojnë kundërshtimin publik për një çështje që është në 

shqyrtim. Qytetarët mund të identifikojnë probleme në fqinjësitë e tyre të cilat mund t’i bindin zyrtarët 

komunal për të futur një projekt të ri në listën e përmirësimeve kapitale. 

1.8.1 Dhënia e njoftimeve adekuate për dëgjimet dhe mbledhjet publike . Njoftim paraprak 

me kohë për dëgjimet publike është tejet i rëndësishëm në mënyrë që ato të kenë sukses. Nuk është 

shumë e vlefshme që të mbahet një dëgjim publik nëse njerëzit nuk janë informuar me kohë për atë 

dëgjim publik. Ngjashëm dëgjimet publike duhet të jenë të hapura për publikun. Përpos kësaj, dëgjimet 

publike duhet të realizohen në lokacione mjaftueshëm të mëdha saqë të mund t’i akomodojnë të gjithë 

njerëzit e interesuar dhe të mbahen në kohë të cilat janë të përshtatshme dhe praktike për qytetarë. 

Përfundimisht, për shkak se janë mbledhje publike, dëgjimet publike duhet të jenë të hapura për media 

në kuptim që çdo informacion që prezantohet në dëgjim është informacion publik që mund të 

raportohet në gazeta, TV apo në radio. 

21

Dëgjimet dhe mbledhjet publike janë pjesë e rëndësishme e kampanjës informative të PIK, për të cilin 

është folur në seksionin 1.7. Dëgjimet publike publikohen përmes mënyrave të ndryshme në komunat e 

Kosovës; përmes UEB-faqeve dhe njoftimeve publike në bill-borde të cilat janë më të zakonshme. Disa 

veprime mund të ndërmerren për të përmirësuar njoftimin publik për dëgjimet që do të mbahen. 

• Komunat duhet të konsultohen me nëpunësit e tyre për informim publik për të shqyrtuar 

përmbajtjen, gramatikën, gatishmërinë e shpalljeve dhe për të vendosur nëse duhet të jepen 

komunikata shtesë për shtyp apo përpjekje të tjera për njoftim. 

• Komunat duhet të vendosin njoftime për dëgjimet e PIK në mënyra dhe lokacione të ndryshme: 

- UEB-faqet e internetit 

- Shpalljet në gazeta 

- Në njoftime në vende publike ku qytetarët më së shumti mblidhen, si në ndërtesat publike, 

biblioteka, automjete të transportit publik, qendra për informimi të qytetarëve, etj. 

- Komunikata për shtyp që u dërgohen gazetave lokale TV-së dhe radio stacioneve, së paku 

një javë para kohës 

• Njoftimi për dëgjim duhet drejtpërdrejt t’u dërgohen zyrtarëve të tjerë në komunë, siç janë 

ministritë, organizatat ndërkombëtare, etj. 

• Kopjet e komunikatave për shtyp mund t’u jepen grupeve publike të interesit, OJQ-ve, bizneseve 

dhe palëve të tjera të cilat janë të interesuara për një çështje të caktuar. 

• Qytetarët duhet të informohen për kopjet me shkrim të materialeve që diskutohen, të cila 

shpërndahen paraprakisht në lokacione të përshtatshme siç janë komuna, bibliotekat lokale, 

UEB-faqja e komunës, etj. 

1.8.2 Përgatitjet për dëgjime publike. Një numër përgatitjesh janë të nevojshme për të siguruar 

dëgjim publik efikas. 

• Koha dhe datat. Hap i rëndësishëm është që të zgjidhet koha e dëgjimit publik dhe data të cilët 

janë të përshtatshëm dhe të arsyeshëm për pjesëmarrjen e publikut. Zakonisht, koha më e mirë 

për dëgjime është gjatë orëve të mbrëmjes në ditët e javës. Ditët e dëgjimit duhet të zgjidhen 

për t’ju shmangur pushimeve dhe ngjarjeve të tjera të rëndësishme të cilat mund të ndikojnë në 

mos vijim. 

• Lokacionet. Dëgjimet publike duhet të mbahen në ndërtesën komunale, nëse është e mundur, e 

cila është mjaft e madhe për t’i akomoduar turmat e pritura. Duhet të bëjnë përpjekje që 

lokacioni të ketë parking adekuat, ulëse dhe sistem të adresimit publik. Nëse dëgjimi ka të bëjë 

për një leje apo çështje që është specifike për një lokacion të posaçëm gjeografik, mbledhja 

duhet të mbahet në një ndërtesë që është në apo afër vendit në fjalë. 

• Siguria. Për çështje kontraverse, anëtarët e stafit duhet të mendojnë për kontaktimin e 

nëpunësve të sigurisë për t’i njoftuar ata për kohën, datën dhe vendin e dëgjimit. Ata duhet të 

kërkojnë nëpunës për zbatimin e ligjit (policia) nëse ekziston ndonjë çështje që mund të dalë nga 

kontrolli. 

• Vendi i mbledhjes. Stafi komunal që organizon dëgjimin publik duhet të vijë në vendin e 

mbledhjes së paku një orë përpara kohës për t’i rregulluar tavolinat e regjistrimit, ekspozitën, 

sistemin e adresimit publik dhe materiale të tjera. Stafi komunal gjithashtu duhet të vendosë 

shenja që drejtojnë njerëzit për sallën e mbledhjes. Tavolina e regjistrimit duhet të ketë numër 

të duhur të formularëve për nënshkrim nga ata që marrin pjesë dhe të tregojnë nëse do të 

dëshirojnë të flasin në dëgjim. Në apo afër vendit të regjistrimit, agjencia duhet të japë 

komunikatat për shtyp, broshurat, ekspozitat dhe materialet e tjera informative të cilat mund të 

jenë të vlefshme për publikun. 

22

1.8.3 Menaxhimi i dëgjimeve dhe mbledhjeve publike. Mbledhjet publike duhet të planifikohen 

dhe mbahen në mënyrë të duhur. Mbledhjet të cilat nuk janë planifikuar mirë shpesh ndikojnë që 

pjesëmarrësit të ndjehen të frustruar dhe të besojnë se ndjekja e mbledhjes ishte humbje kohe. Ata 

kërkojnë qëllim të definuar qartë agjendë, dhe role të kuptueshme dhe rregulla për qytetarë. 

Mbledhjet publike dhe dëgjimet publike për PIK kanë për qëllim të informojnë publikun (ofrojnë 

informacione për një çështje të rëndësishme të cilët qytetarët duhet ta dinë) dhe për të konsultuar 

publikun (për të kërkuar reagimin e tyre në një propozim). Kur zyrtarët komunal i mundësojnë publikut 

që ata të besojnë se mendimet e tyre po merren parasysh kur nuk kanë qëllim që ta shfrytëzojnë atë 

mendim, cinizmi publik është i pashmangshëm. 

Mbledhjet të cilat nuk mbahen mirë shpesh degjenerojnë dhe karakterizohen me disa nga këto sjellje: 

• Folësit nuk do ta respektojnë kufizimin kohor 

• Njerëzit e përfolur dështojnë të dominojnë diskutimin me shumë pak informacione krahasuar 

me grupet e tjera, 

• Pjesëmarrësit fillojnë të degradojnë apo ofendojnë të tjerët në mbledhje, 

• Pjesëmarrësit bëjnë akuza kundër pjesëmarrësit e tjerë, dhe 

• Pjesëmarrësit nuk i përmbahen temës së diskutimit. 

Më poshtë janë dhënë disa ide për mënyrën se si të përgatitet një mbledhje e suksesshme e publike: 

Themelimi i rregullores së punës. 

Njëra ndër mënyrat më të rëndësishme për të siguruar dëgjime efikase publike është që nëpunësi 

përgjegjës të shpjegojë qartazi rregullat e sjelljes për pjesëmarrësit në fillim të dëgjimit. Kjo do të thotë, 

se nëpunësi përgjegjës duhet t’i shpallë rregullat themelore, si: 

- Të kërkojë që ata që dëshirojnë të flasin të regjistrohen para se të filloje mbledhja, 

- Përcaktimi i kufizimit kohor për komentet e qytetarëve (për shembull maksimum 3 min), 

- Parandalimi i anëtarëve të audiencës nga bërtitjet apo vërejtjet gjatë dëgjimit, ndërprerjes apo 

pengimit të folësve apo adresimi i anëtarëve të tjerë në audiencë. 

