Anhang Interviews

lirë i krijoi mundësi këtyre klerikëve që të rindërtojnë jetën fetare në Amerikë me të njëjtat
parametra siç ka qenë në Shqipëri dhe si rrjedhojë ne sot në Amerikë kemi 35 objekte kulti
100% shqiptare të katër besimeve që kanë qenë tradicionale tek ne. Mund të them një
shembull: New York ka dy xhami, dy kisha katolike, kishën ortodokse dhe teqe po kështu
dhe Detroit e vende të tjera. Detroit ka dy kisha katolike, një xhami, një teqe të madhe
bektashiane. Pra dua të them që këto e ruajtën fenë dhe menjëherë mbas kthimit të
komunizmit ata klerikë që i rezistuan sistemit të burgjeve dolën nga burgjet dhe rifilluan
punën për ngritjen e fesë, siç është rasti i myslimanëve, i drejtuesit Hafiz Sabri Koçit, i cili
bëri 25 vjet burg. Ky dhe At Zef Pëllumbi dhe të tjerë sëbashku filluan të ringrejnë objektet e
kultit. Po të shkosh në Shkodër mund të gjesh dhe fotografi të varura në Xhaminë e Plumbit
katolikë e myslimanë bashkë. Po kështu dhe në ceremoninë dhe meshën e parë në Shkodër
janë katolikë e myslimanë bashkë.
Po kështu dhe nga Amerika klerikët, të cilët siç thamë më sipër ndihmuan në ringritjen e fesë
dhe vazhdojnë të ndihmojnë. Dua të them se feja është një gjë e munguar për shqiptaret
gjatë kësaj periudhe. Por etja për demokraci dhe siç është etja për demokraci që njerëzit që
sakrifikuan dhe vdiqën për demokraci, shumë njerëzve iu kthye etja për besim, sepse për
shumë kohë ata besonin fshehurazi, tani ata ishin të lirë. Mund të them që për një kohë
shumë të shkurtër është bërë shumë në fushën e ringritjes së fesë dhe sot mund të themi që
jemi ndër vendet me rritje më të mirë në numrin e besimtarëve në Evropë.
4. Pas viteve ’90 në Shqipëri fetë fituan sërish lirinë e praktikimit të tyre. Në këtë
periudhë kemi jo vetëm rizgjimin e feve ekzistuese, por edhe ardhjen e praninë e
shumë misioneve të feve ekzistuese dhe të feve jo shumë të njohura në Shqipëri. Si do
t’i përshkruanit ju marrëdhënien e feve midis njëra-tjetrës?
Është ajo që përmenda më lart, shembulli që së bashku ata kanë hapur bashkë objektet
fetare dhe vazhdojnë të kenë një marrëdhënie shumë të mirë me njëri-tjetrin. Ata kanë disa
lloj organizimesh të përbashkëta dhe marrin pjesë, po t’i shikosh, në festa zyrtare, ata
shkojnë me njëri-tjetrin në çdo aktivitet që bën njëri apo tjetri. Ne si institucion kemi
marrëdhënie shumë të mira me komunitetet fetare. P.sh. çdo vit mbas Krishtlindjeve, ne e
festojmë bashkë Vitin e Ri, pra katër besimet tradicionale fetare dhe shteti. Sivjet ishin dhe
përfaqësues të Vëllazërisë Ungjillore Shqiptare (VUSH).
5. Në shumë shtete, jo vetëm të Bashkimit Evropian, ekziston një lidhje e ngushtë
midis shtetit dhe fesë. Në pikëpamjen tuaj, a është e nevojshme një ndarje e shtetit
dhe fesë? Pse është / nuk është e nevojshme?
Në të gjithë vendet e Evropës shteti është i ndarë nga feja. Por marrëdhëniet e shtetit me
fenë duhet të rregullohen mbi bazën e legjislacionit, sepse në fund të fundit sot në secilin
128