Download

4.5 Is het mogelijk met reguliere patiëntveiligheidsindicatoren etnische
verschillen in patiëntveiligheid op landelijk niveau te monitoren?
Uit de gesprekken met de experts kwamen om te beginnen 3 voorwaarden naar voren
waaraan voldaan zou moeten zijn om op basis van reguliere patiëntveiligheidsindicatoren
een indruk te kunnen krijgen van etnische verschillen in patiëntveiligheid op landelijk
niveau. Deze voorwaarden zijn registratie van etnische herkomst in zorgregistraties,
een goede kwaliteit van medische registratiegegevens, en plausibiliteit van een verband
tussen de indicator en etnische verschillen in patiëntveiligheid op basis van de beschikbare
kennis over etnische verschillen in kwaliteit van zorg. De geschiktheid van de
indicatoren wordt mede bepaald door deze factoren.
Registratie etnische herkomst
Met indicatoren op basis van gegevens uit zorgregistraties kunnen etnische verschillen
in patiëntveiligheid routinematig zichtbaar gemaakt worden als etnische herkomst van
patiënten standaard in zorgregistraties is opgenomen. Op dit moment wordt etnische
herkomst nog in vrijwel geen enkele medische registratie standaard vastgelegd (de
Perinatale Registratie Nederland is een uitzondering). Daardoor is het pas na koppeling
met andere gegevensbestanden mogelijk om op basis van zorgregistraties inzicht te krijgen
in etnische verschillen in patiëntveiligheid of kwaliteit van zorg (Essink-Bot, 2009).
In principe is het nl. mogelijk om achteraf GBA-gegevens over het geboorteland van
patiënten en hun ouders te koppelen aan zorgregistraties, zoals gebeurt in het
Gezondheid Statistisch Bestand van het CBS, en zoals ook voor het kwantitatieve deel
van ons onderzoek gebeurd is. Dit is slechts een gedeeltelijke oplossing van het probleem
van het ontbreken van routinematige registratie van etnische herkomst. Juist bij
personen van niet-westerse allochtone herkomst is de geboortedatum niet altijd precies
bekend. Zij staan daarom geregistreerd op bijvoorbeeld '01-01-19xx', en dan levert een
koppeling aan de GBA problemen op. De tweede beperking is dat men met het geboortelandcriterium
geen onderscheid kan maken tussen verschillende bevolkingsgroepen
met dezelfde geografische herkomst, bijvoorbeeld tussen creoolse en Hindostaanse
Surinamers. De derde beperking is dat de derde generatie, die nu nog klein is, niet meer
als zodanig herkenbaar is (Essink Bot 2009).
Bij andere registraties die mogelijk ook iets zouden kunnen zeggen over etnische verschillen
in patiëntveiligheid, bijvoorbeeld die van FOBO-meldingen, wordt voor zover
bekend de etnische herkomst van patiënten ook niet standaard geregistreerd. Ook in
patiëntendossiers wordt etnische herkomst niet standaard vastgelegd.
Kwaliteit van zorgregistraties
Etnische herkomst wordt in de LMR niet geregistreerd, maar door koppeling met het
GBA kan de etnische herkomst van patiënten achterhaald worden. Dit maakt de LMR in
principe tot een geschikte gegevensbron voor etnische verschillen in patiëntveiligheid,
ware het niet dat de kwaliteit van de geregistreerde gegevens (o.a. van secundaire
diagnoses) vaak niet goed genoeg is om patiëntveiligheidsindicatoren (zoals die van de
OECD) betrouwbaar en valide te kunnen berekenen.
Het rapport van de OECD over de vergelijking tussen landen (OECD 2008) beveelt aan
om specifieke criteria te definiëren voor de validiteit van gegevens op nationaal niveau,
om landen die niet aan die criteria voldoen te kunnen uitsluiten. Zulke criteria zouden
kunnen zijn (OECD 2008):
22