Zbatimi i rregullores së punës. 

Pas themelimit të rregullave, ato duhet të zbatohen. Qytetarët mund të dëshirojnë që të “testojnë” 

qëllimin e nëpunësit përgjegjës për dëgjimin publik duke provuar që t’i thejnë rregullat menjëherë . 

Nëpunësi përgjegjës duhet të planifikojë paraprakisht zbatimin e rregullave themelore, duke përfshirë 

nevojën e kohëpaskohshme për t’i nxjerr jashtë pjesëmarrësit. 

Themelimi i roleve të pjesëmarrësve: nëpunësi përgjegjës, qytetari dhe stafi komunal 

Qytetarët dhe të tjerët të cilët ndjekin dëgjimet dhe mbledhjet publike duhet të kenë pritjet të 

arsyeshme për atë që do të ndodhë në mbledhje dhe cilët janë rolet e individëve të ndryshëm në 

dëgjimin publik. Roli i nëpunësit përgjegjës është që të shpjegojë qëllimin e mbledhjes, agjendën dhe 

rregullat themelore. Duke e bërë këtë, nëpunësi përgjegjës do ta përcaktojë vetveten si përgjegjës i 

mbledhjes. Audienca për dëgjimin publik (për PIK) janë qytetarët, e jo stafi komunal. Mendimet e stafit 

komunal janë prezantuar tashmë në dokumentin e PIK. Nëse një numër i madh i stafit komunal është i 

pranishëm në dëgjime publike, kjo jep një porosi të gabuar për anëtarët e publikut, kjo mbledhje është 

për të dëgjuar mendimet e qytetarëve. 

Trajtimi i qytetarëve në mënyrë profesionale dhe me respekt 

Mbledhjet dhe dëgjimet publike duhet të mbahen në mënyrë profesionale dhe me respekt ndaj 

qytetarëve. Zyrtarët komunal duhet të kenë parasysh se fondet që po shqyrtohen për investime kapitale 

23

janë mbledhur nga taksat dhe tarifat të cilët qytetarët i kanë paguar dhe ata kanë të drejtë ligjore për të 

shprehur mendimin e tyre dhe për të folur. Këtu janë disa udhëzime për realizimin e dëgjimeve publike: 

• Mbledhja të fillohet me kohë dhe të respektojë çdo kufizim kohor që është themeluar nga 

nëpunësi përgjegjës dhe që është shpallur paraprakisht. 

• Qytetarëve duhet t’u jepet pakoja e informacioneve me shkrim që përfshinë informacione të 

shkurtëra për çdo projekt. Atyre gjithashtu duhet t’u jepen komunikatat për shtyp, broshurat 

dhe të dhënat për çdo projekt në fjalë dhe t’i njoftojnë pjesëmarrësit se ku mund të gjenden ato 

informacione. 

• Prezantimet me gojë duhet të jenë koncizë por të qarta por të plota në mënyrë që t’u jepet sa 

më shumë kohë qytetarëve. Mjetet vizuele duhet të shfrytëzohen si grafitet, sllajdet apo 

prezantimet në Power Point kurdo që është e mundur dhe praktike. Provoni të gjeni anëtar të 

stafit të cilët janë “komunikues të mirë” për të dhënë prezantime gojore. 

• Stafi komunal duhet të jetë i pranishëm për t’ju përgjigjur pyetjeve që ngriten nga publiku. 

Mbledhjet dhe dëgjimet publike për PIK mund të jenë kontraverse dhe qytetarët mund të ngrisin 

çështje komplekse të cilat shumë pjesëmarrës nuk i kuptojnë plotësisht. 

24

Seksioni II 

Modernizimi i procesit të planifikimit të përmirësimit kapital 

Çështje praktike Aplikacionet praktike 

Hapi 1: Përgatitja për procesin e PIK 

Hapi 2: Nëpunësi I PIK përpilon listën e projekteve dhe finalizon vlerësimin e kostos 

Hapi 3: Komiteti I PIK prioritizon listën e projekteve dhe përpilon draft-PIK 

Hapi 4: Komiteti për politikë dhe financa i kuvendit komunal finalizon PIK 

Hapi 5: Kuvendi komunal miraton buxhetin komunal 

25

Hapi 1: Përgatitja për procesin e PIK/PIP 

Afërsisht janë tre muaj ndërmjet kohës kur komuna miraton buxhetin e saj vjetor dhe kur procesi fillon 

përsëri për vitin e ardhshëm. Kjo është kohë shumë e qëlluar për nëpunësin e PIK që të shqyrtojë 

procesin nga viti paraprak dhe të fillojë të përgatiten për vitin e ardhshëm. Kjo është gjithashtu kohë e 

mirë për të menduar për implementimin e disa ideve nga sugjerimet e dhëna më lartë. 

� Shqyrtimi i procesit me komitetin e PIK 

Kjo është kohë e mirë që komiteti i PIK bashkë me nëpunësin komunal për informim të shqyrtojnë 

procesin e vitit të kaluar dhe të sugjerojnë përmirësime për vitin e ardhshëm. Duhet të diskutohen 

të gjitha hapat e ndërmarrë vitin e kaluar dhe të ftohen anëtarët që të sugjerojnë përmirësime për 

vitin e ardhshëm. 

� Shqyrtimi dhe sugjerimi i përmirësimeve në strukturën organizative 

Ky hap mund të fillojë me një diskutim me anëtarët e komitetit të PIK. Shqyrtohen objektivat e 

procesit të PIK dhe parashtohen pyetje nëse struktura organizative e komunës: 

- Ka deleguar autoritet të mjaftueshëm tek nëpunësi i PIK për t’u siguruar që procesi i PIK i ka 

përmbushur afatet 

- Ka lejuar burime të mjaftueshme për t’i përmbushur afatet e procesit 

- Ka vënë në dispozicion staf të trajnuar për t’i përmbushur përgjegjësitë teknike, 

administrative dhe të TI-së. 

- Ka siguruar nivel të lartë të mundësisë për të komunikuar me akterë të ndryshëm 

- Ka siguruar marrëdhënie bashkëpunimi dhe besimi me qytetarët dhe mediat 

- Ka siguruar marrëdhënie besimi me kuvendin komunal 

Në bazë të kësaj, komunat duhet të vendosë nëse ajo duhet të caktojë nëpunësin e PIK me orar të 

plotë (nëse nuk ka një), dhe/ose burime të tjera njerëzore (shih shtojcën 1 për përshkrimin e punës 

të nëpunësit të PIK). Përfundimisht, kryetari është personi përgjegjës për strukturën organizative të 

procesit PIK. Rekomandimet për ndryshimin e strukturës organizative dhe mbështetëse duhet të 

bëhen me miratimin e kryetarit të komunës. Shih seksionin 1.1 më lartë. 

� Përpilimi dhe miratimi i rregullores PIK 1 . Komunat e Kosovës përpilojnë rregulloret e 

tyre për t’i mbuluar shumë çështje komunale. Përfitimet e miratimit të një rregulloreje të procesit të 

PIK janë: 1) lejojnë debate dhe informojnë publikun për karakteristikat e procesit të PIK që nga 

fillimi, 2) udhëzojnë procesin, 3) themelojnë parametra për identifikimin dhe prioritizimin e 

projekteve si dhe mundësitë e financimit, dhe 4) ofrojnë udhëzime për stafin. Shih seksionin 1.2 më 

lartë. 

1 Ligji për vetëqeverisje lokale Nr. 03/L-040. Neni 12.1. Kuvendi komunal mund të miratojë akte brenda fushës së kompetencave të tij. 

Neni 12.2. Aktet e kuvendit komunal vlejnë për territorin e komunës e cila ka miratuar aktin. Këto akte janë: 

a) Statuti i komunës; 

b) Rregullorja e punës; 

c) rregulloret komunale; dhe 

d) çdo akt tjetër i nevojshëm për funksionimin e komunës. 

26

PIK-u 

paraprak 

List. E drejt. 

Dëgj. Publik. – qyte. 

Shqyrt. Dhe koment. List e 

PIK dhe sugj. Proj të rinj 

Dëgj. Publik. – qyte. Shqyrt. 

Dhe koment. List. E PIK dhe 

sugj proj të rinj 

Figura 1: Procesi i komunave për PIP/PIK 

1. Nëpun. i PIK 

përgat. procesin 

e ri vjvjetor 

rocess 

2. Nëp.i PIK 

harton list dhe 

final. Vler. E 

kosot 

3. Komit. i PIK priorit. 

List. E proje. 

