30.08.2014 Views

Observational Constraints on The Evolution of Dust in ...

Observational Constraints on The Evolution of Dust in ...

Observational Constraints on The Evolution of Dust in ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

194 Nederlandse Samenvatt<strong>in</strong>g<br />

kracht aan het oppervlak van de ster, de rotatiesnelheid, en het metaalgehalte. Deze<br />

eigenschappen zijn het beste te bestuderen met behulp van spectroscopische waarnem<strong>in</strong>gen<br />

met gemiddelde tot hoge resolutie (het vermogen om kle<strong>in</strong>e details <strong>in</strong> spectra<br />

van elkaar te <strong>on</strong>derscheiden). Als de afstand tot de ster bekend is, kan de helderheid<br />

van de ster rechtstreeks afgeleid worden door middel van fluxmet<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> verschillende<br />

golflengte-banden. De massa, straal en leeftijd kunnen bepaald worden aan<br />

de hand van een vergelijk<strong>in</strong>g met stermodellen. De afleid<strong>in</strong>g van dit soort cruciale<br />

eigenschappen van sterren is het <strong>on</strong>derwerp van twee ho<strong>of</strong>dstukken <strong>in</strong> dit proefschrift.<br />

Protoplanetaire Schijven en het Ontstaan van Planeten<br />

De herkomst van planeten is nauw verb<strong>on</strong>den met de evolutie van de protoplanetaire<br />

schijven waaruit zij worden gevormd. Echter, de details over hoe deze schijven zich<br />

precies <strong>on</strong>twikkelen vanuit een samenstell<strong>in</strong>g van kle<strong>in</strong>e st<strong>of</strong>deeltjes en gas <strong>in</strong> de beg<strong>in</strong>fase,<br />

tot complexe planeetstelsels <strong>in</strong> de e<strong>in</strong>dfase, zijn nog <strong>on</strong>bekend. We zien schijven<br />

r<strong>on</strong>d bijna alle j<strong>on</strong>ge sterren, terwijl de meeste oudere ho<strong>of</strong>dreekssterren geen schijven<br />

meer hebben. Dit bewijst dat de schijven evolueren, <strong>of</strong>wel door de verwijder<strong>in</strong>g van<br />

hun st<strong>of</strong> en gas, <strong>of</strong>wel door het omzetten van st<strong>of</strong> en gas <strong>in</strong> grotere lichamen (planeten,<br />

asteroiden, kometen).<br />

Eigenschappen van de Schijven<br />

Het materiaal waar de protoplanetaire schijf uit bestaat, staat bloot aan de stral<strong>in</strong>g<br />

van de centrale ster. Het st<strong>of</strong> <strong>in</strong> de schijf absorbeert een gedeelte van deze stral<strong>in</strong>g,<br />

en zet deze om <strong>in</strong> stral<strong>in</strong>g op langere golflengten. Het belangrijkste bewijs voor<br />

het bestaan van protoplanetaire schijven r<strong>on</strong>d vele j<strong>on</strong>ge sterren wordt - weliswaar<br />

<strong>in</strong>direct - geleverd door de waarnem<strong>in</strong>g van overmatige stral<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>frarode en submillimeter<br />

golflengten welke niet van de ster zelf afkomstig is. Directe plaatjes van deze<br />

st<strong>of</strong>schijven kunnen met de huidige sterrenkundige observatoria alleen van de paar<br />

meest nabije schijven gemaakt worden. Het bestaan van st<strong>of</strong>schijven r<strong>on</strong>d de meeste<br />

andere sterren wordt dus vaak <strong>in</strong>direct afgeleid door te zoeken naar de karakteristieke<br />

overmatige stral<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>in</strong>frarood.<br />

De aardatmosfeer absorbeert een groot deel van het licht op <strong>in</strong>frarode golflengte.<br />

Ruimteteleskopen met een grote gevoeligheid voor <strong>in</strong>frarood licht bieden uitkomst.<br />

Veel van de meetgegevens <strong>in</strong> dit proefschrift zijn dan ook gedaan met de Spitzer<br />

Ruimteteleskoop. Deze teleskoop is <strong>in</strong> 2003 gelanceerd en werkte met volle capaciteit<br />

tot de zomer van 2009. Hierna was de voorraad helium waarmee de teleskoop gekoeld<br />

werd uitgeput en e<strong>in</strong>digde het “cryogene” (gekoelde) gedeelte van de ruimtemissie.<br />

Tijdens dit schrijven produceert Spitzer nog steeds meetgegevens <strong>in</strong> beperkte capaciteit<br />

<strong>in</strong> de zogenaamde “warme missie”. Spitzer heeft drie <strong>in</strong>strumenten aan boord.<br />

IRAC maakt opnamen op golflengten van 3.6, 4.5, 5.8 en 8 micrometer en MIPS<br />

op 24, 70 and 160 micrometer. IRS, tenslotte, doet spectraalwaarnem<strong>in</strong>gen op 5–40<br />

micrometer. Deze drie <strong>in</strong>strumenten zijn belangrijk voor het <strong>on</strong>derzoek naar protoplanetaire<br />

schijven, omdat deze verschillende golflengtegebieden bij uitstek gebruikt

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!