Download

2. Inleiding
2.1 Wat is het probleem?
In 2005 en 2006 zijn in het kader van het landelijk dossieronderzoek Patiëntveiligheid
in Nederlandse Ziekenhuizen in 21 ziekenhuizen bijna 8000 dossiers onderzocht door
ervaren en getrainde beoordelaars (artsen en verpleegkundigen), om vast te stellen hoe
vaak onbedoelde en vermijdbare zorggerelateerde schade optreedt. De methoden en
resultaten zijn beschreven in het rapport “Onbedoelde schade in Nederlandse ziekenhuizen.
Dossieronderzoek van ziekenhuisopnames in 2004” (De Bruijne 2007), in artikelen
(o.a. Zegers 2009) en in het proefschrift van Marieke Zegers (2009). Gemiddeld werd
bij 5,7% van de ziekenhuisopnames onbedoelde schade en bij 2,3% vermijdbare schade
vastgesteld. In dit onderzoek is geen onderscheid gemaakt in het optreden van onbedoelde
schade tussen patiënten uit verschillende etnische groepen.
Er zijn op grond van buitenlands onderzoek redenen om te veronderstellen dat nietwesterse
allochtonen een risicogroep vormen in termen van patiëntveiligheid. Empirische
gegevens hierover zijn voor Nederland niet voorhanden. Een aantal Amerikaanse
studies liet zien dat bij etnische groepen meer adverse events voorkwamen (Romano
2003, Miller 2003, Coffey 2005, Flores 2006, Chang 2008). Chang vond dat bij zwarte
patiënten ongeveer 20% meer adverse events voorkwamen, maar bij andere etnische
groepen ongeveer evenveel als bij blanken. Coffey vond dat zwarte patiënten een hoger
risico op sommige adverse events hadden, maar een lager op andere zoals obstetrisch
trauma. De systematische review van Flores vond etnische verschillen in bepaald
adverse events bij kinderen, waaronder infecties als gevolg van medische zorg. Het is
niet bekend of deze etnische verschillen in patiëntveiligheid verband houden met
specifieke diagnostische of therapeutische ingrepen en ook niet of het beeld
overeenkomt met etnische verschillen in kwaliteit van zorg.
Allochtonen, met name die van niet-westerse herkomst, vormen een kwetsbare groep in
de gezondheidszorg. In Nederland woonden op 1 januari 2009 1.809.310 Nederlanders
van niet-westerse herkomst, 1.478.396 allochtonen met een westerse achtergrond, en
13.198.081 autochtone Nederlanders (CBS Statline, www.cbs.nl). De getalsmatig grootste
groepen zijn van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse herkomst. In de
groep Nederlanders van niet-westerse herkomst bevonden zich op 1 januari 2009
378.330 Turkse Nederlanders, 341.528 Marokkaanse Nederlanders, 338.678
Surinaamse Nederlanders en 134.774 Nederlanders van de Nederlandse Antillen en
Aruba. Volgens de in Nederland gangbare definitie van allochtone herkomst op basis
van geboorteland is iemand van allochtone herkomst als hijzelf (eerste generatie) of ten
minste één van de ouders (tweede generatie) in het buitenland geboren is. Van de 1,8
miljoen allochtonen van niet-westerse origine behoren er ongeveer 1 miljoen tot de eerste
generatie. De meeste niet-westerse allochtonen wonen in de Randstad. In de grote
steden is nu ongeveer 35% van de bevolking van niet-westerse allochtone herkomst
(CBS Statline). Naar schatting zullen in 2050 ongeveer 3 miljoen mensen van nietwesterse
herkomst deel uitmaken van de Nederlandse bevolking, dan ongeveer gelijk
verdeeld over eerste en tweede generatie (CBS Statline).
7