4. Komit. Për Politika dhe 

fina finalizon PIK 

5. Mble. Publ me kuvend. Kom. Dhe 

qyte. Për shqyrt. Dhe mirat. E PIK dhe 

tërë buxhetin 

6. Kuve.komu. dorëzon 

buxheti e miratuar te 

kryetari 

7. Kryet. dorëzon 

PIP, List e proj. 

dhe buxh. Në MEF 

Qytetar 

Kuvendi 

Komunal 

Assembly 

Nëpun. Për inform. 

Publ. implem. 

Communication Plan 

Shpall. E proc të PIK 

kalendar, vler. kapital, sit ë 

dorëz. Formul, inform. Në 

ueb faqe 

Shpallja e dëgjim publik 

të PIK, lista e proj. në 

ueb faqe 

Shpall e PIK në dëgj. 

Publik, lista e proj. në 

uebfaqe 

Shpallja e mble. 

publike 

Shpallja e rezult. Të 

mbledh. Publike 

27

� Përpilimi i kalendarit preliminar të PIK, duke përfshirë të gjithë hapat e 

rëndësishëm brenda komunës. Komuna duhet të përpilojë kalendarin e PIK para se procesi 

formal të fillojë. Shumë hapa ndërmerren para se nëpunësi i PIK të përpilojë listën e projekteve. PIK 

duhet të koordinohet pasi që procesi i PIP të jetë shpallur nga MEF-i. 

� Përpilimi i formularëve të ri, veçanërisht për qytetarët dhe anëtarët e kuvendit 

komunal. Shqyrtoni formularët e vitit të kaluar dhe vendosni nëse formularët e ri duhet të 

disenjohen për drejtoritë, qytetarët dhe anëtarët e kuvendit për t’ua lehtësuar punën atyre në 

propozimin e projekteve apo pajimeve. Nëpunësi i PIK duhet të bashkëpunojë ngushtë me një a dy 

drejtoritë kryesore në shqyrtimin dhe përpilimin e formularëve shtesë në mënyrë që ata të jenë të 

mund të përdoren me sukses. Formularët e rinj për qytetarë dhe anëtarë të kuvendit mund të jenë 

të thjeshtë por duhet të përmbajnë idetë kryesore të projektit. Shembuj të formularëve për kërkesa 

të projekteve nga qytetarët gjenden në shtojcë. Shih seksionin 1.3 më lartë. 

� Dhënia e udhëzimeve për plotësimin e formularëve. Nëpunësi i PIK duhet të ofrojë 

trajnim për mënyrën e përgatitjes së formularëve dhe t’u ofrojë ndihmë të vazhdueshme teknike 

drejtorive. Pilot testimi i formularëve dhe udhëzimeve do të ndihmojë në identifikimin dhe 

korrigjimin e problemeve. Njëra nga vonesat më të mëdha rrjedhë nga formularët e pakompletuar. 

Udhëzimet për qytetarë dhe anëtarë të kuvendit mund të përfshihen në këta formularë. 

� Ndërmarrja e vlerësimeve kapitale. Drejtorët e drejtorive duhet të bëjnë vlerësimin e 

nevojave për drejtoritë e tyre para se të fillojnë përpilimin e listës së projekteve të nevojshme. 

Vlerësimi i nevojës është proces shumë i rëndësishëm për komunikimin e nevojave të komunitetit 

para qytetarëve, udhëheqësve të zgjedhur dhe drejtorive tjera komunale. Vlerësimi i nevojës merr 

kohë për t’u shkruar por koha para se të fillojë procesi i PIK është kohë shumë e përshtatshme për 

këtë aktivitet. Vlerësimi i nevojës është gjithashtu shumë i vlefshëm për nëpunësin e PIK në mënyrë 

që ai ta shfrytëzojë atë në përpilimin e projekteve finale për buxhet kapital. Shih seksionin 1.5 më 

lartë. 

� Përpilimi i kritereve për vlerësimin e projekteve. Nëpunësi i PIK duhet të shqyrtojë 

procesin përmes të cilit projektet janë prioritizuar dhe zgjedhur në procesin e fundit buxhetor të 

PIK. A ishte procesi i thjesht, qartësisht i definuar dhe i kuptuar nga akterët dhe qytetarët? Ai ka 

përfshirë lista përfundimtare e projekteve, qëllimet e komunitetit dhe politikat kapitale? Nëpunësi i 

PIK duhet të diskutojë këto çështje me anëtarët e komitetit të PIK për t’i bërë rekomandime 

kryetarit të komunës. Ekziston kohë e mjaftueshme për të përpiluar dhe definuar kriteret e 

selektimit të projekteve. Shih seksionin 1.6 më lartë. 

� Përpilimi listës preliminare të projekteve. Zyra e PIK duhet të përpilojë një listë 

preliminare të projekteve të mundshëm për procesin e PIK. Këtu mund të përfshihen projektet që 

nuk janë financuar vitin paraprak, zotimet e bëra në dokumentet e miratuara së voni (planet urbane, 

planet ekonomike zhvillimore), sugjerimet nga komuniteti ndërkombëtar dhe ministritë, etj. 

� Përpilimi i planit të komunikimit të PIK. Në procesin modern të PIK, nevojat e 

komunikimit janë të mëdha. Planifikimi për komunikim efikas më së miri bëhet përmes planit të 

komunikimit i cili përpilohet nga nëpunësi i PIK dhe nëpunësi për komunikim para se procesi formal 

të fillojë. Ky plan i komunikimit do të sigurojë komunikim efektiv me qytetarë, anëtarët e kuvendit 

komunal, media, kryetarët e komunës dhe anëtarë të tjera të stafit komunal. Shih seksionin 1.7 më 

lartë. 

28

Hapi 2: Nëpunësi i PIK përpilon listën e projekteve dhe finalizon 

vlerësimin e kostos 

Aktivitete në Hapin 1 do ta përgatisin nëpunësin e PIK për procesin formal dhe gjithashtu do të 

koordinojnë hapat në kampanjën informative. Hapi i parë në procesin formal të PIK është që të fillohet 

me përpilimin e projekteve të cilët dorëzohen nga burime të ndryshme. 

2.1 Përpilimi i listës së projekteve. Siç tregohet në diagramin më lartë, projektet mund të vijnë 

nga disa burime të ndryshme. Nga PIK paraprak, drejtoritë komunale, qytetarët dhe anëtarët e 

kuvendeve komunale. 

2.1.1 PIK paraprak. Programi për përmirësime kapitale është një listë tri-vjeçare e projekteve e 

zhvilluar në procesin buxhetor. Çdo vit, vetëm viti i parë i programit të PIK financohet dhe kjo len 

vitin e dytë dhe të tretë të pa financuar. Projektet nga viti i dytë të fillojnë të jenë projekte për vitin 

e parë në procesin e ri të PIK. Pra, thjesht ata do të lëvizin në vendin e parë. Natyrisht, çdo vit 

prioritet e komunitetit dhe komunës ndryshojnë dhe lista duhet të përditësohet. Megjithatë, është 

një vend i mirë për të filluar. 

PIK-u i vitit paraprak fonde 

PIK-u i ri 

Viti 1 Projekte 1-15 Viti 1 Projekte 1-20 

Viti 2 Projekte 16-35 Viti 2 Projekte 21-45 

Viti 3 Projekte 36-60 

Viti 3 Projekte të rinj 

2.1.2 Listat e drejtorive. Drejtoritë janë përgjegjëse për përgatitjen e kërkesave për projekte në 

pajtim me formularët dhe udhëzimet e dhëna nga nëpunësi i PIK. Ata së pari duhet të fillojnë me 

shqyrtimin e projekteve të cilët nuk kanë janë financuar nga viti i fundit. Projektet gjithashtu duhet të 

jenë në përputhje me vlerësimin kapital, të përshkruar në nënseksionin 1.5 më lartë. Prioritetet e 

identifikuara në vlerësim duhet të reflektohen në listën e projekteve. Vëmendje e posaçme duhet t’i 

jepet arsyetimit të projektit. Drejtoritë duhet të japin informacione të sakta, objektive dhe të 

besueshme. Përfitimet e prekshme dhe të paprekshme duhet të përfshihen në informacione. 

