Download

1. Samenvatting
Patiëntveiligheid is de minimum voorwaarde voor goede kwaliteit van zorg. Anno 2009
zijn ongeveer 1,8 miljoen Nederlanders van niet-westerse herkomst. Patiënten van nietwesterse
herkomst vormen een groeiende groep in de Nederlandse gezondheidszorg.
Doel van dit onderzoek was te exploreren of niet-westerse allochtonen in Nederland een
risicogroep zijn voor patiëntveiligheidsproblemen in de Nederlandse ziekenhuizen, en
of er specifieke oorzaken van patiëntveiligheidsproblemen aanwijsbaar zijn die bij
allochtone patiënten mogelijk anders zijn dan bij autochtone. Vanwege de verwevenheid
van etnische met sociaaleconomische factoren hebben we ook geëxploreerd of er
aanwijzingen zijn voor sociaaleconomische verschillen in patiëntveiligheid. Voor deze
laatste analyse zijn de allochtone en de autochtone bevolking samen genomen.
Het onderzoek is uitgevoerd met een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve
methoden. In een gegevensbestand van alle ziekenhuisopnamen in Nederland tussen
1995 en 2005 zijn etnische en sociaaleconomische verschillen in de kans op een klinische
heropname binnen 30 dagen na een klinische opname en de kans op een verlengde
opnameduur geanalyseerd. Kans op heropname en verlengde opnameduur zijn te
beschouwen als grove (‘distale’) indicatoren voor patiëntveiligheid.
Het kwalitatieve deel van het onderzoek is beperkt tot de factor etniciteit. Door middel
van kwalitatieve interviews met zorgprofessionals en met patiënten hebben we gezocht
naar patronen die aannemelijk kunnen maken dat allochtone patiënten hogere patiëntveiligheidsrisico’s
lopen. Expertinterviews gaven inzicht in patiëntveiligheidsindicatoren
die mogelijk geschikt zijn voor evaluatie van etnische verschillen in patiëntveiligheid
op landelijk niveau.
De resultaten van de analyse van ziekenhuisopnames lieten zien dat niet-westerse
allochtone patiënten vaker worden heropgenomen en vaker langer in het ziekenhuis liggen
dan verwacht kon worden op grond van de leeftijd, diagnose en behandeling. Deze
bevindingen kunnen wijzen op verhoogde patiëntveiligheidsrisico’s voor niet-westerse
allochtonen in de Nederlandse ziekenhuiszorg. Dit is in overeenstemming met de
internationale literatuur. Heropname en verlengde ligduur zijn echter geen directe maten
voor patiëntveiligheid. De interpretatie van deze bevindingen kan ook zijn dat een langere
ligduur passend is voor allochtone patiënten, bijv. vanwege een meer complexe
zorgbehoefte.
De verhoogde risico’s op heropname en verlengde ligduur voor allochtone patiënten
konden deels, maar niet geheel worden toegeschreven aan verschillen in sociaaleconomische
status. Andere (niet nader gespecificeerde) factoren dan sociaaleconomische
status spelen dus ook een belangrijke rol in de verklaring van de gevonden relaties
tussen etnische herkomst en de kans op heropname respectievelijk verlengde ligduur.
Het risico op heropname en verlengde ligduur lijkt onder Surinamers en Antillianen
meer verhoogd dan onder patiënten van Turkse of Marokkaanse herkomst. Dit sluit aan
bij het gegeven van grote diversiteit tussen etnische groepen. Bij de interpretatie van de
cijfers over verschillen tussen etnische groepen kan het onderzoekstechnisch een probleem
zijn dat de Turkse en Marokkaanse groepen als geheel jonger zijn dan de
Surinaamse, Antilliaanse en autochtone Nederlanders.
5