2.1.3 Qytetarët. Kërkesat formale të qytetarëve për projekte janë shumë të vlefshme meqë ato u 

ofrojnë mundësi qytetarëve për të kërkuar përmirësime të nevojave të tyre kryesore në komunitet 

dhe në fqinjësi. Procesi formal i kërkesave gjithashtu u jep mundësi komunave që procesin ta 

menaxhojnë në mënyrë përkatëse përndryshe ai mund të bëhet kontravers dhe joefikas. Ofrimi i 

informacioneve për qytetarët, kalendarin, formularët dhe udhëzimet janë mënyrë të mira për t’i 

trajtuar me respekt dhe investimi është i vlefshëm për komunën dhe udhëheqësit e zgjedhur. 

Nëpunësi i PIK duhet të zhvillojë procesin përmes të cilit kërkesat e qytetarëve mund të hyjnë në 

procesin e PIK me kohë dhe të mund të shqyrtohen me seriozitet: 

• Të caktohet lokacioni më komunë ku qytetarët mund të marrin informacione dhe 

formularë dhe ku ata mund t’i dorëzojnë formularët për PIK 

• Lokacioni të ketë kalendarin e PIK, dokumentet paraprake të PIK për shqyrtimin e tyre 

dhe formularët për kërkim të projekteve – si dhe ndihmë personale për plotësimin e 

formularëve 

• Lokacioni të shpallet në informacionet e kampanjës informativ 

• Të krijohet baza e të dhënave kryesore në mënyrë që projekti të mund të përcillet dhe 

informacionet t’u jepen drejtorive përkatëse 

29

2.1.4 Anëtarët e kuvendit komunal. Anëtarët e kuvendit komunal kanë rol në procesin e PIK. Ata 

janë zgjedhur me qëllime të shumta – për të përfaqësuar interesat e qytetarëve, për ta udhëzuar 

komunën dhe për ta parë komunitetin si tërësi. Disa anëtarë të kuvendeve shërbejnë në komitetin 

për politikë dhe financa i cili aktualisht prioritizon projektet e PIK dhe të gjithë anëtarët e kuvendit 

miratojnë buxhetin vjetor i cili përfshinë listën e projekteve të PIK. Anëtarët e kuvendit duhet të 

kenë rast për të kërkuar projekte për PIK të cilët janë në përputhje me rolet e ndryshme të tyre në 

komunitet. Sikur edhe qytetarët, anëtarët e kuvendit duhet të shfrytëzojnë formularë të thjesht që 

identifikojnë konceptet kryesore. Nëpunësi i PIK duhet të zhvillojë proces që mundëson futjen e 

kërkesave të anëtarëve të kuvendit në proces me kohë dhe të shqyrtohen me seriozitet, si: 

• Planifikimi i seancave të punës me anëtarët e kuvendit dhe komitetin për politikë dhe financa 

në të cilat nëpunësi i PIK ofron informacione dhe diskuton nevojat e komitetit. Këto sesione 

të punës duhet të përfshihen në kalendarin komunal të PIK. 

• Shpjegimi i formularëve të kërkesave për projekte para anëtarëve të kuvendit dhe dhënia e 

detajeve për plotësimin dhe dorëzimin e tyre me kohë si dhe shpjegimi i procesit sipas të 

cilit kërkesat e tyre për projekte në shqyrtim. 

• Themelimi i bazës së të dhënave për futjen dhe përcjelljen e projekteve që dorëzohen nga 

anëtarët e kuvendeve komunale. 

2.1.5 Burimet e tjera. Idetë për projekte mund të dalin nga burimet e tjera të rëndësishme dhe 

nëpunësit të PIK i nevojitet procesi për adresimin e tyre. Për shembull, komuna mund ta ketë 

miratuar para pak kohësh planin zhvillimor ekonomik i cili përfshinë një listë të veprimeve 

(projekteve). Planet komunale të miratuar mund të identifikojnë përmirësimet e nevojshme për 

komunitetin. 

2.2 Shqyrtimi i kërkesave të projektit. Kërkesat e projektit duhet të shqyrtohen dhe të shihet 

nëse janë të kompletuar dhe të saktë, nëpunësi i PIK duhet të parashohë këtë fazë në kalendar. Ky hap 

përfundohet nga nëpunësi i PIK dhe zyra e tij, apo nga komiteti i PIK. Edhe pse, dhënia e udhëzimeve për 

plotësimin e formularëve për projekte është i vlefshëm, megjithatë shumë formularë për projekte vijnë 

të pakompletuar dhe të pasaktë. Shpesh të dhënat që mungojnë janë shumë të rëndësishme, siç është 

informacionet e plota të kostos apo arsyetimi i projektit. Përshkrimet e projektit duhet të shqyrtohen 

nga individët të cilët janë të njohur me projektet komunale dhe kështu paqartësitë të zbulohen shpejt. 

Në komunat më të mëdha të cilat kanë me qindra projekte, specialistë në lëmin e arkitekturës dhe 

projektimeve mund të ftohen për të ndihmuar në këtë fazë të shqyrtimit të projekteve. 

Projektet të cilave u mungojnë informacionet e rëndësishme, duhet t’u kthehen drejtorive që i kanë 

propozuar për plotësim. Puna e komitetit të PIK nuk do të mund të përfundohet nëse çdo formular i 

projektit nuk është plotësuar me informacionet kryesore. 

2.3 Llogaritja e kostos së projektit. Ashtu siç është e rëndësishme për të gjetur bazën e 

përbashkët të vlerësimit të përfitimeve të projektit, është gjithashtu e nevojshme që të krahasohen 

kostot e projekteve me bazën e përbashkët. Nëse një projekt përfshinë vetëm shpenzime të pjesërishme 

dhe tjetri përfshinë të gjitha shpenzimet, këta dy projekte nuk mund të krahasohen në mënyrë të 

barabartë për ndikimin e tyre në buxhetin komunal. Prandaj, duhet të përcaktohet baza e përbashkët për 

vlerësimin e kostos. Më poshtë është dhënë lista e komponentave të kostos të cilat mund të përfshihen 

në vlerësimin e kostos së projektit. 

• Studimet e fizibilitetit dhe 

planifikimit 

• Projektimi dhe dizajni arkitektural 

• Përfitimi i tokës - eksproprijimi 

• Demolimi 

• Punët para ndërtimore dhe 

rregullimi i punishtes 

• Lejet e ndërtimit 

30

• Ndërtimi dhe menaxhimi i 

kontratave 

• Lejet e përdorimit 

• Pagesat kontingjente 

• Pajimet dhe blerjet 

• Shërbimi i borxhit 

• Marrëveshjet për qira 

• Mirëmbajtja e kontratave 

2.4 Menaxhimi i të dhënave të projektit. Është e zakonshme që projektet së pari të grupohen 

sipas drejtorive që i kanë dorëzuar ata. Në fakt, burimi i projektit – drejtoritë, qytetarët, kuvendi 

komunal, etj. është informacion i rëndësishëm. Megjithatë, grupimi i tyre vetëm sipas burimit nuk 

ndihmon në krahasimin efikas me projekte të tjera të drejtorive të tjera dhe kështu kjo paraqet problem 

për prioritizim. Nëse për arsye të thjeshtësisë vetëm një mënyrë e grupimit të projekteve mund të 

bëhet, atëherë është më mirë që të gjitha projektet të grupohen sipas kategorive funksionale të 

përmendura në seksionin 1.6.3 më lartë. 

Nëpunësi i PIK duhet të fusë të dhëna për çdo projekt në kompjuter. Shfrytëzimi i bazës së të dhënave 

së kompjuterizuar (siç është Microsoft Access) për futjen e informacioneve të projektit është mjet i 

përshtatshëm i menaxhimit. Të gjitha karakteristikat e projektit mund të përfshihen në fusha të veçanta 

dhe pastaj mund të shikohen sipas nevojave dhe në kohë të ndryshme. Fusha shtesë mund të shtohen 

më vonë nëse paraqitet nevoja. 

Hapi 3: Komiteti i PIK prioritizon listën e projekteve dhe përpilon 

draftin e PIK 

Hapat në detyrën 2 do ta përgatisin nëpunësin e PIK dhe stafin, apo komitetin e PIK për ta prioritizuar 

listën e projekteve dhe për të përpiluar draftin e parë të PIK. Në kohën kur ky hap fillon, të gjitha 

projektet janë të identifikuar dhe përshkrimet e tyre janë kompletuar. Hapi 3 ka tri objektiva: 

• Vendosja e çdo projekti në kategorinë përkatëse dhe prioritizimi i secilit projekt. Përpilimi i 

draftit të PIK-lista e projekteve me prioritet më të lartë në projektet tre vjeçare, bazuar në të 

hyrat e vlerësuara në dispozicion. 

• Përkujdesja që zyrtarët e zgjedhur (kryetari i komunës dhe anëtarët e kuvendit) si dhe anëtarët 

e publikut të ndjekin një proces të paanshëm, etik dhe gjithëpërfshirës. 

• Shmangia e konflikteve të interesit – anëtarët e kuvendit të PIK nuk duhet të marrin pjesë në 

procesin e vendimmarrjes nëse një anëtar i komitetit apo një anëtar i familjes së drejtpërdrejtë i 

tyre ka interes personal apo financiar në njërin prej projekteve garuese. 

3.1 Përdorimi i kategorive dhe kritereve për radhitjen e projekteve. IKE ka 

rekomanduar që drejtoritë duhet t’i vendosin projektet në kategori funksionale kur i dorëzojnë ato tek 

nëpunësi i PIK. Kategoritë funksionale duhet të zhvillohen në çdo komunë dhe duhet të jenë të njejtë me 

këtë listë: 

• Rrugët, rrugicat dhe urat 

• Mjetet për mbeturinat e ngurta 

• Parqet dhe rekreacioni 

• Furnizimi me ujë 

• Shërbimet shëndetësore 

• Objektet shkollore 

• Ujërat e zeza, Ujërat atmosferik 

dhe Drenazhimet 

• Objektet e sigurisë publike 

• Ndërtesat publike 

31

• Planet rregulluese urbane 

• Zhvillimi ekonomik 

• Pajimet kompjuterike 

• Pajimet e tjera 

• Të ndryshme 

Drejtoritë duhet gjithashtu të radhisin secilin projekt sipas rëndësisë së tyre: 1) urgjent, 2) i nevojshëm, 

3) i dëshirueshëm, 4)i pranueshëm, dhe 5) i shtyrë (këto terme janë definuar në faqen 21 më lartë). 

Është detyrë komitetit të PIK që të shqyrtojë çdo projekt dhe pajtohet për kategorinë dhe për nivelin e 

rëndësisë së tyre. Procesi i përcaktimit të nivelit të rëndësisë për çdo projekt është i vështirë por është 

gjithashtu kontributi më i madh të cilin komiteti i PIK mund ta bëjë për këtë proces. Pa marrë parasysh, 

nëse projekti është urgjent, i nevojshëm, apo i dëshirueshëm, kjo është subjektive dhe duhet të vendoset 

me anëtarët e tjerë të komitetit të PIK. Duhet cekur, se përcaktimi përfundimtar vendosë nëse projekti 

do të financohet apo nuk do të financohet. 

Mënyra më përkatëse e përcaktimit të rëndësisë është përmes diskutimit të çdo projekti dhe arritjes së 

koncensusit nga anëtarët e komitetit. Rregullat e konfliktet të interesit duhet të respektohen në këtë 

hap. Kriteret për kategorinë “urgjent” dhe “i nevojshëm” lënë pak vend për mospajtim, por nëse ky 

proces nuk mund të japë rezultatet të dëshirueshme duhet të merret parasysh mundësia e përcaktimit 

të vlerave numerike për çdo projekt. 

3.2 Përdorimi i projekteve të radhitur për t’i rregulluar projektet në tri vite të 

ndara. Në këtë fazë, komiteti i PIK i ka të dhënat të cilat i përfshinë në draftin e parë të PIK: 

• Vlerëson të hyrat vetanake komunale për vitet 1,2 dhe 3 

• Vlerëson të hyrat nga qeveria qendrore për vitet 1,2 dhe 3 

• Detajizon listën e projekteve kapitale të dorëzuar në PIK 

• Listën e projekteve në kategori funksionale, të prioritizuar sipas nevojës bashkë me vlerësimin e 

kostos. 

Viti 1 PIK 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

____________________________ 

Viti 2 PIK 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

_________________________ 

Viti 3 PIK 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

__________________________ 

Udhëzime: 

1) Viti 1 i PIK përfshihet në buxhetin e PIK dhe ka nivelet e zotimit që nuk është i njejtë me vitet 2 

dhe 3. 

2) Është e qartë se projektet në kategoritë “urgjent” dhe i “nevojshëm” do të futen në vitin e parë 

të PIK, nëse kostoja e tyre mund të mbulohet. Nëse jo, disa projekte të nevojshme mund të 

futen në vitin 2 të PIK. 

3) Disa projekte mund të zgjasin më shumë se një vit për të përfunduar dizajnin dhe ndërtimin, dhe 

në rastet e tilla projekti mund të ndahet dhe vendoset në vitin 2 apo 3 me financim të 

pjesërishëm. 

4) Shumë projekte nuk do të përfshihen në planin tre vjeçar të PIK, por ata duhet të mbahen në 

listat e projekteve. 

32

3.3 Drafti i PIK. Nëpunësi PIK tani duhet të përgatisë draft-raportin e PIK i cili duhet të përdoret në 

dëgjimet publike si dhe nga kryetari i komunës për ta paraqitur para kuvendit komunal. Raporti i PIK 

duhet të përfshijë këto pjesë: 

• Hyrje në PIK. Kjo është një përmbledhje e PIK për vitin aktual dhe tregon kalendarin, anëtarët e 

komitetit të PIK, procesin e ndjekur, etj. 

• Përkufizimet kryesore. Kjo jep përkufizimet kryesore, siç janë kualifikimet e projektit kapital, 

programin e PIK, buxhetin e PIK dhe cilat kategori janë përfshirë në kostot e projektit. 

• Të hyrat e vlerësuara në dispozicion. Kjo është një përmbledhje e të hyrave që janë në 

dispozicion për vitin e parë dhe vlerësimi i të hyrave për dy vitet e ardhshme. 

• Vlerësimet e nevojave të drejtorive. Këto vlerësime janë të bëra bashkërisht, janë të 

rëndësishme. 

• Buxheti për përmirësim kapital. Kjo është listë e projekteve në vitin e parë të programit të PIK. 

• Përshkrim i plotë i projekteve në buxhetin kapital për investim. 

• Shtojca: Vitet dy dhe tre të programit PIK si dhe lista e plotë e projekteve. 

3.4 Mbajtja e procesit të dëgjimit të parë publik. Ky është dëgjimi i parë publik dhe mundësia 

e parë për anëtarët e publikut për të parë listën e propozuar të projekteve për komunitetin. Nëpunësi i 

PIK duhet të punojë ngushtë me nëpunësin për informim publik për t’u siguruar se publiku është 

njoftuat me kohë paraprakisht për këto mbledhje. Kopjet e draft PIK duhet të jenë në dispozicion për 

publikun ose në bibliotekat publike dhe në komunë (ose në të tria). 

Parimet e përvijuar më lartë në Seksionin 1.8 Mbajtja e Dëgjimeve dhe Mbledhjeve Efikase 

Publike duhet të ndiqen dhe shqyrtohen. Përpos kësaj, sugjerimet në vijim duhet të ndiqen: 

• Personi përgjegjës për dëgjimin publik duhet të sigurohet se publiku është njoftuar plotësisht për 

procedurat të cilat janë ndjekur në përpilimin e listës së projekteve. Publiku duhet përkujtuar se 

para kësaj mbledhje ata kanë mundur të dorëzojnë projektin. 

• Anëtarët e komitetit të PIK të cilët kanë qenë përgjegjës për përpilimin e listës së projekteve 

duhet të jenë të pranishëm për pyetje në dëgjimin publik. 

• Përfaqësuesit e drejtorive për buxhet dhe financa duhet shkurtimisht t’i tregojnë publikut për të 

hyrat të cilat komuna i përdor për PIK. Kjo është mundësi për të lidhur rëndësinë e të hyrave 

vetanake komunale për projektet e komunitetit. 

• Nëpunësi i PIK duhet të vazhdojë me elaborimin hap-pas-hapësh të pjesëve të rëndësishme të 

PIK, duke përfshirë: 

- Përmbledhjen e vlerësimeve kapitale, 

- Kriteret e përdorur në vlerësimin dhe prioritizimin e projekteve, 

- Një përmbledhje të të gjitha projekteve të shqyrtuara, 

- Shpjegim të projekteve në buxhetin kapital (viti 1PIK), dhe 

- Përmbledhje të dëgjimit të parë publik dhe si i është përgjigjur komuna komenteve dhe 

sugjerimeve të publikut. 

• Këshillohet që lista e projekteve të prezantohet në mënyrën e kategorive funksionale sipas të 

cilës është bërë lista. Në këtë mënyrë, personi që prezanton projektet së pari mund t’i 

përmbledh vlerësimet komunale për t’i ndërlidhur projektet e propozuar me nevojat komunale. 

3.5 Transmetimi ( Dorëzimi) i draft PIK në kuvendin komunal. Kur të përfundohet 

dëgjimi i parë publik, anëtarët e komitetit të PIK duhet të thërrasin një mbledhje dhe shqyrtojnë 

komentet dhe projektet shtesë të sugjeruar për PIK. Ky është një hap i rëndësishëm në mënyrë që 

komitetit i PIK të jetë në gjendje të vërtetojë para publikut se sugjerimet e tyre janë marrë parasysh 

33

plotësisht para se stafi komunal e ka finalizuar dhe transmetuar në kuvendin komunal. Draft PIK duhet të 

korrigjohet për t’i përfshirë komentet e dëgjimit të parë publik. Kryetari i komunës duhet ta dorëzojë 

planin e PIK në kuvendin komunal për diskutim dhe miratim. Ky është hapi përfundimtar për ekzekutivin 

në përgatitjen e PIK. Prej këtu e më tej, procesi shkon në legjislativ. 

Hapi 4: Komiteti për Politikë dhe Financa i Kuvendit Komunal 

finalizon PIK 

Roli i komitetit për politikë dhe financa është që ndërmjet tjerash të shqyrtojë politikën e komunës. 

Dokumentet fiskale dhe financiare dhe t’ia dorëzojë rekomandimet kuvendit komunal për miratim 

përfundimtar. Buxheti vjetor, duke përfshirë planin për investim kapital shqyrtohet nga komiteti për 

politikë dhe financa para se ai t’i dërgohet kuvendit për miratim përfundimtar. Është shumë e 

rëndësishme që anëtarët e komitetit të mos ketë konflikte të interesit. 

Konflikti i interesit. Anëtarët e komitetit për politikë dhe financa duhet të largohen nga procesi i 

vendimmarrjes nëse ata apo ndonjë anëtar i drejtpërdrejt i familjes së tyre ka interes personal apo 

financiar në një apo më shumë projekte garuese. 

Nëse ka shërbyes civil apo drejtor të drejtorive në komitetin për politikë dhe financa, ata duhet të 

largohen nga pjesëmarrja në këtë proces sepse ekzekutivi tashmë ka përpiluar PIK dhe kjo tani 

shqyrtohet nga legjislativi. 

4.1 Nëpunësi i PIK takohet me komitetin për politikë dhe financa. Nëpunësi i PIK duhet 

të takohet me komitetin për politikë dhe financa për t’i dhënë atij shpjegime të plota për draft PIK, në 

mënyrë që komitetit të informohet plotësisht për të gjitha hapat që janë ndërmarrë në këtë procedurë. 

Është shumë me rëndësi për anëtarët e komitetit për politikë dhe financa që të kenë besim të plotë në 

punën e komitetit të PIK në mënyrë që të mos jenë të detyruar e vënë në dyshim punën e ekipit 

komunal të PIK. 

Nëpunësit të PIK duhet të lejohet që të vazhdojë me elaborimin hap-pas-hapësh të të gjitha pjesëve 

relevante të PIK, duke përfshirë: 

• Përmbledhjen e vlerësimeve kapitale, 

• Kriteret e përdorur në vlerësime dhe prioritizimin e projekteve, 

• Listën e projekteve të shqyrtuar, 

• Shpjegimin e projekteve në buxhetin kapital (viti 1PIK), dhe 

• Përmbledhjen e dëgjimit të parë publik dhe si komuna i është përgjigjur komenteve dhe 


Nëpunësi i PIK duhet të jetë i pranishëm në komitetin për politikë dhe financa gjatë tërë diskutimit dhe 

të jetë në gjendje të gjitha pyetjeve që komuniteti mund t’i ketë. 

4.2 Mbajta e procesit të dëgjimit të dytë publik. Ky është dëgjimi i dytë publik dhe mundësia 

dytë që publiku të shohë listën e propozuar të projekteve për komunitet. Nëpunësi për informim publik 

duhet të sigurohet që publiku të jetë i informuar me kohë paraprakisht për këto mbledhje. Kopjet e PIK 

të ri duhet t’i vihen në dispozicion publikut, në UEB-faqen e komunës, apo në bibliotekat publike ose në 

komunë (ose në të tria) 

34

Parimet e përvijuar më lartë në Seksionin 1.8 mbajtja e mbledhjeve dhe dëgjimeve efektive 

publike duhet të shqyrtohet dhe ndiqet . Përpos kësaj, sugjerimet në vijim duhet të ndiqen: 

• Personi përgjegjës për dëgjimin publik duhet të sigurohet se publiku është informuar plotësisht 

për procedurat të cilat janë përdorur në përpilimin e listës së projekteve. Publiku duhet 

përkujtuar për mundësinë që kanë pasur për të dorëzuar propozime për projekte dhe për të 

parashtruar pyetje. 

• Anëtarët e komitetit për politike dhe financa duhet të jenë të pranishëm në dëgjimin publik si 

dhe nëpunësi i PIK për t’u përgjigjur pyetjeve. 

• Përfaqësuesit e komitetit për buxhet dhe financa duhet shkurtimisht ta njoftojnë publikun për të 

hyrat të cilat komuna i përdor për PIK. Kjo është mundësi që të lidhet rëndësia e të hyrave 

vetanake me projektet e komunitetit. 

- Nëpunësi i PIK duhet të vazhdojë në elaborimin e hap-pas-hapësh të PIK, duke përfshirë: 

- Përmbledhjen e vlerësimeve kapitale, 

- Kriteret e përdorur në vlerësime dhe prioritizimin e projekteve, 

- Listën e projekteve të shqyrtuar, 

- Shpjegimin e projekteve në buxhetin kapital (viti 1PIK), dhe 

- Përmbledhjen e dëgjimit të parë publik dhe si komuna i është përgjigjur komenteve dhe 


4.3 Dorëzimi i listës së PIK në kuvendin komunal. Pas dëgjimit të dytë publik draft PIK duhet 

të korrigjohet përsëri para se të dërgohet në kuvendin komunal për miratim. Draft PIK duhet të 

korrigjohet për të përfshirë komentet e dëgjimit të dytë publik, duke u siguruar që ndryshimet të 

theksohen në PIK për t’i adresuar brengat e qytetarëve. 

Hapi 5: Kuvendi komunal miraton buxhetin komunal 

Hapi përfundimtar në këtë proces është që kuvendi komunal të mbajë mbledhje publike në të cilën 

diskutohet dhe formalisht miratohet buxheti komunal. Është me rëndësi të kihet parasysh se kjo është 

mbledhje e kuvendit komunal (funksion legjislativ). Roli i ekzekutivit (kryetarit të komunës, drejtorëve 

dhe stafit civil) është ofrimi i informacioneve dhe ndihmesa për t’u përgjigjur pyetjeve të publikut. Roli 

dhe e drejta e qytetarëve dhe OJQ-ve është që të vazhdojë të parashtrojë pyetje për zgjedhjet e bëra 

nga zyrtarët e zgjedhur. 

Përderisa shumë e konsiderojnë këtë hap vetëm si një formalitet në këtë proces, komuna duhet të 

shfrytëzojë këtë rast për ta shqyrtuar tërë buxhetin me anëtarët e publikut dhe për të shpjeguar 

zgjedhjet kryesore të cilat janë bërë me financat publike. Mbledhja duhet të organizohet ashtu që së pari 

të ipet një pasqyrë e buxhetit komunal dhe pastaj mbledhja të hapet për pyetje dhe diskutime të 

publikut. Pasqyra buxhetore mund të përfshijë çështjet në vijim: 

1. Të hyrat dhe kategoritë kryesore të të hyrave për vitin buxhetor 

a. grantet qeveritare 

b. të hyrat vetanake 

c. donacionet ndërkombëtare 

d. huazimet komunale 

35

2. Shpenzimet, kategoritë kryesore të shpenzimeve dhe shpenzimet e drejtorive për vitin 

buxheor 

3. Buxheti kapital 

a. përmbledhje e vlerësimeve të nevojave të komunitetit 

b. përmbledhje e kërkesave të projektit sipas kategorive – drejtoritë, qytetarët dhe 

OJQ-të 

c. procesi për prioritizimin e kërkesave të projekteve 

d. vitet 1,2 dhe 3 të projekteve 

e. buxheti kapital (viti 1 i programit të PIK) 

SEKSIONI III. MONITORIMI DHE RAPORTIMI I PROGRSESIT TË PIK 

Koordinatori i PIK duhet të zhvillojë një sistem për monitorim dhe raportim të projekteve në buxhetin 

aktual dhe paraprak kapital. Kredibiliteti i procesit të PIK qëndron në implementimin dhe përfundimin 

me kohë të prioriteteve të projekteve prioritare. Megjithatë, pjesë më e madhe e suksesit të 

implementimit të projektit qëndron në drejtoritë përkatëse të cilët janë përgjegjës për ndërtimin dhe 

mirëmbajtjen e asteve të qeverisë lokale. 

Sistemi duhet të zhvillohet për monitorimin e aspekteve menaxhuese dhe fiskale të projekteve. Baza e të 

dhënave e PIK është thelbësorë për monitorimin e implementimin të projekteve. Më poshtë, jepen 

kategoritë thelbësorë të informacioneve të cilat duhet të mbahen nga koordinatori i PIK: 

• Titulli i projektit 

• Drejtoria përgjegjëse 

• Emri i personit kontaktues 

• Kostoja e përgjithshme e projektit 

• Leja e ndërtimit / Leja e përdorimit 

• Fazat tjera të projektit 

• Shpenzimet e vlerësuara/faza 

• Shpenzimet aktuale/planifikimi sipas fazave 

• Viti fiskal 

Menaxhimi i projektit. Përgjegjësia për çdo projekt do t’i delegohet drejtorisë operuese. Megjithatë, 

monitorimi vigjilent i implementimi të projektit është shumë i rëndësishëm për funksionin e 

koordinatorit të PIK. Kontaktet e shpeshta ndërmjet koordinatorit të PIK dhe menaxherit të projektit 

janë të domosdoshme në mënyrë që koordinatori të ketë informacione të përditësuara për secilin 

projekt. Mbledhje tre mujore të PIK me përfaqësuesit e drejtorive duhet të mbahen për qëllime të 

raportimit dhe për t’i diskutuar problemet në implementim. 

Monitorimi financiar. Komunikim i ngushtë ndërmjet koordinatorit të PIK dhe stafit në financa është i 

domosdoshëm për t’i monitoruar me kohë tërheqjet e parave dhe për të qenë të vetëdijshëm nëse 

pagesat tejkalojnë nivelin e punëve të përfunduara. 

Raportimi i projekteve. Raportet mbi statusin janë aspekte shumë të rëndësishme për monitorimin dhe 

mbikëqyrjen e projekteve. Raportet mbi statusin gjithashtu u japin qytetarëve dhe udhëheqësve të 

zgjedhur informacione që shpjegojnë progresin e implementimit. Koordinatori I PIK duhet të bëjë raport 

tre mujore në mbledhjet publike të kuvendit komunal. Informacionet kryesore përfshinë drejtorinë, 

emrin e projektit, datën e fillimit, datën e vlerësuar të përfundimit, përqindjen e punëve të kryera, 

burimin financiar dhe shpenzimet. Shpenzimet mund të ndahen në kategoritë e shpenzimeve siç janë për 

planifikim, për marrjen e tokës, dizajnim, projektim, ndërtim. 

36

Shpjegimet narrative të vonesave, tejkalimeve të shpenzimeve, problemeve të financimit dhe ndërtimit 

dhe masa të propozuar për korrigjim janë shumë të rëndësishme. Grafiqet, raportet ndihmojnë për ta 

thjeshtëzuar prezantimin para kuvendit komunal.. 

Informimi publik. Përpjekje të posaçme duhet të bëhen për të informuar publikun rreth statusit të 

projekteve për të pasur mbështetjen e tyre. Ftesa e publikut në mbledhjet e kuvendit komunal kur jepen 

raporte për statusin e projekteve mund ta forcojnë mbështetjen e tyre. Nëse qeveria lokale ka UEBfaqe, 

raporti i statusit të projekteve mund të futet aty për publikun. 

37

SHTOJCAT 

1. Përshkrimi i sugjeruar i punës për nëpunësin e PIK……………………..............................…………… 39 

2. Projekt rregullorja e PIK ………………………………………………….........................................…… 40 

3. Formularët për kërkim të projekteve nga qytetarët ……………………….............................……....… 42 

4. Formularët për kërkim të projekteve nga drejtoritë ………………………......................................…... 43 

38

TITULLI I PUNËS: Nëpunësi i PIK 

DREJTORIA: Financa 

Mbikëqyrësi i drejtpërdrejt: Kryetari i komunës 

Shtojca 1: Përshkrimi i punës për nëpunësin e PIK 

PËRSHKRIM I SHKURTËR I PUNËS: Zhvillon dhe përpilon programin vjetor të PIK. Mirëmban bazën e 

të dhënave të PIK dhe monitoron të gjitha projektet në buxhetin kapital. Jep raporte periodike mbi 

statusin e buxhetit kapital para kryetarit, kuvedit komunal dhe të tjerëve sipas nevojës. 

FUNKSIONET THELBËSORE: 

• Zhvillon programin për investim kapital për të përmbushur ciklin buxhetor për çdo vit. 

• Bashkëpunon ngushtë me përfaqësuesit e çdo drejtorie operuese dhe ndihmon në mbledhjen e 

informacioneve për çdo projekt që propozohet për PIK. 

• Mbanë mbledhje efikase me grupe të caktuara dhe jep udhëzime të qarta për të tjerët. 

• Ofron raporte me shkrim dhe verbale individëve, mediave, llojeve të ndryshme të audiencës, 

duke përfshirë dhënien e raporteve në dëgjimet dhe mbledhjet publike. 

• Harton formularë, udhëzime për të udhëhequr procesin e vlerësimit të projekteve për prioritet 

në buxhetin vjetor kapital. 

• Mirëmban bazën e të dhënave për çdo projekt që është duke u implementuar. 

• Jep raporte tre mujore të monitorimit dhe raporte të tjera sipas nevojës për të gjitha projektet 

që implementohen përmes PIK. 

• Bashkëpunon ngushët me nëpunësin për informim publik për të informuar publikun për statusin 

e PIK 

KËRKESAT E PUNËS 

• SHKOLLIMI/NJOHURIA FORMALE: Shkollimi universitar plus katër vite përvojë pune në 

drejtoritë komunale që kanë të bëjnë me planifikim dhe projektim, etj. 

• SHKATHTËSITË KOMPJUTERIKE: Njohuri standarde të programeve bazike të Software-it: 

Microsoft Office (Word, Excel, Access dhe PowerPoint). 

• SHKATHTËSITË NDËRPERSONALE/MARRËDHËNIEVE NJERËZORE: Kjo pozitë kërkon 

person me shkathtësi komunikuese (aftësi për të komunikuar mirë me staf të ndryshëm, zyrtarë 

të zgjedhur dhe anëtarë të publikut), aftësi për të punuar me të tjerët, aftësi për vetëpërmbajtje 

kur duhet të përmbushin afatet, aftësi për t’i udhëzuar të tjerët. 

• KËRKESA QË DUHEN TË PËRMBUSHEN: aftësia për të punuar nën presionin kohor, situatat 

emergjente, pranimin e ndryshimeve të shpeshta të detyrave, aftësia për të kryer detyra të 

shumta në të njejtën kohë dhe për të punuar me të tjerët në grup. 

39

SHTOJCA 2: RREGULLORJA KOMUNALE 

Republika e Kosovës 

Komuna e ________________ 

Kuvendi komunal 

Themelimi i politikave të programit për investime kapitale 

Neni 1. Kjo rregullore vërteton politikat e implementimit të programit për përmirësime kapitale për 

periudhën prej 2010 deri në 2012. Programi për përmirësime kapitale do të përfshijë buxhetin për 

përmirësime kapitale për vitin 2010 si dhe listën e përmirësimeve të planifikuara për vitet 2011 dhe 

2012. Programi për përmirësime kapitale do të përditësohet çdo vit dhe të gjitha përmirësimet 

komunale kapitale do të ekzekutohen sipas këtij plani. 

Neni 2. Përmirësimet kapitale konsiderohen investimet në: 

• ndërtim të ri, zgjerim apo rindërtim të një infrastrukture komunale me vlerë mbi 5,000 Euro 

• të gjitha investimet dhe investimet për mirëmbajtje me vlerë mbi 5,000 Euro 

• Blerja e pajimeve për shfrytëzim nga publiku që kanë kohëzgjatje më të gjatë se 5 vite dhe me 

vlerë mbi 25,000 Euro 

Neni 3. Investimet kapital do të financohen nga: 

• të hyrat vetanake komunale 

• Grantet nga qeveria qendrore 

• Grantet nga komuniteti ndërkombëtar 

• Dhuratat nga individët apo organizatat 

• Participim financiar nga individ apo vendbanimet e komunës 

• Të hyrat nga shitja e pasurisë komunale 

Neni 4. Komiteti i programit për përmirësime kapitale do të shqyrtojë kërkesat për projekte, do të 

përcaktojë prioritetin e projekteve dhe do të japë rekomandime kryetarit të komunës për planin 

dhe buxhetin. 

Neni 5. Kur vendoset kostoja e përmirësimeve kapitale, aty duhet të përfshihen shpenzimet vjetore 

të ardhshme që janë të nevojshme për mirëmbajtjen e asetit, siç është stafi shtesë dhe shpenzimet 

për mirëmbajtje. Kostoja e projektit gjithashtu duhet të përfshijë koston e tokës, demolimit, 

përgatitjes së punishtes, planin kryesor, planet e ndërtimit, etj. Të cilët duhet të identifikohen si nën 

pjesë së shpenzimeve të projektit. 

Neni 6. Projektet që shqyrtohen për përfshirje në buxhetin dhe programin për përmirësime kapitale 

do të zgjidhen mbi bazë të kritereve që janë miratuar nga kuvendi komunal. 

Neni 7. Programi për përmirësim kapital do të zhvillohet sipas kalendarit që është miratuar nga 

kuvendi komunal. Kalendari për vitin 2010 përfshinë hapat në vijim: 

Prill __: Kuvendi komunal miraton rregulloren e PIK 

Korrik __: Komiteti i PIK harton draft PIK për vitin 2010-2012 

Korrik __: Komiteti i PIK mbanë dëgjimin e parë publik 

Gusht__: Ekzekutivi komunal paraqet PIK në kuvendin komunal 

Shtator__: Komiteti për politikë dhe financa mbanë dëgjimin e dytë publik 

Tetor__: Kuvendi komunal mban mbledhjen publike për buxhetin 

40

Nëntor__: Kuvendi komunal miraton buxhetin komunal 

SHTOJCA 3: FORMULARI PËR KËRKIM TË PROJEKTEVE NGA QYTETARËT 

(Udhëzime: Ky formular është për qytetarët që ta shfrytëzojnë atë për të propozuar 

projekt të investimit kapital apo blerjen e pajimeve. Luteni që t’i lexoni të gjitha pikat 

para se të filloni me plotësimin e këtij formulari. Emri dhe informacionet tuaja për 

kontakt kërkohen nëse dëshironi që stafi komunal t’ju kontaktojë për detaje të 

mëtejme. Shfrytëzojeni anën e prapme të këtij formulari nëse keni nevojë për të 

shkruar më shumë. Pasi ta plotësoni këtë formular, luteni që ta dorëzoni në lokacionet 

vijuese: 

41

EMRI I KËRKUESIT (nuk kërkohet) ____________________________________________ 

ADRESA___________________________________________________________ 

LOKACIONI NË KOMUNË________________________________________________ 

TELEFONI_____________________ E-MAIL_________________________________ 

1. Projekti i rekomanduar apo pajimi 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________ 

2.Lokacioni_________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

____________________________________________________________________ 

3. Qëllimi (problemin të cilin do ta adresojë ky projekt: 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

________ 

4. Përfituesit. Kush do të ketë përfitimin më të madh nga ky projekt apo pajim? 

__________________________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________ 

_______________ 

42

SHTOJCA 4: FORMULAR PËR KËRKIM TË PROJEKTEVE NGA DREJTORITË 

Drejtoria ______________________________________________________________ 

Drejt. Nr. i projektit. _______________Sektori/Divizioni 

__________________________________ 

Data__________ Numri prioritar i drejtorisë _______ 

1. Përshkrimi i projektit 

A. Emri i projektit: 

...................................................................................................................................................... 

...................................................................................................................................................... 

B. Përshkrimi: ........................................................................................................................... 

.................................................................................................................................................... 

C. Lokacioni: ............................................................................................................................... 

D. Qëllimi: ............................................................... 

E. Kërkesa për projekt _____ishte ______ nuk ishte dorëzuar vitin e kaluar. 

2. Nevoja (Të theksohet një nevojë) 

A. Kush do të ketë përfitim më të madh nga ky projekt? 

_______qytetarët në përgjithësi _______komercial _______ industrial 

B. Çfarë do të jetë fusha e shërbimeve që ofrohen nga ky projekt? 

______ e tërë komuna ______ fshati ______ fqinjësia 

C. Komentoni për nevojat që duhet të përmbushen nga ky projekt. 

D. Si përmbushen nevojat aktualisht? 

3. Kostoja 

A. Kostoja e përafërt totale__________ B. Kostoja e bërë tashmë ___________ 

C. Balanci___________________ 

D. Llogaritjet e detajuara të kostos 

1. Planifikimi E__________ 

2. Projektimit E___________________ 

3. Arkitektura E___________________ 

Llogaritjet totale E___________________ 

E. Toka 

1. Toka është e siguruar E________ 2. Toka duhet të sigurohet E................. 

3. Hapësira e kërkuar (acres) E............... 

4. Kostoja e vlerësuar E .................. 

F. Ndërtimi 

a. Kostoja e vlerësuar E .................. 

G. Pajimet dhe mobilimet 

a. Pajimet E .................. 

43

. Mobilimet E .................. 

c. Të tjera E .................. 

KOSTOJA E PËRGJITHSHME .................. 

4. Shpenzimet e propozuara sipas viteve 

Paraprake E ............... 

1 E .................. 

2 E ................ 

3 E................. 

5. Data e ndërtimit 

A. Periudha e vlerësuar për ndërtim _________ muaj. 

B. Mënyra e propozuar e ndërtimit 

C. Statusi i dizajnimeve dhe specifikacionit 

______ Planet që nuk nevojiten 

______ Asgjë nuk është bërë përpos këtij raporti 

______ Vlerësime prelimininare të projektimit 

______ Anketimi në proces 

______ Skicat në proces 

______ Skicat e përfunduara 

______ Planet dhe specifikacionet në përgatitje 

______ Planet dhe specifikacionet e përfunduara 

4 E .................. 

5 E .................. 

6 E .................. 

Më vonë E ............... 

6. Efekti i vlerësuar i projektit të përfunduar në buxhetin operues 

A. Rritja e të hyrave E ............................ 

B. Zvogëlimi i të hyrave operuese E ......................... 

C. Numri i personelit të ri ................... 

D. Shpenzimet shtesë për paga E ............................ 

E. Shpenzimet e tjera shtesë E ............................ 

Efekti i përgjithshëm në buxhetin operues E ....................... 

8. Të ndërlidhur me projektet e tjera 

A. Nga kjo drejtori ____Po ____Jo 

Emri i projektit: _______________________________________________ 

Si është i ndërlidhur: ____________________________________________________ 

B. Nga drejtoritë tjera 

____Po ____Jo 

Drejtoria: ___________ 

Emri i projektit: _______________________________________________ 

Si është i ndërlidhur: _________________________________________________ 

9. Raporti me Planet komunale – planin rregullues urban 

A. Projekti i kërkuar është i planifikuar në Planin Rregullues urban ________________ 

B. Projekti i kërkuar është në kundërshtim me Planin rregullues urban ____________ 

10. Prioriteti 

A. Cilin numër prioritar drejtoria juaj i cakton këtij projekti? __________ 

44

B. Cilat janë arsyet tuaja për caktimin e këtij prioriteti? 

11. Financimi i rekomanduar (Të nënvizohet njëra): 

____Të hyrat vetanake ____Granti qeveritar____Granti ndërkombëtar 

____Shitja e pronës____Participim ____ 

45

Planifikimi i Investimeve Kapitale - Emi-kosovo-rti.org

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?